Dietetyka – kilka definicji

Dietetyka – kilka definicji

Dieta

Dieta

Zwyczajowa –

Zwyczajowa –

NATURALNA; ŻYWIENIE – POWSZECHNY DLA DANEJ

NATURALNA; ŻYWIENIE – POWSZECHNY DLA DANEJ

SPOŁECZNOŚCI SPOSÓB ZASPOKAJANIA POTRZEB POKARMOWYCH Z

SPOŁECZNOŚCI SPOSÓB ZASPOKAJANIA POTRZEB POKARMOWYCH Z

WYKORZYSTANIEM FIZYCZNIE I EKONOMICZNIE DOSTĘPNYCH ŚRODKÓW

WYKORZYSTANIEM FIZYCZNIE I EKONOMICZNIE DOSTĘPNYCH ŚRODKÓW

ŻYWNOŚCIOWYCH (PRODUKTÓW, POTRAW); DIETA CHARAKTERYSTYCZNA DLA

ŻYWNOŚCIOWYCH (PRODUKTÓW, POTRAW); DIETA CHARAKTERYSTYCZNA DLA

STREF KLIMATYCZNYCH

STREF KLIMATYCZNYCH

Alternatywna –

Alternatywna –

ŚWIADOMA REZYGNACJA ZE STOSOWANIA NIEKTÓRYCH

ŚWIADOMA REZYGNACJA ZE STOSOWANIA NIEKTÓRYCH

RODZAJÓW PRODUKTÓW I METOD PRZYGOTOWANIA ICH DO SPOŻYCIA

RODZAJÓW PRODUKTÓW I METOD PRZYGOTOWANIA ICH DO SPOŻYCIA

Lecznicza –

Lecznicza –

ŻYWIENIE, W KTÓRYM Z PRZYCZYN ZDROWOTNYCH

ŻYWIENIE, W KTÓRYM Z PRZYCZYN ZDROWOTNYCH

DOKONANO CELOWEJ MODYFIKACJI POD WZGLĘDEM PODAŻY JEDNEGO LUB

DOKONANO CELOWEJ MODYFIKACJI POD WZGLĘDEM PODAŻY JEDNEGO LUB

KILKU SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH, KONSYSTENCJI LUB TECHNIK KULINARNYCH

KILKU SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH, KONSYSTENCJI LUB TECHNIK KULINARNYCH

Doświadczalna –

Doświadczalna –

Z WYKORZYSTANIEM SPECJALNIE SKOMPONOWANEGO

Z WYKORZYSTANIEM SPECJALNIE SKOMPONOWANEGO

POŻYWIENIA, OPARTEGO NA PÓŁOCZYSZCZONYCH LUB CZYSTYCH SKŁADNIKACH

POŻYWIENIA, OPARTEGO NA PÓŁOCZYSZCZONYCH LUB CZYSTYCH SKŁADNIKACH

ODŻYWCZYCH (NP. SKROBIA, WITAMINY, SOLE MIN.); WYKORZYSTYWANA W

ODŻYWCZYCH (NP. SKROBIA, WITAMINY, SOLE MIN.); WYKORZYSTYWANA W

BADANIACH ŻYWIENIOWYCH PROWADZONYCH NA ZWIERZĘTACH LUB Z

BADANIACH ŻYWIENIOWYCH PROWADZONYCH NA ZWIERZĘTACH LUB Z

UDZIAŁEM OCHOTNIKÓW

UDZIAŁEM OCHOTNIKÓW

POBIERANIE POKARMU

POBIERANIE POKARMU

JEST WARUNKIEM ISTNIENIA KAŻDEGO ŻYWEGO ORGANIZMU

JEST WARUNKIEM ISTNIENIA KAŻDEGO ŻYWEGO ORGANIZMU

ODBYWA SIĘ PERIODYCZNIE

ODBYWA SIĘ PERIODYCZNIE

JEST REGULOWANE PRZEZ ZŁOŻONY MECHANIZM FIZJOLOGICZNY,

JEST REGULOWANE PRZEZ ZŁOŻONY MECHANIZM FIZJOLOGICZNY,

KTÓRY ODPOWIADA ZA ODCZUWANIE

KTÓRY ODPOWIADA ZA ODCZUWANIE

GŁODU I SYTOŚCI

GŁODU I SYTOŚCI

WIĄŻĄCYCH SIĘ PRZEDE WSZYSTKIM Z ILOŚCIOWYM ASPEKTEM

WIĄŻĄCYCH SIĘ PRZEDE WSZYSTKIM Z ILOŚCIOWYM ASPEKTEM

SPOŻYCIA

SPOŻYCIA

ASPEKT JAKOŚCIOWY REGULACJI SPOŻYCIA WIĄŻE SIĘ Z POJĘCIEM

ASPEKT JAKOŚCIOWY REGULACJI SPOŻYCIA WIĄŻE SIĘ Z POJĘCIEM

APETYTU

APETYTU

, KTÓRE DOTYCZY PRZEDE WSZYSTKIM

, KTÓRE DOTYCZY PRZEDE WSZYSTKIM

PRZYJEMNOŚCIOWYCH ASPEKTÓW WYBORU POKARMU I SPOŻYCIA

PRZYJEMNOŚCIOWYCH ASPEKTÓW WYBORU POKARMU I SPOŻYCIA

APETYT

APETYT

MOŻE BYĆ RÓWNIEŻ ROZUMIANY JAKO ŁAKNIENIE

MOŻE BYĆ RÓWNIEŻ ROZUMIANY JAKO ŁAKNIENIE

JAKIEGOKOLWIEK POKARMU, STYMULOWANE UCZUCIEM GŁODU I

JAKIEGOKOLWIEK POKARMU, STYMULOWANE UCZUCIEM GŁODU I

HAMOWANE UCZUCIEM SYTOŚCI, CHOĆ GŁÓD I APETYT NIE

HAMOWANE UCZUCIEM SYTOŚCI, CHOĆ GŁÓD I APETYT NIE

ZAWSZE WYSTĘPUJĄ RÓWNOCZEŚNIE – „WILCZY APETYT”

ZAWSZE WYSTĘPUJĄ RÓWNOCZEŚNIE – „WILCZY APETYT”

GŁÓD I SYTOŚĆ - REGULACJA

GŁÓD I SYTOŚĆ - REGULACJA

PODWZGÓRZE

PODWZGÓRZE

ODPOWIADA ZA FUNKCJE WEGETATYWNE USTROJU – m.in.

ODPOWIADA ZA FUNKCJE WEGETATYWNE USTROJU – m.in.

REGULACJA TEMPERATURY I INSTYNKTOWNE – PRAGNIENIE,

REGULACJA TEMPERATURY I INSTYNKTOWNE – PRAGNIENIE,

AGRESJA, POPĘD PŁCIOWY

AGRESJA, POPĘD PŁCIOWY

OŚRODEK GŁODU

OŚRODEK GŁODU

ZNAJDUJE SIĘ W

ZNAJDUJE SIĘ W

CZĘŚCI BOCZNEJ

CZĘŚCI BOCZNEJ

–

–

POBUDZENIE WYZWALA ZACHOWANIA ZWIĄZANE Z

POBUDZENIE WYZWALA ZACHOWANIA ZWIĄZANE Z

POSZUKIWANIEM I SPOŻYWANIEM POKARMU; USZKODZENIE

POSZUKIWANIEM I SPOŻYWANIEM POKARMU; USZKODZENIE

POWODUJE

POWODUJE

AFAGIĘ

AFAGIĘ

OŚRODEK SYTOŚCI

OŚRODEK SYTOŚCI

ZNAJDUJE SIĘ W

ZNAJDUJE SIĘ W

CZĘŚCI BRZUSZNO-

CZĘŚCI BRZUSZNO-

PRZYŚRODKOWEJ

PRZYŚRODKOWEJ

– POBUDZENIE WSTRZYMUJE POBIERANIE

– POBUDZENIE WSTRZYMUJE POBIERANIE

POŻYWIENIA; USZKODZENIE POWODUJE

POŻYWIENIA; USZKODZENIE POWODUJE

HIPERFAGIĘ

HIPERFAGIĘ

KORA MÓZGOWA

KORA MÓZGOWA

PŁAT WĘCHOWY, WZROKOWY I SMAKOWY

PŁAT WĘCHOWY, WZROKOWY I SMAKOWY

OŚRODKI GŁODU I SYTOŚCI – SYGNAŁY

OŚRODKI GŁODU I SYTOŚCI – SYGNAŁY

MOTORYCZNE –

MOTORYCZNE –

(1)

(1)

ROZSZERZANIE I (2) OBKURCZANIE ŚCIAN

ROZSZERZANIE I (2) OBKURCZANIE ŚCIAN

ŻOŁĄDKA; 1. NACISK POKARMU NA ŚCIANY -> HAMOWANIE

ŻOŁĄDKA; 1. NACISK POKARMU NA ŚCIANY -> HAMOWANIE

SPOŻYCIA 2. SKURCZE -> POSZUKIWANIE POŻYWIENIA

SPOŻYCIA 2. SKURCZE -> POSZUKIWANIE POŻYWIENIA

MECHANORECEPTORY ŚCIANY ŻOŁĄDKA -> NERWY

MECHANORECEPTORY ŚCIANY ŻOŁĄDKA -> NERWY

ŻOŁĄDKOWE -> NERW BŁĘDNY -> PODWZGÓRZE

ŻOŁĄDKOWE -> NERW BŁĘDNY -> PODWZGÓRZE

METABOLICZNE –

METABOLICZNE –

KONCENTRACJA PRODUKÓW TRAWIENIA

KONCENTRACJA PRODUKÓW TRAWIENIA

WĘGLOWODANÓW, BIAŁEK I TŁUSZCZY WE KRWI (Glc., WKT,

WĘGLOWODANÓW, BIAŁEK I TŁUSZCZY WE KRWI (Glc., WKT,

AA, ciała ketonowe, kw. organiczne); WYSPECJALIZOWANE

AA, ciała ketonowe, kw. organiczne); WYSPECJALIZOWANE

NEURONY PODWZGÓRZA

NEURONY PODWZGÓRZA

HORMONALNE –

HORMONALNE –

TRZUSTKA (insulina) I PRZEWÓD

TRZUSTKA (insulina) I PRZEWÓD

POKARMOWY (CCK – ściana jelita); CHOLECYSTOKININA –

POKARMOWY (CCK – ściana jelita); CHOLECYSTOKININA –

INSTRUMENT KRÓTKOTERMINOWEJ KONTROLI SPOŻYCIA; CCK

INSTRUMENT KRÓTKOTERMINOWEJ KONTROLI SPOŻYCIA; CCK

-> NERW BŁEDNY -> RECEPTORY CCK W PODWZGÓRZU

-> NERW BŁEDNY -> RECEPTORY CCK W PODWZGÓRZU

TERMICZNE –

TERMICZNE –

TERMORECEPTORY + TSH; BRUNATNA TKANKA

TERMORECEPTORY + TSH; BRUNATNA TKANKA

TŁUSZCZOWA;

TŁUSZCZOWA;

TERMOGENEZA POSIŁKOWA

TERMOGENEZA POSIŁKOWA

OŚRODKI GŁODU I SYTOŚCI – SYGNAŁY

OŚRODKI GŁODU I SYTOŚCI – SYGNAŁY

NARZĄDY ZMYSŁÓW –

NARZĄDY ZMYSŁÓW –

PROCES EWOLUCJNY, ZAKUPY;

PROCES EWOLUCJNY, ZAKUPY;

PODWYŻSZENIE LUB OBNIŻENIE PROGÓW REAKCJI

PODWYŻSZENIE LUB OBNIŻENIE PROGÓW REAKCJI

PODŁOŻE PSYCHOLOGICZNE –

PODŁOŻE PSYCHOLOGICZNE –

BÓL, STRACH,

BÓL, STRACH,

ZDENERWOWANIE -> PRODUKCJA ENDOGENNYCH OPIATÓW

ZDENERWOWANIE -> PRODUKCJA ENDOGENNYCH OPIATÓW

-> PRZEDŁUŻENIE ODCZUWANIA PRZYJEMNOŚCI Z JEDZENIA

-> PRZEDŁUŻENIE ODCZUWANIA PRZYJEMNOŚCI Z JEDZENIA

INNE MODYFIKATORY –

INNE MODYFIKATORY –

CZYNNIKI KULTUROWE I SPOŁECZNE

CZYNNIKI KULTUROWE I SPOŁECZNE

(towarzystwo innych osób, zwyczaje w rodzinie, wierzenia

(towarzystwo innych osób, zwyczaje w rodzinie, wierzenia

religijne)

religijne)

REDUNDACJA –

REDUNDACJA –

RZEKOMY NADMIAR INFORMACJI ->

RZEKOMY NADMIAR INFORMACJI ->

TRUDNOŚĆ W USTALENIU FAKTYCZNEGO ZNACZENIA

TRUDNOŚĆ W USTALENIU FAKTYCZNEGO ZNACZENIA

POSZCZEGÓLNYCH CZYNNIKÓW ODPOWIEDZIALNYCH ZA

POSZCZEGÓLNYCH CZYNNIKÓW ODPOWIEDZIALNYCH ZA

ZABURZENIA W ODCZUWANIU GŁODU I SYTOŚCI

ZABURZENIA W ODCZUWANIU GŁODU I SYTOŚCI

APETYT

APETYT

WYBÓR

WYBÓR

MODYFIKATORY –

MODYFIKATORY –

WIEDZA, CENA, REKLAMA, RELIGIA,

WIEDZA, CENA, REKLAMA, RELIGIA,

TRADYCJA ŻYWIENIOWA -> JEMY TO CO LUBIMY

TRADYCJA ŻYWIENIOWA -> JEMY TO CO LUBIMY

INDYWIDUALNY STOSUNEK DO SMAKOWITOŚCI

INDYWIDUALNY STOSUNEK DO SMAKOWITOŚCI

POKARMU –

POKARMU –

KOMPLEKSOWE WRAŻENIA ODBIERANE

KOMPLEKSOWE WRAŻENIA ODBIERANE

PRZEZ ZMYSŁY POWONIENIA, SMAKU I POWIERZCHNIĘ JAMY

PRZEZ ZMYSŁY POWONIENIA, SMAKU I POWIERZCHNIĘ JAMY

USTNEJ (temperatura, konsystencja).

USTNEJ (temperatura, konsystencja).

WCZEŚNIEJSZE DOŚWIADCZENIA Z DANYM POKARMEM

WCZEŚNIEJSZE DOŚWIADCZENIA Z DANYM POKARMEM

MODYFIKUJĄ PERCEPCJĘ ->

MODYFIKUJĄ PERCEPCJĘ ->

TRZY PODSTAWOWE NARZĘDZIA

TRZY PODSTAWOWE NARZĘDZIA

STEROWANIA APETYTEM

STEROWANIA APETYTEM

TRZY PODSTAWOWE NARZĘDZIA

TRZY PODSTAWOWE NARZĘDZIA

STEROWANIA APETYTEM

STEROWANIA APETYTEM

ALLIESTEZJA –

ALLIESTEZJA –

ZMIANA ODCZUWANIA SMAKOWITOŚCI

ZMIANA ODCZUWANIA SMAKOWITOŚCI

POKARMÓW UKIERUNKOWANA NA PRZYWRÓCENIE HOMEOSTAZY

POKARMÓW UKIERUNKOWANA NA PRZYWRÓCENIE HOMEOSTAZY

ORGANIZMU -> MECHANIZM NIE JEST ZNANY

ORGANIZMU -> MECHANIZM NIE JEST ZNANY

SYTOŚĆ SPECYFICZNA –

SYTOŚĆ SPECYFICZNA –

POSTĘPUJĄCY W MIARĘ JEDZENIA

POSTĘPUJĄCY W MIARĘ JEDZENIA

SPADEK PRZYJEMNOŚCI ODCZUWANEJ W ODPOWIEDZI NA SMAK I

SPADEK PRZYJEMNOŚCI ODCZUWANEJ W ODPOWIEDZI NA SMAK I

ZAPACH AKTUALNIE SPOŻYWANEGO POKARMU PRZY

ZAPACH AKTUALNIE SPOŻYWANEGO POKARMU PRZY

JEDNOCZESNYM WZROŚCIE ZAINTERESOWANIA POKARMEM O

JEDNOCZESNYM WZROŚCIE ZAINTERESOWANIA POKARMEM O

ODMIENNEJ SMAKOWITOŚCI (receptory -> jony Cl

ODMIENNEJ SMAKOWITOŚCI (receptory -> jony Cl

-

-

); MOŻE

); MOŻE

PRZYCZYNIAĆ SIĘ DO NADKONSUMPCJI I ROZWOJU OTYŁOŚCI

PRZYCZYNIAĆ SIĘ DO NADKONSUMPCJI I ROZWOJU OTYŁOŚCI

WYUCZONE REAKCJE WARYNKOWE –

WYUCZONE REAKCJE WARYNKOWE –

NABYTE

NABYTE

PREFERENCJE I AWERSJE WZGLĘDEM SMAKOWITOŚCI

PREFERENCJE I AWERSJE WZGLĘDEM SMAKOWITOŚCI

OKREŚLONYCH POKARMÓW, WYKSZTAŁCANE I ZMINIAJĄCE SIĘ

OKREŚLONYCH POKARMÓW, WYKSZTAŁCANE I ZMINIAJĄCE SIĘ

POD WPŁYWEM INDYWIDUALNYCH DOŚWIADCZEŃ ŻYWIENIOWYCH

POD WPŁYWEM INDYWIDUALNYCH DOŚWIADCZEŃ ŻYWIENIOWYCH

(dzięki zdolności uczenia się na drodze sprzężeń zwrotnych ->

(dzięki zdolności uczenia się na drodze sprzężeń zwrotnych ->

reakcje warunkowe w ośrodkach podkorowych); NIE SĄ TRWAŁE

reakcje warunkowe w ośrodkach podkorowych); NIE SĄ TRWAŁE

APETYT – UWARUNKOWANIA WYBORU POKARMU

APETYT – UWARUNKOWANIA WYBORU POKARMU

REAKCJE WARUNKOWE

Upodobania (+) AWERSJE (-)

CZYNNIKI SPOŁECZNE

Kultura, religia, wiedza

CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE

Przyzwyczajenia, nałogi, naśladownictwo

CZYNNIKI FIZJOLOGICZNE

Hormony, neurotransmitery,

głód-sytość

ALLIESTEZJA, SYTOŚĆ

SPECYFICZNA

WYGLĄD, SMAK I ZAPACH

POKARMU

APETYT

Co chciałbym zjeść?