GRUPA 9

WARZYWA I

OWOCE

OBFITUJĄCE W

KAROTEN

Prowitamina A

• Prowitaminą A nazywamy całą

grupę związków, które noszą
nazwę karotenoidów i występują
tylko w świecie roślinnym. Za
najważniejszy z karotenoidów
uważa się ß-karoten, bo z niego
najłatwiej organizm tworzy retinol.

Witamina A spełnia różne, ważne i niezależne od

siebie funkcje w organizmie. Jest ona

niezbędna w procesie widzenia, w procesie

rozmnażania komórek i ich regeneracji, jest

też potrzebna do wzrostu młodych

organizmów. Przy niedoborach witaminy A

znacznie obniża się odporność organizmu.

Witamina A jest niezbędna do zachowania we

właściwym stanie nabłonka skóry i błon

śluzowych. W praktyce lekarskiej jest

podawana m.in. przy leczeniu chorób oczu i

wielu chorób dermatologicznych.

Warzywa i owoce,

zaliczone do grupy

dziewiątej

• Są zasobne w karoten — barwnik pomarańczowy,

zawarty w produktach roślinnych, który ustrój

człowieka przetwarza w witaminę A. Warzywa i owoce

w pożywieniu człowieka są głównym źródłem witaminy

A. Karoten w tych produktach może występować sam i

wówczas nadaje roślinom żółtopomarańczowe

zabarwienie (np. marchew, dynia). Często obok

karotenu pojawia się barwnik zielony — chlorofil.

Zieleń roślinna zagłusza żółte zabarwienie i karoten

przestaje być widoczny. Warzywa zielone, będące

dobrym źródłem karotenów, zawierają także pewne

ilości witaminy C, składniki mineralno i inne związki

charakterystyczne dla produktów roślinnych.

B-KAROTEN

ß-karoten jest zaliczany do naturalnych przeciwutleniaczy.

Spośród produktów roślinnych obfitujących w ß-karoten

należy wyróżnić przede wszystkim marchew, dynię o

intensywnym kolorze pomarańczowym, a następnie zielone

warzywa liściaste (szpinak, boćwina, sałata), zielony groszek,

cukinia, pomidory; z owoców - morele, wiśnie, śliwki,

pomarańcze .Witamina A i karotenoidy należą do witamin

dość trwałych, które podczas gotowania i prawidłowo

prowadzonych procesów technologicznych nie ulegają

zmianom. W bardzo wysokich temperaturach, stosowanych

np. podczas smażenia, dochodzi do znacznych strat witaminy

A. Retinol ulega też łatwo rozkładowi w czasie jełczenia

tłuszczu. Przy spożywaniu zepsutych tłuszczów mogą ulegać

zniszczeniu nawet zapasy retinolu zawarte w organizmie.

Witamina A jest dość wrażliwa na działanie światła.

WARZYWA I OWOCE

OBFITUJĄCE W

KAROTEN

Sałata -1153 µg

Szpinak -4243 µg

Dynia -2974 µg

Marchew -9938 µg

Pomidory -640 µg

Brzoskwinie -595 µg

Morele -1523 µg

Morele suszone -7842 µg

Arbuz -230 µg

Śliwki -295 µg

Por -885 µg

Zielony groszek -253 µg

Pietruszka nać -5410 µg

Koperek -2100 µg

Szczypiorek -3400 µg

Boćwina -4020 µg

Szczaw -3848 µg

Brokuły -920 µg

Cykoria -1586 µg

Jarmuż -5350 µg

Kapusta pekińska -840 µg

Papryka czerwona -3165 µg

Melon -1100 µg

Dzienna norma

Dzienną normę zalecaną dla

dorosłego człowieka określono na
800-1000 µg równoważników
retinolu.

10 GRUPA

INNE WARZYWA I

OWOCE

INNE WARZYWA I

OWOCE

Grupa ta obejmuje pozostałe warzywa i

owoce.

Charakteryzują się one niższą

zawartością witaminy C i beta-

karotenu od wymienionych wyżej.

Niemniej jednak są one cenne ze

względu na zawarte w nich składniki

mineralne, błonnik oraz

bioflawonoidy. Posiadają one również

duże walory smakowe.

Do grupy tej należą:

Korzeń pietruszki
Seler
Ogórki
Buraki
Cebula
Pory
Rzodkiewki

Rabarbar
Gruszki
Śliwki
Wiśnie
Czereśnie
Brzoskwinie
Winogrona
Jabłka

Warzywa i owoce z tej grupy

dostarczają różnych witamin i
związków mineralnych. Spełniają
dużą rolę w żywieniu ponieważ
można je przechowywać i
spożywać przez cały rok, a ich
wartość witaminowa w miarę
upływu czasu nie maleje.

Zalecane dzienne spożycie

warzyw i owoców

Dla dorosłej osoby wynosi 50-70

dag, co rocznie daje około 200 kg.
Pamiętajmy, że przy spożywaniu
określonych ilości warzyw i
owoców należy uwzględnić jak
najszerszy ich asortyment.