Prawne uwarunkowania pracy diagnostycznej

psychologa

ORZECZNICTWO

PSYCHOLOGICZNE



Orzeczenie jest pojęciem prawnym, dotyczy

sytuacji, w których psycholog przeprowadza
diagnozę i wydaje opinię w oparciu o
konkretne przepisy prawne: ustawy, dekrety i
rozporządzenia.



Orzeczenie – wydawane wyłącznie na

piśmie – musi odpowiadać wymaganiom
opisanym w konkretnym akcie prawnym.

STATUS ORZECZEŃ

PSYCHOLOGICZNYCH



1. Obligatoryjne verus nieobligatoryjne:



- obligatoryjne – nie ma możliwości podjęcia

decyzji urzędowej bez opinii psychologa



- nieobligatoryjne – odwołanie się do opinii

psychologa leży w gestii osoby lub organu
podejmującego decyzję



Samodzielne versus niesamodzielne:



- samodzielne - opinia psychologa jest

oddzielnym dokumentem stanowiącym
podstawę do podejmowania decyzji



- niesamodzielne – wyniki badań

psychologicznych (interpretacje a nie liczby)
stanowią podstawę do formułowania orzeczeń
przez innych specjalistów



Rozstrzygające versus nierozstrzygające:



- rozstrzygające – przesądzające o kształcie

określonej decyzji



- nierozstrzygające – są brane pod uwagę

choć nie musza przesądzać o kształcie
podejmowanej dezycji

PRZYKŁADY



Obligatoryjne samodzielne rozstrzygające:



- pozwolenie na broń, zdolność do kierowania

pojazdami, badania sędziów i kuratorów



Obligatoryjne samodzielne nierozstrzygające:



- uzależnienie od alkoholu, licencja

detektywistyczna



Obligatoryjne niesamodzielne rozstrzygające:



- badanie kandydatów do BOR, skierowanie do

szkolnictwa specjalnego



Obligatoryjne niesamodzielne nierozstrzygające:



- praca na statku handlowym, kandydaci do ABW



Nieobligatoryjne samodzielne nierozstrzygające:



- biegli sądowi, sprawy penitencjarne



Nieobligatoryjne niesamodzielne nierozstrzygające:



- sprawy dotyczące nieletnich na wniosek sądu,

przymusowe leczenie psychiatryczne, kandydaci do
służb dyplomatycznych, niezdolność do pracy
(renta)



Rozstrzygające mogą być

jedynie orzeczenia

obligatoryjne

ZAKRES ORZECZNICTWA

Oświata:

-

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna

Wymiar sprawiedliwości:
- KPC i KPK, prawo o sądach powszechnych, biegli

sądowi, RODK, placówki resocjalizacyjne, zakłady
poprawcze i schroniska dla nieletnich, więziennictwo

Zdrowie i opieka społeczna:
- Uzależnienie od alkoholu, przymusowe leczenie

chorych psychicznie, domy pomocy społecznej,
służby medycyny pracy (transport kolejowy, statki
handlowe, kierowcy, instruktorzy i egzaminatorzy,
straż pożarna, BOR, ABW)

ZAKRES REGULACJI

PRAWNEJ

1. Kto wydaje orzeczenie – np. indywidualne czy

zespół oraz kto musi podpisać

2. Jaki jest status psychologa – samodzielny

ekspert, członek zespołu

3. Kto może wnioskować o wydanie orzeczenia –

sąd, rodzic, sam psycholog

4. Status dokumentu – opinia czy orzeczenie
5. Dodatkowe wymagania wobec psychologa –

certyfikaty, szkolenia

6. Problem wymagający wydania orzeczenia



7. Zakres diagnozy



8. Narzędzia i warunki badania



9. Wzór orzeczenia bądź opinii



10. System odwoławczy



11. Dokumentacja, w tym okres

obowiązkowego przechowywania



12. Opłaty



Orzeczenia i opinie przechowuje się

bezterminowo

PRZYKŁAD – BIEGŁY

SĄDOWY



1. Wydający orzeczenie – dowolny psycholog



2. Status psychologa – samodzielny ekspert



3. Wnioskodawca – organ procesowy



4. Status dokumentu – opinia – dowód w sprawie



5. Wymagania specjalne wobec psychologa –

wiedza specjalistyczna



6. Problem praktyczny – zależy od przedmiotu

sprawy (np. wiarygodność świadka)



7. Zakres diagnozy – wskazany przez

wnioskodawcę – konieczne konkretne pytania

!



8. Narzędzia i warunki badania – do decyzji

eksperta



9. Wzór orzeczenia – nie ma (są pewne

wytyczne w KPK i KPC)



10. Odwołania – do sądu, który decyduje o

powołaniu innego biegłego



11. Dokumentacja – przechowuje biegły, brak

określenia czasu przechowywania



12. Opłaty – określa rozporządzenie Ministra

Sprawiedliwości

DOKUMENTACJA



Co konieczne trzeba sprawdzić:



- wzór orzeczenia – opinii



- czas obowiązkowego przechowywania

dokumentacji (np. zezwolenia na broń – 20 lat,
kandydaci na funkcję sędziego – 10 lat)



- zakres obowiązkowej dokumentacji

OPINIA



Podsumowanie informacji diagnostycznych – NA

PIŚMIE – zawierające informacje o:



- zleceniodawcy



- celu diagnozy



- zakresie diagnozy



- celu wydawania opinii



- sposobie jej wykorzystania



Opinie także przechowuje się bezterminowo

OGÓLNE STANDARDY

PISANIA OPINII I ORZECZEŃ



Dokument musi ZAWSZE zawierać:



- cel opiniowania



- pytania diagnostyczne



- wnioskodawcę



- dokładną charakterystykę użytych narzędzi

diagnostycznych



- formalną charakterystykę badanej osoby



- formalna charakterystykę warunków badania

diagnostycznego



Niezależnie od tego kto jest

ZLECENIODAWCĄ

KLIENTEM

jest zawsze konkretny człowiek

(to z nim należy zawrzeć kontrakt).



Respektowanie praw klienta wymaga:



- ograniczenie zakresu opinii wyłącznie do celu

jej sporządzania;



- selekcji informacji w procesie diagnozy;



- interpretacji wyłącznie materiału

diagnostycznego;



- sformułowanie opinii (orzeczenia) w sposób

unikający stygmatyzowania