Gospodarka wodno -

elektrolitowa

lek. Michał Jankowski

Katedra i Klinika Chirurgii Onkologicznej

CM UMK

kierownik: prof. UMK, dr hab. Wojciech

Zegarski

Woda – 50-70% masy ciała.
Przedział:
– wewnątrzkomórkowy – ok. 65%

całkowitej wody w organiźmie; mięśnie

szkieletowe, mało tkance tłuszczowej

– wewnątrznaczyniowy – ok. 10%
– śródmiąższowy – ok. 25 %; limfa, także

zawartość światła jelita, jam

surowiczych („trzecia przestrzeń”)

równowaga

Zawartość wody w przestrzeni zależy

od stężenia elektrolitów.

Woda podąża za elektrolitami i

odpowiada za wyrównanie
osmolarności

Zawartość elektrolitów regulują

mechanizmy w błonach
międzykomórkowych

osmolarność

Przedział

wewnątrzkomórkowy

200 mEq/l

Przedział śródmiąższowy

154 mEq/l

Przedział

wewnątrznaczyniowy

153 mEq/l

Gospodarka wodna

Straty są uzupełniane: z przewodu

pokarmowego oraz wodą powstająca z
przemiany materii (200-300 ml)

Utrata wody przez
płuca

450 ml

skórę

450 ml

nerki

1500 ml

Z kałem

100 ml

Gospodarka wodna

Wykładnikiem nawodnienia organizmu

jest objętość krwi krążącej

Regulacja odbywa się drogą:
• Regulacji objętości, składu

osmolarności wydalanego moczu
(wchłanianie Na w cewkach nerkowych
oraz regulacja za pomocą ADH)

• Także skóra i płuca

Zaburzenia wodno –

elektrolitowe - objawy

Niedobór wody (hipowolemia):

• tachykardia, niedociśnienie, mała ilość moczu;

• także zmniejszone napięcie skóry,

zmniejszenie wypełnienia żył szyjnych,

zapadnięcie gałek ocznych, zaburzenia

psychiczne

Nadmiar wody (hiperwolemia):

• zwiększenie objętości wydalanego moczu

(najczęściej)

• Powikłania: zastoinowa niewydolność krążenia

(ostra lub przewlekła) obrzęki obwodowe

(niekardiogenny obrzęk płuc, obrzęki podudzi

Zaburzenia elktrolitowe

Podstawowym jonem dla regulacji jest Na;

pozostałe to K, Cl, Ca, wodorowęglany.

Uzupełnianie – preferowana jest droga

doustna; w okresie okołooperacyjnym
najczęściej dożylnie.

W zależności od zawartości jonów

odwodnienie może mieć charakter
hipo-, izo-, lub hipertoniczny.

Równowaga kwasowo -

zasadowa

Fizjologicznie pH 7,35 – 7,45
Za równowagę odpowiedzialne układy:
• Wodorowęglanowy – najważniejszy;

regulowany przez płuca (ciśnienie parcjalne
CO2) i nerki (stężenie dwuwęglanu)

• Fosforanowy, najważniejszy dla przestrzeni

wewnątrzkomórkowej

• Bufory białkowe – 75% zdolności

buforowania ustroju

Równowaga kwasowo -

zasadowa

• kwasica oddechowa – z powodu nadmiaru

CO2 (zaburzenia wentylacji: odma,

zapalenie płuc, rozedma)

• zasadowica oddechowa – przy wzmożonej

wentylacji, podaży tlenu

• kwasica metaboliczna – niedobór

wodorowęglanów (odwodnienie,

zakażenie); „oddech kwasiczy”

• zasadowica metaboliczna – po

długotrawłych wymiotach, odsysaniach

Leczenie

1.

Dostarczanie wody i elektrolitów –
dożylne i doustne

2.

Leczenie choroby podstawowej

3.

Stała obserwacja, kontrola
parametrów życiowych – zwłaszcza u
chorych w okresie
okołooperacyjnym, u chorych
obciążonych, żywionych pozajelitowo