Szkoła Główna Służby Pożarniczej

Warszawa

Temat: Bezpieczeństwo ratowników

podczas akcji ratowniczej w

warunkach pożarowego zadymienia.

Spis treści
Wstęp
1. Pomieszczenia zadymione.
2. Zachowanie się wobec wysokich
temperatur.
3. Działania podczas zagrożenia
wybuchem.
4. Otwieranie przejść.
Literatura
Rysunki

Wstęp

Każdy

pożar

stwarza

określone

niebezpieczeństwa dla bliższego i dalszego
otoczenia, w którym powstało ognisko
pożaru. Nierzadko niebezpieczeństwa te
zagrażają również życiu oraz zdrowiu ludzi i
zwierząt.

Usunięcie

tych

niebezpieczeństw,

tj.

przerwanie ich niszczącego działania oraz ich
ostateczna likwidacja i niedopuszczenie, już
w czasie trwania pożaru, do powstania
nowych niebezpieczeństw stanowi główne
zadanie

jednostek

Państwowej

Straży

Pożarnej na miejscu każdego pożaru.

Niebezpieczeństwa występujące podczas
pożarów stanowią więc podstawowy czynnik
taktyczny, który określa zarówno warunki
działania, jak i sposoby postępowania PSP
w

czasie

ich

zwalczania.

Znajomość

podstawowych

zjawisk,

związanych

z

powstawaniem pożaru, jego przebiegiem i
rozszerzaniem

się

oraz

z

niebezpieczeństwami

towa rzyszącymi

pożarom jest zatem głównym warunkiem
opanowania

i

właściwego

stosowania

taktyki walki z pożarami.

Zważywszy, że działania ratowniczo-

gaśnicze przebiegają w warunkach

utrudnionych, stwarzających zagrożenie dla

zdrowia i życia strażaka, należy rozpatrzyć

różne sytuacje, w jakich trzeba będzie

podjąć działania, wskazując na momenty

szczególnie niebezpieczne i podstawowe

zasady pracy, by zwiększyć bezpieczeństwo
strażaka i umożliwić działania skutecznymi.

1.Pomieszczenia zadymione.

Dym stanowi istotne niebezpieczeństwo dla
człowieka, w warunkach pożaru utrudnia
obserwację przestrzeni w której się porusza.
U strażaków niedoświadczonych powoduje
także dezorganizację, dezorientację i lęk.
Wchodząc do pomieszczeń zadymionych
obowiązuje strażaków wyposażenie w sprzęt
ochrony dróg oddechowych, a przy pracy
wewnątrz obiektu w linkę ratownicza sprzęt
oświetleniowy a także w podręczny sprzęt
burzący.

Rys.1. Aparat powietrzny PA 90
firmy DRÄGER

Obowiązuje nas przestrzeganie

następujących zasad pracy:

Drogi dojścia powinny być określone przez
dowódcę, po uzyskaniu orientacji co do
sytuacji

pożarowej

i

rozkładu

wnętrz

obiektu.
Jeżeli

dysponujemy

odpowiednim

wyposażeniem

technicznym

należy

sprawdzić obecność i stężenie toksycznych
par i gazów. bądź substancji lotnych
pożarowe niebezpiecznych

[1]

.

[1]

Piotr Bielicki, Taktyka pożarnicza dla szeregowców (skrypt),

WOSzP, Wałbrzych, 1991, str.99.

Bezwzględnie stosować sprzęt ochrony dróg
oddechowych.

Maski

należy

zakładać

i

zdejmować w strefie powietrza czystego, ale
możliwie najbliżej miejsca akcji. Strażacy
posiadający ruchome protezy zębowe muszą
wyjąć je z ust. Jeżeli stwierdzono obecność
substancji

toksycznych,

oddziaływujących

przez skórę, należy stosować specjalne ubrania
ochronne. Czas pracy nie powinien przekraczać
30

minut.

Obowiązuje

stałe

utrzymanie

łączności. Warunek ten może być spełniony
przy pomocy radiotelefonów z laryngofonem
albo też przy pomocy linki, której drugi koniec
pozostaje przed wejściem do pomieszczenia w
rękach

strażaka

ubezpieczającego.

Linka

powinna być lekko naprężona, aby można było
wyczuwać ruch strażaka będącego wewnątrz
obiektu.

Przed wejściem do pomieszczenia należy
umówić się co do sygnałów umownych,
które mogą oznaczać np.;
dwa szarpnięcia — „woda stój",
 trzy szarpnięcia — oznaczać mogą
zapytanie o sytuację lub samopo czucie,
podobnie,
 trzy szarpnięcia z drugiej strony mogą
być po twierdzeniem, że wszystko jest w
porządku.

U c h w y t m o c u j ą c y

M i k r o f o n c h r z ą s t k o w y

S ł u c h a w k a

P i e r ś c i e ń m o c u j ą c y

U c h w y t z a b e z p i e c z a j ą c y

p r z e w ó d

Z ł ą c z e w t y k o w e

Z a b e z p i e c z e n i e z ł ą c z a

P r z e ł ą c z n i k

n a d a w a n i e - o d b i ó r

W t y k d o r a d i o t e l e f o n u

Rys.2

Urządzenie

nadawczo

odbiorcze

Ostrokom

wykonane w

wersji Ex, firmy

Galet.

Szereg energicznych szarpnięć oznaczać może
niebezpieczeństwo

i

konieczność

udzielenia

natychmiastowej pomocy. Brak sygnału nakazuje
natych miastowe

działanie

celem

sprawdzenia

przyczyny. Strażak pracujący wewnątrz obiektu unika
obchodzenia elementów wyposażenia wnętrza lub
elementów konstrukcyjnych by i nie doprowadzić do
zaplątania się linki. Przy wchodzeniu grupą należy
posuwać się rzędem. Grupę prowadzi dowódca,
natomiast strażak idący jako ostatni kontroluje
otoczenie i prowadzi obserwację grupy. Obowiązuje
utrzymanie łączności wzrokowej lub zachowanie
odległo ści pozwalającej na wyczuwanie poprzednika
ręką. Przy bardzo silnym zadymieniu, jako środek
łączności można wykorzystać linkę lub wąż trzymane
przez wszystkich członków grupy. Poruszać należy się
wzdłuż ścian. Kierunek ruchu określa do wódca.
Kierunek ten musi być zachowany co zwiększy
współczynnik bezpieczeństwa uczestników akcji.

W strefie nierozpoznanej należy badać
teren przed sobą, aby uniknąć miejsc
niebezpiecznych, powstałych np. w wyniku
przepalenia

konstrukcji.

Obowiązuje

zapamiętanie

punktów

pozwalają

na

zachowanie orientacji i odtworzenie drogi
powrotnej. Wycofując się skorzystamy z
rozwiniętej wcześniej linki ratowniczej lub
linii wężowej.

Na klatkach schodowych poruszamy się w
pobliżu ścian. Schodząc w dół idziemy
tyłem

rozkładając

ciężar

ciała

na

maksymalnie dużą powierzchnię, badając
nogą każdy kolejny stopień.

Sprzęt oświetleniowy powinien być

przystosowany do warunków akcji.

Pamiętać należy o występujących

substancjach pożarowe niebezpiecznych i

wybuchowych zmuszających do

stosowania sprzętu w obudowie

przeciwwybuchowej.

Wobec rozproszenia światła przez

cząsteczki dymu należy znaleźć taki

poziom, na którym zasięg widoczności

jest największy, niejednokrotnie należy

pochylić się oświetlając podłogę przed

sobą.

Opuszczenie pomieszczeń i przerwanie

pracy bez rozkazu możliwe jest tylko w

przypadku wystąpienia złego

samopoczucia, uszkodzenia sprzętu

ochrony dróg oddechowych, zużycia

tlenu lub powietrza do granic

niezbędnych na czas powrotu,

gwałtownej zmiany sytuacji stanowiącej

zagrożenie osobiste o ile nie mamy

sposobu przeciwdziałania.

R o z w ó j p o ż a r u w s k u te k p r z e n o s z e n ia s ię c ie p ła d r o g ą k o n w e k c ji

Wejście do pomieszczenia zadymionego bez

sprzętu ochronnego możliwe jest gdy

powierzchnia pomieszczenia jest niewielka,

istnieje łatwy dostęp z zewnątrz, stężenie

dymu nie jest duże, oraz gdy sytuacja nie

pozwala na zwłokę.

Należy wówczas poruszać się w pozycji
schylonej gdy dymy unoszą się w górę,

natomiast w pozycji wyprostowanej gdy dym

zalega w dole. Poruszamy się w pobliżu

okien, drzwi i innych otworów. Drogi

oddechowe należy chronić prowizorycznym

tamponem, w miarę możliwości zwilżonym

(chusteczka do nosa, szalik itp.).

Przechodząc przez pomieszczenia

zadymione z linią wężową należy zadbać o

to, aby nie została ona zaczepiona lub

zaciśnięta między elementami konstrukcji

lub wyposażenia wnętrza.

Wszystkie napotkane na drodze drzwi

powinny zostać otwarte i zabezpieczone

przed zamknięciem.

Pomieszczenia należy oddymiać poprzez

wymianę powietrza w nich, osadzenie bądź

wyparcie dymu.

W przypadku złego samopoczucia i trudności

w opuszczeniu pomieszczenia należy podejść

do okna by móc odetchnąć świeżym

powietrzem, położyć się na podłodze. W

strefie zadymionej w żadnym wypadku nie

zdejmować maski aparatu ochronnego, nie

chować się w miejscach dających złudne

poczucie bezpieczeństwa.

Dokonywać stałej obserwacji miejsca pracy,

nasłuchiwać trzasków i szumów, badać

zmiany temperatury.

2.Zachowanie się wobec wysokich temperatur.

Efekt wydzielania dużych ilości ciepła jest

nierozerwalnie związany ze zjawiskiem spalania, a

zatem umiejętność zachowania się wobec wysokich

temperatur jak i wystąpienia zadymienia należy

do podstaw sztuki gaszenia i działania

ratowniczego. Dla doświadczonego strażaka

płomień jest mniej niebezpieczny od zadymienia,

bowiem w nim ulega wypaleniu znaczna ilość

substancji toksycznych i dymotwórczych. Niemniej

potęguje on groźbę rozprzestrzeniania się pożaru,

powoduje utratę statyczności obiektu wobec

przepalenia elementów nośnych bądź ich

odkształcenia, w sposób znaczący utrudnia też

prowadzenie działań uniemożliwiając dotarcie do

ogniska pożaru bądź ludzi czy obiektów

wymagających ratowania. Występuje także groźba

bezpośredniego kontaktu z płomieniem bądź arem

powodującego zagrożenie dla życia i zdrowia

człowieka

[1]

.

[1]

Taktyka walki z pożarami, str.14.

Poważne zagrożenie stanowić mogą tzw. ognie

żgące, powstające w wyniku gwałtownego

kontaktu nagrzanych gazów, sadzy i pyłów

tlenem zawartym w otoczeniu. Istnieje także

niebezpieczeństwo oparzenia dróg

oddechowych w wyniku kontaktu z gorącymi

masami powietrza.

Pamiętać należy, że wzrost intensywności

napromieniowania mniejsza odporność

człowieka na jego wpływ. W warunkach

oddziaływania dużych ilości ciepła dochodzi do

zaburzeń równowagi cieplnej w organizmie

człowieka. Znaczny wpływ na funkcjonowanie

ustroju wywiera obok temperatury otoczenia

także i stopień wilgotności względnej. W

wyniku oddziaływania ciepła mogą wystąpić

różne stany chorobowe, nawet z

nieodwracalnymi zmianami patologicznymi.

P o w ie tr z e

P o w ie tr z e P o w ie tr z e

P o w ie tr z e

P o w ie tr z e

P o w ie tr z e

Rys.4. Obieg gazów pożarowych przy różnym

Rys.4. Obieg gazów pożarowych przy różnym

położeniu otworów wentylacyjnych.

położeniu otworów wentylacyjnych.

Podstawowe zasad zachowania się strażaków w

strefie oddziaływania cieplnego:

Stosować należy właściwą odzież ochronną i

sprzęt ochrony dróg oddechowych. Warto tutaj

zwrócić uwagę chociażby na noszenie odzieży

specjalnej. W akcjach gaśniczych nogawice

powinny zachodzić na cholewy butów, co

zabezpiecza przed przedostawaniem się wody,

rozżarzonych drobin materiału, popiołu, iskier itp.

Dłonie powinny być chronione rękawicami, a oczy

okularami lub przyłbicami przeciwpożarowymi. W

sytuacjach trudniejszych należy posługiwać się

ubraniami żaro i ognioochronnymi. Dla uniknięcia

zatruć należy stosować także sprzęt ochrony dróg

oddechowych. Nie zaleca się w przypadkach pracy

w ubraniach ochronnych używania aparatów

powietrznych z odkrytymi puszkami zaworów

redukcyjnych, wobec możliwości zwiększenia

trudności w oddychaniu.

Wykorzystywać należy wszelkie możliwe zasłony

jakie znajdziemy na drodze, mogą to być

urządzenia, materiały, nierówności terenowe,

elementy konstrukcyjne obiektu. Posłużyć

możemy się także tarczami ochronnymi.

Poruszamy się możliwie najbliżej podłoża, gdzie

temperatura jest niższa i ułatwione jest także

oddychanie.

W strefie zagrożonej powinny znajdować się
najmniej

dwie

osoby

odpowiednio

zabezpieczone, a praca odbywać się powinna pod
nadzorem

dowódcy

załogi.

Zwiększa

to

współczynnik bezpieczeństwa, pozwalając na
udzielenie sobie wzajemnej pomocy.
Właściwie operować prądem gaśniczym, który
obok efektu gaśniczego stwarza tę możliwość
zmniejszenia

promieniowania

cieplnego,

co

uzyskuje

się

poprzez

stosowanie

prądów

rozproszonych. Zwrócić należy jednakże uwagę
na szybkość odparowywania wody i groźbę
poparzeń parą wodną. Niebezpieczeństwo takie
może wystąpić w sytuacji pożaru wewnętrznego
przy

silnie

nagrzanych

konstrukcjach

budowlanych i elementów wyposażenia. W tych
sytuacjach rozpoczynamy pracę strumieniem
zwartym skierowanym ku górze, po czym
zmieniamy strumień wody na prąd rozproszony i
dopiero wówczas można przemieszczać się w
głąb pomieszczenia.

Skuteczną zasłonę przed działaniem

wysokich temperatur może stanowić obłok

proszku gaśniczego (manewr ten ze względów

ekonomicznych bywa rzadko stosowany).

Wprowadzane linie gaśnicze powinny być

zabezpieczone przed promieniowaniem

cieplnym.

Przy pożarach wewnętrznych należy

pomieszczenia przewietrzać np. przez

otwarcie okien, drzwi wykonanie otworów

sztucznych. Zabieg ten nie tylko poprawia

widoczność ale też obniża temperatury w

pobliżu źródła ognia

[1]

.

[1]

Andrzej Biedroń Kalinowski, Taktyka gaszenia pożarów na terenach wsi,

Arkady, Warszawa 1967, str. 79.

Ten sposób działania może być podjęty w

przypadku gdy nie wzmaga to samego

pożaru, bądź gdy jesteśmy w stanie zjawisku
temu przeciwdziałać. W przypadkach gdy nie

dysponujemy odpowiednim

zabezpieczeniem, a sytuacja wymaga

natychmiastowego wejścia w strefę

oddziaływania cieplnego lub pokonania

przestrzeni objętej' płomieniem, należy

stosować prowizoryczne tampony chroniące

drogi oddechowe, przykryć się jakimkolwiek

okryciem (płaszczem, zasłoną okienną,

kocem itp.), o ile istnieje możliwość

zwilżonym. Okrycie to można będzie

natychmiast, poza strefą niebezpieczną

odrzucić.

Kraty zabezpieczające otwory zdejmujemy

zależnie od tego w jaki sposób są one

zamocowane. W obiektach, w których

przebywają ludzie warto pamiętać, że co

trzecie okno powinno być oknem

ewakuacyjnym, przystosowanym do łatwego

otwarcia.

Kraty ramowe uwalniamy z haków a

następnie wyjmujemy je. W innych

przypadkach można je usunąć przy pomocy

kotwic i łańcuchów zahaczonych do środków

transportu (np. ciągników lub pojazdów

pożarniczych), bądź posługiwać się łopatami

lub piłami do cięcia metali. Sprzętu tego nie

stosujemy w obiektach pożarowe

niebezpiecznych.

Rys.5 Piła do cięcia betonu i stali „ PARTNER K
650”.

Wykonując otwory w konstrukcjach

budowlanych należy dokładnie rozpoznać

stan konstrukcji obiektu. Otwór musi być

wykonany w miejscu nie naruszającym statyki

obiektu. Do jego wykonania posługujemy się

odpowiednim sprzętem, dobranym sto sownie

do możliwości (wyposażenie jednostki) i

rodzaju materiału budowlanego. Otwór musi

gwarantować swobodne przejście człowieka,

powinien posiadać min. 1 m

2

powierzchni.

Niedopuszczalne jest przeciskanie się

strażaka przez szczeliny o mniejszej

powierzchni do nierozpoznanych pomieszczeń

o czym już wspomniano.

W dachach, gdy nie ma otworów, które

można wykorzystać,, wykonujemy przejście

w odległości 1,5 m od kalenicy dachu.

Wskazanym jest wykonanie otworu w

płaszczyźnie przeciwległej, bądź dwóch

otworów w tej Samej płaszczyźnie dla

zwiększenia wy miany powietrza oraz

odprowadzenie dymów i gorących mas

powietrza.

Zwrócić należy uwagę na zabezpieczenie

osób znajdujących się na dole przed

opadającymi elementami konstrukcji, które

nie powinny być zrzucane na dół. Dachówki i

belki należy odkładać na bok, papę i blachę

po odcięciu należy rolować pozostawiając je

na górze bądź opuszczając linkami w dół. W

przypadku przepalenia konstrukcji dachowej

stosować należy pomosty z drabin,

opieranych na stałych elementach nośnych.

Strażacy pracujący na dachach i przy

otworach powinni być zabezpieczeni linkami.

Wykonanie bądź otwarcie otworów może

nastąpić dopiero wtedy, gdy przygotowane

zostało stanowisko gaśnicze, mogące

natychmiast podjąć działanie. Nie

przestrzeganie tej zasady może stać się

przyczyną gwałtownego rozwoju pożaru i

raptownej zmiany sytuacji pożarowej.

3.Działania podczas zagrożenia wybuchem.

Rozproszony strumień wody kierujemy ku

górze starając się objąć nim możliwie

największą powierzchnię i kubaturę

pomieszczenia.

Ważnym zadaniem będzie zabezpieczenie

przed możliwością wybuchów wtórnych, które

poprzedzone bywają charakterystycznymi

objawami jak: tworzenie się wewnątrz obiektu

niezwykle gęstego, czarnego dymu, silnym
nagrzaniem zewnętrznej powierzchni ścian

przy braku lub niewielkim nasileniu płomieni.

Aby uniknąć niebezpieczeństwa należy
wówczas przed wejściem do pomieszczenia
przeprowadzić jego wentylację, prądy wody
podawać spoza ścian, drzwi, okien, stojąc
blisko jednej krawędzi otworu.

4.Otwieranie przejść.

Naturalną drogę dla stanowisk bojowych
podczas pożarów wewnętrznych stanowią
drzwi,

klatki

schodowe,

okna,

drzwi

balkonowe. Bywają jednak sytuacje gdy
trzeba będzie wykonywać otwory w ścianach
i przegrodach wewnątrz obiektu, w stropach
i dachach. Poważną przeszkodę stanowić
będą zamknięte otwory, które trzeba będzie
sforsować.

Należy

wtedy

przestrzegać

następujących zasad

[1]

:

[1]

Jerzy Lankajtes, BHP w Strażach Pożarnych, Instytut Wydawniczy CRZZ,

Warszawa 1974, str. 169.

Drzwi zamknięte na kłódkę otwieramy starając
się zdjąć ją z uchwytów, a jeżeli to się nie udaje
kłódkę należy zerwać.
Drzwi jednoskrzydłowe zamknięte na zamek
wewnętrzny otwieramy łomem lub toporem
wprowadzonym między drzwi a futrynę w
pobliżu zamka, naciskając w stronę futryny.
Jeżeli nie przynosi to rezultatu można zamek
wyrąbać lub wyciąć futrynę na przeciw zamka.
Drzwi

stanowiące

jednolitą,

masywną

płaszczyznę

można

wybić

tzw.

taranem

wykorzystując do tego celu belkę drewnianą lub
inny ciężki przedmiot. Podobnie otwieramy
drzwi dwuskrzydłowe z tym, że ostrze topora
lub łomu wprowadza się między skrzydła drzwi.
Innym sposobem może być wyważenie drzwi 2
zawiasów. Unikać należy wyrąbywania lub
taranowania całej płaszczyzny drzwi.

Okno otwieramy toporem wprowadzonym

między ramy okienne i naciskanym w stronę, w

którą pozwala konstrukcja ramy okiennej W

ostateczności wybijamy szybę stosując

odpowiednie środki ostrożności tzn. ręce należy

zabezpieczyć rękawicami; wykonujemy jak

największy otwór uderzając płasko toporem lub

bosakiem w górne części szyby. Odłamki szkła

odrzucamy od góry odsuwając wcześniej osoby

znajdujące się na dole. Wybijając szybę należy

zająć stanowisko z boku, co pozwoli na

uniknięcie kontaktu z gorącym dymem, gazami

powstałymi podczas spalania.

Kraty

zabezpieczające

otwory

zdejmujemy zależnie od tego w jaki sposób
są one zamocowane. W obiektach, w
których prze bywają ludzie warto pamiętać,
że co trzecie okno powinno być oknem
ewakuacyjnym,

przystosowanym

do

łatwego otwarcia.
Kraty ramowe uwalniamy z haków a
następnie

wyjmujemy

je.

W

innych

przypadkach

można

je

usunąć

przy

pomocy kotwic i łańcuchów zahaczonych
do środków transportu (np. ciągników lub
pojazdów pożarniczych), bądź posługiwać
się aparatami lub piłami do cięcia metali.
Sprzętu tego nie stosujemy w obiektach
pożarowe niebezpiecznych.

Wykonując otwory w konstrukcjach

budowlanych należy dokładnie rozpoznać stan

konstrukcji obiektu. Otwór musi być wykonany

w miejscu nie naruszającym statyki obiektu.

Do jego wykonania posługujemy się

odpowiednim sprzętem, dobranym stosownie

do możliwości (wyposażenie jednostki) i

rodzaju materiału budowlanego. Otwór musi

gwarantować swobodne przejście człowieka,

powinien posiadać min. 1 m

2

powierzchni.

Niedopuszczalne jest przeciskanie się strażaka

przez szczeliny o mniejszej powierzchni do

nierozpoznanych pomieszczeń o czym już

wspominaliśmy.

W dachach, gdy nie ma otworów, które

można wykorzystać, wykonujemy przejście

w odległości 1,5 m od kalenicy dachu.

Wskazanym jest wykonanie otworu w

płaszczyźnie przeciwległej, bądź dwóch

otworów w tej Samej płaszczyźnie dla

zwiększenia wymiany powietrza oraz

odprowadzenie dymów i gorących mas

powietrza.

Zwrócić należy uwagę na zabezpieczenie

osób znajdujących się na dole przed

opadającymi elementami konstrukcji, które

nie powinny być zrzucane na dół. Dachówki i

belki należy odkładać na bok, papę i blachę

po odcięciu należy rolować pozostawiając je

na górze bądź opuszczając linkami w dół. W

przypadku przepalenia konstrukcji dachowej

stosować należy pomosty z drabin,

opieranych na stałych elementach nośnych.

Strażacy pracujący na dachach i przy

otworach powinni być zabezpieczeni linkami.

Wykonanie bądź otwarcie otworów może

nastąpić dopiero wtedy, gdy przygotowane

zostało stanowisko gaśnicze, mogące

natychmiast podjąć działanie. Nie

przestrzeganie tej zasady może stać się

przyczyną gwałtownego rozwoju pożaru i

raptownej zmiany sytuacji pożarowej.

Literatura

-

Biedroń

Kalinowski

Andrzej,

Taktyka

gaszenia pożarów na terenach wsi. Arkady,
Warszawa 1967.

- Bielicki Piotr, Taktyka pożarnicza dla

szeregowców ( skrypt ). WOSzP,
Wałbrzych, 1991.

- Taktyka walki z pożarami. 1959 r.

- Jerzy Lankajtes, BHP w Strażach

Pożarnych. Instytut Wydawniczy CRZZ,
Warszawa 1974.

Rysunki

Rys.1. Aparat powietrzny PA 90 firmy DRÄGER str. 4

Rys.2 Urządzenie nadawczo odbiorcze Ostrokom wykonane w wersji
Ex,

firmy Galet.

str. 5

Rys.3. Rozwój pożaru wskutek przenoszenia się ciepła drogą
konwekcji.

str. 7

Rys.4. Obieg gazów pożarowych przy różnym położeniu otworów
Wentylacyjnych.

str. 9

Rys.5 Piła do cięcia betonu i stali „ PARTNER”. str. 11

UWAGA
Wzorcem do rysunków były materiały reklamowe;
prospekty, ulotki, instrukcja obsługi ( Ostrokom ), firm
produkujących ww. sprzęt.
Rysunek nr 3, 4, zaczerpnięto z książki p.t. Taktyka walki z
pożarami. Wykonane są tą samą technikom, którą wyżej
wymieniono. Nie podano autora rysunków bo w książce brak
strony tytułowej ale książka drukowana jest w 1959 roku więc
prawa autorskie wygasają po 25 latach.