Spastyczność

Spastyczność mięśni jest składnikiem

zespołu górnego neuronu ruchowego

cechująca się zależnym od szybkości

ruchu narastaniem tonicznego

odruchu rozciągowego.

Manifestuje się ona klinicznie

zwiększonym oporem w czasie ruchów

biernych, ustępującym nagle w trakcie

rozciągania ( OBJAW SCYZORYKOWY)

Spastyczność

• Spastyczność rzadko występuje w

odosobnieniu od innych objawów
uszkodzenia górnego neuronu
ruchowego obejmujących:

• -osłabienie siły mięśniowej
• - wzmożenie odruchów ścięgnistych
• - odruch Babińskiego
• - zanik odruchów brzusznych

Spastyczność

• W patogenezie zaburzeń czynności

mięśni objętych niedowładem istotne
znaczenie mają:

• - zaburzenia kontroli ruchowej
• - zmiana organizacji czynności

nerwowej na poziomie segmentów
rdzenia

• - zmiany własności kurczliwych i

lepkościowo-elastycznych włókien
mięśniowych.

Badania czynności ruchowej u

chorych ze spastycznym

niedowładem kończyn dolnych

potwierdziły:

- niedostateczną rekrutację

jednostek ruchowych w czasie

dowolnego skurczu mięśnia

-zmniejszoną częstość

wyładowań w neuronach

ruchowych

- zwolnienie i osłabienie salw

wyładowań

Spastyczność

• Zmiany te tłumaczą występujące w

przebiegu uszkodzenia górnego
neuronu ruchowego

• - osłabienie
• - spowolnienie ruchów
• - utratę zręczności

Spastyczność

• Podział włókien mięśniowych:
• ( na podstawie własności

fizjologicznych i
histochemicznych)

• - wolne
• -szybkie
• - szybkie oporne na zmęczenie

Spastyczność

• W porażeniu połowiczym dochodzi do

wybiórczego zaniku włókien szybko
kurczących się.

• U chorych z długotrwałymi

zaburzeniami dróg piramidowych - 4-
ty rodzaj włókien:

• o przedłużonym skurczu i zwiększoną

męczliwością

Spastyczność

• Zmniejszenie napięcia mięśniowego

nie zawsze prowadzi do poprawy
czynności ruchowej.

• Spastyczność może być korzystna

czynnościowo - np..stabilizacja
kończyny w wyniku wzmożonego
napięcia prostowników stawu
biodrowego i kolanowego ( w
porażeniu polowiczym ułatwia stanie i
chodzenie)

Spastyczność

• Podsumowanie:
• -upośledzenie czynności u chorych

z zaburzeniami górnego neuronu
ruchowego wynika z:

• - osłabienia
• - zwolnienia ruchu
• - utraty zręczności
• - łatwego męczenia się mięśni

Spastyczność

• Brak korelacji między nasileniem

spastyczności a ciężkością
zaburzeń ruchowych.

• Chorzy z nasilona spastycznością

mogą wykazywać dobrą czynność
ruchową i odwrotnie.

Spastyczność

•Leczenie-

• -

indywidualizacja

Spastyczność

• Różnorodność obrazu klinicznego i

wpływu na upośledzenie czynności
wynika z:

• - umiejscowienia i przewlekłości

zaburzeń górnego neuronu ruchowego

• - stopnia poprawy i kompensacji w jaki

układ nerwowy kompensuje
uposledzenie czynności

Leczenie

• Podejmuje się w celu:
• - zmniejszenia dolegliwości

( bolesne skurcze mięśni)

• - poprawy czynności ruchowej
• - zapobiegania i ograniczenia

powikłań wynikających ze
zwiększonego napięcia mięśni

Powikłania zwiększonego

napięcia mięśni

• - przykurcze
• -trudności utrzymania prawidłowej

pozycji leżącej i siedzącej

• - odleżyny ( w tym zapobieganie)

Środki terapeutyczne

• - leki p-spastyczne
• - toksyna jadu kiełbasianego
• - neuroliza chemiczna
• - chirurgia
• - stymulacja elektryczna
• - fizjoterapia
• - szynowanie
• - opatrunki gipsowe

Co może nasilać

( prowokować)

spastyczność

• - zakażenia układu moczowego
• - odleżyny
• - wrastające paznokcie
• -przykurcze

Farmakoterapia

• Leki doustne - baklofen, bezodiazepiny,

dantrolen, klonidyna, fenotiazyny

• leki te, ze względu na działanie

układowe mogą powodować
zwiększenie czynnościowego kalectwa

• - Baklofen (90-150mg/dobę)- podawany

dokanałowo- jest bezpieczne i
skuteczne u chorych z ciężką
spastycznością pochodzenia
rdzeniowego i mózgowego

Farmakoterapia

• Toksyna jadu kiełbasianego typ A-G

bezpieczny i skuteczny w leczeniu
miejscowej spastyczności mięśni u
dorosłych i dzieci.

• Podana domięśniowo, nie przechodzi

przez barierę krew-mózg, nie działa
bezpośrednio na OUN, do porażenia
mięśnia dochodzi po kilku dniach i
trwa około 10-12 tyg.

Gdzie stosowano BT/A

• - stwardnienie rozsiane
• -ciężka spastyczność przywodzicieli

biodra(uda)

• - chorzy po udarze ze:
• * spastyczną stopą końską
• * spastyczność kończyny górnej
• - dzieci ze spastycznym porażeniem

mózgowym

Co spowodowało podanie

BT/A

• - zmniejszenie spastyczności

mm.przywodzących biodro
( łatwiejsze cewnikowanie,
utrzymanie higieny, siadanie, zmiana
pozycji)

• - zmniejszenie napięcia mięśni i

częstości skurczów

• - poprawa parametrów chodu
• - aktywne grzbietowe zgięcie stopy

BT/A w porażeniu

mózgowym

•

- poprawa czynności ruchowych

( zmniejszenie, ustąpienia końskiej stopy,
zmniejszenie napięcia w dole podkolanowym)

•

- zapobiega powstaniu przykurczów

•

- im wcześniej, tym lepsze wyniki

•

- zapobiega następstwom długotrwałego
wzmożonego napięcia mięśni
posturalnych( skolioza,deformacja stawu
biodrowego )

Neuroliza chemiczna

• - zniszczenie nerwów obwodowych

fenolem lub alkoholem

• - przez podanie:
• * dokanałowe
• * blokada n.obwodowego
• * ostrzyknięcie punktu

motorycznego mięśnia

Leczenie chirurgiczne

• - brak skuteczności leczenia

zachowawczego (farmakoterapii)

• - polega na :
• * zabiegach korekcyjnych
• * destrukcyjnych -

neurochirugiczne

Zabiegi ortopedyczne

• - wydłużenie ścięgien
• - wydłużenie mięśni
• - przemieszczenie ścięgien

• jako usunięcie przykurczów

wtórnych do spastyczności mięśni

Zabiegi ortopedyczne

• wg Gage
• - gdy chód dziecka wystarczająco

dojrzały ( 6-10r.ż.)

• - wszystkie korekty jednoczasowo
• - najwcześniejsze uruchamianie po

zabiegu

• - szynowanie, ortezy fizjoterapia

Neurochirurgia

• - przecięcie grzbietowych korzeni

nerwowych

• - przednich korzeni nerwowych
• - grzbietowa podłużna mielotomia
• - chondrotomia
• - neurectomia
• groźne powikłania

Neurochirurgia

• - wybiórcze przecięcie grzbietowych

korzeni powoduje :

• * zmniejszenie spastyczności
• * zwiększa szybkość chodu
• * długość kroku
• * zakres ruchów w stawach kończyn

• dolnych

Czynnościowa stymulacja

elektryczna

• - elektryczna stymulacja struktur

nerwowych zmniejsza napięcie
mięśniowe chorych ze
spastycznością

• - stymulacja rdzenia kręgowego
• - przezskórna stymulacja nerwowów
• - stymulacja móżdżkowa

Krioterapia

• Miejscowe oziębienie mięśni:
• - zwalnia przewodnictwo

nerwowo-mięśniowe

• - hamuje pobudliwość wrzecion

mięśniowych

• - przedłuża skurcz mięśnia

• zmniejszenie napięcia mięśni

Krioterapia

• - krótki efekt ( około 1 h)
• stosowana przed założeniem

unieruchomienia gipsowego

• - przed fizykoterapią

Opatrunki gipsowe,

szynowanie i fizjoterapia

• - zmniejszenie napięcia

mięśniowego poprzez
zahamowanie wrzeciona
mięśniowego w wyniku
przedłużonego rozciągnięcia
mięśnia.

• - rozciągnięcie mięśnia zapobiega

powstawaniu przykurczów

gipsowanie

• - stosowanie opatrunków gipsowych

u dzieci chodzących i chorych na
PM ze spastycznością kończyn
dolnych prowadziło do:

• - zwiększenia zakresu ruchów w

stawach

• - poprawy parametrów chodu
• * Brak wpływu na statyczne napięcie

mięśni

Wskazania do leczenia

• Leczenie spastyczności mięśni

należy rozważyć w przypadku:

• - bolesnych skurczów mięśniowych
• - zapobieganiu przykurczom i

deformacjom kości

• - w celu ułatwienia ułożenia ciała w

łóżku, na krześle, pod prysznicem

• -przyspieszenie gojenia owrzodzeń

Zasady leczenia

• 1.należy zapobiegać i leczyć stany

nasilające spastyczność:

• - zakażenie dróg moczowych
• - odleżyny
• - wrastające paznokcie

• 2.w długotrwałym leczeniu należy

unikać doustnych leków p-
spastycznych, nie mają wybiórczego
działania, mogą doprowadzić do
uogólnionego spadku napięcia i
czynnościowego inwalidztwa. Mogą
być przyczyną zaburzeń czynności
poznawczych, rozwoju
tolerancji.Ciągły dokanałowy wlew
baklofenu może być skuteczny u
chorych z pourazową paraplegią

• 3.Leczenie z wyboru umiejscowionej

spastyczności polega na chemicznej
neurolizie fenolem lub alkoholem,
bądź domięśniowym podaniu BT/A.
Mogą być połączone z fizjoterapią i
aparatami korekcyjnymi.

• 4.,Opatrunki gipsowe są zwykle

skuteczne w krótkoterminowym
leczeniu spastyczności mm.chorych w
okresie rekonwalescencji po
uszkodzeniu górnego neuronu
ruchowego(pourazowe uszkodzenie
mózgu).Ułatwia krioterapia .

• 5.Zabiegi ortopedyczne i n-

chirurgiczne są stosowane głównie w
leczeniu spastyczności i przykurczy u
dzieci z PM. Najlepsze wyniki, gdy
zabieg jest jednorazowy, dziecko z
dojrzałym sposobem chodu, wcześnie
uruchamiane po zabiegu. Wybiórcze
przecięcie grzbietowych korzeni
nerwowych jest najbardziej
zalecanym zabiegiem n-
chirurgicznym w łagodzeniu
spastyczności u tych chorych