PŁYNOTERAPIA
Bilans wodny
Bilans wodny
Pobór wody
Pobór wody
1.woda
1.woda
spożywana:
spożywana:
płyny
płyny
1500 ml
1500 ml
woda z pokarmów
woda z pokarmów
stałych
stałych
700 ml
700 ml
2
2
. woda
. woda
oksydacyjna
oksydacyjna
300ml
300ml
Razem 2500ml
Razem 2500ml
Utrata wody
Utrata wody
1.
1.
z moczem
z moczem
1500ml
1500ml
2.
2.
perspiratio
perspiratio
insensibilis
insensibilis
utrata przez płuca
utrata przez płuca
300ml
300ml
utrata przez skórę
utrata przez skórę
600ml
600ml
3
3
. z kałem
. z kałem
100ml
100ml
Razem 2500ml
Razem 2500ml
Woda oksydacyjna
Woda oksydacyjna
W czasie spalania:
100 węglowodanów powstaje 60 ml wody oksydacyjnej
100g tłuszczów powstaje 110 ml wody oksydacyjnej
100g białek powstaje 44 ml wody oksydacyjnej
Dla ustroju najważniejsze jest
Dla ustroju najważniejsze jest
zachowanie wolemii
zachowanie wolemii
Wszystkie procesy zyciowe
Wszystkie procesy zyciowe
zachodzą
zachodzą
w środowisku wodnym
w środowisku wodnym
Dobowe zapotrzebowanie na wodę
Pierwsze 10 kg masy ciała 100 ml/kg
Następne 10 kg masy ciała 50 ml/kg
Na każdy następny kilogram 20 ml/kg
Przy założeniu, że: utrata poprzez parowanie
w warunkach fizjologicznych wynosi:
15 x masa ciała = ilość (w ml) wody utraconej
drogą perspiratio insensibilis
Dobowe, podstawowe
Dobowe, podstawowe
zapotrzebowanie na płyny i
zapotrzebowanie na płyny i
elektrolity u dorosłego/kg m.
elektrolity u dorosłego/kg m.
c.
c.
Woda
Woda
30 – 35 ml.
30 – 35 ml.
Sód
Sód
1 – 2 mmol
1 – 2 mmol
Potas
Potas
0,5 – 1 mmol
0,5 – 1 mmol
Chlor
Chlor
1 – 2 mmol
1 – 2 mmol
I. W przypadku gorączki należy
dodać:
ok. 500 ml na każdy
o
C > 37
o
II.Chorym oparzonym należy dodać to, co tracą
przez uszkodzoną skórę:
utrata (ml/h) =
= (25 + powierzchnia oparzenia w %) x BSA (m
2
)
III. Chorym z niedrożnością
należy uzupełnić
utratę wynikającą z przechodzenia wody
do “trzeciej przestrzeni”, uwzględniając
skład jonowy traconych płynów.
Niedostrzegalna utrata
Niedostrzegalna utrata
wody podczas operacji
wody podczas operacji
Operacje ortopedyczne
Operacje ortopedyczne
150-200 ml/h
150-200 ml/h
Operacje brzuszne
Operacje brzuszne
250-350 ml/h
250-350 ml/h
Operacje na kl.piersiowej
Operacje na kl.piersiowej
450-500 ml/h
450-500 ml/h
Duże operacje brzuszne
Duże operacje brzuszne
450-500 ml/h
450-500 ml/h
Objętość dobowa oraz stężenie poszczególnych
jonów w wydzielinach i wydalinach przewodu
pokarmowego
objętość
Na
K
Cl
HCO
3
ślina
sok
żołądkowy
żółć
sok
trzustkowy
1500
2500
500
700
10-15
20-90
130-155
110-150
15-20
5-15
4-8
3-10
10-40
20-150
80-110
40-90
2-10
-
25-40
70-110
Wymioty
Wymioty
zasadowica
zasadowica
hipochloremia
hipochloremia
hipokaliemia
hipokaliemia
hiponatremia
hiponatremia
Biegunka
Biegunka
kwasica
kwasica
hiperkaliemia
hiperkaliemia
hiperchloremia
hiperchloremia
(utrata HCO
(utrata HCO
3
3
)
)
hipernatremia
hipernatremia
I.
PŁYNY KRYSTALOIDOWE
.
.IZOTONICZNE
.
.HIPERTONICZNE
II. PŁYNY KOLOIDOWE
.
.DEKSTRANY
.
.ŻELATYNY
.
.HES
.
.ALBUMINY, BIAŁKA OSOCZA
KREW I PREPARATY KRWIOPOCHODNE
Krystaloidy
Krystaloidy
Są płynami z wyboru w początkowej fazie
wyrównywania niedoborów lub przy utracie
<20%
Pod
względem
zawartości
czynników
nieorganicznych skład chemiczny podobny do
składu chemicznego osocza
5% Glu jest równomiernie dystrybuowana w
obrębie całkowitej wody w organizmie(łatwo
przechodzi
przez
wszystkie
przedziały
płynowe),
jest
więc
nieskuteczna
w
zastępowaniu utrat objętości śródnaczyniowej.
Izotoniczne
Izotoniczne
1ml krwi utraconej = 3ml krystaloidu
czas redystrybucji po podaniu i.v. 20-40 min.- po
jego upływie w przestrzeni śródnaczyniowej
pozostaje 20% podanej objętości, pozostała część
gromadzi się w tkankach o dużej podatności, co
może spowodować: obrzęk tkanki łącznej i skóry
(pogarsza
utlenowania,
opóźnia
gojenie
,zwiększa stopień uwodnienia płuc (zwiększenie
wentylacji mech., wzrost powikłwń płucnych, a
nawet obrzęk płuc)
płyn Ringera
0.9% NaCl
PWE
K
K
rystaloidy
rystaloidy
0,9% NaCl ; PWE ; Pł.żołądkowy;
0,9% NaCl ; PWE ; Pł.żołądkowy;
Pł.Ringera
Pł.Ringera
podstawowe płyny w wyrównywaniu
podstawowe płyny w wyrównywaniu
hipowolemii
hipowolemii
osmolarność 270 - 300 mOsm/l,skład
osmolarność 270 - 300 mOsm/l,skład
zbliżony do płynu śródmiąższowego,pH-7,4
zbliżony do płynu śródmiąższowego,pH-7,4
są płynami z wyboru w początkowej fazie
są płynami z wyboru w początkowej fazie
wyrównywania niedoborów lub przy
wyrównywania niedoborów lub przy
utracie krwi nie przekraczającej 20%
utracie krwi nie przekraczającej 20%
Hipertoniczne
Hipertoniczne
przywracają obj. Krwi krążącej na podstawie efektu
osmotycznego:
7.5% NaCl daje ok. 30 min. zwiększenie obj.
Śródnaczyniowej 7 razy przekraczające ilość podaną.
Przesunięcia płynowe z przestrzeni śródkomórkowej do
śródmiąższowej i śródnaczyniowej
Powodują: wzrost ciś tęt.
Zwiększenie rzutu serca
Obwodowe rozszerzenie naczyń (osmoreceptory
w krążeniu płucnym)
Wzrost przepływu w krążeniu trzewnym, nerkowym,
wieńcowym)
Zmniejszenie ciś. Śródczaszkowego
Hipertoniczny roztwór
Hipertoniczny roztwór
NaCl(7,5%) w
NaCl(7,5%) w
resuscytacji
resuscytacji
Podanie niewielkiej objętości w
Podanie niewielkiej objętości w
krótkim czasie - szybki przyrost
krótkim czasie - szybki przyrost
objętości
objętości
śródnaczyniowej,kosztem
śródnaczyniowej,kosztem
płynu śródkomórkowego
płynu śródkomórkowego
( 2400
( 2400
mOsm/kg H2O )
mOsm/kg H2O )
dawka - 4ml/kg w ciągu 5 min.,
dawka - 4ml/kg w ciągu 5 min.,
co powoduje przyrost
co powoduje przyrost
objętości, 8 - 12 ml/kg
objętości, 8 - 12 ml/kg
Hipertoniczny roztwór
Hipertoniczny roztwór
NaCl(7,5%) w
NaCl(7,5%) w
resuscytacji
resuscytacji
30-minutowe zwiększenie objętości
30-minutowe zwiększenie objętości
śródnaczyniowej 7x większe od
śródnaczyniowej 7x większe od
podanei objętości
podanei objętości
wzrost ciś. Tęt., rzutu serca,
wzrost ciś. Tęt., rzutu serca,
obwodowe rozszerzenie naczyń-
obwodowe rozszerzenie naczyń-
osmoreceptory w krążeniu
osmoreceptory w krążeniu
płucnym
płucnym
Roztwory
Roztwory
koloidowe
koloidowe
Dekstran
Dekstran
10% 40 tys
10% 40 tys
ciś onkotyczne 68 mmHg - wywołuje
ciś onkotyczne 68 mmHg - wywołuje
odwodnienie przestrzeni
odwodnienie przestrzeni
pozanaczyniowej
pozanaczyniowej
500 ml daje przyrost objętości
500 ml daje przyrost objętości
po 1h 750 ml
po 1h 750 ml
2 h 1000 ml
2 h 1000 ml
4 h 250 ml
4 h 250 ml
Roztwory
Roztwory
koloidowe
koloidowe
Dekstran 6 % 70 tys.
Dekstran 6 % 70 tys.
Ciś.onkotyczne nieznacznie tylko wyższe
Ciś.onkotyczne nieznacznie tylko wyższe
od osocza
od osocza
przyrost objętości równy objętości podanej
przyrost objętości równy objętości podanej
dłużej utrzymuje się w krążeniu niż
dłużej utrzymuje się w krążeniu niż
dekstran 40
dekstran 40
wskazany we wstrząsie hipowolemicznym
wskazany we wstrząsie hipowolemicznym
i w profilaktyce p/zakrzepowej
i w profilaktyce p/zakrzepowej
Roztwory
Roztwory
koloidowe
koloidowe
Dekstran
Dekstran
10% 40 tys
10% 40 tys
zwiększa rzut serca
zwiększa rzut serca
zmniejsza lepkość krwi
zmniejsza lepkość krwi
zmniejsza agregację i adhezję płytek
zmniejsza agregację i adhezję płytek
korzystnie działa na mikrokrążenie
korzystnie działa na mikrokrążenie
dawka 1-1,5 g/kg m.c.- dłuższe podawanie
dawka 1-1,5 g/kg m.c.- dłuższe podawanie
ryzyko wydłużenia czasu krzepnięcia
ryzyko wydłużenia czasu krzepnięcia
Roztwory
Roztwory
koloidowe
koloidowe
Dekstrany - objawy uboczne
Dekstrany - objawy uboczne
wstrząs anafilaktyczny
wstrząs anafilaktyczny
(reakcja
(reakcja
krzyżowa z antygenem polisacharydowym
krzyżowa z antygenem polisacharydowym
bakterii)
bakterii)
zapobieganie -
zapobieganie -
podanie haptenu-PROMITEN(20
podanie haptenu-PROMITEN(20
ml),bezpośrednio przed przetoczeniem.
ml),bezpośrednio przed przetoczeniem.
Obecność dekstranu
Obecność dekstranu
we krwi może
we krwi może
fałszować wyniki glukozy,białka,a także
fałszować wyniki glukozy,białka,a także
utrudniać wykonanie próby krzyżowej
utrudniać wykonanie próby krzyżowej
HES
HES
Hydroksyetylowana skrobia-
syntetyczny polimer uzyskiwany z
amylopektyny
Ogranicza aktywność komórek
śródbłonka : zmniejsza stopień
pszepuszczalności, zmniejsza
adherencję leukocytów
Szybciej niż albuminy obniża
zapotrzebowanie na aminy presyjne
Powikłania: zaburzenia krzepnięcia,
świąd, rzadko reakcja anafilaktyczna
Hydroksyetylowana
Hydroksyetylowana
skrobia
skrobia
HAES Plasmasteril
HAES Plasmasteril
Plasmasteril
Plasmasteril
-
-
wysokocząsteczkowy roztwór
wysokocząsteczkowy roztwór
skrobi
skrobi
HAES 6% i 10%
HAES 6% i 10%
-
-
niskocząsteczkowy roztwór
niskocząsteczkowy roztwór
skrobi
skrobi
Hydroksyetylowana
Hydroksyetylowana
skrobia
skrobia
HAES Plasmasteril
HAES Plasmasteril
Syntetyczny polimer z amylopektyny
Syntetyczny polimer z amylopektyny
ulega degradacji do mniejszych
ulega degradacji do mniejszych
fragmentów(50 kD) i eliminacji
fragmentów(50 kD) i eliminacji
nerkowej lub dalszej przemiany do
nerkowej lub dalszej przemiany do
glukozy
glukozy
efekt utrzymuje się do 24 h
efekt utrzymuje się do 24 h
szybciej niż albuminy obniża
szybciej niż albuminy obniża
zapotrzebowanie na aminy presyjne
zapotrzebowanie na aminy presyjne
Preparaty skrobi
Preparaty skrobi
c.cz.
ciś.onk.
mmHg
przyrost
objętości
wydala
dawka
Plasmasteril 450
tys.
25
obj.
podana
nerki
1,2
g/kg
6%HAES
200
tys
32
obj.
podana
nerki
1,2
g/kg
10%HAES
200
tys
61
30%
większa
nerki
2g/kg
c.cz.
ciś.onk.
mmHg
przyrost
objętości
wydala
dawka
Plasmasteril 450
tys.
25
obj.
podana
nerki
1,2
g/kg
6%HAES
200
tys
32
obj.
podana
nerki
1,2
g/kg
10%HAES
200
tys
61
30%
większa
nerki
2g/kg
Albuminy
Albuminy
Duży koszt
Nie ma badań klinicznych
potwierdzających związek z mniejszą
śmiertelnością czy ilością powikłań
W hipoalbuminemii
ALBUMINA
ALBUMINA
PRZETOCZENIE:
PRZETOCZENIE:
100 ml 25% wzrost obj.osocza o 450
100 ml 25% wzrost obj.osocza o 450
ml
ml
500 ml 5% „ „ „ o 250
500 ml 5% „ „ „ o 250
ml
ml
Spadek poziomu Albumin poniżej 2,5 g
Spadek poziomu Albumin poniżej 2,5 g
% to 4x więcej powikłań i 6 x większa
% to 4x więcej powikłań i 6 x większa
śmiertelność
śmiertelność
ALBUMINA
ALBUMINA
Syntetyzowana
Syntetyzowana
w wątrobie 180 - 300
w wątrobie 180 - 300
mg/kg/dobę
mg/kg/dobę
w 60% obecna w przestrzeni
w 60% obecna w przestrzeni
zewnątrzkomórkowej
zewnątrzkomórkowej
ciśnienie onkotyczne
ciśnienie onkotyczne
:
:
5% 20 mmHg
5% 20 mmHg
20% 80 mmHg
20% 80 mmHg
25% 100 mmHg
25% 100 mmHg
Żelatyny
Żelatyny
Uzyskiwane z hydrolizy białek bydlęcych-
kolagenu
Zawierają roztwory żelatyn w soli fizjologicznej
Tani
Wykazuje słabszy efekt osmotyczny i krócej
pozostaje w krążrniu niż dekstran i HES
Nie działa przeciwzakrzepowo
Do 30% === płyny
>> 30%=== krew( dostarczanie tlenu do tkanek)
Roztwór ŻELATYNY -
Roztwór ŻELATYNY -
Gelafundin
Gelafundin
Stosunkowo tani
Stosunkowo tani
Wykazuje słabszy efekt osmotyczny i
Wykazuje słabszy efekt osmotyczny i
krócej pozostaje w krążeniu niż
krócej pozostaje w krążeniu niż
Dekstran i HES
Dekstran i HES
Względnie bezpieczny u chorych z
Względnie bezpieczny u chorych z
niewydolnością krążenia
niewydolnością krążenia
W całości wydalany przez nerki
W całości wydalany przez nerki
Charakterystyka
Charakterystyka
farmakologiczna roztworów
farmakologiczna roztworów
koloidów
koloidów
Przyros
Przyros
t
t
objętoś
objętoś
ci
ci
Czas
Czas
pozosta
pozosta
wa-nia
wa-nia
w
w
krążeniu
krążeniu
Hamowa
Hamowa
nie
nie
Kaskady
Kaskady
krzepnięc
krzepnięc
ia
ia
Efekt
Efekt
reologicz
reologicz
ny
ny
Reakcja
Reakcja
anafilaks
anafilaks
ji
ji
Osocze
Osocze
++
++
++
++
-
-
+
+
+
+
Albumina
Albumina
++
++
++
++
+
+
+
+
+
+
+
+
Żelatyna
Żelatyna
+
+
+
+
--
--
+
+
+
+
+
+
Dekstran
Dekstran
++
++
+
+
+++
+++
+
+
+
+
++
++
+
+
+++
+++
HES
HES
++
++
+
+
+++
+++
+
+
+
+
+
+
+
+
Roztwory bezelektrolitowe
Roztwory bezelektrolitowe
5% glukoza
5% glukoza
łatwo przechodzą przez wszystkie
łatwo przechodzą przez wszystkie
przedziały płynowe
przedziały płynowe
nie nadają się do uzupełniania
nie nadają się do uzupełniania
hipowolemii
hipowolemii
stosowane w odwodnieniu,kiedy utrata
stosowane w odwodnieniu,kiedy utrata
wody przewyższa utratę elektrolitów
wody przewyższa utratę elektrolitów
Ustrój broni stałej osmolalności
płynów ustrojowych
Każdy wzrost ciśnienia osmotycznego osocza powoduje
odwodnienie komórek. Błony komórkowe są przepuszczalne
dla wody.
Ustrój dąży do stałego składu elektrolitowego
przestrzeni wodnych
Płyny ustrojowe są elektroobojętne,
czyli suma K
+
= suma A
-
w danym płynie.
Jest to możliwe dzięki właściwościom
półprzepuszczalnych błon komórkowych
i pomp błonowych
Badanie pacjenta
Badanie pacjenta
RR
RR
(zmiany wartości przy zmianie
(zmiany wartości przy zmianie
pozycji ciała)
pozycji ciała)
Tętno
Tętno
Wskaźnik Allgowera
Wskaźnik Allgowera
Badanie pacjenta
Badanie pacjenta
Diureza godzinowa
Diureza godzinowa
(spadek diurezy
(spadek diurezy
utrata ok.. 6% m.c.)
utrata ok.. 6% m.c.)
OCŻ
OCŻ
Wypełnienie naczyń żylnych
Wypełnienie naczyń żylnych
Badanie pacjenta
Badanie pacjenta
Elastyczność skóry
Elastyczność skóry
Temperatura dystalnych części ciała
Temperatura dystalnych części ciała
Suchość błony śluzowej
Suchość błony śluzowej
Uczucie pragnienia
Uczucie pragnienia
(utrata ok.2% m.c)
(utrata ok.2% m.c)
Orientacyjne straty
Orientacyjne straty
Ramię: 100-800ml
Ramię: 100-800ml
Przedramię: 50-400ml
Przedramię: 50-400ml
Miednica: 500-5000ml
Miednica: 500-5000ml
Udo: 300-2000ml
Udo: 300-2000ml
Podudzie: 100-1000ml
Podudzie: 100-1000ml
Objetość utraconej
krwi
Klasa
wstrząsu wg
ATLS
(ml)
(% )
Tętno na
minutę
Oddechy
na minutę
Stan
świadomości
Spadek
ciśnienia
tetniczego
(mm Hg)
Objawy kliniczne
I
500
1000
10
20
<90
>90
<20
Norma
10
5 – 15
Blada, chłodna skóra,
pokryta potem
II
1250
1500
25
30
>100
>120
<30
Pobudzony
10 – 30
25 – 50
Żyły szyjne
zapadnięte,
Pragnienie,
skąpomocz, uczucie
chłodu, pobudzenie
III
1750
35
>150
<40
Apatyczny
30 – 60
Zaburzenia
świadomości z
szerokimi źrenicami,
bezmocz, bóle
brzucha, nudności
IV
> 2000
> 40
Nie
wyczuwalne
>40
Splątany
Senny
>60
Az do utraty
przytomności
Postępowanie
Postępowanie
Klasa I
Klasa I
- krystaloidy
- krystaloidy
Klasa II
Klasa II
- krystaloidy + koloidy
- krystaloidy + koloidy
Klasa III
Klasa III
- krystaloidy+koloidy +ME
- krystaloidy+koloidy +ME
Klasa IV
Klasa IV
- krystaloidy + koloidy +
- krystaloidy + koloidy +
ME +FFP + płytki
ME +FFP + płytki
Zasady wyrównywania strat
Zasady wyrównywania strat
związanych z krwawieniem
związanych z krwawieniem
Płyn Ringera lub 0,9%
Płyn Ringera lub 0,9%
NaCl
NaCl
W krążeniu pozostaje
W krążeniu pozostaje
1/5, wyrównanie
1/5, wyrównanie
niewielkiego
niewielkiego
krwawienia 500-1000
krwawienia 500-1000
ml
ml
Roztwory koloidowe
Roztwory koloidowe
dekstran,żelatyna,skrob
dekstran,żelatyna,skrob
ia
ia
Utrzymanie obj.krwi
Utrzymanie obj.krwi
krążącej przy dużym
krążącej przy dużym
krwawieniu
krwawieniu
ME
ME
Zapewnienie zdolności
Zapewnienie zdolności
przenoszenia tlenu(
przenoszenia tlenu(
Ht-
Ht-
30;Hb-10 g%)
30;Hb-10 g%)
Osocze świeżo mrożone
Osocze świeżo mrożone
Utrzymanie czynników
Utrzymanie czynników
krzepnięcia
krzepnięcia
Masa płytkowa
Masa płytkowa
Liczba płytek poniżej 50
Liczba płytek poniżej 50
tys.
tys.
Najważniejsza jest wolemia.
W przypadku krwawienia z utratą krwi < 15 %
należy przetoczyć
czterokrotną
objętość utraty
w postaci krystaloidów i koloidów.
Płynoterapia nie jest celem sama w sobie.
Należy pamiętać o istnieniu obciążenia wstępnego serca,
którego wzrost
tylko do pewnego momentu
poprawia rzut serca.
Podstawowe zasady
Podstawowe zasady
płynoterapii
płynoterapii
1.
1.
Zapewnić dobowe
Zapewnić dobowe
zapotrzebowanie na płyny +
zapotrzebowanie na płyny +
zapotrzebowanie związane z
zapotrzebowanie związane z
podstawową chorobą
podstawową chorobą
2.
2.
Pokryć ponadplanowe straty
Pokryć ponadplanowe straty
3.
3.
Stopniowo uzupełnić istniejące
Stopniowo uzupełnić istniejące
uprzednio niedobory
uprzednio niedobory
Zlecając choremu płyny należy
Zlecając choremu płyny należy
uzyskać odpowiedź na
uzyskać odpowiedź na
następujące pytania :
następujące pytania :
Czy leczenie wymaga wzmożonego
Czy leczenie wymaga wzmożonego
nadzoru ?
nadzoru ?
Jak długo będą wyrównywane niedobory ?
Jak długo będą wyrównywane niedobory ?
Jak długo prowadzona będzie płynoterapia?
Jak długo prowadzona będzie płynoterapia?
Czy konieczna jest kaniulacja naczynia
Czy konieczna jest kaniulacja naczynia
centralnego?
centralnego?
Czy konieczne jest rozszerzenie
Czy konieczne jest rozszerzenie
monitorowania o diurezę ,OCŻ a może jest
monitorowania o diurezę ,OCŻ a może jest
konieczność założenia cewnika Swana-
konieczność założenia cewnika Swana-
Ganza ?
Ganza ?
Hipowolemia
Hipowolemia
1. Utrata krwi pełnej
W wyniku urazu:
krew może gromadzić
się w jamach ciała, jak i w uszkodzonych
tkankach (mięśnie, tkanka podskórna,
okolica zaotrzewnowa, okolice złamań)
Bez urazu:
krwawienie
z
przewodu
pokarmowego, pęknięcie
ciąży pozamacicznej szybciej wywoła wstrząs
pęknięcie tętniaka aorty
2. Utrata osocza
2. Utrata osocza
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
Odpowiedź ustroju na krwotok
Odpowiedź ustroju na krwotok
zależy od:
zależy od:
Objętości traconej krwi
Objętości traconej krwi
Szybkości utraty
Szybkości utraty
Wieku chorego
Wieku chorego
Stanu zdrowia chorego
Stanu zdrowia chorego
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
Odpowiedź ustroju na krwotok
Odpowiedź ustroju na krwotok
jest dwufazowa:
jest dwufazowa:
Faza krwotoku kompensowanego
Faza krwotoku kompensowanego
z tachykardią;zwiększonym oporem naczyń
z tachykardią;zwiększonym oporem naczyń
systemowych
systemowych
i utrzymanym ciśnieniem tętniczym
i utrzymanym ciśnieniem tętniczym
Faza dekompensacji
Faza dekompensacji
z hipotensją tętniczą i bradykardią
z hipotensją tętniczą i bradykardią
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
Diagnostyka:
Diagnostyka:
Pomiar
Pomiar
RR i tętna
RR i tętna
Wskaźnik Allgowera
Wskaźnik Allgowera
–
–
wstrząsowy tętno/RR s
wstrząsowy tętno/RR s
n.0,5-0,7 w krwotoku wzrasta
n.0,5-0,7 w krwotoku wzrasta
OCŻ
OCŻ
n.4 – 12 cm H2O
n.4 – 12 cm H2O
PCWP
PCWP
n.8-12 mmHg
n.8-12 mmHg
Ht
Ht
Diureza godzinowa
Diureza godzinowa
Gradient temperatur
Gradient temperatur
(rectum – paluch) różnica 3-
(rectum – paluch) różnica 3-
5 wskazuje na centralizację krążenia
5 wskazuje na centralizację krążenia
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
Leczenie
Leczenie
Określenie i zatamowanie krwawienia
Określenie i zatamowanie krwawienia
Resuscytacja objętościowa
Resuscytacja objętościowa
Resuscytacja inotropowa
Resuscytacja inotropowa
Resuscytacja oddechowa
Resuscytacja oddechowa
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
WSTRZĄS KRWOTOCZNY
–
–
Leczenie
Leczenie
Utrata Postępowanie
Utrata Postępowanie
500-750
500-750
podłączyć kroplówkę ,skrzyżować krew
podłączyć kroplówkę ,skrzyżować krew
750-1000
750-1000
przetoczyć HES albo żelatynę
przetoczyć HES albo żelatynę
1000-1500
1000-1500
przetoczyć wyjściowo HES albo żelatynę,po
przetoczyć wyjściowo HES albo żelatynę,po
po skrzyżowaniu przetoczyć krew w stosunku
po skrzyżowaniu przetoczyć krew w stosunku
1:2
1:2
1500-2000
1500-2000
przywrócić jak najszybciej objętość krwi
przywrócić jak najszybciej objętość krwi
stosunek krwi do płynów 1:1
stosunek krwi do płynów 1:1
Ponad 2000
Ponad 2000
można toczyć krew jednoimienną bez krzyżówki
można toczyć krew jednoimienną bez krzyżówki
Leczenie wstrząsu
Leczenie wstrząsu
hipowolemicznego
hipowolemicznego
Przywrócenie wymaganej
Przywrócenie wymaganej
objętości krwi krążącej
objętości krwi krążącej
Optymalny Ht
Optymalny Ht
33% , Hb
33% , Hb
11g%
11g%
WYRÓWNYWANIE
WYRÓWNYWANIE
STRAT PŁYNOWYCH
STRAT PŁYNOWYCH
Płyny „białe” :
Płyny „białe” :
wieloelektrolitowe;0,9%NaCl;5%glu
wieloelektrolitowe;0,9%NaCl;5%glu
koza
koza
Syntetyczne roztwory koloidowe:
Syntetyczne roztwory koloidowe:
10% Dekstran 40;6% Dekstran 70;
10% Dekstran 40;6% Dekstran 70;
roztwór żelatyny;roztwór skrobii
roztwór żelatyny;roztwór skrobii
Naturalne roztwory koloidowe:
Naturalne roztwory koloidowe:
albumina ludzka ;białka osocza
albumina ludzka ;białka osocza
LECZENIE HIPOWOLEMII-
LECZENIE HIPOWOLEMII-
płyn elektrolitowy czy
płyn elektrolitowy czy
koloidowy ?
koloidowy ?
Objętość krwi krążącej u dorosłego wynosi
Objętość krwi krążącej u dorosłego wynosi
6-7 % m.c.(5 l/kg m.c.)
6-7 % m.c.(5 l/kg m.c.)
Utrata do 25% objętości może być
Utrata do 25% objętości może być
kompensowana za pomocą płynów
kompensowana za pomocą płynów
elektrolitowych i koloidowych
elektrolitowych i koloidowych
Przy większej utracie krwi ( 1,5 – 2 l) niezbędne
Przy większej utracie krwi ( 1,5 – 2 l) niezbędne
jest przetoczenie ME,osocza św.mrożonego itp..
jest przetoczenie ME,osocza św.mrożonego itp..
Przy dużej utracie krwi wskazane jest łączenie
Przy dużej utracie krwi wskazane jest łączenie
preparatów krwiopochodnych oraz płynów
preparatów krwiopochodnych oraz płynów
elektrolitowych i koloidowych
elektrolitowych i koloidowych
PŁYNY INFUZYJNE
PŁYNY INFUZYJNE
Płyny
Płyny
podstawowe
podstawowe
5-10% glukoza,z
5-10% glukoza,z
dodatkiem Na i
dodatkiem Na i
K
K
Pokrycie
Pokrycie
podstawowego
podstawowego
zapotrzebowan
zapotrzebowan
ia
ia
Płyny
Płyny
wyrównawcze
wyrównawcze
Płyn
Płyn
Ringera,płyn
Ringera,płyn
żołądkowy
żołądkowy
Wyrównanie
Wyrównanie
strat płynów
strat płynów
Kwasica
Kwasica
NaHCO3;
NaHCO3;
Diuretyki
Diuretyki
osmotyczne
osmotyczne
10-20%
10-20%
mannitol
mannitol
Płyny
Płyny
koloidowe
koloidowe
Dekstran;żelaty
Dekstran;żelaty
na;
na;
skrobia
skrobia
hipowolemia,pr
hipowolemia,pr
ofilaktyka
ofilaktyka
zakrzepów
zakrzepów
Płyny
Płyny
odżywcze
odżywcze
AA,ETł
AA,ETł
CŻP
CŻP
Reakcje anafilaktyczne
Reakcje anafilaktyczne
Każdy roztwór koloidowy może
Każdy roztwór koloidowy może
wywołać reakcję anafilaktyczną –
wywołać reakcję anafilaktyczną –
częstość występowania
częstość występowania
Białka osocza 0,014%
Białka osocza 0,014%
Dekstrany 0,032%
Dekstrany 0,032%
Żelatyny 0,066%
Żelatyny 0,066%
Objawy i leczenie
Objawy i leczenie
odczynów anafilaktycznych
odczynów anafilaktycznych
OBJAWY KLINICZNE
OBJAWY KLINICZNE
Reakcje skórne
Reakcje skórne
Tachykardia,spadek
Tachykardia,spadek
RR,nudności,wymioty
RR,nudności,wymioty
Wstrząs,skurcz
Wstrząs,skurcz
oskrzeli
oskrzeli
NZK
NZK
LECZENIE
LECZENIE
Leki
Leki
p/histaminowe
p/histaminowe
Leki
Leki
p/histaminowe +
p/histaminowe +
kortykosteroidy
kortykosteroidy
Reanimacja
Reanimacja
Charakterystyka najczęściej
Charakterystyka najczęściej
stosowanych płynów
stosowanych płynów
infuzyjnych
infuzyjnych
Płyn
Płyn
Śr.m.c
Śr.m.c
z
z
dalton
dalton
Ciś.kol-
Ciś.kol-
osm.
osm.
cm H2O
cm H2O
Wiązanie
Wiązanie
H2O
H2O
ml/g
ml/g
subs.
subs.
Czas
Czas
działania
działania
(h)
(h)
Wzrost
Wzrost
objętości
objętości
%
%
podanej
podanej
objętości
objętości
10%Deks
10%Deks
tran40
tran40
40
40
tys.
tys.
260
260
20-25
20-25
3-4
3-4
140
140
6%
6%
Dekstran
Dekstran
7
7
70tys
70tys
92
92
20-25
20-25
6-8
6-8
100
100
3%żelaty
3%żelaty
na
na
35tys
35tys
.
.
30
30
ok. 14
ok. 14
3-4
3-4
80
80
5%
5%
albumina
albumina
69tys
69tys
.
.
40
40
14-18
14-18
16
16
100
100
PERFLUOROKARBONY
PERFLUOROKARBONY
Węglowodory ,których atom wodoru
Węglowodory ,których atom wodoru
został zastąpiony
został zastąpiony
fluorem
fluorem
(FLUOSOL)
(FLUOSOL)
Cechuje je :
Cechuje je :
zdolność do przenoszenia tlenu
zdolność do przenoszenia tlenu
bezbarwność
bezbarwność
bezwonność
bezwonność
SZTUCZNE NOŚNIKI
SZTUCZNE NOŚNIKI
TLENU
TLENU
Roztwory preparatowej hemoglobiny ( SFH
Roztwory preparatowej hemoglobiny ( SFH
)
)
Modyfikowana hemoglobina
Modyfikowana hemoglobina
Rekombinowana hemoglobina ( rHgB )
Rekombinowana hemoglobina ( rHgB )
Roztwory fluorokarbonów
Roztwory fluorokarbonów
PREPARATY
PREPARATY
KRWIOPOCHODNE
KRWIOPOCHODNE
Osocze mrożone
Osocze mrożone
Masa erytrocytarna
Masa erytrocytarna
Koncentrat płytek krwi
Koncentrat płytek krwi
Koncentraty czynników krzepnięcia
Koncentraty czynników krzepnięcia
Koncentrat granulocytów
Koncentrat granulocytów
Albumina
Albumina
Osmoterapia
Osmoterapia
Wymuszanie diurezy poprzez
Wymuszanie diurezy poprzez
podnoszenie osmolarności płynu
podnoszenie osmolarności płynu
pozakomórkowego za pomocą
pozakomórkowego za pomocą
substancji niejonowych (mannitol)
substancji niejonowych (mannitol)
Zastosowanie:
Zastosowanie:
Profilaktyka ostrej niewydolności nerek
Profilaktyka ostrej niewydolności nerek
Wymuszanie diurezy w zatruciach
Wymuszanie diurezy w zatruciach
Obniżenie ciśnienia śródczaszkowego
Obniżenie ciśnienia śródczaszkowego
Obniżenie ciśnienia śródocznego
Obniżenie ciśnienia śródocznego
D Z I Ę K U J Ę
D Z I Ę K U J Ę
OSOCZE MROŻONE
OSOCZE MROŻONE
Uzupełnia deficyt czynników
Uzupełnia deficyt czynników
krzepnięcia
krzepnięcia
Odwraca działanie antykoagulantów
Odwraca działanie antykoagulantów
Dostarcza naturalnych inhibitorów
Dostarcza naturalnych inhibitorów
krzepnięcia
krzepnięcia
w temp (-30) zachowuje swą wartość 12
w temp (-30) zachowuje swą wartość 12
miesięcy
miesięcy
w temp.(-20) 6 miesięcy
w temp.(-20) 6 miesięcy
Zależność między grupą
Zależność między grupą
krwi dawcy i biorcy osocza
krwi dawcy i biorcy osocza
BIORCA DAWCA
BIORCA DAWCA
A A ; AB
A A ; AB
B B ; AB
B B ; AB
AB AB
AB AB
0 0 ;A ;B ;AB
0 0 ;A ;B ;AB
jednostka FFP - 200 ml
jednostka FFP - 200 ml
KREW PEŁNA
KREW PEŁNA
Krew pobierana na
Krew pobierana na
ACD
ACD
(cytrynian sodu
(cytrynian sodu
+ glukoza)
+ glukoza)
może być przechowywana
może być przechowywana
24 dni
24 dni
Krew pobrana na
Krew pobrana na
CPD
CPD
(cytrynian+fosforan + glukoza)
(cytrynian+fosforan + glukoza)
może być
może być
przechowywana do 28 dni
przechowywana do 28 dni
Krew pobrana na
Krew pobrana na
SAGM
SAGM
(chlorek sodu +
(chlorek sodu +
adenina + glukoza + mannitol)
adenina + glukoza + mannitol)
może być
może być
przechowywana 42 dni
przechowywana 42 dni
IDEALNY „DAWCA”
IDEALNY „DAWCA”
Krwinki grupy „0”
Krwinki grupy „0”
zawieszone w osoczu
zawieszone w osoczu
grupy „AB”
grupy „AB”
MASA ERYTROCYTARNA
MASA ERYTROCYTARNA
Główne wskazanie to wyrównanie
Główne wskazanie to wyrównanie
poziomu hemoglobiny
poziomu hemoglobiny
przetoczenie jednej jednostki ME
przetoczenie jednej jednostki ME
powoduje wzrost HB o 1 g% ; a Ht o 3%
powoduje wzrost HB o 1 g% ; a Ht o 3%
SFH
SFH
(stroma free hemoglobin)
(stroma free hemoglobin)
erytrocyty
erytrocyty
pozbawione otoczki
pozbawione otoczki
wady
wady
:brak 2,3 DPG ; blokuje
:brak 2,3 DPG ; blokuje
ukł.immunologiczny;toksyczna dla nerek
ukł.immunologiczny;toksyczna dla nerek
MASA PŁYTKOWA
MASA PŁYTKOWA
Prawidłową hemostazę zapewnia l.płytek-
Prawidłową hemostazę zapewnia l.płytek-
70 tys do 100 tys
70 tys do 100 tys
( cz.krwawienia-norma)
( cz.krwawienia-norma)
Wartość graniczna 50 tys.
Wartość graniczna 50 tys.
Profilaktyczne podanie płytek 15-20 tys.
Profilaktyczne podanie płytek 15-20 tys.
Płytki powinny być toczone w ciągu 6-ciu
Płytki powinny być toczone w ciągu 6-ciu
godz. od pobrania.
godz. od pobrania.
Przetoczenie 1 j. powoduje wzrost o 5-10
Przetoczenie 1 j. powoduje wzrost o 5-10
tys.
tys.
Preparaty osoczopochodne:
Preparaty osoczopochodne:
albuminy, osocze
albuminy, osocze
Preparaty krwi
Preparaty krwi
Masywne przetoczenie to: 2,5l/h
Masywne przetoczenie to: 2,5l/h
lub 5l/24h
lub 5l/24h
Objawy uboczne
Objawy uboczne
przetaczania
przetaczania
preparatów krwi
preparatów krwi
:
:
ostra skaza krwotoczna,
ostra skaza krwotoczna,
ostra kwasica,
ostra kwasica,
hiperkaliemia potransfuzyjna,
hiperkaliemia potransfuzyjna,
zatrucie cytrynianem,
zatrucie cytrynianem,
niedobór 2,3DPG,
niedobór 2,3DPG,
mikroembolizacja płuc,
mikroembolizacja płuc,
CZĘSTOŚĆ ZAKAŻEŃ
CZĘSTOŚĆ ZAKAŻEŃ
KRWIOPOCHODNYCH wynosi
KRWIOPOCHODNYCH wynosi
w USA
w USA
Dla hepatitis B 1 : 200 tys.
Dla hepatitis B 1 : 200 tys.
Przetoczeń
Przetoczeń
Dla hepatitis C 1 : 3 tys.
Dla hepatitis C 1 : 3 tys.
Dla HIV 1 : 100 tys.
Dla HIV 1 : 100 tys.
Sód - miernik zaburzeń
równowagi wolnej wody
Stężenie tego jonu bardziej
zależy od całkowitej objętości
wody w ustroju (TBW) niż od
zasobów tego pierwiastka w
organizmie
Hipernatremia z
odwodnieniem -
najczęstsza sytuacja
Wywiady:
Wywiady:
wymioty, biegunka
wymioty, biegunka
niedostateczna
niedostateczna
podaż płynów
podaż płynów
leki moczopędne
leki moczopędne
współistniejąca
współistniejąca
niewydolność
niewydolność
nerek
nerek
Objawy
Objawy
subiektywne:
subiektywne:
wzmożone
wzmożone
pragnienie
pragnienie
osłabienie
osłabienie
brak apetytu
brak apetytu
apatia
apatia
omdlenia
omdlenia
ortostatyczne
ortostatyczne
Hipernatremia z
odwodnieniem
Objawy kliniczne:
Objawy kliniczne:
zmniejszenie masy
zmniejszenie masy
ciała
ciała
suchość błon śluzowych
suchość błon śluzowych
zmniejszone napięcie
zmniejszone napięcie
skóry
skóry
zmniejszone napięcie
zmniejszone napięcie
gałek ocznych
gałek ocznych
ortostatyczne zmiany
ortostatyczne zmiany
tętna i ciśnienia
tętna i ciśnienia
tachykardia
tachykardia
“
“
Objawy
Objawy
laboratoryjne”
laboratoryjne”
zwiększona
zwiększona
osmolalność moczu
osmolalność moczu
zmniejszona diureza
zmniejszona diureza
mocznika,
mocznika,
białko
białko
Ht
Ht
Hipernatremia z
Hipernatremia z
odwodnieniem
odwodnieniem
• 1/2 deficytu uzupełnia się w 12 h
(dłużej jeżeli hipernatremia trwa kilka dni)
•
Cały deficyt uzupełnia się w 48h.
Szybsze uzupełnianie może spowodować obrzęk mózgu
Leczenie :
uzupełnia się 5% glukozą
Hipernatremia z
Hipernatremia z
odwodnieniem
odwodnieniem
Moczówka prosta
( ADH) m.in. pacjenci po urazie głowy
• ośrodkowa
• nerkopochodna
Leczenie
: ADH do nosa - 5-10j. co 4-6h.
Hiponatremia z
Hiponatremia z
przewodnieniem -
przewodnieniem -
sytuacja stosunkowo rzadka
sytuacja stosunkowo rzadka
• zespół TUR
• Niewydolność serca,
• Niewydolność nerek (niektóre
typy),
• Niewydolność wątroby.
Występuje w następujących sytuacjach:
Hiponatremia z
Hiponatremia z
prawidłową ECV-
prawidłową ECV-
sytuacja
sytuacja
częsta
częsta
Niebezpieczeństwo wiąże się z przewodnieniem
komórek
• Najczęściej problem ten dotyczy chorych
odwodnionych uzupełnianych płynami
niezawierającymi Na+
• lub pacjentów w okresie pooperacyjnym, którym
przetoczono płyny niezawierające Na+ w okresie
zwiększonej sekrecji ADH
Hiponatremia z
Hiponatremia z
prawidłową lub
prawidłową lub
zwiększoną ECV
zwiększoną ECV
Leczenie:
Gdy nie ma objawów : stymulowanie diurezy
ograniczenie wolnej wody
(należy uzupełniać straty wynikające
z perspiratio insensibilis)
W przypadku wystąpienia objawów
- drgawek, śpiączki
(Na <120): należy przetaczać 3% NaCl, uzupełnić K+
Hiponatremia z
Hiponatremia z
odwodnieniem -
odwodnieniem -
częsta
częsta
sytuacja
sytuacja
•
biegunka,
• cukrzyca,
• stosowanie leków moczopędnych,
• odwodnienie wyrównywane płynami
niezawierającymi Na
+
.
LECZENIE HIPOWOLEMII-
LECZENIE HIPOWOLEMII-
płyn elektrolitowy czy
płyn elektrolitowy czy
koloidowy ?
koloidowy ?
Objętość krwi krążącej u dorosłego wynosi
Objętość krwi krążącej u dorosłego wynosi
6-7 % m.c.(5 l/kg m.c.)
6-7 % m.c.(5 l/kg m.c.)
Utrata do 25% objętości może być
Utrata do 25% objętości może być
kompensowana za pomocą płynów
kompensowana za pomocą płynów
elektrolitowych i koloidowych
elektrolitowych i koloidowych
Przy większej utracie krwi ( 1,5 – 2 l) niezbędne
Przy większej utracie krwi ( 1,5 – 2 l) niezbędne
jest przetoczenie ME,osocza św.mrożonego itp..
jest przetoczenie ME,osocza św.mrożonego itp..
Przy dużej utracie krwi wskazane jest łączenie
Przy dużej utracie krwi wskazane jest łączenie
preparatów krwiopochodnych oraz płynów
preparatów krwiopochodnych oraz płynów
elektrolitowych i koloidowych
elektrolitowych i koloidowych
ROZMIESZCZENIE
ROZMIESZCZENIE
PŁYNÓW USTROJOWYCH
PŁYNÓW USTROJOWYCH
( m.c. 70
( m.c. 70
kg.)
kg.)
Przestrzeń
Przestrzeń
międzykomórkowa
międzykomórkowa
11 litrów(15%
11 litrów(15%
m.c
m.c
.)
.)
Przestrzeń
Przestrzeń
wewnątrzkomórkow
wewnątrzkomórkow
a
a
28 litrów ( 40% m.
28 litrów ( 40% m.
c.)
c.)
Osocze
Osocze
3 litry (5%
3 litry (5%
m.c.)
m.c.)
Erytrocyty
Erytrocyty
2 litry
2 litry
Płyn pozakomórkowy 20 %
Płyn pozakomórkowy 20 %
m.c.
m.c.
Płyn wewnątrzkomórkowy 40
Płyn wewnątrzkomórkowy 40
% m.c.
% m.c.
Wchłanianie w jelicie
Wchłanianie w jelicie
Jelito czcze
2/3
Jelito kręte
1/3
Jelito cienkie
6/7
Wchłanianie wody
Jelito grube
1/7
Niedrożność
Niedrożność
Jelito czcze
Jelito czcze
- utrata soku żołądkowego,
- utrata soku żołądkowego,
żółci, soku trzustkowego, zawartości
żółci, soku trzustkowego, zawartości
jelita
jelita
Jelito kręte
Jelito kręte
- j.w.
- j.w.
Hipowolemia (utrata do „trzeciej
Hipowolemia (utrata do „trzeciej
przestrzeni”, utrata Na, Cl, K, HCO
przestrzeni”, utrata Na, Cl, K, HCO
3
3
Niedrożność
Niedrożność
Jelito grube
Jelito grube
Ponieważ do okrężnicy dociera
Ponieważ do okrężnicy dociera
zaledwie ok.500 ml treści,
zaledwie ok.500 ml treści,
niedrożność przez pewien czas
niedrożność przez pewien czas
może nie wywoływać
może nie wywoływać
poważniejszych zaburzeń.
poważniejszych zaburzeń.
Przetoki
Przetoki
Wysokie
Wysokie
- zasadowica,
- zasadowica,
hiponatremia
hiponatremia
Wysokie bogate w żółć i sok
Wysokie bogate w żółć i sok
trzustkowy
trzustkowy
- kwasica, hiponatremia
- kwasica, hiponatremia
Niskie
Niskie
- kwasica, hipokaliemia
- kwasica, hipokaliemia
Prowadzenie płynoterapii w
Prowadzenie płynoterapii w
okresie
okresie
okołooperacyjnym zależy
okołooperacyjnym zależy
od :
od :
zapotrzebowania podstawowego
zapotrzebowania podstawowego
utraty śródoperacyjnej
utraty śródoperacyjnej
wydzielania ADH
wydzielania ADH
(należy przetaczać płyny
(należy przetaczać płyny
zawierające Na)
zawierające Na)