BK

BK

Definicja

Definicja

:

:

•

średnia arytmetyczna wyników

średnia arytmetyczna wyników

kilku pomiarów

kilku pomiarów

(minimum 3)

(minimum 3)

•

przeprowadzonych podczas co

przeprowadzonych podczas co

najmniej dwóch

najmniej dwóch

,

,

odrębnych

odrębnych

wizyt wynosi

wizyt wynosi

•

>

>

140/90 mm Hg

140/90 mm Hg

Definicja

Definicja

:

:

•

średnia arytmetyczna wyników

średnia arytmetyczna wyników

kilku pomiarów

kilku pomiarów

(minimum 3)

(minimum 3)

•

przeprowadzonych podczas co

przeprowadzonych podczas co

najmniej dwóch

najmniej dwóch

,

,

odrębnych

odrębnych

wizyt wynosi

wizyt wynosi

•

>

>

140/90 mm Hg

140/90 mm Hg

BK

Standardy postępowania

Standardy postępowania

Zalecenia Polskiego Towarzystwa

Zalecenia Polskiego Towarzystwa

Nadciśnienia Tętniczego 2003

Nadciśnienia Tętniczego 2003

Standardy postępowania

Standardy postępowania

Zalecenia Polskiego Towarzystwa

Zalecenia Polskiego Towarzystwa

Nadciśnienia Tętniczego 2003

Nadciśnienia Tętniczego 2003

•opracowano na podstawie Zaleceń European
Society of Hypertension (ESH, Europejskiego
Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego) i
European Society of Cardiology (ESC,
Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego) z
2003r.
•uwzględniono niektóre zalecenia 7 Raportu
Joint National Committee on Prevention,
Detection, Evaluation, and Treatment of High
Blood Pressure (JNC VII) z 2003 r.
•zmodyfikowano wyżej wymienione
rekomendacje dla dostosowania ich do sytuacji
epidemiologicznej, systemu opieki zdrowotnej
oraz możliwości lekarzy, pielęgniarek i
pacjentów w Polsce

•opracowano na podstawie Zaleceń European
Society of Hypertension (ESH, Europejskiego
Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego) i
European Society of Cardiology (ESC,
Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego) z
2003r.

•uwzględniono niektóre zalecenia 7 Raportu
Joint National Committee on Prevention,
Detection, Evaluation, and Treatment of High
Blood Pressure (JNC VII) z 2003 r.

•zmodyfikowano wyżej wymienione
rekomendacje dla dostosowania ich do sytuacji
epidemiologicznej, systemu opieki zdrowotnej
oraz możliwości lekarzy, pielęgniarek i
pacjentów w Polsce

BK

Klasyfikacja

Klasyfikacja

Ciśnienie tętnicze (mm

Ciśnienie tętnicze (mm

Hg)

Hg)

Skurczowe

Skurczowe

Rozkurczow

Rozkurczow

e

e

Prawidłowe

Prawidłowe

<120

<120

i

i

<80

<80

Stan

Stan

przednadciśnieniowy

przednadciśnieniowy

prehypertension

prehypertension

120-139

120-139

lub 80-89

lub 80-89

Nadciśnienie stopnia

Nadciśnienie stopnia

1

1

140-159

140-159

lub 90-99

lub 90-99

Nadciśnienie stopnia

Nadciśnienie stopnia

2

2





160

160

lub

lub





100

100

Podział nadciśnienia tętniczego

(JNC VII)

Podział nadciśnienia tętniczego

(JNC VII)

BK

Podział nadciśnienia

tętniczego

(ISH/ESC 2003)

Podział nadciśnienia

tętniczego

(ISH/ESC 2003)

KATEGORIA

KATEGORIA

ciśnienie

ciśnienie

skurczowe

skurczowe

rozkurczow

rozkurczow

e

e

Ciśnienie

Ciśnienie

optymalne

optymalne

<120

<120

<80

<80

Ciśnienie

Ciśnienie

prawidłowe

prawidłowe

120-129

120-129

80-84

80-84

Ciśnienie wysokie

Ciśnienie wysokie

prawidłowe

prawidłowe

130-139

130-139

85-89

85-89

BK

Podział nadciśnienia

tętniczego

(ISH/ESC 2003)

Podział nadciśnienia

tętniczego

(ISH/ESC 2003)

NADCIŚNIENIE

NADCIŚNIENIE

ciśnienie

ciśnienie

skurczowe

skurczowe

rozkurczow

rozkurczow

e

e

Stopień 1

Stopień 1

140-159

140-159

90-99

90-99

Stopień 2

Stopień 2

160-179

160-179

100-109

100-109

Stopień 3

Stopień 3

>

>

180

180

>

>

110

110

Izolowane

Izolowane

skurczowe

skurczowe

>

>

140

140

<90

<90

BK

Porównanie klasyfikacji

Porównanie klasyfikacji

ciśnienia tętniczego

ciśnienia tętniczego

Porównanie klasyfikacji

Porównanie klasyfikacji

ciśnienia tętniczego

ciśnienia tętniczego

Skurczowe

Skurczowe

mmHg

mmHg

Rozkurczow

Rozkurczow

e

e

mmhg

mmhg

PTNT 2000

PTNT 2000

ISH/ESC 2003

ISH/ESC 2003

JNC 7 2003

JNC 7 2003

<120

<120

<80

<80

optymalne

optymalne

prawidłowe

prawidłowe

120-129

120-129

80-84

80-84

prawidłowe

prawidłowe

stan

stan

przed

przed

nadciśnienio

nadciśnienio

wy

wy

130-139

130-139

85-89

85-89

wysokie

wysokie

prawidłowe

prawidłowe

BK

Porównanie klasyfikacji

Porównanie klasyfikacji

ciśnienia tętniczego

ciśnienia tętniczego

Porównanie klasyfikacji

Porównanie klasyfikacji

ciśnienia tętniczego

ciśnienia tętniczego

Skurczowe

Skurczowe

mmHgs

mmHgs

Rozkurczow

Rozkurczow

e

e

mmhg

mmhg

PTNT 2000

PTNT 2000

ISH/ESC 2003

ISH/ESC 2003

JNC 7 2003

JNC 7 2003

140-159

140-159

90-99

90-99

Stopień 1

Stopień 1

Stopień 1

Stopień 1

160-179

160-179

100-109

100-109

Stopień 2

Stopień 2

Stopień 2

Stopień 2

≥

≥

180

180

≥

≥

110

110

Stopień 3

Stopień 3

≥

≥

140

140

<90

<90

Izolowane

Izolowane

nadciśn.

nadciśn.

skurczowe

skurczowe

Nie

Nie

uwzględniono

uwzględniono

BK

Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego w

zależności od metody pomiaru (ESC/ISH)

Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego w

zależności od metody pomiaru (ESC/ISH)

Ciśnienie tętnicze (mm Hg)

Skurczowe

Rozkurczowe

Pomiar w gabinecie

140

90

24-godzinny (średnia)

125

80

Domowy (samokontrola)

135

85

Ciśnienie tętnicze (mm Hg)

Skurczowe

Rozkurczowe

Pomiar w gabinecie

140

90

24-godzinny (średnia)

125

80

Domowy (samokontrola)

135

85

BK

Pomiar BP powinien się odbywać

w cichym pomieszczeniu, pacjent

w pozycji leżącej i/lub siedzącej

powinien wcześniej przez 5-10-

minut odpoczywać; powinno się

wykonać co najmniej dwukrotny

pomiar w odstępach

2 minut (wynik = średnia

arytmetyczna).

Pomiar BP powinien się odbywać

w cichym pomieszczeniu, pacjent

w pozycji leżącej i/lub siedzącej

powinien wcześniej przez 5-10-

minut odpoczywać; powinno się

wykonać co najmniej dwukrotny

pomiar w odstępach

2 minut (wynik = średnia

arytmetyczna).

BK

Podczas pierwszej wizyty

Podczas pierwszej wizyty

pomiar powinno się

pomiar powinno się

wykonać na obu

wykonać na obu

ramionach,

ramionach,

a w trakcie następnych

a w trakcie następnych

wizyt

wizyt

na kończynie, na której

na kończynie, na której

stwierdzono wyższe

stwierdzono wyższe

ciśnienie.

ciśnienie.

Podczas pierwszej wizyty

Podczas pierwszej wizyty

pomiar powinno się

pomiar powinno się

wykonać na obu

wykonać na obu

ramionach,

ramionach,

a w trakcie następnych

a w trakcie następnych

wizyt

wizyt

na kończynie, na której

na kończynie, na której

stwierdzono wyższe

stwierdzono wyższe

ciśnienie.

ciśnienie.

BK

Nadciśnienie „białego fartucha”

Nadciśnienie „białego fartucha”

(„white coat”, „office”

(„white coat”, „office”

hypertension)

hypertension)

RR > 140/90 mm Hg

RR > 140/90 mm Hg

stwierdzane jedynie w trakcie

stwierdzane jedynie w trakcie

pomiaru w czasie wizyty w

pomiaru w czasie wizyty w

gabinecie lekarskim

gabinecie lekarskim

Nadciśnienie „białego fartucha”

Nadciśnienie „białego fartucha”

(„white coat”, „office”

(„white coat”, „office”

hypertension)

hypertension)

RR > 140/90 mm Hg

RR > 140/90 mm Hg

stwierdzane jedynie w trakcie

stwierdzane jedynie w trakcie

pomiaru w czasie wizyty w

pomiaru w czasie wizyty w

gabinecie lekarskim

gabinecie lekarskim

Efekt „białego fartucha”

podwyższone wartości ciśnienia

tętniczego stwierdzane w trakcie

pomiaru w czasie wizyty w gabinecie

lekarskim

Efekt „białego fartucha”

podwyższone wartości ciśnienia

tętniczego stwierdzane w trakcie

pomiaru w czasie wizyty w gabinecie

lekarskim

BK

Nadciśnienie „białego

Nadciśnienie „białego

fartucha” - epidemiologia

fartucha” - epidemiologia

Nadciśnienie „białego

Nadciśnienie „białego

fartucha” - epidemiologia

fartucha” - epidemiologia



stwierdzane u 10 - 60% osób

stwierdzane u 10 - 60% osób

(częstość

(częstość

występowania zależy od

występowania zależy od

kryterium rozpoznania

kryterium rozpoznania

nadciśnienia w pomiarze

nadciśnienia w pomiarze

całodobowym,

całodobowym,

stwierdzanych

stwierdzanych

wartości ciśnienia tętniczego)

wartości ciśnienia tętniczego)


częściej u kobiet

częściej u kobiet



częściej u osób w wieku podeszłym

częściej u osób w wieku podeszłym



rzadziej rozpoznawane na kolejnych

rzadziej rozpoznawane na kolejnych

wizytach

wizytach



stwierdzane u 10 - 60% osób

stwierdzane u 10 - 60% osób

(częstość

(częstość

występowania zależy od

występowania zależy od

kryterium rozpoznania

kryterium rozpoznania

nadciśnienia w pomiarze

nadciśnienia w pomiarze

całodobowym,

całodobowym,

stwierdzanych

stwierdzanych

wartości ciśnienia tętniczego)

wartości ciśnienia tętniczego)



częściej u kobiet

częściej u kobiet



częściej u osób w wieku podeszłym

częściej u osób w wieku podeszłym



rzadziej rozpoznawane na kolejnych

rzadziej rozpoznawane na kolejnych

wizytach

wizytach

BK

Wskazania do całodobowego

Wskazania do całodobowego

monitorowania ciśnienia

monitorowania ciśnienia

tętniczego (Holter

tętniczego (Holter

ciśnieniowy)

ciśnieniowy)

Wskazania do całodobowego

Wskazania do całodobowego

monitorowania ciśnienia

monitorowania ciśnienia

tętniczego (Holter

tętniczego (Holter

ciśnieniowy)

ciśnieniowy)

 znaczne różnice ciśnienia w czasie

kolejnych wizyt

 wysokie ciśnienie w gabinecie przy

braku innych czynników ryzyka

 różnice pomiędzy pomiarami w

gabinecie i

domowymi

(podejrzenie nadciśnienia

białego

fartucha)

 podejrzenie oporności na leczenie



znaczne różnice ciśnienia w czasie

kolejnych wizyt



wysokie ciśnienie w gabinecie przy

braku innych czynników ryzyka



różnice pomiędzy pomiarami w

gabinecie i

domowymi

(podejrzenie nadciśnienia

białego

fartucha)



podejrzenie oporności na leczenie

BK

Wskazania do całodobowego

Wskazania do całodobowego

monitorowania ciśnienia

monitorowania ciśnienia

tętniczego (Holter

tętniczego (Holter

ciśnieniowy)

ciśnieniowy)

Wskazania do całodobowego

Wskazania do całodobowego

monitorowania ciśnienia

monitorowania ciśnienia

tętniczego (Holter

tętniczego (Holter

ciśnieniowy)

ciśnieniowy)



ocena objawów sugerujących

ocena objawów sugerujących

hipotonię

hipotonię



ocena nocnego spadku ciśnienia lub

ocena nocnego spadku ciśnienia lub

podejrzewany wzrost ciśnienia w

podejrzewany wzrost ciśnienia w

nocy

nocy



określenie wskazań do leczenia

określenie wskazań do leczenia

przeciwnadciśnieniowego

przeciwnadciśnieniowego



dysfunkcja układu autonomicznego

dysfunkcja układu autonomicznego



ocena objawów sugerujących

ocena objawów sugerujących

hipotonię

hipotonię



ocena nocnego spadku ciśnienia lub

ocena nocnego spadku ciśnienia lub

podejrzewany wzrost ciśnienia w

podejrzewany wzrost ciśnienia w

nocy

nocy



określenie wskazań do leczenia

określenie wskazań do leczenia

przeciwnadciśnieniowego

przeciwnadciśnieniowego



dysfunkcja układu autonomicznego

dysfunkcja układu autonomicznego

BK

Ambulatoryjny całodobowy pomiar

Ambulatoryjny całodobowy pomiar

ciśnienie tętniczego-

ciśnienie tętniczego-

zalecenia ESH-RR 2003 i ESH/ESC

zalecenia ESH-RR 2003 i ESH/ESC

2003

2003

Wg ESH-RR

Wg ESH-RR

2003

2003

Optymal

Optymal

ne

ne

Prawidłow

Prawidłow

e

e

Nieprawidłow

Nieprawidłow

e

e

Średnia z

Średnia z

okresu dnia

okresu dnia

<130/8

<130/8

0

0

<135/85

<135/85

>140/90

>140/90

Średnia z

Średnia z

okresu nocy

okresu nocy

<115/6

<115/6

5

5

<120/70

<120/70

>125/75

>125/75

Wg ESH/ESC 2003

Wg ESH/ESC 2003

Nadciśnienie

Nadciśnienie

Średnia z okresu

Średnia z okresu

doby

doby

>=125/80

>=125/80

BK

Dla populacji

Dla populacji

Konsekwencje niedostatecznej

Konsekwencje niedostatecznej

kontroli nadciśnienia

kontroli nadciśnienia

tętniczego

tętniczego

Konsekwencje niedostatecznej

Konsekwencje niedostatecznej

kontroli nadciśnienia

kontroli nadciśnienia

tętniczego

tętniczego

Dla

Dla

poszczególnych

poszczególnych

chorych

chorych

ich rodzin

ich rodzin

pogarszenie jakości życia

pogarszenie jakości życia

i sytuacji ekonomicznej

i sytuacji ekonomicznej

chorego i jego rodziny

chorego i jego rodziny

zwiększenie kosztów

zwiększenie kosztów

leczenia

leczenia

wzrost odsetka

wzrost odsetka

inwalidztwa

inwalidztwa

wzrost przedwczesnej

wzrost przedwczesnej

umieralności

umieralności

BK

Wpływ ciśnienia tętniczego na ryzyko

Wpływ ciśnienia tętniczego na ryzyko

zgonu związanego z chorobą

zgonu związanego z chorobą

wieńcową

wieńcową

(Prospective Study Collaboration)

(Prospective Study Collaboration)

Wpływ ciśnienia tętniczego na ryzyko

Wpływ ciśnienia tętniczego na ryzyko

zgonu związanego z chorobą

zgonu związanego z chorobą

wieńcową

wieńcową

(Prospective Study Collaboration)

(Prospective Study Collaboration)

120

120

120

120

160

160

160

160

256

256

256

256

64

64

64

64

16

16

16

16

4

4

4

4

1

1

1

1

Skurczowe ciśnienie tętnicze

Skurczowe ciśnienie tętnicze

Skurczowe ciśnienie tętnicze

Skurczowe ciśnienie tętnicze

mmHg

mmHg

mmHg

mmHg

Wiek:

Wiek:

Wiek:

Wiek:

80-89 lat

80-89 lat

80-89 lat

80-89 lat

70-79 lat

70-79 lat

70-79 lat

70-79 lat

60-69 lat

60-69 lat

60-69 lat

60-69 lat

50-59 lat

50-59 lat

50-59 lat

50-59 lat

40-49 lat

40-49 lat

40-49 lat

40-49 lat

70

70

70

70

90

90

90

90

256

256

256

256

64

64

64

64

16

16

16

16

4

4

4

4

1

1

1

1

Rozkurczowe ciśnienie tętnicze

Rozkurczowe ciśnienie tętnicze

Rozkurczowe ciśnienie tętnicze

Rozkurczowe ciśnienie tętnicze

mmHg

mmHg

mmHg

mmHg

Wiek:

Wiek:

Wiek:

Wiek:

80-89 lat

80-89 lat

80-89 lat

80-89 lat

70-79 lat

70-79 lat

70-79 lat

70-79 lat

60-69 lat

60-69 lat

60-69 lat

60-69 lat

50-59 lat

50-59 lat

50-59 lat

50-59 lat

40-49 lat

40-49 lat

40-49 lat

40-49 lat

110

110

110

110

Z

g

o

n

y

w

ie

ń

co

w

e

Z

g

o

n

y

w

ie

ń

co

w

e

Z

g

o

n

y

w

ie

ń

co

w

e

Z

g

o

n

y

w

ie

ń

co

w

e

Z

g

o

n

y

w

ie

ń

co

w

e

Z

g

o

n

y

w

ie

ń

co

w

e

Z

g

o

n

y

w

ie

ń

co

w

e

Z

g

o

n

y

w

ie

ń

co

w

e

Lancet 2002; 360: 1903

Lancet 2002; 360: 1903

Lancet 2002; 360: 1903

Lancet 2002; 360: 1903

BK

zależność ryzyka powikłań

zależność ryzyka powikłań

narządowych od podwyższonego

narządowych od podwyższonego

ciśnienia tętniczego ma charakter

ciśnienia tętniczego ma charakter

ciągły,

ciągły,

począwszy już od jego niskich

począwszy już od jego niskich

wartości, uznawanych przez

wartości, uznawanych przez

klinicystów za prawidłowe

klinicystów za prawidłowe

(od 115/75)

(od 115/75)

zależność ryzyka powikłań

zależność ryzyka powikłań

narządowych od podwyższonego

narządowych od podwyższonego

ciśnienia tętniczego ma charakter

ciśnienia tętniczego ma charakter

ciągły,

ciągły,

począwszy już od jego niskich

począwszy już od jego niskich

wartości, uznawanych przez

wartości, uznawanych przez

klinicystów za prawidłowe

klinicystów za prawidłowe

(od 115/75)

(od 115/75)

BK

Ostre p

Ostre p

owikłania

owikłania

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego

skutki bezpośrednie

skutki bezpośrednie

Ostre p

Ostre p

owikłania

owikłania

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego

skutki bezpośrednie

skutki bezpośrednie



encefalopatia

encefalopatia



obrzęk płuc

obrzęk płuc



ostra niewydolność

ostra niewydolność

nerek

nerek



retinopatia

retinopatia



encefalopatia

encefalopatia



obrzęk płuc

obrzęk płuc



ostra niewydolność

ostra niewydolność

nerek

nerek



retinopatia

retinopatia

BK

Przewlekłe powikania

Przewlekłe powikania

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego

odległe skutki

odległe skutki

Przewlekłe powikania

Przewlekłe powikania

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego

odległe skutki

odległe skutki



choroba wieńcowa

choroba wieńcowa



zawał serca

zawał serca



niewydolność serca

niewydolność serca



udar mózgu

udar mózgu



chromanie

chromanie

przestankowe

przestankowe


migotanie

migotanie

przedsionków

przedsionków


niewydolność nerek

niewydolność nerek



choroba wieńcowa

choroba wieńcowa



zawał serca

zawał serca



niewydolność serca

niewydolność serca



udar mózgu

udar mózgu



chromanie

chromanie

przestankowe

przestankowe



migotanie

migotanie

przedsionków

przedsionków



niewydolność nerek

niewydolność nerek

BK

Czynniki środowiskowe

Czynniki środowiskowe

zwiększające ryzyko rozwoju

zwiększające ryzyko rozwoju

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego

Czynniki środowiskowe

Czynniki środowiskowe

zwiększające ryzyko rozwoju

zwiększające ryzyko rozwoju

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego



Duże spożycie chlorku sodu

Duże spożycie chlorku sodu



Nadużywanie alkoholu

Nadużywanie alkoholu



Otyłość

Otyłość



Niewielka aktywność

Niewielka aktywność

fizyczna

fizyczna


Stres

Stres



Małe spożycie wapnia i

Małe spożycie wapnia i

potasu

potasu



Duże spożycie chlorku sodu

Duże spożycie chlorku sodu



Nadużywanie alkoholu

Nadużywanie alkoholu



Otyłość

Otyłość



Niewielka aktywność

Niewielka aktywność

fizyczna

fizyczna



Stres

Stres



Małe spożycie wapnia i

Małe spożycie wapnia i

potasu

potasu

BK

przemysłowy proces

przemysłowy proces

produkcji żywności

produkcji żywności

50%

50%

przygotowanie posiłków

przygotowanie posiłków

w kuchni

w kuchni

40-45%

40-45%

indywidualne dosalanie

indywidualne dosalanie

5-

5-

15%

15%

przemysłowy proces

przemysłowy proces

produkcji żywności

produkcji żywności

50%

50%

przygotowanie posiłków

przygotowanie posiłków

w kuchni

w kuchni

40-45%

40-45%

indywidualne dosalanie

indywidualne dosalanie

5-

5-

15%

15%

Źródła chlorku sodu we w

Źródła chlorku sodu we w

diecie

diecie

Źródła chlorku sodu we w

Źródła chlorku sodu we w

diecie

diecie

BK

Badania podstawowe u

Badania podstawowe u

chorego z nadciśnieniem

chorego z nadciśnieniem

tętniczym

tętniczym

Badania podstawowe u

Badania podstawowe u

chorego z nadciśnieniem

chorego z nadciśnieniem

tętniczym

tętniczym

 glukoza
 lipidogram
 triglicerydy
 kwas moczowy
 kreatynina
 potas, sód
 hemoglobina, hematokryt
 badanie ogólne moczu
 EKG



glukoza



lipidogram



triglicerydy



kwas moczowy



kreatynina



potas, sód



hemoglobina, hematokryt



badanie ogólne moczu



EKG

BK

Badania dodatkowe u

Badania dodatkowe u

chorego z nadciśnieniem

chorego z nadciśnieniem

tętniczym

tętniczym

Badania dodatkowe u

Badania dodatkowe u

chorego z nadciśnieniem

chorego z nadciśnieniem

tętniczym

tętniczym

RTG klatki piersiowej
 echokardiogram
 USG tętnic
 CRP
 mikroalbuminuria
 dobowe wydalanie białka
 badanie dna oka (ciężkie

nadciśnienie)
Ca

2+

, CRP,OGTT



RTG klatki piersiowej



echokardiogram



USG tętnic



CRP



mikroalbuminuria



dobowe wydalanie białka



badanie dna oka (ciężkie

nadciśnienie)



Ca

2+

, CRP,OGTT

BK

Ocena całkowitego ryzyka

Ocena całkowitego ryzyka

(decyzja o sposobie leczenia)

(decyzja o sposobie leczenia)

Ocena całkowitego ryzyka

Ocena całkowitego ryzyka

(decyzja o sposobie leczenia)

(decyzja o sposobie leczenia)

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

Powikłania

Powikłania

narządowe

narządowe

Choroby

Choroby

towarzyszące

towarzyszące

•

Wiek

Wiek

M>55 r.ż.

M>55 r.ż.

K>65 r.ż.

K>65 r.ż.

•

Zaburzenia lipidowe

Zaburzenia lipidowe

•

Palenie tytoniu

Palenie tytoniu

•

Wywiad rodzinny

Wywiad rodzinny

•

Otyłość brzuszna

Otyłość brzuszna

•

IFG, IGTT

IFG, IGTT

•

Wysokie ciśnienie tętna

Wysokie ciśnienie tętna

•

Przerost LVH

Przerost LVH

•

Pogrubienie ściany

Pogrubienie ściany

tętnicy szyjnej lub

tętnicy szyjnej lub

blaszka

blaszka

miażdżycowa

miażdżycowa
•

Prędkość fali tętna

Prędkość fali tętna

>12 m/s na odcinku

>12 m/s na odcinku

szyjno-udowym

szyjno-udowym
•

Nieznaczne ↑CREA

Nieznaczne ↑CREA

•

Mikroalbuminuria

Mikroalbuminuria

•

Niska filtracja

Niska filtracja

kłębuszkowa lub

kłębuszkowa lub

klirens kreatyniny

klirens kreatyniny

•

Cukrzyca

Cukrzyca

•

Udar mózgu

Udar mózgu

•

IHD

IHD

•

Choroba

Choroba

nerek

nerek

•

Choroba

Choroba

naczyń

naczyń

obwodowych

obwodowych

•

Zaawansowa

Zaawansowa

na

na

retinopatia

retinopatia

BK

Objawy uszkodzenia narządów w

Objawy uszkodzenia narządów w

przebiegu nadciśnienia

przebiegu nadciśnienia

tętniczego

tętniczego

Objawy uszkodzenia narządów w

Objawy uszkodzenia narządów w

przebiegu nadciśnienia

przebiegu nadciśnienia

tętniczego

tętniczego



przerost lewej komory mięśnia serca

przerost lewej komory mięśnia serca

•

EKG: Sokołow-Lyon >35 mm;

EKG: Sokołow-Lyon >35 mm;

Echo: LVMI M

Echo: LVMI M

>

>

125; K

125; K

>

>

110 g/m

110 g/m

2

2



zmiany w dużych tętnicach (USG)

zmiany w dużych tętnicach (USG)

•

IMT w tętnicy szyjnej

IMT w tętnicy szyjnej

>

>

0,9 mm

0,9 mm

•

Obecność blaszki miażdżycowej

Obecność blaszki miażdżycowej



przerost lewej komory mięśnia serca

przerost lewej komory mięśnia serca

•

EKG: Sokołow-Lyon >35 mm;

EKG: Sokołow-Lyon >35 mm;

Echo: LVMI M

Echo: LVMI M

>

>

125; K

125; K

>

>

110 g/m

110 g/m

2

2



zmiany w dużych tętnicach (USG)

zmiany w dużych tętnicach (USG)

•

IMT w tętnicy szyjnej

IMT w tętnicy szyjnej

>

>

0,9 mm

0,9 mm

•

Obecność blaszki miażdżycowej

Obecność blaszki miażdżycowej

BK

Objawy uszkodzenia narządów w

Objawy uszkodzenia narządów w

przebiegu nadciśnienia

przebiegu nadciśnienia

tętniczego

tętniczego

Objawy uszkodzenia narządów w

Objawy uszkodzenia narządów w

przebiegu nadciśnienia

przebiegu nadciśnienia

tętniczego

tętniczego



Łagodna niewydolność nerek

Łagodna niewydolność nerek



Kreatynina: M = 1,3-1,5 (115-133);

Kreatynina: M = 1,3-1,5 (115-133);

K = 1,2-1,4 mg/dl (107-124

K = 1,2-1,4 mg/dl (107-124

mmol/l)

mmol/l)



Mikroalbuminuria

Mikroalbuminuria

30-300 mg/24h

30-300 mg/24h



Wskaźnik albumina/kreatynina:

Wskaźnik albumina/kreatynina:

M

M

>

>

22 (2,5); K

22 (2,5); K

>

>

31 mg/g (3,5

31 mg/g (3,5

mg/mmol)

mg/mmol)



Łagodna niewydolność nerek

Łagodna niewydolność nerek



Kreatynina: M = 1,3-1,5 (115-133);

Kreatynina: M = 1,3-1,5 (115-133);

K = 1,2-1,4 mg/dl (107-124

K = 1,2-1,4 mg/dl (107-124

mmol/l)

mmol/l)



Mikroalbuminuria

Mikroalbuminuria

30-300 mg/24h

30-300 mg/24h



Wskaźnik albumina/kreatynina:

Wskaźnik albumina/kreatynina:

M

M

>

>

22 (2,5); K

22 (2,5); K

>

>

31 mg/g (3,5

31 mg/g (3,5

mg/mmol)

mg/mmol)

BK

Choroby współistniejące z

Choroby współistniejące z

nadciśnieniem tętniczym

nadciśnieniem tętniczym

uwzględniane w stratyfikacji ryzyka chorych z

uwzględniane w stratyfikacji ryzyka chorych z

nadciśnieniem tętniczym

nadciśnieniem tętniczym

Choroby współistniejące z

Choroby współistniejące z

nadciśnieniem tętniczym

nadciśnieniem tętniczym

uwzględniane w stratyfikacji ryzyka chorych z

uwzględniane w stratyfikacji ryzyka chorych z

nadciśnieniem tętniczym

nadciśnieniem tętniczym



Cukrzyca

Cukrzyca



Nefropatia

Nefropatia



Białkomocz > 300 mg/24h

Białkomocz > 300 mg/24h



Kreatynina M > 1,5 mg/dl (133

Kreatynina M > 1,5 mg/dl (133

mmol/l); K > 1,4 mg/dl (124 mmol/l)

mmol/l); K > 1,4 mg/dl (124 mmol/l)



Choroby tętnic obwodowych

Choroby tętnic obwodowych



Zaawansowana retinopatia

Zaawansowana retinopatia

(wybroczyny/wysięki; obrzęk tarczy n. I)

(wybroczyny/wysięki; obrzęk tarczy n. I)



Cukrzyca

Cukrzyca



Nefropatia

Nefropatia



Białkomocz > 300 mg/24h

Białkomocz > 300 mg/24h



Kreatynina M > 1,5 mg/dl (133

Kreatynina M > 1,5 mg/dl (133

mmol/l); K > 1,4 mg/dl (124 mmol/l)

mmol/l); K > 1,4 mg/dl (124 mmol/l)



Choroby tętnic obwodowych

Choroby tętnic obwodowych



Zaawansowana retinopatia

Zaawansowana retinopatia

(wybroczyny/wysięki; obrzęk tarczy n. I)

(wybroczyny/wysięki; obrzęk tarczy n. I)

BK

Choroby współistniejące z

Choroby współistniejące z

nadciśnieniem tętniczym

nadciśnieniem tętniczym

uwzględniane w stratyfikacji ryzyka chorych z

uwzględniane w stratyfikacji ryzyka chorych z

nadciśnieniem tętniczym

nadciśnieniem tętniczym

Choroby współistniejące z

Choroby współistniejące z

nadciśnieniem tętniczym

nadciśnieniem tętniczym

uwzględniane w stratyfikacji ryzyka chorych z

uwzględniane w stratyfikacji ryzyka chorych z

nadciśnieniem tętniczym

nadciśnieniem tętniczym



Udar

Udar



Przemijające niedokrwienie mózgu

Przemijające niedokrwienie mózgu

(TIA)

(TIA)



Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa



Zawał

Zawał



Niewydolność serca

Niewydolność serca



Przebyty zabieg rewaskularyzacji

Przebyty zabieg rewaskularyzacji

naczyń wieńcowych

naczyń wieńcowych



Udar

Udar



Przemijające niedokrwienie mózgu

Przemijające niedokrwienie mózgu

(TIA)

(TIA)



Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa



Zawał

Zawał



Niewydolność serca

Niewydolność serca



Przebyty zabieg rewaskularyzacji

Przebyty zabieg rewaskularyzacji

naczyń wieńcowych

naczyń wieńcowych

BK

Oszacowanie poziomu

Oszacowanie poziomu

globalnego ryzyka jest

globalnego ryzyka jest

podstawową wytyczną

podstawową wytyczną

wdrażania i intensywności

wdrażania i intensywności

postępowania

postępowania

terapeutycznego.

terapeutycznego.

Oszacowanie poziomu

Oszacowanie poziomu

globalnego ryzyka jest

globalnego ryzyka jest

podstawową wytyczną

podstawową wytyczną

wdrażania i intensywności

wdrażania i intensywności

postępowania

postępowania

terapeutycznego.

terapeutycznego.

BK

Ocena łącznego ryzyka (ESC

Ocena łącznego ryzyka (ESC

2003)

2003)

Ocena łącznego ryzyka (ESC

Ocena łącznego ryzyka (ESC

2003)

2003)

RR SBP lub DBP

RR SBP lub DBP

[mmHg]

[mmHg]

prawidłowe

prawidłowe

120-129 i 80-84

120-129 i 80-84

wysokie

wysokie

prawidłowe

prawidłowe

130-139 i 85/89

130-139 i 85/89

czynniki

czynniki

ryzyka/choroby

ryzyka/choroby

brak

brak

przeciętne

przeciętne

przeciętne

przeciętne

1-2 czynniki

1-2 czynniki

nieznacznie

nieznacznie

zwiększone

zwiększone

nieznacznie

nieznacznie

zwiększone

zwiększone

>3 czynników lub

>3 czynników lub

cukrzyca lub

cukrzyca lub

zmiany

zmiany

narządowe

narządowe

umiarkowanie

umiarkowanie

zwiększone

zwiększone

umiarkowanie

umiarkowanie

zwiększone

zwiększone

choroby

choroby

współistniejące

współistniejące

znacznie

znacznie

zwiększone

zwiększone

bardzo znacznie

bardzo znacznie

zwiększone

zwiększone

BK

Ocena łącznego ryzyka (ESC

Ocena łącznego ryzyka (ESC

2003)

2003)

Ocena łącznego ryzyka (ESC

Ocena łącznego ryzyka (ESC

2003)

2003)

RR SBP lub DBP

RR SBP lub DBP

[mmHg]

[mmHg]

Stopień1

Stopień1

140-159

140-159

90-99

90-99

Stopień2

Stopień2

160-179

160-179

100-109

100-109

Stopień3

Stopień3

≥

≥

180

180

≥

≥

110

110

czynniki

czynniki

ryzyka/choroby

ryzyka/choroby

brak

brak

nieznacznie

nieznacznie

zwiększone

zwiększone

umiarkowani

umiarkowani

e

e

zwiększone

zwiększone

znacznie

znacznie

zwiększon

zwiększon

e

e

1-2 czynniki

1-2 czynniki

umiarkowan

umiarkowan

ie

ie

zwiększone

zwiększone

umiarkowani

umiarkowani

e

e

zwiększone

zwiększone

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększon

zwiększon

e

e

>3 czynników

>3 czynników

lub cukrzyca lub

lub cukrzyca lub

zmiany

zmiany

narządowe

narządowe

znacznie

znacznie

zwiększone

zwiększone

znacznie

znacznie

zwiększone

zwiększone

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększon

zwiększon

e

e

choroby

choroby

współistniejące

współistniejące

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększone

zwiększone

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększone

zwiększone

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększon

zwiększon

e

e

BK

Pomiar ciśnienia tętniczego

Pomiar ciśnienia tętniczego

Pomiar ciśnienia tętniczego

Pomiar ciśnienia tętniczego

Postępowanie niefarmakologiczne/leczenie innych czynników ryzyka/chorób

Postępowanie niefarmakologiczne/leczenie innych czynników ryzyka/chorób

Postępowanie niefarmakologiczne/leczenie innych czynników ryzyka/chorób

Postępowanie niefarmakologiczne/leczenie innych czynników ryzyka/chorób

Ciśnienie wysokie prawidłowe

Ciśnienie wysokie prawidłowe

(130-139/85-89 mm Hg)

(130-139/85-89 mm Hg)

Ciśnienie wysokie prawidłowe

Ciśnienie wysokie prawidłowe

(130-139/85-89 mm Hg)

(130-139/85-89 mm Hg)

Ocena współistniejących czynników

Ocena współistniejących czynników

ryzyka, cukrzyca,

ryzyka, cukrzyca,

następstw nadciśnienia tętniczego

następstw nadciśnienia tętniczego

Ocena współistniejących czynników

Ocena współistniejących czynników

ryzyka, cukrzyca,

ryzyka, cukrzyca,

następstw nadciśnienia tętniczego

następstw nadciśnienia tętniczego

Bardzo wysokie

Bardzo wysokie

Bardzo wysokie

Bardzo wysokie

Wysokie

Wysokie

Wysokie

Wysokie

Przeciętne

Przeciętne

Przeciętne

Przeciętne

Małe

Małe

Małe

Małe

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Kontrola

Kontrola

Kontrola

Kontrola

-

-

-

-

Określenie łącznego ryzyka

Określenie łącznego ryzyka

Określenie łącznego ryzyka

Określenie łącznego ryzyka

BK

Pomiar ciśnienia tętniczego

Pomiar ciśnienia tętniczego

Nadciśnienie stopnia 1-2 (140-179/90-109 mm Hg)

Nadciśnienie stopnia 1-2 (140-179/90-109 mm Hg)

Ocena współistniejących czynników ryzyka, cukrzyca,

Ocena współistniejących czynników ryzyka, cukrzyca,

następstw nadciśnienia tętniczego

następstw nadciśnienia tętniczego

Postępowanie niefarmakologiczne/leczenie innych czynników

Postępowanie niefarmakologiczne/leczenie innych czynników

ryzyka/chorób

ryzyka/chorób

Określenie łącznego ryzyka

Określenie łącznego ryzyka

Bardzo wysokie

Bardzo wysokie

Wysokie

Wysokie

Przeciętne

Przeciętne

Małe

Małe

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Kontrola

Kontrola

>

>

3 mies

3 mies

Kontrola

Kontrola

3-12 mies

3-12 mies

>

>

140/90

140/90

<140/90

<140/90

>

>

140-

140-

159/90-99

159/90-99

<140/90

<140/90

Leczyć

Leczyć

obserwacja rozważyć terapię

obserwacja rozważyć terapię

obserwacja

obserwacja

Pomiar ciśnienia tętniczego

Pomiar ciśnienia tętniczego

Nadciśnienie stopnia 1-2 (140-179/90-109 mm Hg)

Nadciśnienie stopnia 1-2 (140-179/90-109 mm Hg)

Ocena współistniejących czynników ryzyka, cukrzyca,

Ocena współistniejących czynników ryzyka, cukrzyca,

następstw nadciśnienia tętniczego

następstw nadciśnienia tętniczego

Postępowanie niefarmakologiczne/leczenie innych czynników

Postępowanie niefarmakologiczne/leczenie innych czynników

ryzyka/chorób

ryzyka/chorób

Określenie łącznego ryzyka

Określenie łącznego ryzyka

Bardzo wysokie

Bardzo wysokie

Wysokie

Wysokie

Przeciętne

Przeciętne

Małe

Małe

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Leczyć

Kontrola

Kontrola

>

>

3 mies

3 mies

Kontrola

Kontrola

3-12 mies

3-12 mies

>

>

140/90

140/90

<140/90

<140/90

>

>

140-

140-

159/90-99

159/90-99

<140/90

<140/90

Leczyć

Leczyć

obserwacja rozważyć terapię

obserwacja rozważyć terapię

obserwacja

obserwacja

BK

Postępowanie wobec całkowitego ryzyka

Postępowanie wobec całkowitego ryzyka

CHUK

CHUK

Postępowanie wobec całkowitego ryzyka

Postępowanie wobec całkowitego ryzyka

CHUK

CHUK

Ryzyko wg

Ryzyko wg

SCORE

SCORE

prawidłowe

prawidłowe

<130-85

<130-85

wysokie

wysokie

prawidłowe

prawidłowe

130-139 i 85-89

130-139 i 85-89

<1%

<1%

Modyfikacja stylu

Modyfikacja stylu

życia

życia

Modyfikacja stylu

Modyfikacja stylu

życia

życia

1-4%

1-4%

Modyfikacja stylu

Modyfikacja stylu

życia

życia

Modyfikacja stylu

Modyfikacja stylu

życia

życia

5-9%

5-9%

Modyfikacja stylu

Modyfikacja stylu

życia

życia

+ rozważyć

+ rozważyć

farmakoterapię

farmakoterapię

>9%

>9%

Modyfikacja stylu

Modyfikacja stylu

życia

życia

+rozważyć

+rozważyć

farmakoterapię

farmakoterapię

BK

Ocena łącznego ryzyka (ESC

Ocena łącznego ryzyka (ESC

2003)

2003)

Ocena łącznego ryzyka (ESC

Ocena łącznego ryzyka (ESC

2003)

2003)

Ryzyko wg

Ryzyko wg

SCORE

SCORE

Stopień1

Stopień1

140-159

140-159

90-99

90-99

Stopień2

Stopień2

160-179

160-179

100-109

100-109

Stopień3

Stopień3

≥

≥

180

180

≥

≥

110

110

<1%

<1%

Modyfikacja

Modyfikacja

stylu życia

stylu życia

Farmakoter

Farmakoter

apia,

apia,

jeżeli

jeżeli

się utrzymuje

się utrzymuje

farmakotera

farmakotera

pia

pia

1-4%

1-4%

+ rozważyć

+ rozważyć

farmakotera

farmakotera

pię

pię

Farmakoter

Farmakoter

apia,

apia,

jeżeli się

jeżeli się

utrzymuje

utrzymuje

farmakotera

farmakotera

pia

pia

5-9%

5-9%

farmakotera

farmakotera

pia

pia

farmakotera

farmakotera

pia

pia

farmakotera

farmakotera

pia

pia

>9%

>9%

farmakotera

farmakotera

pia

pia

farmakotera

farmakotera

pia

pia

farmakotera

farmakotera

pia

pia

BK

Modyfikacja stylu życia w

Modyfikacja stylu życia w

leczeniu nadciśnienia

leczeniu nadciśnienia

Modyfikacja stylu życia w

Modyfikacja stylu życia w

leczeniu nadciśnienia

leczeniu nadciśnienia

Modyfikacja

Modyfikacja

Zalecenia

Zalecenia

Redukcja masy ciała

Redukcja masy ciała

Utrzymanie prawidłowej masy ciała

Utrzymanie prawidłowej masy ciała

(BMI 18,5-24,9 kg/m2)

(BMI 18,5-24,9 kg/m2)

Dieta DASH

Dieta DASH

Bogata w owoce, warzywa i produkty o

Bogata w owoce, warzywa i produkty o

zmniejszonej ilości cholesterolu i

zmniejszonej ilości cholesterolu i

nasyconych kwasów tłuszczowych

nasyconych kwasów tłuszczowych

Zmniejszenie podaży

Zmniejszenie podaży

sodu w diecie

sodu w diecie

Ograniczenie spożycia sodu do <65

Ograniczenie spożycia sodu do <65

mmol/dobę (3.8g chlorku sodu)

mmol/dobę (3.8g chlorku sodu)

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna

Regularne wysiłki aerobowe (co najmniej

Regularne wysiłki aerobowe (co najmniej

30 min dziennie przez większość dni w

30 min dziennie przez większość dni w

tygodniu)

tygodniu)

Umiarkowane

Umiarkowane

spożycie alkoholu

spożycie alkoholu

Ograniczenie spożycia do maks. 30 g

Ograniczenie spożycia do maks. 30 g

etanolu u mężczyzn lub 20 g u kobiet

etanolu u mężczyzn lub 20 g u kobiet

BK

diuretyki

diuretyki

diuretyki

diuretyki

α

α

-blokery

-blokery

β

β

-blokery

-blokery

β

β

-blokery

-blokery

blokery kanałów

blokery kanałów

wapniowych

wapniowych

blokery kanałów

blokery kanałów

wapniowych

wapniowych

ARA

ARA

ARA

ARA

Inhibitory ACE

Inhibitory ACE

Inhibitory ACE

Inhibitory ACE

BK

•

normalizacja masy ciała

normalizacja masy ciała

•

ograniczenie spożycia soli

ograniczenie spożycia soli

•

dieta DASH (Dietary Approaches to

dieta DASH (Dietary Approaches to

Stop

Stop

Hypertension)

Hypertension)

•

ograniczenie spożycia alkoholu

ograniczenie spożycia alkoholu

•

zaprzestanie palenia tytoniu

zaprzestanie palenia tytoniu

•

podjęcie regularnej aktywności

podjęcie regularnej aktywności

fizycznej

fizycznej

•

normalizacja masy ciała

normalizacja masy ciała

•

ograniczenie spożycia soli

ograniczenie spożycia soli

•

dieta DASH (Dietary Approaches to

dieta DASH (Dietary Approaches to

Stop

Stop

Hypertension)

Hypertension)

•

ograniczenie spożycia alkoholu

ograniczenie spożycia alkoholu

•

zaprzestanie palenia tytoniu

zaprzestanie palenia tytoniu

•

podjęcie regularnej aktywności

podjęcie regularnej aktywności

fizycznej

fizycznej

BK

Dieta DASH

Dieta DASH

(Dietary Approaches to Stop

(Dietary Approaches to Stop

Hypertension)

Hypertension)

Dieta DASH

Dieta DASH

(Dietary Approaches to Stop

(Dietary Approaches to Stop

Hypertension)

Hypertension)

•

duże ilości owoców, warzyw

duże ilości owoców, warzyw

•

produkty o niskiej zawartości

produkty o niskiej zawartości

tłuszczów,

tłuszczów,

redukcja ciśnienia

redukcja ciśnienia

o około 8-14

o około 8-14

mm Hg.

mm Hg.

•

równoczesne obniżenie stężenia

równoczesne obniżenie stężenia

cholesterolu

cholesterolu

całkowitego, cholesterolu

całkowitego, cholesterolu

frakcji LDL i

frakcji LDL i

triglicerydów, a więc

triglicerydów, a więc

dodatkowe zmniejszenie

dodatkowe zmniejszenie

ryzyka sercowo-

ryzyka sercowo-

naczyniowego.

naczyniowego.

•

duże ilości owoców, warzyw

duże ilości owoców, warzyw

•

produkty o niskiej zawartości

produkty o niskiej zawartości

tłuszczów,

tłuszczów,

redukcja ciśnienia

redukcja ciśnienia

o około 8-14

o około 8-14

mm Hg.

mm Hg.

•

równoczesne obniżenie stężenia

równoczesne obniżenie stężenia

cholesterolu

cholesterolu

całkowitego, cholesterolu

całkowitego, cholesterolu

frakcji LDL i

frakcji LDL i

triglicerydów, a więc

triglicerydów, a więc

dodatkowe zmniejszenie

dodatkowe zmniejszenie

ryzyka sercowo-

ryzyka sercowo-

naczyniowego.

naczyniowego.

BK

• badanie randomizowane
• chorzy z nadciśnieniem tętniczym
• okres obserwacji 8 tygodni
• przestrzeganie diety ma duże znaczenie w
leczeniu

nadciśnienia tętniczego

• odpowiednio dobrana dieta, z dużą
zawartością owoców i warzyw można
obniżyć skurczowe

ciśnienie tętnicze o

11 mmHg, rozkurczowe o 5,5 mmHg.

• badanie randomizowane

• chorzy z nadciśnieniem tętniczym

•

okres obserwacji 8 tygodni

• przestrzeganie diety ma duże znaczenie w
leczeniu

nadciśnienia tętniczego

• odpowiednio dobrana dieta, z dużą
zawartością owoców i warzyw można
obniżyć skurczowe

ciśnienie tętnicze o

11 mmHg, rozkurczowe o 5,5 mmHg.

BK

•

Leki moczopędne

Leki moczopędne

•

Leki β-adrenolityczne

Leki β-adrenolityczne

•

Blokery kanałów wapniowych

Blokery kanałów wapniowych

•

Inhibitory konwertazy

Inhibitory konwertazy

angiotensyny

angiotensyny

(ACE)

(ACE)

•

Antagoniści receptora

Antagoniści receptora

angiotensyny II

angiotensyny II

•

Leki moczopędne

Leki moczopędne

•

Leki β-adrenolityczne

Leki β-adrenolityczne

•

Blokery kanałów wapniowych

Blokery kanałów wapniowych

•

Inhibitory konwertazy

Inhibitory konwertazy

angiotensyny

angiotensyny

(ACE)

(ACE)

•

Antagoniści receptora

Antagoniści receptora

angiotensyny II

angiotensyny II

BK

Zalecane leki

Zalecane leki

Szczególne

Szczególne

wskazanie

wskazanie

d

iu

re

ty

k

i

d

iu

re

ty

k

i

β

β

-b

lo

k

e

ry

-b

lo

k

e

ry

A

C

E

I

A

C

E

I

A

R

B

A

R

B

C

C

B

C

C

B

A

ld

o

; A

N

T

A

ld

o

; A

N

T

Badania

Badania

kliniczne

kliniczne

Niewydolność

Niewydolność

serca

serca

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

ACC/AHA Post-MI

ACC/AHA Post-MI

Guideline,

Guideline,

BHAT,SAVE,Capricorn,

BHAT,SAVE,Capricorn,

EPHESUS

EPHESUS

Stan po

Stan po

zawale

zawale

+

+

+

+

+

+

ACC/AHA Heart Filure

ACC/AHA Heart Filure

Guide-

Guide-

line,MERT-HF,

line,MERT-HF,

COPERNICUS,

COPERNICUS,

CIBIS,SOLVD, AIRE,

CIBIS,SOLVD, AIRE,

TRACE, ValHEFT,

TRACE, ValHEFT,

RALES

RALES

Wysokie

Wysokie

ryzyko

ryzyko

ch.

ch.

wieńcowej

wieńcowej

+

+

+

+

+

+

+

+

ALLHAT, HOPE,ANBP2,

ALLHAT, HOPE,ANBP2,

LIFE, CONVINCE

LIFE, CONVINCE

BK

Zalecane leki

Zalecane leki

Szczególne

Szczególne

wskazanie

wskazanie

d

iu

re

ty

k

i

d

iu

re

ty

k

i

β

β

-b

lo

k

e

ry

-b

lo

k

e

ry

A

C

E

I

A

C

E

I

A

R

B

A

R

B

C

C

B

C

C

B

A

ld

o

; A

N

T

A

ld

o

; A

N

T

Badania

Badania

kliniczne

kliniczne

Cukrzyca

Cukrzyca

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

NKF-ADA

NKF-ADA

Guideline,

Guideline,

UKPDS,

UKPDS,

ALLHAT

ALLHAT

Przewlekła

Przewlekła

choroba

choroba

nerek

nerek

+

+

+

+

NKF Guideline,

NKF Guideline,

Captopril trial,

Captopril trial,

RENAAL, IDNT,

RENAAL, IDNT,

REIN, AASK

REIN, AASK

Wtórna

Wtórna

profilaktyka

profilaktyka

udaru mózgu

udaru mózgu

+

+

+

+

PROGRESS

PROGRESS

BK

Badanie Skuteczności Leczenia

Badanie Skuteczności Leczenia

Hipotensyjnego i Hipolipemizującego

Hipotensyjnego i Hipolipemizującego

w Zapobieganiu Powikłaniom

w Zapobieganiu Powikłaniom

Sercowym

Sercowym

(ALLHAT)

(ALLHAT)

The Antihypertensive and Lipid-

The Antihypertensive and Lipid-

Lowering Treatment to Prevent Heart

Lowering Treatment to Prevent Heart

Attack Trial

Attack Trial

Badanie Skuteczności Leczenia

Badanie Skuteczności Leczenia

Hipotensyjnego i Hipolipemizującego

Hipotensyjnego i Hipolipemizującego

w Zapobieganiu Powikłaniom

w Zapobieganiu Powikłaniom

Sercowym

Sercowym

(ALLHAT)

(ALLHAT)

The Antihypertensive and Lipid-

The Antihypertensive and Lipid-

Lowering Treatment to Prevent Heart

Lowering Treatment to Prevent Heart

Attack Trial

Attack Trial

Tiazydowe leki moczopędne powinny być

Tiazydowe leki moczopędne powinny być

brane pod uwagę

brane pod uwagę

w pierwszej kolejności

w pierwszej kolejności

leczenia nadciśnienia tętniczego ponieważ

leczenia nadciśnienia tętniczego ponieważ

są:

są:

•

najbardziej skuteczne pod względem

najbardziej skuteczne pod względem

zmniejszania ciśnienia tętniczego

zmniejszania ciśnienia tętniczego

•

najbardziej skuteczne zmniejszania częstości

najbardziej skuteczne zmniejszania częstości

powikłań klinicznych

powikłań klinicznych

•

najlepiej tolerowane przez pacjentów

najlepiej tolerowane przez pacjentów

•

tanie.

tanie.

Tiazydowe leki moczopędne powinny być

Tiazydowe leki moczopędne powinny być

brane pod uwagę

brane pod uwagę

w pierwszej kolejności

w pierwszej kolejności

leczenia nadciśnienia tętniczego ponieważ

leczenia nadciśnienia tętniczego ponieważ

są:

są:

•

najbardziej skuteczne pod względem

najbardziej skuteczne pod względem

zmniejszania ciśnienia tętniczego

zmniejszania ciśnienia tętniczego

•

najbardziej skuteczne zmniejszania częstości

najbardziej skuteczne zmniejszania częstości

powikłań klinicznych

powikłań klinicznych

•

najlepiej tolerowane przez pacjentów

najlepiej tolerowane przez pacjentów

•

tanie.

tanie.

BK

Chlortalidon

Chlortalidon

Amlod

Amlod

y

y

pin

pin

a

a

Li

Li

zy

zy

nopr

nopr

y

y

l

l

Zawał serca

Zawał serca

RR

RR

(%CV)

(%CV)

0,98

0,98

(0,90-1,07)

(0,90-1,07)

0,99

0,99

(0,91-1,08)

(0,91-1,08)

Niewydolno

Niewydolno

ść serca

ść serca

RR

RR

(%CV)

(%CV)

1,38

1,38

(1,25-1,52)*

(1,25-1,52)*

1,19

1,19

(1,07-1,31)*

(1,07-1,31)*

Udar

Udar

mózgu

mózgu

RR

RR

(%CV)

(%CV)

0,93

0,93

(0,81-1,06)

(0,81-1,06)

1,15

1,15

(1,02-1,30)*

(1,02-1,30)*

Cukrzyca

Cukrzyca

de

de

novo

novo

11.6%

11.6%

9.8%*

9.8%*

8.1%*

8.1%*

C

C

holester

holester

ol

ol

mg/dL

mg/dL

197

197

,

,

2

2

+

+

42

42

,

,

1

1

195.6

195.6

+

+

41

41

,

,

0*

0*

195

195

,

,

0

0

+

+

40

40

,

,

6*

6*

P

P

otas

otas

mmol

mmol

/

/

L

L

4

4

,

,

1

1

+

+

0

0

,

,

7

7

4

4

,

,

4

4

+

+

0

0

,

,

7*

7*

4

4

,

,

5

5

+

+

0

0

,

,

7*

7*

GFR

GFR

mL/mi

mL/mi

n

n

70

70

,

,

0

0

+

+

19

19

,

,

7

7

75

75

,

,

1

1

+

+

20

20

,

,

7*

7*

70

70

,

,

7

7

+

+

20

20

,

,

1*

1*

* p<0,05 do chlortalidonu

Porównanie skuteczności

Porównanie skuteczności

poszczególnych leków

poszczególnych leków

ALLHAT

ALLHAT

BK

Badanie HOPE

Badanie HOPE

(

(

The Outcomes Prevention Evaluation

The Outcomes Prevention Evaluation

)

)

Badanie HOPE

Badanie HOPE

(

(

The Outcomes Prevention Evaluation

The Outcomes Prevention Evaluation

)

)

•Randomizowane, z podwójnie ślepą próbą

•Udokumentowana choroba naczyniowa

•9297 chorych (3577chorych z cukrzycą)
losowo przydzielona do grupy

ramiprilu lub

ramiprilu lub

placebo

placebo

•Okres obserwacji 5 lat

Zredukowanie o 25 %, zawałów, udarów
mózgu, zgonów z przyczyn naczyniowo-
sercowych
Redukcja o 16% rozwoju jawnej nefropatii

•Randomizowane, z podwójnie ślepą próbą

•Udokumentowana choroba naczyniowa

•9297 chorych (3577chorych z cukrzycą)
losowo przydzielona do grupy

ramiprilu lub

ramiprilu lub

placebo

placebo

•Okres obserwacji 5 lat

Zredukowanie o 25 %, zawałów, udarów
mózgu, zgonów z przyczyn naczyniowo-
sercowych
Redukcja o 16% rozwoju jawnej nefropatii

BK

PROGRESS

PROGRESS

PROGRESS

PROGRESS

6105 chorych, 80% po udarze mózgu, 20% TIA

6105 chorych, 80% po udarze mózgu, 20% TIA

perindopril 4mg

perindopril 4mg

6105 chorych, 80% po udarze mózgu, 20% TIA

6105 chorych, 80% po udarze mózgu, 20% TIA

perindopril 4mg

perindopril 4mg

Zmniejszenie ryzyka:

Zmniejszenie ryzyka:



Udaru niedokwiennego o 24%

Udaru niedokwiennego o 24%



Udaru krwotocznego o 50%

Udaru krwotocznego o 50%



Udaru wśród osób

Udaru wśród osób

z prawidłowym ciśnieniem o 27%

z prawidłowym ciśnieniem o 27%

z nadciśnieniem o 32%

z nadciśnieniem o 32%



Zawału serca o 38%

Zawału serca o 38%



Demencji 12%

Demencji 12%



Poważnego upośledzenia czynności poznawczych

Poważnego upośledzenia czynności poznawczych

o 19%

o 19%



Inwalidztwa o 18%

Inwalidztwa o 18%

Zmniejszenie ryzyka:

Zmniejszenie ryzyka:



Udaru niedokwiennego o 24%

Udaru niedokwiennego o 24%



Udaru krwotocznego o 50%

Udaru krwotocznego o 50%



Udaru wśród osób

Udaru wśród osób

z prawidłowym ciśnieniem o 27%

z prawidłowym ciśnieniem o 27%

z nadciśnieniem o 32%

z nadciśnieniem o 32%



Zawału serca o 38%

Zawału serca o 38%



Demencji 12%

Demencji 12%



Poważnego upośledzenia czynności poznawczych

Poważnego upośledzenia czynności poznawczych

o 19%

o 19%



Inwalidztwa o 18%

Inwalidztwa o 18%

BK

EUROPA

EUROPA

EUROPA

EUROPA

Redukcja o 20% łącznego ryzyka:

Redukcja o 20% łącznego ryzyka:

•

zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych

zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych

•

zawałów serca niezakończonych zgonem

zawałów serca niezakończonych zgonem

•

przypadków zatrzymania krążenia ze skuteczną

przypadków zatrzymania krążenia ze skuteczną

reanimacją

reanimacją

Redukcja o 24% ryzyka zawału serca

Redukcja o 24% ryzyka zawału serca

Redukcja o 39% ryzyka hospitalizacji z powodu

Redukcja o 39% ryzyka hospitalizacji z powodu

niewydolności serca.

niewydolności serca.

Redukcja o 20% łącznego ryzyka:

Redukcja o 20% łącznego ryzyka:

•

zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych

zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych

•

zawałów serca niezakończonych zgonem

zawałów serca niezakończonych zgonem

•

przypadków zatrzymania krążenia ze skuteczną

przypadków zatrzymania krążenia ze skuteczną

reanimacją

reanimacją

Redukcja o 24% ryzyka zawału serca

Redukcja o 24% ryzyka zawału serca

Redukcja o 39% ryzyka hospitalizacji z powodu

Redukcja o 39% ryzyka hospitalizacji z powodu

niewydolności serca.

niewydolności serca.

•

Wszyscy pacjenci z udokumentowaną chorobą

Wszyscy pacjenci z udokumentowaną chorobą

wieńcową

wieńcową
•

Profil kliniczny zbliżony do profilu populacji

Profil kliniczny zbliżony do profilu populacji

chorych

chorych

leczonych w warunkach

leczonych w warunkach

codziennej praktyki

codziennej praktyki
•

Ocena korzyści ze stosowania Prestarium w

Ocena korzyści ze stosowania Prestarium w

dawce 8 mg u

dawce 8 mg u

pacjentów bez niewydolności

pacjentów bez niewydolności

serca

serca
•

Czas obserwacji 4 lata.

Czas obserwacji 4 lata.

•

Wszyscy pacjenci z udokumentowaną chorobą

Wszyscy pacjenci z udokumentowaną chorobą

wieńcową

wieńcową
•

Profil kliniczny zbliżony do profilu populacji

Profil kliniczny zbliżony do profilu populacji

chorych

chorych

leczonych w warunkach

leczonych w warunkach

codziennej praktyki

codziennej praktyki
•

Ocena korzyści ze stosowania Prestarium w

Ocena korzyści ze stosowania Prestarium w

dawce 8 mg u

dawce 8 mg u

pacjentów bez niewydolności

pacjentów bez niewydolności

serca

serca
•

Czas obserwacji 4 lata.

Czas obserwacji 4 lata.

BK

NNT 50

NNT 50

Stosowanie perindoprilu przez cztery lata

Stosowanie perindoprilu przez cztery lata

zapobiegało u 1 osoby na każde leczone przez 4

zapobiegało u 1 osoby na każde leczone przez 4

lata ostremu incydentowi (zgon, zawał)

lata ostremu incydentowi (zgon, zawał)

Uzasadnione jest przewlekłe stosowanie

Uzasadnione jest przewlekłe stosowanie

IKA (perindopril u każdego pacjenta z

IKA (perindopril u każdego pacjenta z

chorobą niedokrwienną serca

chorobą niedokrwienną serca

BK

stosowanie kwasu acetylosalicylowego

w dawce 75-150 mg/d

jest wskazane

• u chorych z łagodną niewydolnością
nerek,

• u osób powyżej 50 roku życia ze
współistniejącym znacznie i bardzo
znacznie podwyższonym ryzykiem

pod warunkiem obniżenia wartości
ciśnienia

poniżej 140/90 mm Hg.

stosowanie kwasu acetylosalicylowego

w dawce 75-150 mg/d

jest wskazane

• u chorych z łagodną niewydolnością
nerek,

• u osób powyżej 50 roku życia ze
współistniejącym znacznie i bardzo
znacznie podwyższonym ryzykiem

pod warunkiem obniżenia wartości

ciśnienia

poniżej 140/90 mm Hg.

Hypertension Optimal Treatment Study (HOT)

Hypertension Optimal Treatment Study (HOT)

Hypertension Optimal Treatment Study (HOT)

Hypertension Optimal Treatment Study (HOT)

BK

Kryteria ocena skuteczności

terapii hipotensyjnej

Kryteria ocena skuteczności

terapii hipotensyjnej

Ostateczne

Zgony ze wszystkich powodów
 Zgony spowodowane chorobami układu
krążenia
 Choroba wieńcowa
 Zawał serca
 Udar mózgu
 Niewydolność serca
 Niewydolność nerek
 Konieczność hopitalizacji

Ostateczne

Zgony ze wszystkich powodów



Zgony spowodowane chorobami układu

krążenia



Choroba wieńcowa



Zawał serca



Udar mózgu



Niewydolność serca



Niewydolność nerek



Konieczność hopitalizacji

BK

Kryteria ocena skuteczności

Kryteria ocena skuteczności

terapii hipotensyjnej

terapii hipotensyjnej

Kryteria ocena skuteczności

Kryteria ocena skuteczności

terapii hipotensyjnej

terapii hipotensyjnej

 Wartość ciśnienia tętniczego
 Przerost mięśnia lewej komory
 Wykładniki miażdżycy (USG,
rtg)
 Białkomocz
 Stężenie kreatyniny
 Czynność śródbłonka
 Jakość życia



Wartość ciśnienia tętniczego



Przerost mięśnia lewej komory



Wykładniki miażdżycy (USG,

rtg)



Białkomocz



Stężenie kreatyniny



Czynność śródbłonka



Jakość życia

BK

0

0

Udar mózgu

Udar mózgu

Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa

Wpływ obniżenia rozkurczowego

Wpływ obniżenia rozkurczowego

ciśnienia tętniczego o 5-6 mm Hg na

ciśnienia tętniczego o 5-6 mm Hg na

występowanie powikłań sercowo-

występowanie powikłań sercowo-

naczyniowych

naczyniowych

Wpływ obniżenia rozkurczowego

Wpływ obniżenia rozkurczowego

ciśnienia tętniczego o 5-6 mm Hg na

ciśnienia tętniczego o 5-6 mm Hg na

występowanie powikłań sercowo-

występowanie powikłań sercowo-

naczyniowych

naczyniowych

-10

-10

-20

-20

-30

-30

-40

-40

% zmniejszenia

ryzyka

% zmniejszenia

ryzyka

42 000 chorych

42 000 chorych

średni czas

średni czas

obserwacji

obserwacji

10 lat

10 lat

(

(

MacMahon i

MacMahon i

wsp. Lancet 1990; 335: 765

wsp. Lancet 1990; 335: 765

37 000 chorych

37 000 chorych

średni czas

średni czas

terapii 5 lat (

terapii 5 lat (

Collins R i wsp.

Collins R i wsp.

Lancet 1990; 335: 827)

Lancet 1990; 335: 827)

42 000 chorych

42 000 chorych

średni czas

średni czas

obserwacji

obserwacji

10 lat

10 lat

(

(

MacMahon i

MacMahon i

wsp. Lancet 1990; 335: 765

wsp. Lancet 1990; 335: 765

37 000 chorych

37 000 chorych

średni czas

średni czas

terapii 5 lat (

terapii 5 lat (

Collins R i wsp.

Collins R i wsp.

Lancet 1990; 335: 827)

Lancet 1990; 335: 827)

BK

Ryzyko względne

Lepszy pierwszy Lepszy drugi

Ryzyko względne

Lepszy pierwszy Lepszy drugi

BPLTTC Lancet 2003; 362: 1257-35

BPLTTC Lancet 2003; 362: 1257-35

0,5

1,0

2,0

0,5

1,0

2,0

Udar
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca
Choroba wieńcowa
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca
Niewydolność serca
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca
Powikłania sercowo-naczyniowe
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca
Zgony krążeniowe
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca
Zgony ogółem
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca

Udar
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca
Choroba wieńcowa
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca
Niewydolność serca
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca
Powikłania sercowo-naczyniowe
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca
Zgony krążeniowe
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca

Zgony ogółem
iACE vs D/βB
Ca vs D/βB
iACE vs Ca

Porównanie skuteczności terapii hipotensyjnej opartej

na różnych grupach leków

Porównanie skuteczności terapii hipotensyjnej opartej

na różnych grupach leków

BK

wskazania

wskazania

Diuretyki tiazydowe

Diuretyki tiazydowe

niewydolność serca, podeszły wiek,

niewydolność serca, podeszły wiek,

izolowane skurczowe nadciśnienie,

izolowane skurczowe nadciśnienie,

rasa czarna

rasa czarna

Diuretyki pętlowe

Diuretyki pętlowe

niewydolność nerek,

niewydolność nerek,

niewydolność serca

niewydolność serca

Diuretyki

Diuretyki

antagoniści

antagoniści

aldosteronu

aldosteronu

niewydolność serca, przebyty zawał

niewydolność serca, przebyty zawał

Przydatność poszczególnych grup

Przydatność poszczególnych grup

leków hipotensyjnych

leków hipotensyjnych

(ESC 2003)

(ESC 2003)

Przydatność poszczególnych grup

Przydatność poszczególnych grup

leków hipotensyjnych

leków hipotensyjnych

(ESC 2003)

(ESC 2003)

BK

wskazania

wskazania

β-adrenolityki

Dławica piersiowa, przebyty zawał

Dławica piersiowa, przebyty zawał

serca, niewydolność serca,

serca, niewydolność serca,

tachyarytmie

tachyarytmie

Antagoniści wapnia

Antagoniści wapnia

(dihydropirydynowe

(dihydropirydynowe

)

)

Izolowane nadciśnienie skurczowe,

Izolowane nadciśnienie skurczowe,

dławica piersiowa, miażdżyca t. t.

dławica piersiowa, miażdżyca t. t.

szyjnych

szyjnych

Antagoniści wapnia

Antagoniści wapnia

(papawerynowe)

(papawerynowe)

dławica piersiowa, miażdżyca t. t.

dławica piersiowa, miażdżyca t. t.

Szyjnych, tachyarytmie nadkomorowe

Szyjnych, tachyarytmie nadkomorowe

Przydatność poszczególnych grup

Przydatność poszczególnych grup

leków hipotensyjnych

leków hipotensyjnych

(ESC 2003)

(ESC 2003)

Przydatność poszczególnych grup

Przydatność poszczególnych grup

leków hipotensyjnych

leków hipotensyjnych

(ESC 2003)

(ESC 2003)

BK

wskazania

wskazania

ACE inhibitory

przebyty zawał serca, niewydolność

przebyty zawał serca, niewydolność

serca, białkomocz, nefropatia, cukrzyca

serca, białkomocz, nefropatia, cukrzyca

typu 1, uszkodzenie lewej komory

typu 1, uszkodzenie lewej komory

Blokery receptorów

Blokery receptorów

angiotensyny

angiotensyny

Cukrzyca typu 2 z nefropatią, przerost

Cukrzyca typu 2 z nefropatią, przerost

lewej komory, kaszel po ACE i

lewej komory, kaszel po ACE i

α

α

-blokery

-blokery

Przerost prostaty

Przerost prostaty

Przydatność poszczególnych grup

Przydatność poszczególnych grup

leków hipotensyjnych

leków hipotensyjnych

(ESC 2003)

(ESC 2003)

Przydatność poszczególnych grup

Przydatność poszczególnych grup

leków hipotensyjnych

leków hipotensyjnych

(ESC 2003)

(ESC 2003)

BK

Farmakoterapia chorego z

nadciśnieniem tętniczym i

stanami bronchospastycznymi

Farmakoterapia chorego z

nadciśnieniem tętniczym i

stanami bronchospastycznymi

Kardioselektywne -adrenolityki

Chorzy z astmą łagodną i

umiarkowaną



długotrwałe stosowanie nie wpływa

na podstawową

wartość

FEV

1

bez wpływu na objawy i zużycie

środków

rozszerzających oskrzela

Chorzy z POChP

 długotrwałe stosowanie nie wpływa na

podstawową

wartość

FEV

1

 brak wpływu na objawy i zużycie

środków

rozszerzających oskrzela

Kardioselektywne -adrenolityki

Chorzy z astmą łagodną i

umiarkowaną



długotrwałe stosowanie nie wpływa

na podstawową

wartość

FEV

1



bez wpływu na objawy i zużycie

środków

rozszerzających oskrzela

Chorzy z POChP



długotrwałe stosowanie nie wpływa na

podstawową

wartość

FEV

1



brak wpływu na objawy i zużycie

środków

rozszerzających oskrzela

Cochrane Database System Review 2003

Cochrane Database System Review 2003

BK

Następstwa redukcji

skurczowego ciśnienia

tętniczego o 2 mm Hg

Następstwa redukcji

skurczowego ciśnienia

tętniczego o 2 mm Hg

 10% mniejsze ryzyko zgonu z

powodu udaru

 7% mniejsze ryzyko zgonu z
powodu

choroby

wieńcowej



10% mniejsze ryzyko zgonu z

powodu udaru



7% mniejsze ryzyko zgonu z

powodu

choroby

wieńcowej

Prospective Study Collaboration. Lancet 2002; 360: 1903

Prospective Study Collaboration. Lancet 2002; 360: 1903

BK

Redukcja ciśnienia tętniczego

czy działanie „naczyniowe”?

Redukcja ciśnienia tętniczego

czy działanie „naczyniowe”?

HOPE

47.6% chorych z nadciśnieniem tętniczym

ciśnienie w chwili rozpoczynania badania

139+20/79+11 mm Hg

redukcja ciśnienia tętniczego o 3-2 mm Hg SBP

(?)

 EUROPA

27% chorych z nadciśnieniem tętniczym

(>160/95 mm Hg)

ciśnienie w chwili rozpoczynania badania

137+15/82+9 mm Hg

redukcja ciśnienia tętniczego o 5/2 mm Hg

HOPE

47.6% chorych z nadciśnieniem tętniczym

ciśnienie w chwili rozpoczynania badania

139+20/79+11 mm Hg

redukcja ciśnienia tętniczego o 3-2 mm Hg SBP

(?)



EUROPA

27% chorych z nadciśnieniem tętniczym

(>160/95 mm Hg)

ciśnienie w chwili rozpoczynania badania

137+15/82+9 mm Hg

redukcja ciśnienia tętniczego o 5/2 mm Hg

BK

Brak dowodów na to, że nowe

leki hipotensyjne działają na

układ krążenia poza efektem

hipotensyjnym.

Wobec tego, że udowodniono

korzyści z obniżenia ciśnienia

tętniczego konieczna jest bardzo

ścisła kontrola ciśnienia. Nie

wiadomo jednak do jakiej

wartości należy obniżać

ciśnienie.

Najniższe jakie pacjent dobrze

toleruje.

Brak dowodów na to, że nowe

leki hipotensyjne działają na

układ krążenia poza efektem

hipotensyjnym.

Wobec tego, że udowodniono

korzyści z obniżenia ciśnienia

tętniczego konieczna jest bardzo

ścisła kontrola ciśnienia. Nie

wiadomo jednak do jakiej

wartości należy obniżać

ciśnienie.

Najniższe jakie pacjent dobrze

toleruje.

BK

Farmakoterapia

Farmakoterapia

nadciśnieni

nadciśnieni

a

a

tętnicz

tętnicz

ego

ego

Farmakoterapia

Farmakoterapia

nadciśnieni

nadciśnieni

a

a

tętnicz

tętnicz

ego

ego

Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego

Ustalenie przyczyny nadciśnienia tętniczego

Ocena łacznego ryzyka powikłań

Postępowanie niefarmakologiczne

Monoterapia

Politerapia

Kontrola skuteczności i tolerancji

Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego

Ustalenie przyczyny nadciśnienia tętniczego

Ocena łacznego ryzyka powikłań

Postępowanie niefarmakologiczne

Monoterapia

Politerapia

Kontrola skuteczności i tolerancji

BK

Właściwe kojarzenie leków

Właściwe kojarzenie leków

hipotensyjnych

hipotensyjnych

Właściwe kojarzenie leków

Właściwe kojarzenie leków

hipotensyjnych

hipotensyjnych

 leki o różnych mechanizmach działania
 dołączać diuretyk
 wykorzystywać synergizm hipotensyjny

diuretyk+iACE/ARB/β-adrenolityk

 łagodzić objawy niepożądane

diuretyk+iACE/ARB
β-adrenolityk/werapamil +
naczyniorozszerzające



leki o różnych mechanizmach działania



dołączać diuretyk



wykorzystywać synergizm hipotensyjny



diuretyk+iACE/ARB/β-adrenolityk



łagodzić objawy niepożądane



diuretyk+iACE/ARB



β-adrenolityk/werapamil +

naczyniorozszerzające

BK

•

Indywidualizacja terapii

• Właściwy wybór leku pierwszego
rzutu,

(

u około połowy chorych z łagodnym lub

umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym

może być skuteczny w monoterapii

).

•

Rozpoczynanie leczenia od małych

dawek

(

nadciśnienia łagodnego i

umiarkowanego)

•

Indywidualizacja terapii

• Właściwy wybór leku pierwszego
rzutu,

(

u około połowy chorych z łagodnym lub

umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym

może być skuteczny w monoterapii

).

•

Rozpoczynanie leczenia od małych

dawek

(

nadciśnienia łagodnego i

umiarkowanego)

Leczenie nadciśnienia tętniczego

Leczenie nadciśnienia tętniczego

Leczenie nadciśnienia tętniczego

Leczenie nadciśnienia tętniczego

BK

• Stosowanie preparatów

długodziałających,

(zapewnia równomierne obniżenie ciśnienia

tętniczego w ciągu całej doby, zapobiegając
jednocześnie niekorzystnemu zjawisku, jakim jest wzrost
ciśnienia tętniczego we wczesnych

godzinach

porannych kiedy

dokonuje się najwięcej epizodów

sercowo –naczyniowych)

.

•

W nadciśnieniu ciężkim dopuszczalne

jest

rozpoczynanie leczenia od

stosowania dawek większych lub od terapii
skojarzonej (tzn. dwóch leków w pełnych
dawkach).

•

Stosowanie preparatów

długodziałających

,

(zapewnia równomierne obniżenie ciśnienia

tętniczego w ciągu całej doby, zapobiegając
jednocześnie niekorzystnemu zjawisku, jakim jest wzrost
ciśnienia tętniczego we wczesnych

godzinach

porannych kiedy

dokonuje się najwięcej epizodów

sercowo –naczyniowych)

.

•

W nadciśnieniu ciężkim dopuszczalne

jest

rozpoczynanie leczenia od

stosowania dawek większych lub od terapii
skojarzonej (tzn. dwóch leków w pełnych
dawkach).

Zasady leczenia nadciśnienia tętniczego

Zasady leczenia nadciśnienia tętniczego

Zasady leczenia nadciśnienia tętniczego

Zasady leczenia nadciśnienia tętniczego

BK

HOT

- czy należy obawiać się „efektu

krzywej U”?

Z

g

o

n

y

n

a

c

h

o

ro

b

y

u

kł

a

d

u

k

rą

że

n

ia

/

1

0

0

0

o

so

b

o

-l

a

t

Ciśnienie rozkurczowe

Ciśnienie skurczowe

min. = 86,5 mm Hg

min. = 138,8 mm Hg

Hansson L. i wsp., 1998

BK

Docelowa wartość ciśnienia

Docelowa wartość ciśnienia

tętniczego w trakcie

tętniczego w trakcie

farmakoterapii

farmakoterapii

Docelowa wartość ciśnienia

Docelowa wartość ciśnienia

tętniczego w trakcie

tętniczego w trakcie

farmakoterapii

farmakoterapii



Bezpiecznie < 140/90 mm Hg



Cukrzyca <130/<80 mm Hg



Białkomocz > 1g/24h - <130/80 mm

Hg



Białkomocz > 3g/24h - <125/75 mm

Hg



Nie obniżać poniżej 65 mm hg ciśnienia

rozkurczowego u chorych z

izolowanym skurczowym nadciśnieniem



Bezpiecznie < 140/90 mm Hg



Cukrzyca <130/<80 mm Hg



Białkomocz > 1g/24h - <130/80 mm

Hg



Białkomocz > 3g/24h - <125/75 mm

Hg



Nie obniżać poniżej 65 mm hg ciśnienia

rozkurczowego u chorych z

izolowanym skurczowym nadciśnieniem

BK

Leczenie wspomagające

Leczenie wspomagające

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego

Leczenie wspomagające

Leczenie wspomagające

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego

Statyny

 chorzy < 80 r.ż.

i

 choroba wieńcowa lub równoważnik

i

 Cholesterol całkowity > 135 mg/dL (3,5

mmol/L)

Kwas acetylosalicylowy (75-300

mg)

 przebyte powikłania naczyniowe

lub

 ryzyko 10-letnie > 20%

lub

 łagodna niewydolność nerek i wiek > 50 r.ż.

Statyny



chorzy < 80 r.ż.

i



choroba wieńcowa lub równoważnik

i



Cholesterol całkowity > 135 mg/dL (3,5

mmol/L)

Kwas acetylosalicylowy (75-300

mg)



przebyte powikłania naczyniowe

lub



ryzyko 10-letnie > 20%

lub



łagodna niewydolność nerek i wiek > 50 r.ż.

BK

Przyczyny opornego

Przyczyny opornego

nadciśnienia

nadciśnienia

Przyczyny opornego

Przyczyny opornego

nadciśnienia

nadciśnienia

 suboptymalna terapia
 retencja płynów
 otyłość
 cukrzyca
 równoczesne przyjmowanie
środków

o działaniu presyjnym (NLPZ, sól,

alkohol)
 nadciśnienie wtórne



suboptymalna terapia



retencja płynów



otyłość



cukrzyca



równoczesne przyjmowanie

środków

o działaniu presyjnym (NLPZ, sól,

alkohol)



nadciśnienie wtórne

BK

Przyczyny opornego na

Przyczyny opornego na

leczenie nadciśnienia

leczenie nadciśnienia

Przyczyny opornego na

Przyczyny opornego na

leczenie nadciśnienia

leczenie nadciśnienia

 efekt „białego fartucha”
 nadciśnienie rzekome
 nieprzyjmowanie leków przez
chorego
 brak zmiany stylu życia



efekt „białego fartucha”



nadciśnienie rzekome



nieprzyjmowanie leków przez

chorego



brak zmiany stylu życia

BK

%

p

rz

y

ję

ty

ch

d

a

w

e

k

%

p

rz

y

ję

ty

ch

d

a

w

e

k

Dawkowanie leków

Dawkowanie leków

Dawkowanie leków

Dawkowanie leków

Poprawność

przyjmowania leków

Poprawność

przyjmowania leków

Claxton AJ i wsp. Clin Ther 2001;23:1296

Claxton AJ i wsp. Clin Ther 2001;23:1296

Claxton AJ i wsp. Clin Ther 2001;23:1296

Claxton AJ i wsp. Clin Ther 2001;23:1296

BK

%

p

rz

y

ję

ty

ch

d

a

w

e

k

%

p

rz

y

ję

ty

ch

d

a

w

e

k

Dawkowanie leków

Dawkowanie leków

Dawkowanie leków

Dawkowanie leków

Punktualność

przyjmowania leków

Punktualność

przyjmowania leków

Claxton AJ i wsp. Clin Ther 2001;23:1296

Claxton AJ i wsp. Clin Ther 2001;23:1296

Claxton AJ i wsp. Clin Ther 2001;23:1296

Claxton AJ i wsp. Clin Ther 2001;23:1296

BK

1 wizyta = 1 lek

1 lek <20/10 mm Hg

1 wizyta = 1 lek

1 lek <20/10 mm Hg

BK

Czy chory przyjmuje leki?

Czy chory przyjmuje leki?

Czy chory przyjmuje leki?

Czy chory przyjmuje leki?

 czy pamięta nazwy preparatów i
dawki?
 czy są efekty/objawy niepożądane

terapii?

 bradykardia (β-adrenolityki,
werapamil)
 skłonność do utraty potasu
(diuretyki)
 skłonność do hiperpotasemii
(iACE/ARB)

 „próba biologiczna” w obecności
lekarza



czy pamięta nazwy preparatów i

dawki?



czy są efekty/objawy niepożądane

terapii?



bradykardia (β-adrenolityki,

werapamil)



skłonność do utraty potasu

(diuretyki)



skłonność do hiperpotasemii

(iACE/ARB)



„próba biologiczna” w obecności

lekarza

BK

Metody poprawy skuteczności

Metody poprawy skuteczności

leczenia

leczenia

Metody poprawy skuteczności

Metody poprawy skuteczności

leczenia

leczenia

Świadomość możliwości braku współpracy
 Edukacja pacjenta

Podmiotowa rola chorego
Udział rodziny
Udział innych pracowników ochrony zdrowia
(pielęgniarki!)
 najmniejsza liczba leków
 pomiary domowe ciśnienia
 dostosowanie czasu przyjmowania leków do
zajęć pacjenta

 Zmiana leczenia – 1 lek na wizytę
 Monitoruj objawy niepożądane
 Nie wymieniaj leków bez potrzeby



Świadomość możliwości braku współpracy



Edukacja pacjenta



Podmiotowa rola chorego



Udział rodziny



Udział innych pracowników ochrony zdrowia

(pielęgniarki!)



najmniejsza liczba leków



pomiary domowe ciśnienia



dostosowanie czasu przyjmowania leków do

zajęć pacjenta



Zmiana leczenia – 1 lek na wizytę



Monitoruj objawy niepożądane



Nie wymieniaj leków bez potrzeby

BK

 Przewlekłe choroby nerek
 Zwężenie tętnicy nerkowej

 na tle miażdżycy
 dysplazja włóknisto-mięśniowa

 Hormonalne

 pierwotny hiperaldosteronizm
 zespół Cushinga
 guz chromochłonny
 nadczynność tarczycy
 akromegalia
 nadczynność przytarczyc



Przewlekłe choroby nerek



Zwężenie tętnicy nerkowej



na tle miażdżycy



dysplazja włóknisto-mięśniowa



Hormonalne



pierwotny hiperaldosteronizm



zespół Cushinga



guz chromochłonny



nadczynność tarczycy



akromegalia



nadczynność przytarczyc

BK

 Polekowe
 Koarktacja aorty
 Krążenie hiperkinetyczne
 Wywołane ciążą
 Neurogenne



Polekowe



Koarktacja aorty



Krążenie hiperkinetyczne



Wywołane ciążą



Neurogenne

BK

Podejrzenie wtórnego

Podejrzenie wtórnego

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego

Podejrzenie wtórnego

Podejrzenie wtórnego

nadciśnienia tętniczego

nadciśnienia tętniczego

 „nienaturalny” przebieg
nadciśnienia tętniczego
 nadciśnienie oporne na leczenie
 objawy choroby powodującej
nadciśnienie tętnicze
 nieprawidłowe wyniki badań
laboratoryjnych



„nienaturalny” przebieg

nadciśnienia tętniczego



nadciśnienie oporne na leczenie



objawy choroby powodującej

nadciśnienie tętnicze



nieprawidłowe wyniki badań

laboratoryjnych

BK

Mężczyzna lat 35

Mężczyzna lat 35

•

podczas badań okresowych stwierdzone ciśnienie

podczas badań okresowych stwierdzone ciśnienie

155/95

155/95

•

pacjent dotychczas nie leczony

pacjent dotychczas nie leczony

•

Otyły BMI 31 obwód brzucha 115 cm

Otyły BMI 31 obwód brzucha 115 cm

•

Prowadzi siedzący tryb życia

Prowadzi siedzący tryb życia

•

Pali 20 szt papierosów dziennie

Pali 20 szt papierosów dziennie

•

Cholesterol całkowity 290 mg/dl HDL 35 mg/dl TG

Cholesterol całkowity 290 mg/dl HDL 35 mg/dl TG

280 mg/dl

280 mg/dl

Mężczyzna lat 35

Mężczyzna lat 35

•

podczas badań okresowych stwierdzone ciśnienie

podczas badań okresowych stwierdzone ciśnienie

155/95

155/95

•

pacjent dotychczas nie leczony

pacjent dotychczas nie leczony

•

Otyły BMI 31 obwód brzucha 115 cm

Otyły BMI 31 obwód brzucha 115 cm

•

Prowadzi siedzący tryb życia

Prowadzi siedzący tryb życia

•

Pali 20 szt papierosów dziennie

Pali 20 szt papierosów dziennie

•

Cholesterol całkowity 290 mg/dl HDL 35 mg/dl TG

Cholesterol całkowity 290 mg/dl HDL 35 mg/dl TG

280 mg/dl

280 mg/dl

BK

82 letnia kobieta dotychczas nie leczona zgłosiła

82 letnia kobieta dotychczas nie leczona zgłosiła

się ponieważ w ramach akcji otwartej miała

się ponieważ w ramach akcji otwartej miała

zbadany cholesterol i wobec podwyższonej wartości

zbadany cholesterol i wobec podwyższonej wartości

polecono jej skontaktować się z lekarzem;

polecono jej skontaktować się z lekarzem;

Wywiad:

Wywiad:

Nie leczona nie hospitalizowana

Nie leczona nie hospitalizowana

Rodzeństwo starsze, żyje, rodzice

Rodzeństwo starsze, żyje, rodzice

zmarli w wieku ok. 70 lat w wypadku

zmarli w wieku ok. 70 lat w wypadku

Badanie przedmiotowe:

Badanie przedmiotowe:

Bez odchyleń, RR 158/85

Bez odchyleń, RR 158/85

Badania dodatkowe:

Badania dodatkowe:

•TC=254 LDL=188 HDL=41 TG=125

Glikemia 80 mg/dl

Glikemia 80 mg/dl

Raczej nie leczyć do rozważenia statyna

Raczej nie leczyć do rozważenia statyna

BK

40 letni mężczyzna zgłasza się na rutynową wizytę

40 letni mężczyzna zgłasza się na rutynową wizytę

–

–

badania okresowe

badania okresowe

BMI 24, wywiad rodzinny wczesnych udarów

BMI 24, wywiad rodzinny wczesnych udarów

mózgu,

mózgu,

RR 150/100 LDL 170 mg/dl

RR 150/100 LDL 170 mg/dl

glikemia prawidłowa.

glikemia prawidłowa.

Co robimy?

Co robimy?

Modyfikacja stylu życia badania

Modyfikacja stylu życia badania

Ocena ryzyka

Ocena ryzyka

BK

Ocena łącznego ryzyka (ESC

Ocena łącznego ryzyka (ESC

2003)

2003)

Ocena łącznego ryzyka (ESC

Ocena łącznego ryzyka (ESC

2003)

2003)

RR SBP lub DBP

RR SBP lub DBP

[mmHg]

[mmHg]

Stopień1

Stopień1

140-159

140-159

90-99

90-99

Stopień2

Stopień2

160-179

160-179

100-109

100-109

Stopień3

Stopień3

≥

≥

180

180

≥

≥

110

110

czynniki

czynniki

ryzyka/choroby

ryzyka/choroby

brak

brak

nieznacznie

nieznacznie

zwiększone

zwiększone

umiarkowani

umiarkowani

e

e

zwiększone

zwiększone

znacznie

znacznie

zwiększon

zwiększon

e

e

1-2 czynniki

1-2 czynniki

umiarkowan

umiarkowan

ie

ie

zwiększone

zwiększone

umiarkowani

umiarkowani

e

e

zwiększone

zwiększone

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększon

zwiększon

e

e

>3 czynników

>3 czynników

lub cukrzyca lub

lub cukrzyca lub

zmiany

zmiany

narządowe

narządowe

znacznie

znacznie

zwiększone

zwiększone

znacznie

znacznie

zwiększone

zwiększone

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększon

zwiększon

e

e

choroby

choroby

współistniejące

współistniejące

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększone

zwiększone

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększone

zwiększone

bardzo

bardzo

znacznie

znacznie

zwiększon

zwiększon

e

e

BK

40 letni mężczyzna zgłasza się na rutynową wizytę

40 letni mężczyzna zgłasza się na rutynową wizytę

–

–

badania okresowe

badania okresowe

BMI 24,

BMI 24,

wywiad rodzinny wczesnych udarów mózgu,

wywiad rodzinny wczesnych udarów mózgu,

RR 150/100

RR 150/100

LDL 170 mg/dl

LDL 170 mg/dl

glikemia prawidłowa.

glikemia prawidłowa.

Badania: EKG cechy przerostu lewej komory

Badania: EKG cechy przerostu lewej komory

K

K

+

+

3,4 mEq/l

3,4 mEq/l

Poza tym bez odchyleń

Poza tym bez odchyleń

RYZYKO ZNACZNIE ZWIĘKSZONE

RYZYKO ZNACZNIE ZWIĘKSZONE

WYBÓR LEKU IKA

WYBÓR LEKU IKA

BK

U kogo można podejrzewać nadciśnienie wtórne:

U kogo można podejrzewać nadciśnienie wtórne:

•

39 letni mężczyzna ważący 119 kg RR

39 letni mężczyzna ważący 119 kg RR

142/94

142/94
•

48 letnia kobieta z cechami przerostu lewej

48 letnia kobieta z cechami przerostu lewej

komory

komory

w echo RR 162/98

w echo RR 162/98

•

62 letni mężczyzna 170/105 dodatni wywiad

62 letni mężczyzna 170/105 dodatni wywiad

rodzinny

rodzinny

•

78 letnia kobieta RR 185/110, słyszalny

78 letnia kobieta RR 185/110, słyszalny

szmer nad

szmer nad

jamą

jamą

brzuszną

brzuszną

•

88 letnia kobieta z niedowładem

88 letnia kobieta z niedowładem

lewostronnym po

lewostronnym po

udarze

udarze

BK

30 letnia kobieta

30 letnia kobieta

RR 140/95

RR 140/95

Cukrzyca od 11 lat

Cukrzyca od 11 lat

Białkomocz

Białkomocz

Glikemia dobrze wyrównana

Glikemia dobrze wyrównana

Ocena ryzyka : bardzo wysokie

Ocena ryzyka : bardzo wysokie

Postępowanie: natychmiastowa farmakoterapia

Postępowanie: natychmiastowa farmakoterapia

Wybór leku: IKA

Wybór leku: IKA

BK

45 letni mężczyzna

45 letni mężczyzna

RR 150/95

RR 150/95

Wywiad rodzinny ujemny

Wywiad rodzinny ujemny

Cholesterol 190 mg/dl

Cholesterol 190 mg/dl

HDL 50 mg/dl

HDL 50 mg/dl

TG 140 mg/dl

TG 140 mg/dl

Ryzyko: przeciętne

Ryzyko: przeciętne

Postępowanie niefarmakologiczne

Postępowanie niefarmakologiczne

BK

40 letnia kobieta

40 letnia kobieta

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2

Białkomocz

Białkomocz

Cholesterol 210 mg/dl HDL 45mg/dl TG 140mg/dl

Cholesterol 210 mg/dl HDL 45mg/dl TG 140mg/dl

RR 145/90

RR 145/90

Ryzyko wysokie

Ryzyko wysokie

Postępowanie: Farmakoterapia

Postępowanie: Farmakoterapia

Wybór leku : ARA

Wybór leku : ARA

BK

60 letni mężczyzna

60 letni mężczyzna

RR 160/95 brak efektów postępowania

RR 160/95 brak efektów postępowania

niefarmakologicznegoadanie ogólne moczu bz

niefarmakologicznegoadanie ogólne moczu bz

EKG prawidłowe, wywiad wieńcowy negatywny

EKG prawidłowe, wywiad wieńcowy negatywny

Cholesterol 200mg/dl HDL 40mg/dl TG 160 mg/dl

Cholesterol 200mg/dl HDL 40mg/dl TG 160 mg/dl

Badanie ogólne moczu bz.

Badanie ogólne moczu bz.

Farmakoterapia: tiazydowy moczopędny.

Farmakoterapia: tiazydowy moczopędny.

BK

48 letni mężczyzna po zawale mięśnia sercowego

48 letni mężczyzna po zawale mięśnia sercowego

RR 130/80

RR 130/80

Cholesterol 180 mg/dl HDL 45 mg/dl TG 128 mg/dl

Cholesterol 180 mg/dl HDL 45 mg/dl TG 128 mg/dl

PROFILAKTYKA WTÓRNA IHD

PROFILAKTYKA WTÓRNA IHD

Statyna

Statyna

β

β

-bloker

-bloker

IKA

IKA

ASA

ASA

BK

Chora 35 lat, cukrzyca typu 1 białkomocz

Chora 35 lat, cukrzyca typu 1 białkomocz

Po udarze niedokrwiennym mózgu,

Po udarze niedokrwiennym mózgu,

Cholesterol całkowity 200 mg/dl HDL 45 mg/dl TG

Cholesterol całkowity 200 mg/dl HDL 45 mg/dl TG

130mg/dl

130mg/dl

Nerki wydolne RR140/90

Nerki wydolne RR140/90

Przyjmuje IKA

Przyjmuje IKA

Statyna – docelowe LDL 70 mg/dl

Statyna – docelowe LDL 70 mg/dl

Leczenie hipotensyjne –RR docelowe 130/mg/dl

Leczenie hipotensyjne –RR docelowe 130/mg/dl

Skojarzone np. Ca bloker.

Skojarzone np. Ca bloker.

Ryzyko: bardzo znacznie zwiększone

Ryzyko: bardzo znacznie zwiększone