Klasyfikacja, budowa, zasady planowania

 i opracowania projektu

 

 

Zgodnie z ustawą o drogach publicznych z dnia 
21 marca 1985 r.  drogi dzieli się na  następujące 
kategorie:

 krajowe,

 wojewódzkie,

 powiatowe,

 gminne.

 

 

Do dróg krajowych zalicza się:

autostrady i drogi ekspresowe oraz drogi leżące
   w ich ciągach,

drogi międzynarodowe,

drogi stanowiące inne połączenia 
   stanowiące spójność sieci dróg krajowych,

dojazdy drogowe do ogólnodostępnych przejść
  granicznych obsługujących ruch osobowy i towarowy
  bez ograniczeń ciężaru całkowitego pojazdów,

drogi alternatywne dla autostrad płatnych,

drogi stanowiące ciągi obwodnicowe dużych 
   aglomeracji miejskich,

drogi o znaczeniu obronnym.

 

 

Do dróg wojewódzkich zalicza się drogi 

stanowiące połączenia między miastami, 

mające znaczenie dla województwa 

i drogi o znaczeniu obronnym 

nie zaliczone do dróg krajowych.

 

 

Do dróg powiatowych zalicza się 

drogi stanowiące połączenia miast 

będących siedzibami powiatów

z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą

 

 

Do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym
 stanowiące uzupełnienie sieci dróg służących miejscowym potrzebom, 
z wyłączeniem dróg wewnętrznych.

Drogami wewnętrznymi są drogi nie zaliczone 
do żadnej kategorii dróg publicznych, 
w szczególności drogi w osiedlach mieszkaniowych, 
dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, 
dojazdowe do obiektów użytkowanych przez podmioty 
prowadzące działalność gospodarczą, 
place przed dworcami kolejowymi i autobusowymi i portami.

 

 

Drogi pod względem technicznym i 
eksploatacyjnym 
dzielą się na siedem klas technicznych. 
Podstawą zaliczenia drogi do danej klasy
 są w pierwszej kolejności parametry 
techniczne i 
eksploatacyjne, a następnie znaczenie 
gospodarcze i administracyjne.

 

 

Klasyfikacja

techniczna

Przeznaczenie

Podstawowe funkcje

Charakterystyka

Prędkość 

projekto

wa

Dostęp-

pność

Ilość 

jezdni

Wytyczne

I

Wyłącznie dla 
pojazdów 
samochodowy
ch

Połączenie głównych 
ośrodków gosp. i 
adm. kraju, obsługa 
ruchu międzyn. w 
europejskiej sieci 
autostrad

120-100-
80

całkowici
e 
ograniczo
na

dwu-
jezdniow
a

Wytyczne 
projekto
wanie 
dróg I i 
II klasy 
technicz
nej

II

Połączenie głównych 
ośrodków gosp. , 
adm. i  turystycznych, 
obsługa ruchu 
międzyn. 

120-100-
80

całkowici
e lub 
częściowo 
ograniczo
na

 dwu- lub 
wyjątkow
o
jedno- 
jezdniow
a

III

Dla wszystkich 
użytkowników

Połączenie 
regionalnych 
ośrodków gosp. , 
adm. i turystycznych, 
obsługa ruchu 
międzyn.

100-80-
60

Częściow
o  lub 
wyjątkow
o nie
ograniczo
na

 jedno- 
lub dwu-
jezdniow
a

Wytyczne 
projekto
wanie 
dróg III - 
V klasy 
technicz
nej

IV

Połączenie 
regionalnych 
ośrodków gosp. i 
adm. między sobą i z 
innymi ośrodkami.

70-60-50

nie 
ograniczo
na

 nie 
ogranicz
ony

V

Połączenie 
regionalnych 
ośrodków z 
siedzibami gmin.

60-50-40

VI

Połączenia zewn. i 
wewn.     
 wsi o małym 
natężeniu ruchu.

50-50-40

Wytyczne 
projekto
wanie 
dróg VI i 
VII klasy 
technicz
nej

VII

Pozostałe połączenia 
wewn.    i zewn.  wsi o 
bardzo małym 
natężeniu ruchu.

40-40-30

Klasyfikacja dróg

 

 

torowisk
o

pas drogowy

korona drogi

jezdnia

korona pasa drogowego

rów

pobocze

warstwa ścieralna

warstwa wiążąca

warstwa nośna

warstwa odsączająca

podłoż
e

nawierzchnia

Droga 

i jej części składowe

 

 

Warunki ekonomiczno-gospodarcze

 powiązanie osiedli i istniejących dróg z nową trasą,
 ochrona cennych gruntów rolnych i leśnych,
 minimalizacja nakładów i kosztów,
 zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego

Warunki mające wpływ 

na przebieg trasy drogowej

 

 

Warunki ruchu i eksploatacji

przebieg trasy dostosowany do bezpiecznego ruchu 

   przy planowanej prędkości,

wybór najkrótszej drogi 

  przy maksymalnym ograniczeniu liczby dolin i wzniesień,

 zapewnienie odpowiedniej widoczności

 

 

Warunki topograficzne, hydrologiczne 
i geologiczne

 uwzględnienie rzeźby terenu,
 uwzględnienie przebiegu cieków wodnych,
 wkomponowanie drogi w istniejący krajobraz,
 uwzględnienie warunków klimatycznych,
 uwzględnienie budowy geologicznej.

 

 

R

R

t

t

α

W

K

S

P

Geometria trasy drogowej

 

 

Zaleca się stosowanie odcinków prostych

 

na terenie płaskim lub w rozległych płaskich dolinach, 

   jeśli jest to zgodne z zasadami wkomponowania drogi 
  w teren oraz przy ograniczeniu długości prostych 
  stosownie do wytycznych technicznych,

 w obrębie skrzyżowań i węzłów,
 na obiektach mostowych i dojazdach do nich,
 dla zapewnienia możliwości wyprzedzania,
 gdy droga jest trasowana równolegle  do prostoliniowego

   elementu przestrzennego zagospodarowania.

Zasady kształtowania geometrii drogi

 

 

Odcinki krzywoliniowe

 

 

zaleca się stosować o możliwie dużych promieniach, 

   na ile pozwala na to ukształtowanie terenu 
   oraz istniejące i planowane zagospodarowanie

 w celu lepszego dostosowania drogi 

   do ukształtowania i zagospodarowania terenu,

 podniesienia walorów estetycznych drogi, 
 eliminacji monotonności jazdy.

 

 

Dla zwiększenia bezpieczeństwa poprawienia komfortu jazdy 
poruszania się w łuku poziomym stosuje się:

 krzywe przejściowe,
 zmianę pochylenia poprzecznego
 oraz poszerzenie jezdni. 

Krzywą przejściową stosuje się w celu:

 wprowadzenia stopniowej wartości 

    przyspieszenia odśrodkowego przy przejściu
    z prostej w łuk,

 uzyskania płynnej zmiany krzywizny drogi,
 zapewnienia optycznej płynności trasy.

 

 

Zmianę pochylenia poprzecznego 
przeprowadza się na długości:

krzywej przejściowej,
w połowie na prostej i  w połowie na łuku kołowym,

   jeżeli krzywa przejściowa nie jest wymagana, 
   a jest stosowana przechyłka

 łuku kołowego o większym promieniu 

   w przypadku stosowania krzywej koszowej. 

 

 

Przy projektowaniu niwelety 
trasy drogowej należy uwzględnić:

 dostosowanie jej przebiegu  do ukształtowania terenu

   i warunków gruntowo wodnych przy dążeniu 
  do ograniczenia wartości pochyleń podłużnych, 
  zapewnienie odprowadzania wody z korpusu drogi 
  przez wyniesienie krawędzi korony drogi ponad teren,

 zapewnienie wymaganych warunków widoczności,
 stosowanie pochylenia niwelety nie mniejszego niż 0.3%,
 w wyjątkowych przypadkach dopuszcza się 

   niweletę poziomą 

 

 

Trasą nazywamy pas terenu przeznaczony pod 
budowę 
inżynierską  o znacznej długości i niewielkiej 
szerokości.  

Przebieg trasy wyznacza się w terenie poprzez
wytyczenie jej osi. 

Trasa zbudowana jest z odcinków prostych i 
łuków. 

Do wyokrąglenia załamań stosuje się łuki 
kołowe
lub łuki kołowe z krzywymi przejściowymi. 

Tyczenie trasy sprowadza się zatem do :

wytyczenia wieloboku osi trasy,
tyczenia łuków.

 

 

Aby wpisać łuk o promieniu R 
między dwie przecinające się proste 
należy pomierzyć kąt wierzchołkowy  

lub kąt zwrotu stycznych  

oraz obrać promień łuku kołowego R. 

Wyznaczenie łuków kołowych odbywa się w 
dwóch etapach:
Obliczenie położenia punktów głównych,
Obliczenie położenia punktów pośrednich.

 

 

2



Rtg

t 

4

1



Rtg

t 

O

R



/2

/4

S

t

1

t

P

K







W

 

 

P







2

2

2

R

L

R

L









2

g

g

R

L





2







sin

2R

c 

 

 

P

x

y

y

R-y

R

x

O

2

2

2

2

)

(

R

x

y

R







2

2

2

2

2

R

x

y

Ry

R









2

2

2

y

x

Ry





R

y

R

x

y

2

2

2

2





R

x

y

2

2



 

 

Klotoida jako krzywa przejściowa

Stosowanie krzywych przejściowych pozwala na stopniową 
zmianę krzywizny przy przechodzeniu z odcinka prostego trasy 
w łuk kołowy. 

Krzywizna krzywej przejściowej powinna wynosić zero 
przy styku z odcinkami prostymi i zwiększać się stopniowo 
do promienia łuku kołowego R. Takie warunki spełnia klotoida. 

Łuk kołowy z symetrycznymi

krzywymi przejściowymi

K=1/R

L

Łuk kołowy

 

 

Klotoida

 jest to krzywa, której krzywizna 

rośnie proporcjonalnie do długości łuku

R

τ

L

τ

Y

X

L=a

2

R



d

R

dL



dL

R

d







dl

L

a

d





2



LdL

d

a





2

C

a

L







2

2

2

2

2

2a

L





 

 

R

τ

L

P

τ

dx

dy



cos



dL

dx



sin



dL

dy





L

dL

a

L

X

0

2

2

2

cos

L

d

a

L

Y

L





0

2

2

2

sin











!

4

!

2

1

cos

4

2









!

5

!

3

!

1

sin

5

3

























8

9

4

5

3456

40

a

L

a

L

L

X











10

11

6

7

2

3

42240

336

6

a

L

a

L

a

L

Y

Współrzędne prostokątne klotoidy

 

 

S

P

τ

τ

R

H

X

S

Rsinτ

X

Y

Y

S

X

Y



sin







R

X

X

S



cos







R

Y

Y

S







cos

1









R

Y

R

Y

H

S

 

 

T

0

T

S

X

S

Y

S

S

γ

α

τ

τ

γ/
2

Z

S

s

T

X

T





0

2



tg

Y

T

S

S



H

Y

Z

s



















1

2

sec



W

K

P

Łuk kołowy 
z symetrycznymi krzywymi przejściowymi

 

 

Profil podłużny

Przekrój podłużny drogi należy wykonać w powiązaniu z planem sytuacyjnym. 
Podstawowym  elementem przekroju podłużnego jest niweleta. 
Niweleta składa się z odcinków o stałym pochyleniu oraz łuków 
wklęsłych i wypukłych. 

Przy projektowaniu niwelety trasy drogowej należy uwzględnić:

 spadki nie mogą przekraczać dopuszczalnych wartości 
roboty ziemne powinny być jak najmniejsze  
objętości wykopów i nasypów powinny się równoważyć
Odległości przewozu ziemi powinny być jak najmniejsze

 

 

Spadek niwelety na odcinku d wynosi 

przy czym należy pamiętać o znaku przy i. 
Przyjmuje się, że spadek jest dodatni gdy niweleta się wznosi i ujemny, 
gdy opada. 

Niweletę projektuje się na przekroju podłużnym trasy w następującej kolejności:
graficznie projektujemy przebieg niwelety na przekroju podłużnym 
nie przekraczając spadków przewidzianych dla danego typu trasy,

ustalamy odległości bieżące od punktu początkowego do punktów 
charakterystycznych: kilometrowych i hektometrowych, początkowy i końcowy,
punkty załamania, punkty przecięcia niwelety z terenem,

d

i

h







 

 

Łuki pionowe

linia pozioma

W

i

1

i

2

S

α

P

K

β

2









 tg

R

t

R

t

WS

2

2



 

 

Rzędna terenu

Rodzaj użytku

 

Rzędna 
niwelety

Łuki poziome

Kilometraż

Spadki i łuki 
pionowe

Poziom
 
porównawcz
y

pp=120.00

Profil podłużny (fragment)

Skala 

P

o

cz

ą

te

k 

p

ro

j.

 o

d

ci

n

ka

Grunty orne

Droga
Grunt.

Zagajnik

Zagajnik

1

2

6

.4

8

1

2

6

.4

8

5.5%

78,42

1

2

4

.2

5

1

2

6

.7

3

'

20

21

o





300



R

100



a

34

,

95

0



T

33

,

33



L

50

,

12



Z

Odległości

6

5

,5

4

3

2

,2

1

0

,0

0

1

5

8

,4

2

1

2

5

,4

2

9

2

,3

1

2000

100

:

1

 

 

Obliczanie objętości robót ziemnych

P

o

P

3

P

2

P

1

P

n

V

1

V

2

V

3

n

n

1

n

2

2

1

1

1

o

l

2

P

P

....

l

2

P

P

l

2

P

P

V

















 

 

Skrzyżowania dróg

 

 

Wyspa kierująca

Wyspy trójkątne

Skrzyżowanie jednopoziomowe

- zwykłe

-skanalizowane

-bezkolizyjne

 

 

Przy projektowaniu skrzyżowania jednopoziomowego 
należy  uwzględnić następujące warunki:

- zachowanie pierwszeństwa przejazdu dla kierunków
  dróg głównych

- w punktach rozdziału powinny odgałęziać się 
  nie więcej niż dwa kierunki
- promienie łuków powinny umożliwiać skręcanie 
  największych pojazdów

-wyspy kierujące powinny być podniesione  o 
 10-15 cm, a wyspy trójkątne należy odsunąć 
 od zewnętrznej krawędzi jezdni drogi głównej o 50 cm

 

 

Skrzyżowanie bezkolizyjne

Skrzyżowania o ruchu okrężnym. Najczęściej są stosowane wyspy centralne 
w kształcie koła. 

 

 

Skrzyżowanie wielopoziomowe

-układ w kształcie liścia koniczyny

-układ w kształcie trąbki

-układ z pierścieniem rozdzielającym

 

 

Ogólne wiadomości o ulicach

 

 

Elementy w przekroju poprzecznym

1. Pasy ruchu i pasy postojowe
2. Pasy dzielące
3. Opaski prowadzące
4. Chodniki i przejścia
5. Ścieżki rowerowe
6. Krawężniki
7. Tory tramwajowe
8. Przystanki komunikacji miejskiej
9. Zieleńce

 

 

Kategoria

Klasa Prędkoś

ć proj.

Liczba 

jezdni

Liczba 

pasów 

ruchu

Szer. jezdni

E

I

100

2

3

2x11,25

II

2

2x7,5

P

I

70

2

3

2x10

II

2

2x7

IIA

1

4

13

III

60

3

10,5

IV

2

7

N

I

50

2
1

3
6

2x10
21

II

2
1

2
4

2x7
13

III

3

9-10

IV

2

6-7

W

IV

30

1

2

6

V

1
2

3,5
5,5

Klasyfikacja ulic