Prawo cywilne

Prawo cywilne

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Pojęcie rzeczy

Pojęcie rzeczy

Rzeczami w rozumieniu niniejszego

Rzeczami w rozumieniu niniejszego

kodeksu są tylko:

kodeksu są tylko:



przedmioty materialne,

przedmioty materialne,



wyodrębnione z przyrody,

wyodrębnione z przyrody,



mogą być samodzielnym

mogą być samodzielnym

przedmiotem obrotu.

przedmiotem obrotu.

Podział rzeczy

Podział rzeczy

Nieruchomości i rzeczy ruchome

Nieruchomości i rzeczy ruchome

Nieruchomościami są:

Nieruchomościami są:

-

części powierzchni ziemskiej stanowiące

części powierzchni ziemskiej stanowiące

odrębny przedmiot własności (grunty),

odrębny przedmiot własności (grunty),

-

budynki trwale z gruntem związane lub

budynki trwale z gruntem związane lub

-

części takich budynków, jeżeli na mocy

części takich budynków, jeżeli na mocy

przepisów szczególnych stanowią

przepisów szczególnych stanowią

odrębny od gruntu przedmiot własności.

odrębny od gruntu przedmiot własności.

Podział rzeczy cd.

Podział rzeczy cd.

Część składowa

Część składowa

 

•Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie

może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub
istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub
istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.

•Część składowa rzeczy nie może być odrębnym

przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.

•Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla

przemijającego użytku nie stanowią jej części
składowych.

•Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie

przewidzianych, do części składowych gruntu należą
w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z
gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny
od chwili zasadzenia lub zasiania.

Podział rzeczy cd.

Podział rzeczy cd.



Przynależnościami

Przynależnościami

są rzeczy ruchome

są rzeczy ruchome

potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy

potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy

głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli

głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli

pozostają z nią w faktycznym związku

pozostają z nią w faktycznym związku

odpowiadającym temu celowi.

odpowiadającym temu celowi.



Nie może być przynależnością rzecz nie należąca

Nie może być przynależnością rzecz nie należąca

do właściciela rzeczy głównej.

do właściciela rzeczy głównej.



Przynależność nie traci tego charakteru przez

Przynależność nie traci tego charakteru przez

przemijające pozbawienie jej faktycznego związku

przemijające pozbawienie jej faktycznego związku

z rzeczą główną.

z rzeczą główną.



Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz

Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz

główną odnosi skutek także względem

główną odnosi skutek także względem

przynależności, chyba że co innego wynika z

przynależności, chyba że co innego wynika z

treści czynności albo z przepisów szczególnych.

treści czynności albo z przepisów szczególnych.

Prawo własności

Prawo własności



W granicach określonych przez

W granicach określonych przez

ustawy

ustawy

i

i

zasady współżycia społecznego

zasady współżycia społecznego

właściciel może, z wyłączeniem innych

właściciel może, z wyłączeniem innych

osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze

osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze

społeczno-gospodarczym

społeczno-gospodarczym

przeznaczeniem swego prawa

przeznaczeniem swego prawa

, w

, w

szczególności może pobierać pożytki i

szczególności może pobierać pożytki i

inne dochody z rzeczy. W tych samych

inne dochody z rzeczy. W tych samych

granicach może rozporządzać rzeczą.

granicach może rozporządzać rzeczą.

Ograniczenia prawa własności-

Ograniczenia prawa własności-

przykłady

przykłady



Art. 143. 

Art. 143. 

W granicach określonych przez społeczno-

W granicach określonych przez społeczno-

gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu

gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu

rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią.

rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią.

Przepis ten nie uchybia przepisom regulującym prawa do

Przepis ten nie uchybia przepisom regulującym prawa do

wód.

wód.



Art. 144. 

Art. 144. 

Właściciel nieruchomości powinien przy

Właściciel nieruchomości powinien przy

wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań,

wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań,

które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich

które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich

ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-

ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-

gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków

gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków

miejscowych.

miejscowych.



Art. 145. 

Art. 145. 

§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego

§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego

dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej

dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej

nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może

nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może

żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za

żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za

wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga

wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga

konieczna).

konieczna).

Ograniczenia prawa własności-

Ograniczenia prawa własności-

przykłady

przykłady



Art. 147.

Art. 147.

Właścicielowi nie wolno dokonywać

Właścicielowi nie wolno dokonywać

robót ziemnych w taki sposób, żeby to groziło

robót ziemnych w taki sposób, żeby to groziło

nieruchomościom sąsiednim utratą oparcia.

nieruchomościom sąsiednim utratą oparcia.



Art. 148. 

Art. 148. 

Owoce spadłe z drzewa lub krzewu

Owoce spadłe z drzewa lub krzewu

na grunt sąsiedni stanowią jego pożytki.

na grunt sąsiedni stanowią jego pożytki.

Przepisu tego nie stosuje się, gdy grunt sąsiedni

Przepisu tego nie stosuje się, gdy grunt sąsiedni

jest przeznaczony na użytek publiczny.

jest przeznaczony na użytek publiczny.



Art. 149. 

Art. 149. 

Właściciel gruntu może wejść na

Właściciel gruntu może wejść na

grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających

grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających

się z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel

się z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel

sąsiedniego gruntu może jednak żądać

sąsiedniego gruntu może jednak żądać

naprawienia wynikłej stąd szkody.

naprawienia wynikłej stąd szkody.

Współwłasność

Współwłasność



Własność tej samej rzeczy może

Własność tej samej rzeczy może

przysługiwać niepodzielnie kilku

przysługiwać niepodzielnie kilku

osobom (współwłasność).

osobom (współwłasność).



Współwłasność jest albo

Współwłasność jest albo

współwłasnością w

współwłasnością w

częściach

częściach

ułamkowych

ułamkowych

, albo

, albo

współwłasnością łączną

współwłasnością łączną

.

.

Współwłasność ułamkowa

Współwłasność ułamkowa



Każdy ze współwłaścicieli może

Każdy ze współwłaścicieli może

rozporządzać swoim udziałem bez zgody

rozporządzać swoim udziałem bez zgody

pozostałych współwłaścicieli.

pozostałych współwłaścicieli.



 

 

Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do

Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do

innych czynności, które przekraczają

innych czynności, które przekraczają

zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest

zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest

zgoda wszystkich współwłaścicieli.

zgoda wszystkich współwłaścicieli.



Każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany

Każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany

do współdziałania w zarządzie rzeczą

do współdziałania w zarządzie rzeczą

wspólną.

wspólną.

Współwłasność w częściach

Współwłasność w częściach

ułamkowych

ułamkowych



Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do

Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do

współposiadania

współposiadania

rzeczy wspólnej oraz do

rzeczy wspólnej oraz do

korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje

korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje

się pogodzić ze współposiadaniem i

się pogodzić ze współposiadaniem i

korzystaniem z rzeczy przez pozostałych

korzystaniem z rzeczy przez pozostałych

współwłaścicieli.

współwłaścicieli.



Pożytki i inne przychody z rzeczy

Pożytki i inne przychody z rzeczy

wspólnej

wspólnej

przypadają współwłaścicielom w stosunku do

przypadają współwłaścicielom w stosunku do

wielkości udziałów;

wielkości udziałów;

w takim samym stosunku współwłaściciele

w takim samym stosunku współwłaściciele

ponoszą

ponoszą

wydatki i ciężary

wydatki i ciężary

związane z rzeczą

związane z rzeczą

wspólną.

wspólną.

Zniesienie współwłasności

Zniesienie współwłasności



Każdy ze współwłaścicieli może żądać

Każdy ze współwłaścicieli może żądać

zniesienia współwłasności. Uprawnienie to

zniesienia współwłasności. Uprawnienie to

może być wyłączone przez czynność prawną

może być wyłączone przez czynność prawną

na czas nie dłuższy

na czas nie dłuższy

niż lat pięć

niż lat pięć

.

.



Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby

Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby

zniesienie współwłasności nastąpiło przez:

zniesienie współwłasności nastąpiło przez:

- podział rzeczy wspólnej,

- podział rzeczy wspólnej,

chyba że podział byłby

chyba że podział byłby

sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym

sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym

przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną

przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną

zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości

zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości

- podział cywilny,

- podział cywilny,

- przyznanie rzeczy właścicielowi.

- przyznanie rzeczy właścicielowi.

Współwłasność łączna

Współwłasność łączna



powstaje na podstawie ustawy,

powstaje na podstawie ustawy,



nie jest określony udział we

nie jest określony udział we

współwłasności,

współwłasności,

Współwłasność ustawowa

Współwłasność ustawowa

małżeńska

małżeńska

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje

między małżonkami z mocy ustawy

między małżonkami z mocy ustawy

wspólność majątkowa (wspólność

wspólność majątkowa (wspólność

ustawowa) obejmująca przedmioty

ustawowa) obejmująca przedmioty

majątkowe nabyte w czasie jej trwania

majątkowe nabyte w czasie jej trwania

przez oboje małżonków lub przez jednego

przez oboje małżonków lub przez jednego

z nich (majątek wspólny).

z nich (majątek wspólny).

Przedmioty majątkowe nieobjęte

Przedmioty majątkowe nieobjęte

wspólnością ustawową należą do majątku

wspólnością ustawową należą do majątku

osobistego każdego z małżonków

osobistego każdego z małżonków

Współwłasność ustawowa

Współwłasność ustawowa

małżeńska

małżeńska

majątek wspólny

majątek osobisty

męża

majątek osobisty

żony

Majątek wspólny

Majątek wspólny



Do majątku wspólnego należą w

Do majątku wspólnego należą w

szczególności:

szczególności:

 

 

1)  pobrane wynagrodzenie za pracę i

1)  pobrane wynagrodzenie za pracę i

dochody z innej działalności zarobkowej

dochody z innej działalności zarobkowej

każdego z małżonków,

każdego z małżonków,

2)  dochody z majątku wspólnego, jak również

2)  dochody z majątku wspólnego, jak również

z majątku osobistego każdego z małżonków,

z majątku osobistego każdego z małżonków,

 

 

3)  środki zgromadzone na rachunku

3)  środki zgromadzone na rachunku

otwartego lub pracowniczego funduszu

otwartego lub pracowniczego funduszu

emerytalnego każdego z małżonków.

emerytalnego każdego z małżonków.

Majątek osobisty

Majątek osobisty



Do majątku osobistego każdego z małżonków należą

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą

(przykładowo):

(przykładowo):

1)  przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem

1)  przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem

wspólności ustawowej,

wspólności ustawowej,

2)  przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis

2)  przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis

lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca

lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca

inaczej postanowił,

inaczej postanowił,

3)  przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania

3)  przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania

osobistych potrzeb jednego z małżonków,

osobistych potrzeb jednego z małżonków,

4)  przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za

4)  przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za

osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,

osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,

5)  prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności

5)  prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności

przemysłowej oraz inne prawa twórcy,

przemysłowej oraz inne prawa twórcy,

6) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki

6) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki

majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi

majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi

inaczej.

inaczej.

Cechy współwłasności

Cechy współwłasności

ustawowej

ustawowej



W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z

małżonków

małżonków

nie może żądać podziału majątku

nie może żądać podziału majątku

wspólnego

wspólnego

,

,



Każdy z małżonków

Każdy z małżonków

może samodzielnie zarządzać

może samodzielnie zarządzać

majątkiem wspólnym, chyba że przepisy stanowią

majątkiem wspólnym, chyba że przepisy stanowią

inaczej.

inaczej.



Małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu

Małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu

majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego

majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego

małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach

małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach

życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia

życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia

zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach

zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach

działalności zarobkowej. Sprzeciw jest skuteczny wobec

działalności zarobkowej. Sprzeciw jest skuteczny wobec

osoby trzeciej, jeżeli mogła się z nim zapoznać przed

osoby trzeciej, jeżeli mogła się z nim zapoznać przed

dokonaniem czynności prawnej.

dokonaniem czynności prawnej.

Czynności wymagające

Czynności wymagające

zgody

zgody

1. Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:

1. Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:

1)  czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego

1)  czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego

nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również

nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również

prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z

prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z

niej pożytków,

niej pożytków,

2)  czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego

2)  czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego

nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub

nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub

lokal,

lokal,

3)  czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego

3)  czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego

nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub

nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub

przedsiębiorstwa,

przedsiębiorstwa,

4)  darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn

4)  darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn

zwyczajowo przyjętych.

zwyczajowo przyjętych.

 

 

2. Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków

2. Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków

bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy

bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy

przez drugiego małżonka.

przez drugiego małżonka.

3. Druga strona może wyznaczyć małżonkowi, którego zgoda jest

3. Druga strona może wyznaczyć małżonkowi, którego zgoda jest

wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się

wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się

wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

Brak zgody małżonka

Brak zgody małżonka



Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą

Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą

drugiego małżonka, wierzyciel może żądać

drugiego małżonka, wierzyciel może żądać

zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.

zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.



Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody

Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody

drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z

drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z

małżonków nie wynika z czynności prawnej,

małżonków nie wynika z czynności prawnej,

wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku

wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku

osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z

osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z

dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej

dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej

działalności zarobkowej, jak również z korzyści

działalności zarobkowej, jak również z korzyści

uzyskanych z jego praw(…), a jeżeli wierzytelność

uzyskanych z jego praw(…), a jeżeli wierzytelność

powstała w związku z prowadzeniem

powstała w związku z prowadzeniem

przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych

przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych

wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

Odpowiedzialność majątkiem

Odpowiedzialność majątkiem

wspólnym

wspólnym

Jeżeli wierzytelność powstała:

Jeżeli wierzytelność powstała:



przed powstaniem wspólności lub

przed powstaniem wspólności lub



dotyczy majątku osobistego jednego z

dotyczy majątku osobistego jednego z

małżonków,

małżonków,

wierzyciel może żądać zaspokojenia

wierzyciel może żądać zaspokojenia

przede wszystkim z majątku osobistego

przede wszystkim z majątku osobistego

dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub

dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub

z dochodów uzyskanych przez dłużnika

z dochodów uzyskanych przez dłużnika

z innej działalności zarobkowej

z innej działalności zarobkowej