Palenie tytoniu jest jednym z czynników

zagrażających zdrowiu, a nawet życiu.

Obecnie znanych jest około 5000

składników, które występują w dymie

tytoniowym. Najbardziej szkodliwe to:

nikotyna, tlenek węgla (czad), substancje

drażniące oraz substancje smoliste

(smołowate). Nikotyna wywiera szkodliwy

wpływ na wiele narządów, a w

szczególności na serce, naczynia

krwionośne oraz przewód pokarmowy.

Czad czyli tlenek węgla powoduje

niedotlenienie organizmu. Narządami

szczególnie wrażliwymi na małą ilość tlenu

jest mózg i serce. Substancje wywołują

raka języka, krtani, płuc oraz pęcherza

moczowego. Najczęstszym nowotworem

złośliwym jest rak płuc.

Historia palenia tytoniu

1492 - Krzysztof Kolumb w czasie swej podróży do Indian
został poczęstowany wysuszonymi liśćmi tytoniowymi.

1545 - Ślady palenia tytoniu przez Indian, zamieszkujących
okolice w pobliżu dzisiejszego miasta Montreal w Kanadzie.

1556 - Tytoń po raz pierwszy staje się znany we Francji.

1558 - Tytoń dociera do Brazylii i Portugalii.

1559 - Tytoń trafia do Hiszpanii.

1560 - Plantacje Nicotiana Rustica w Afryce Centralnej.

1565 - Tytoń trafia do Anglii.

1600 - Palenie i żucie tytoniu poznają mieszkańcy Włoch,
Niemiec, Norwegii, Szwecji, Rosji, Indii, Indochin, Japonii,
Chin i zachodniego wybrzeża Afryki.

Od 30 lat Polska znajduje się w czołówce krajów o najwyższej
konsumpcji tytoniu na świecie. Około 10 mln Polaków pali
regularnie 15-20 sztuk papierosów dziennie. W Polsce codziennie
zaczyna palić około 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a
rocznie próbuje palenia około 180 tys. dzieci. Każdego roku 100
tys. zgonów w Polsce ma bezpośredni związek z paleniem tytoniu.
40% nałogowych palaczy umrze przed 65 rokiem życia, a spośród
niepalących tylko 15%. Obecnie świat przestaje palić. Ameryka
jest pierwsza. Moda na niepalenie zaczyna docierać do Polski.
Każdy chce być modny i akceptowany społecznie, lecz również
zdrowy.

PALENIE W POLSCE

Składniki

dymu

tytoniowego

- Cyjanowodór ( gaz używany do ludobójstwa w komorach gazowych)
-

Aceton

(

rozpuszcza

tkankę

łączną

)

-

Arsen

(trutka

na

szczury)

-

Polon

(pierwiastek

radioaktywny)

-

Chlorek

winylu

(używany

do

produkcji

plastiku)

-

Tlenek

węgla

(

czad)

- Formaldehyd (stosowany do konserwacji preparatów biologicznych np. żab)
-

Nikotyna

- Ciała smołowate

Nikotyna - alkaloid występujący w liściach i korzeniach tytoniu. Ciecz o
temperaturze wrzenia 246°C, rozpuszczalna w wodzie i w alkoholu,
wykazująca

aktywność

optyczną

(lewoskrętna),

na

powietrzu

brunatniejąca. Stosowana w medycynie, garbarstwie oraz jako składnik
preparatów owadobójczych.
Działanie:
układ krążenia: przyspieszenie czynności pracy serca, wzrost ciśnienia
tętniczego krwi, skurcz naczyń obwodowych.
układ pokarmowy: małe dawki pobudzają perystaltykę jelit a wyższe
opóźniają perystaltykę powodując zwolnienie opróżniania z żołądka co
przedłuża uczucie sytości po jedzeniu.
Nikotyna działa najpierw pobudzająco, a następnie porażająco na
połączenia w zwojach nerwowych, zwłaszcza autonomiczny układ
nerwowy. Poraża też nerwowe zakończenia ruchowe i ośrodki (depresja
ośrodkowa) rdzenia przedłużonego. Śmierć przy zatruciu następuje
wskutek porażenia oddechu (depresja oddechowa). Dawka śmiertelna
od 50 mg, co odpowiada 2-3 papierosom przyjętym doustnie. Objawami
zatrucia są: nudności, ślinotok, wymioty, drżenie kończyn, bladość skóry,
poty, biegunka, kolka jelitowa, drgawki lub skurcze mięśniowe,
zaburzenia wzroku, początkowo zwolnienie, potem przyspieszenie tętna,
zaburzenia świadomości, następnie utrata przytomności, zapaść,
porażenie oddechu.

Nikotyna jest substancją uzależniającą równie silnie jak kokaina
czy heroina, lecz w przypadku nikotyny proces uzależnienia
następuje szybciej.

Mechanizm działania uzależnienia: od momentu zapalenia
papierosa, nikotyna zawarta w dymie dociera do mózgu w ciągu
zaledwie 10 sekund. W mózgu nikotyna pobudza wydzielanie
substancji

chemicznych

odpowiedzialnych

za:

doznawanie

przyjemności związanej z paleniem, pobudzenie aktywności
organizmu przejawiające się lepszą koncentracją uwagi i pamięcią,
mniejszy apetyt i rozdrażnienie przyjemne odczucia powodują, że
palacz kontynuuje palenie w rezultacie uzależniając się od nikotyny.
W przypadku regularnego palenia organizm przyzwyczaja się do
działania nikotyny, obecność jej w mózgu staje się niezbędna,
ponieważ tylko wtedy palacz potrafi normalnie funkcjonować, bez
regularnej dawki nikotyny w postaci np. papierosów, uzależniony
palacz nie odczuwa już przyjemności, ale doznaje przykrych
objawów abstynencji (czyli objawów występujących po odstawieniu
nikotyny), takich jak: rozdrażnienie, niepokój i trudności w
koncentracji. Nieprzyjemne objawy powodują, że uzależniony
sięga po następnego papierosa, aby ich uniknąć lub złagodzić je.

Tlenek węgla - wiąże się z hemoglobiną krwinek
czerwonych znacznie szybciej niż tlen, zmniejszając poziom
tlenu w krwiobiegu, co może być szczególnie niebezpieczne
dla osób z przewlekłą chorobą płuc lub serca. Jest to
związek będący bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób
w czasie pożarów.
Cyjanowodór - toksyczny gaz - był używany przez
hitlerowców w komorach gazowych do masowego
ludobójstwa.
Fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela.
Rzęski te oczyszczają wdychane przez człowieka powietrze i
chronią drogi oddechowe przed przenikaniem przez ich
ściany

substancji

i

związków

chemicznych

oraz

mikroorganizmów, np. wirusów.
Substancje smołowate (rakotwórcze) - dym tytoniowy
inicjuje oraz pobudza rozwój nowotworów. Zawiera około 60
substancji rakotwórczych lub współrakotwórczych, które
znajdują się zarówno w głównym strumieniu dymu jak i
bocznym nierzadko w większym stężeniu, na który narażone
są osoby nie palące. Do najważniejszych należą:
- nitrozaminy (np. N-nitrozonornikotyna)
- estry kwasów tłuszczowych
- metale ciężkie
- pierwiastki promieniotwórcze (np kadm, polon)
- węglowodory aromatyczne (np. benzopiren)

Co grozi palaczowi?

- udar mózgu
- katarakta
- twarz nikotynowa
- nowotwór krtani
- rak płuca
- zawał serca
- nowotwór nerek
- choroba żołądka i dwunastnicy
- nowotwór trzustki
- bezpłodność
- częste infekcje górnych dróg
oddechowych

Choroby wywołane
paleniem

Nowotwory złośliwe:
- Rak : płuc, nerki, trzustki, wargi,
języka, jamy ustnej, przełyku, krtani,
pęcherza moczowego
- Choroba niedokrwienna serca
- Przewlekłe zapalenie oskrzeli
- Gruźlica układu oddechowego
- Nadciśnienie tętnicze
- Udar mózgu
- Wrzody żołądka oraz dwunastnicy
- Przepukliny jelitowe

Narządy palacza
narażone na choroby

- płuca
- jelita
- serce
- żołądek
- mózg
- nerka
- płód
- trzustka
- tarczyca

Wykazano, że od 90-95% nowotworów złośliwych rozwija się u osób
palących w różnym czasie od rozpoczęcia tego nałogu w zależności od
typu tytoniu, wieku rozpoczęcia palenia, ilości wypalanych papierosów
czy cygar, czasu palenia. Ryzyko zachorowania zmniejsza się o połowę
w przypadku palenia papierosów z filtrem a czas od zadziałania
czynnika rakotwórczego do rozwinięcia pełnych objawów choroby
wynosi od 15-20lat. Po zaprzestaniu palenia ryzyko zachorowania
zmniejsza się o połowę po 5 latach a zbliża się do ryzyka osoby
niepalącej po około 10 latach. Uważa się również, że około 20-30%
nowotworów złośliwych płuc u osób niepalących jest związanych z
paleniem biernym (palący partner w domu, palący koledzy w pracy
itp.) gdyż w strumieniu bocznym znajduje się 5 razy więcej tlenku
węgla, 2-3 razy więcej nikotyny, 3-4 razy więcej substancji
rakotwórczych.

Skutki i choroby związane z paleniem tytoniu

Nowotwory złośliwe płuc

Nowotwory jamy ustnej, gardła, przełyku i krtani

Nowotwory związane są w szczególności z paleniem cygar i
fajek występują około 2-20 razy częściej u osób palących niż
niepalących.

Rozwój nowotworów może dotyczyć również innych
narządów takich jak pęcherz moczowy, trzustka, nerki,
żołądek. Związane jest to ze składem dymu tytoniowego,
którego składniki są rozpuszczalne w płynach tkankowych i
tą drogą docierają do różnych narządów.

Choroby układu krążenia

Częstość zachorowania i liczba zgonów z powodu zawału
serca, tętniaka aorty, nadciśnienia tętniczego, schorzeń
degeneracyjnych mięśnia sercowego, schorzeń naczyń
mózgowych, schorzeń naczyń obwodowych, krwotoku
mózgowego jest większa u osób palących jak niepalących.
Palenie papierosów prowadzi do zwiększenia zawartości
cholesterolu, rozwoju blaszek miażdżycowych. Palenie
papierosów beznikotynowych lub niskonikotynowych nie
zmniejsza ryzyka zawału mięśnia sercowego wśród
palących.

Choroby nienowotworowe układu oddechowego

Przewlekła

obturacyjna

choroba

płuc

jest

chorobą

występującą 20-30 razy częściej u osób regularnie i
intensywnie

palących

i

jest

przyczyną

rannego

odksztuszania, kaszlu, zaburzeń oddychania.

Inne choroby: Choroba Crohna, osteoporoza częściej
występują u osób palących niż niepalących. Dym z papierosa
przenika przez łożysko ciężarnej i może być przyczyną
zespołu nagłej śmierci noworodka.

Choroby rzadziej występujące u palących

Badania epidemiologiczne wykazały, że ryzyko nowotworu
złośliwego błony śluzowej macicy jest o 50% mniejsze u
kobiet palących niż u niepalących co jest
najprawdopodobniej związane z zaburzeniami hormonalnymi
u tych kobiet. Również rzadziej występują gładkokomórkowe
mięśniaki macicy i zatrucia ciążowe. We wrzodziejącym
zapaleniu jelita grubego palenie zmniejsza ryzyko
zachorowania na tę chorobę o połowę, a w chorobie
Parkinsona redukuje umieralność o 20%.

Palenie tytoniu a ciąża

Kobieta paląca tytoń w ciąży powoduje, że jej dziecko nie
otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, niezbędnego do
prawidłowego

wzrostu

i

rozwoju.

Rozwijające się w jej łonie dziecko jest zmuszane do kontaktu
z substancji chemicznych, w tym 40 rakotwórczymi, które są
zawarte w dymie tytoniowym.

Dziecko rodzi się znacznie mniejsze i podatniejsze na
choroby wieku niemowlęcego i dziecięcego.

Zwiększa się ryzyko komplikacji w czasie ciąży: samoistnego
poronienia, porodu przedwczesnego, krwawień z dróg
rodnych, łożyska przodującego,
Najbardziej negatywnie na rozwój płodu wpływa zwłaszcza
palenie w ostatnich 2 miesiącach ciąży.

Niemowlęta wdychające dym częściej zapadają na poważne
choroby układu oddechowego, astmę oskrzelową, zapalenie
ucha

środkowego,

białaczkę.

Korzyści zdrowotne

- wciągu 20 min - Do normy wracają: ciśnienie tętnicze
krwi, czynność serca oraz obniża się tętno.
- wciągu 8 godzin - Zmniejsza się poziom tlenku węgla
we krwi, a podnosi poziom tlenu.
- wciągu 24 godzin - Zmniejsza się ryzyko ostrego
zawału serca.
- wciągu 48 godzin - Powraca do normy zmysł smaku i
zapachu.
- od 2 tygodni do 3 miesięcy - Poprawie ulega stan
układu krążenia. Zwiększa się wydolność fizyczna.
Wydolność płuc wzrasta o 30%.
- od 1 do 9 miesięcy - Poprawia się wydolność układu
oddechowego, ustępuje kaszel, duszności, zmęczenie.
- po 1 roku - O połowę zmniejsza się ryzyko
zachorowania na chorobę niedokrwienną serca.
- po 5 latach - O połowę zmniejsza się ryzyko
zachorowania na raka płuc oraz raka jamy ustnej,
przełyku i krtani. W dużym stopniu zmniejsza się
ryzyko wystąpienia udaru mózgu.
- po 10 latach - Ryzyko zachorowania na chorobę
niedokrwienną jest podobne jak u osoby nigdy nie
palącej. Ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej,
krtani, przełyku, pęcherza moczowego i nerek nadal
zmniejsza się.
- po 15 latach - Ryzyko zachorowania na raka płuca jest
podobne jak u osoby nigdy nie palącej.

Korzyści ekologiczne

9 milionów tytoniowych „kominów” produkuje codziennie w
naszych domach i zakładach pracy chmury dymu. Rocznie tworzą
one chmurę dymu z 90 miliardów papierosów.

Każdy palacz zanieczyszcza środowisko , w którym przebywa.
Jeśli rzucisz palenie, przestaniesz zanieczyszczać środowisko.

Korzyści moralne

- Jeśli kobieta paląca tytoń zrezygnuje z tego nałogu w pierwszej
połowie ciąży, to ryzyko niskiej wagi urodzeniowej u dziecka,
wcześniactwa, martwego płodu będzie podobne jak u kobiet
nigdy nie palących.

- Jeśli kobieta pali po porodzie i karmi dziecko piersią to
przekazuje wraz z pokarmem wielu trujących substancji, co
powoduje u dziecka występowanie okresów niepokoju,
bezsenności, wymiotów, biegunek.

- Kobieta, która będzie matką, nie powinna palić.

- Każdy dom, gdzie są dzieci musi się stać wolny od dymu
tytoniowego.

Korzyści finansowe

Jeśli paliłeś paczkę papierosów dziennie ( 4-5 zł),

Wciągu roku zaoszczędzisz aż

5zl * 365 dni = 1825zł

Jak rzucić palenie?

Porady na przetrwanie po rzuceniu palenia:

1. W ciągu pierwszych dni staraj się spędzać jak najwięcej

wolnego czasu w miejscach, gdzie palenie jest zabronione, np.
w bibliotece, muzeum, sklepach, kościele.

2. Pij duże ilości wody ( nie gazowanej ) i soków owocowych.
3. Staraj się unikać alkoholu i innych rzeczy, związanych często z

paleniem papierosów.

4. Jeśli nie wiesz, co robić z rękami, naucz się zajmować ręce

innymi przedmiotami (wykorzystaj np. ołówek, kostkę Rubika,
monetę, spinacz biurowy).

5. Jeśli brakuje Ci trzymania czegoś w ustach, spróbuj żuć

gumę ,ssać cukierki, gryź marchewkę, pestki, jabłko.

6. Śpij długo.
7. Stosuj właściwą dietę. Przynajmniej przez 6 miesięcy ogranicz

spożycie mięsa, tłuszczów zwierzęcych, cukru, mocnej kawy i
piwa. Jedz tłuszcze roślinne, ryby, świeże owoce i warzywa.

8. Uprawiaj sport.

Reasumując

Paląc papierosy zwiększasz ryzyko wystąpienia zawału serca i
udaru mózgowego trzykrotnie.
Wypalenie każdego papierosa wiąże się z natychmiastowym
wzrostem ciśnienia tętniczego i przyspieszeniem akcji serca.
Efekt ten jest szczególnie wyraźny podczas palenia pierwszego
papierosa w godzinach porannych, kiedy ryzyko wystąpienia
zawału serca i udaru mózgowego jest największe. Sprobuj ocenić
wpływ papierosów na Twój układ krążenia mierząc tętno przed i
po wypaleniu papierosa.
Podczas palenia papierosów dochodzi do skurczu tętnic
unaczyniających mięsień sercowy (tzw. naczyń wieńcowych).
Dlatego też palenie papierosów może być przyczyną zawału
mięśnia sercowego nawet w przypadku niewielkich zmian
miażdżycowych w naczyniach wieńcowych.
Palenie papierosów zmniejsza skuteczność leczenia nadciśnienia
tętniczego. Leczenie łagodnego nadciśnienia tętniczego lekami
często nie zapobiega wystąpieniu powikłań związanych z
nadciśnieniem, jeżeli pacjenci jednocześnie palą papierosy. Znany
jest fakt częstszego występowania nadciśnienia złośliwego u
palaczy.
Jeżeli palisz papierosy, to korzyści wynikające z przyjmowania
leków obniżających ciśnienie tętnicze będą widoczne dopiero
wtedy, gdy rzucisz palenie.

Papierosy mogą być źródłem impotencji u mężczyzn i
zaburzeń płodności u kobiet. Palenie tytoniu zwiększa
ryzyko wystąpienia powikłań w czasie stosowania
doustnych środków antykoncepcyjnych.
U osób palących znacznie częściej niż u niepalących
dochodzi do konieczności amputacji nóg (z powodu
miażdżycy tętnic kończyn dolnych).
Palenie papierosów jest w Polsce przyczyną co drugiego
zgonu mężczyzn w wieku 35- 69 lat - jesteśmy niestety
pod tym względem światowym liderem.
Średnia długość życia osób niepalących w krajach
rozwiniętych systematycznie rośnie. Szacuje się, że
średnia różnica długości życia między osobami
niepalącymi a palaczami wynosi 15 lat. Czy warto dla
przyjemości zaciągania się dymem papierosowym
poświęcić 15 lat życia ?