Parmenides

ŻYCIE PARMENIDESA.

Urodził się w Elei i tam mieszkał. Żył

współcześnie z Heraklitem, jego wiek

męski przypadał około r. 500. Według

tradycji, słuchał Ksenofanesa. Koło r.

480 - 470 napisał swe dzieło

filozoficzne, wierszowane, ale

zupełnie niepoetyczne. Miał być

jedną z najczcigodniejszych postaci w

dziejach filozofii greckiej.

TEORIA BYTU.

Punkt wyjścia rozważań Parmenidesa:

"Trzeba z konieczności powiedzieć i

myśleć, że tylko to, co jest, istnieje.
Bo byt jest, a niebytu nie ma".

„Ontologiczna zasada tożsamości".

Własności bytu

Byt nie ma początku: bo z czegoż miał

powstać? Tylko z niebytu - a niebytu nie ma.
Nie może też mieć końca, dla tej samej racji,

dla której nie ma początku; jest, więc wieczny.
Jest ciągły, bo każda przerwa byłaby niebytem;

jest nieruchomy i w ogóle niezmienny, bo

mógłby zmienić się tylko na niebyt

Jest niepodzielny, bo części bytu nie będąc już

bytem musiałyby być niebytem; nie ma w

sobie różnic, bo to, co różne od bytu, jest

niebytem. Więc byt jest stały i jeden,

Wnioski

• Parmenides zaś drogą czystego

rozumowania doszedł do swoich
wyników. Mniemał, że wyniki
rozumowania, a nie zjawiska, dają
właściwy obraz bytu, że trafnie pojmiemy
rzeczywistość, gdy abstrahując od
zmienności i różnorodności zjawisk
zwrócimy uwagę na jej podłoże proste i
niezmienne, jednolite i ciągłe.

Metoda dedukcyjna

• Był prototypem tych filozofów, którzy

odrzucili doświadczenie jako źródło

poznania, i całą wiedzę wywodził z

założonych a priori przesłanek ogólnych.

Zaufał wyłącznie tylko rozumowi i dedukcji.

• Postępowanie' jego poniekąd odpowiadało

naturalnym skłonnościom umysłu: jedność

i stałość jest potrzebą umysłu, a przez to

postulatem badania.

• Operując jedynie pojęciami wytworzył

sobie przekonanie, że byt ma cechę

trwałości, a trwałość wyklucza zmianę.

Podstawa epistemologiczna

bytu

Argumenty:
• Skąd wiemy, iż "niebytu nie ma"? Bo o

niebycie niepodobna w ogóle myśleć:
"niebytu nie można ani poznać, ani
wypowiedzieć". Dlaczego? Gdyż między myślą
a bytem zacho dzi związek najściślejszy. "Ta
sama rzecz jest i jest myślana", "tym samym
jest myśl i rzecz, której myśl dotyczy, boć nie
znajdujesz myśli bez czegoś istniejącego, co
wypowiada się w myśli".

Sens twierdzeń

Parmenidesa

• Myśl, gdy nie jest w błędzie, w treści swej nie jest

różna od tego, co rzeczywiście istnieje.

• Twierdzenie Parmenidesa o tożsamości bytu i myśli

było zresztą mniej paradoksalne, niż się wydaje

dziś;

• myśl nie była przez wczesnych Greków

utożsamiana z procesem rozumowania, lecz raczej

przeciwnie - panowała skłonność do pojmowania

myśli jako intuicji, jako pewnego rodzaju oglądania

i dotykania rzeczywistości przez umysł.

• Myśli były pojmowane nie jako abstrakcyjne, lecz

jako konkretne, i mogły przez to łatwiej być

utożsamione z konkretnym bytem.

ZNACZENIE PARMENIDESA

• Wraz z uformowaną przez się szkołą elejską

Parmenides zaważył w dziejach filozofii
przede wszystkim:

• l) naczelną teorią jedności i niezmien ności

bytu,

• 2) poglądem na nierozerwalność bytu i myśli,
• 3) odróżnieniem myśli od postrzegania i
• 4) dedukcyjną, dialektyczną metodą

filozofowania.