ERGONOMIA W

ERGONOMIA W

KSZTAŁTOWANIU

KSZTAŁTOWANIU

WARUNKÓW PRACY

WARUNKÓW PRACY

Andrzej Baum

Andrzej Baum

ERGONOMIA

ERGONOMIA



Nazwa ergonomii pochodzi od

Nazwa ergonomii pochodzi od

greckiego słowa

greckiego słowa

ERGON - praca, czynność, trud

ERGON - praca, czynność, trud

oraz

oraz

NOMOS - prawo, przepis, zasada

NOMOS - prawo, przepis, zasada

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Definicja ergonomii.

Definicja ergonomii.



Ergonomia, to nauka zajmująca się

Ergonomia, to nauka zajmująca się

projektowaniem systemów pracy,

projektowaniem systemów pracy,

produktów i środowiska zgodnie z

produktów i środowiska zgodnie z

fizycznymi zdolnościami człowieka.

fizycznymi zdolnościami człowieka.

ERGONOMIA

ERGONOMIA



Ergonomia pracy, to inaczej

Ergonomia pracy, to inaczej

dostosowanie pracy do

dostosowanie pracy do

możliwości organizmu człowieka

możliwości organizmu człowieka

w taki sposób, aby uzyskać

w taki sposób, aby uzyskać

wysoką wydajność przy

wysoką wydajność przy

ograniczonym wysiłku w

ograniczonym wysiłku w

bezpiecznych i higienicznych

bezpiecznych i higienicznych

warunkach pracy.

warunkach pracy.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Jakie dziedziny nauki składają

Jakie dziedziny nauki składają

się na wiedzę ergonomiczną?

się na wiedzę ergonomiczną?



Są

Są

to: fizjologia pracy, psychologia,

to: fizjologia pracy, psychologia,

antropometria, biomechanika,

antropometria, biomechanika,

higiena pracy, socjologia, ochrona

higiena pracy, socjologia, ochrona

środowiska, medycyna pracy,

środowiska, medycyna pracy,

estetyka, bionika, mechanika.

estetyka, bionika, mechanika.

Podział ergonomii

Podział ergonomii

Ergonomia koncepcyjna

Ergonomia koncepcyjna



Jest to rodzaj ergonomii, który ma na

Jest to rodzaj ergonomii, który ma na

celu stosowanie rozwiązań

celu stosowanie rozwiązań

prawidłowych ergonomicznie już w

prawidłowych ergonomicznie już w

fazie przygotowywania projektów

fazie przygotowywania projektów

maszyn, urządzeń, stanowisk

maszyn, urządzeń, stanowisk

roboczych, hal, budynków, mieszkań i

roboczych, hal, budynków, mieszkań i

innych konstrukcji.

innych konstrukcji.

Podział ergonomii

Podział ergonomii

Ergonomia korekcyjna

Ergonomia korekcyjna



Dążenie do poprawy istniejących

Dążenie do poprawy istniejących

warunków pracy.

warunków pracy.

ERGONOMIA

ERGONOMIA



W miarę rozwoju techniki wysiłek

W miarę rozwoju techniki wysiłek

człowieka coraz częściej

człowieka coraz częściej

zastępowany jest pracą maszyn.

zastępowany jest pracą maszyn.

Stopniowo eliminuje się ciężką

Stopniowo eliminuje się ciężką

pracę fizyczną, jako mało

pracę fizyczną, jako mało

wydajną i nieopłacalną

wydajną i nieopłacalną

.

.

ERGONOMIA

ERGONOMIA



Jednak nowe technologie niosą różne

Jednak nowe technologie niosą różne

zagrożenia dla zdrowia, np.

zagrożenia dla zdrowia, np.

wyjątkowo monotonna praca przy

wyjątkowo monotonna praca przy

taśmie produkcyjnej ogranicza

taśmie produkcyjnej ogranicza

naturalną ruchliwość człowieka.

naturalną ruchliwość człowieka.

Również szybki rytm pracy narzucany

Również szybki rytm pracy narzucany

przez maszyny przyspiesza

przez maszyny przyspiesza

zmęczenie.

zmęczenie.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Czy człowiek wykonujący pracę

Czy człowiek wykonujący pracę

tworzy układ samodzielny?

tworzy układ samodzielny?



Przy wykonywaniu pracy człowiek

Przy wykonywaniu pracy człowiek

jest powiązany w sposób wieloraki z

jest powiązany w sposób wieloraki z

czynnikami, od których zależy

czynnikami, od których zależy

wykonanie jego pracy, a więc:

wykonanie jego pracy, a więc:

maszyną, stanowiskiem roboczym,

maszyną, stanowiskiem roboczym,

przedmiotami pracy i zespołem ludzi.

przedmiotami pracy i zespołem ludzi.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

KSZTAŁTOWANIE STANOWISKA PRACY

KSZTAŁTOWANIE STANOWISKA PRACY



STANOWISKO PRACY - to układ,

STANOWISKO PRACY - to układ,

gdzie człowiek za pomocą środków

gdzie człowiek za pomocą środków

pracy (maszyny, narzędzia,

pracy (maszyny, narzędzia,

przyrządy) w określonej przestrzeni

przyrządy) w określonej przestrzeni

środowiska wykonuje

środowiska wykonuje

zorganizowane czynności, mające

zorganizowane czynności, mające

na celu wytworzenie określonego

na celu wytworzenie określonego

produktu.

produktu.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Fazy kształtowania warunków pracy

Faza projektowania pracy Faza oceny istniejącej sytuacji

ERGONOMIA

ERGONOMIA



Ważnym narzędziem w ergonomii

Ważnym narzędziem w ergonomii

przy kształtowaniu stanowiska

przy kształtowaniu stanowiska

pracy są LISTY KONTROLNE,

pracy są LISTY KONTROLNE,

zawierające pytania dotyczące

zawierające pytania dotyczące

warunków pracy w zakresie

warunków pracy w zakresie

organizacji pracy, środków pracy

organizacji pracy, środków pracy

oraz struktury przestrzennej

oraz struktury przestrzennej

stanowiska pracy.

stanowiska pracy.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

PROJEKTOWANIE ERGONOMICZNE

PROJEKTOWANIE ERGONOMICZNE

Przedmiotem projektowania

Przedmiotem projektowania

ergonomicznego są relacje

ergonomicznego są relacje

zachodzące między człowiekiem

zachodzące między człowiekiem

a:

a:



strukturą techniczną (obiektem),

strukturą techniczną (obiektem),



rodzajem zadania roboczego

rodzajem zadania roboczego

wykonywanego w określonym

wykonywanego w określonym

środowisku pracy.

środowisku pracy.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Decydującym, a równocześnie

Decydującym, a równocześnie

najbardziej wrażliwym, ogniwem

najbardziej wrażliwym, ogniwem

w systemie projektowania jest

w systemie projektowania jest

CZŁOWIEK

CZŁOWIEK

, którego

, którego

niezawodność i bezpieczeństwo

niezawodność i bezpieczeństwo

pracy jest uwarunkowane jego

pracy jest uwarunkowane jego

możliwościami psychofizycznymi.

możliwościami psychofizycznymi.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Przy projektowaniu

Przy projektowaniu

stanowiska pracy należy

stanowiska pracy należy

brać pod uwagę wszystko

brać pod uwagę wszystko

to, co otacza człowieka i

to, co otacza człowieka i

dostosować to do jego

dostosować to do jego

możliwości i potrzeb.

możliwości i potrzeb.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Ważną rolę w procesie projektowania

Ważną rolę w procesie projektowania

odgrywa zaprojektowanie struktury

odgrywa zaprojektowanie struktury

przestrzennej stanowiska pracy.

przestrzennej stanowiska pracy.

STRUKTURĘ PRZESTRZENNĄ

STRUKTURĘ PRZESTRZENNĄ

STANOWISKA PRACY TWORZĄ:

STANOWISKA PRACY TWORZĄ:



konstrukcja np. stołu,

konstrukcja np. stołu,



maszyna, urządzenie, narzędzia pracy,

maszyna, urządzenie, narzędzia pracy,



elementy np. sterowania, informacyjne,

elementy np. sterowania, informacyjne,



inne elementy np. siedzisko, pojemnik,

inne elementy np. siedzisko, pojemnik,

podstawki, regały itp.

podstawki, regały itp.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

W strukturze stanowiska

W strukturze stanowiska

wyróżniamy przestrzeń dla:

wyróżniamy przestrzeń dla:



przemieszczania się i stanowiska

przemieszczania się i stanowiska

roboczego zajmowanego przez

roboczego zajmowanego przez

pracownika,

pracownika,



wykonywania czynności

wykonywania czynności

wynikających z procesu pracy.

wynikających z procesu pracy.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

KRYTERIA KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY

KRYTERIA KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY

PRZESTRZENNEJ STANOWISKA PRACY

PRZESTRZENNEJ STANOWISKA PRACY

ANTROPOMETRYCZNE:

ANTROPOMETRYCZNE:



wymiary ciała ludzkiego,

wymiary ciała ludzkiego,



zakresy kątowe ruchu w stawach.

zakresy kątowe ruchu w stawach.

Kryteria antropometryczne określają, iż

Kryteria antropometryczne określają, iż

struktura stanowiska pracy powinna być

struktura stanowiska pracy powinna być

dostosowana do przynajmniej 90%

dostosowana do przynajmniej 90%

użytkowników.

użytkowników.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

BIOMECHANICZNE -

BIOMECHANICZNE -

obciążenia

obciążenia

układu ruchu na które wpływają:

układu ruchu na które wpływają:



pozycja przyjmowana podczas

pozycja przyjmowana podczas

pracy,

pracy,



czas pracy oraz częstotliwość

czas pracy oraz częstotliwość

czynności roboczych.

czynności roboczych.

Projektowanie

Projektowanie

ergonomiczne

ergonomiczne

Projektowanie ergonomiczne ma być

Projektowanie ergonomiczne ma być

dla człowieka niezawodne w aspekcie

dla człowieka niezawodne w aspekcie

bezpieczeństwa i optymalne w

bezpieczeństwa i optymalne w

zakresie obciążenia i wydajności.

zakresie obciążenia i wydajności.

Należy wszystkie środki, przestrzeń,

Należy wszystkie środki, przestrzeń,

środowisko i organizację pracy

środowisko i organizację pracy

dostosować do człowieka.

dostosować do człowieka.

Projektowanie

Projektowanie

ergonomiczne

ergonomiczne

Aby to zrealizować, należy zapewnić

Aby to zrealizować, należy zapewnić

odpowiednią konfigurację

odpowiednią konfigurację

(rozmieszczenie w przestrzeni)

(rozmieszczenie w przestrzeni)

wszystkich elementów - środków i

wszystkich elementów - środków i

przedmiotów pracy oraz wymiary

przedmiotów pracy oraz wymiary

umożliwiające przyjęcie wygodnej pozycji

umożliwiające przyjęcie wygodnej pozycji

ciała i swobodę wykonywania czynności

ciała i swobodę wykonywania czynności

manualnych, a także związanych z

manualnych, a także związanych z

odbiorem informacji przy możliwie

odbiorem informacji przy możliwie

najmniejszym obciążeniu organizmu.

najmniejszym obciążeniu organizmu.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

W procesie projektowania

W procesie projektowania

wyodrębniamy następujące etapy:

wyodrębniamy następujące etapy:



sformułowanie danych wyjściowych

sformułowanie danych wyjściowych

w

w

celu uwzględnienia zadania roboczego oraz

celu uwzględnienia zadania roboczego oraz

wymogów i oczekiwań użytkownika

wymogów i oczekiwań użytkownika

(gromadzenie i analizowanie informacji).

(gromadzenie i analizowanie informacji).

Temu celowi służą obserwacje, rejestracja

Temu celowi służą obserwacje, rejestracja

i analiza procesu pracy, wywiady z

i analiza procesu pracy, wywiady z

pracownikami, dane statystyczne o

pracownikami, dane statystyczne o

wypadkach itp.

wypadkach itp.

ERGONOMIA

ERGONOMIA



tworzenie koncepcji -

tworzenie koncepcji -

w tej fazie

w tej fazie

następuje opracowywanie rysunków,

następuje opracowywanie rysunków,

stosuje się też metody modelowania

stosuje się też metody modelowania

(tworzy się modele robocze)

(tworzy się modele robocze)

ERGONOMIA

ERGONOMIA



opracowanie projektu -

opracowanie projektu -

projekt

projekt

obejmuje rysunki przedstawiające

obejmuje rysunki przedstawiające

elementy układu człowiek - obiekty

elementy układu człowiek - obiekty

zawierające dokładny opis i

zawierające dokładny opis i

niezbędne szczegóły, np. punkty

niezbędne szczegóły, np. punkty

kontaktowe (elementy wchodzące w

kontaktowe (elementy wchodzące w

kontakt dotykowy, elementy

kontakt dotykowy, elementy

sterownicze, narzędzia, materiały).

sterownicze, narzędzia, materiały).

ERGONOMIA

ERGONOMIA



sprawdzenie poprawności

sprawdzenie poprawności

rozwiązania na wykonanym

rozwiązania na wykonanym

prototypie -

prototypie -

gdy projekt jest zakończony,

gdy projekt jest zakończony,

opracowuje się instrukcję obsługi dla

opracowuje się instrukcję obsługi dla

operatora. Oprócz oceny po każdym

operatora. Oprócz oceny po każdym

etapie projektowania, przeprowadzana

etapie projektowania, przeprowadzana

jest ocena końcowa na podstawie badań

jest ocena końcowa na podstawie badań

prototypu. Jest to bardzo ważne, gdyż

prototypu. Jest to bardzo ważne, gdyż

można tu ujawnić usterki i wprowadzić

można tu ujawnić usterki i wprowadzić

nowe zmiany, a to daje nam duże

nowe zmiany, a to daje nam duże

oszczędności ekonomiczne.

oszczędności ekonomiczne.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

W procesie projektowania posługujemy

W procesie projektowania posługujemy

się środkami i materiałami

się środkami i materiałami

wspomagającymi, np:

wspomagającymi, np:



sylwetką człowieka, którą wprowadza

sylwetką człowieka, którą wprowadza

się do rysunku,

się do rysunku,



fantomem (płaskim modelem

fantomem (płaskim modelem

reprezentującym populację ludzką)

reprezentującym populację ludzką)



komputerowym modelem człowieka dwu

komputerowym modelem człowieka dwu

i trójwymiarowym

i trójwymiarowym



metodą modelowania fizycznego

metodą modelowania fizycznego

stanowiska pracy.

stanowiska pracy.

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Elementem często używanym w miejscu

Elementem często używanym w miejscu

pracy jest kolorystyka. Wyróżniamy

pracy jest kolorystyka. Wyróżniamy

następujące cechy barw:

następujące cechy barw:



kolor,

kolor,



jasność (cecha powoduje większe lub

jasność (cecha powoduje większe lub

mniejsze odbicia),

mniejsze odbicia),



nasycenie (cecha określająca stopień

nasycenie (cecha określająca stopień

oddalenia danej barwy od szarej tej

oddalenia danej barwy od szarej tej

samej jasności, im mniej szarości tym

samej jasności, im mniej szarości tym

barwa jest bardziej jaskrawa).

barwa jest bardziej jaskrawa).

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Rozróżnia się następujące kody barw:

Rozróżnia się następujące kody barw:



barwa czerwona

barwa czerwona

- jest sygnałem

- jest sygnałem

kategorycznego zakazu wykonywania

kategorycznego zakazu wykonywania

określonych czynności, z wyjątkiem

określonych czynności, z wyjątkiem

wyłączników maszyn i urządzeń,

wyłączników maszyn i urządzeń,



barwa żółta

barwa żółta

- stanowi ostrzeżenie przed

- stanowi ostrzeżenie przed

niebezpieczeństwem,

niebezpieczeństwem,



barwa zielona

barwa zielona

- oznacza miejsca i przejścia

- oznacza miejsca i przejścia

bezpieczne,

bezpieczne,



barwa niebieska

barwa niebieska

- jest barwą informacyjną.

- jest barwą informacyjną.

Ogólne znaczenie i kształt znaków

Ogólne znaczenie i kształt znaków

bezpieczeństwa

bezpieczeństwa

ERGONOMIA

ERGONOMIA

Myśląc o stanowisku ergonomicznym

Myśląc o stanowisku ergonomicznym

zawsze mamy na względzie

zawsze mamy na względzie

człowieka, do

człowieka, do

którego musimy dostosować

którego musimy dostosować

otoczenie, tzn. wszystko musi mu być

otoczenie, tzn. wszystko musi mu być

podporządkowane tak, aby

podporządkowane tak, aby

wykonywana przez niego praca była

wykonywana przez niego praca była

wygodna i bezpieczna.

wygodna i bezpieczna.

ERGONOMIA - PODSUMOWANIE

ERGONOMIA - PODSUMOWANIE

Ergonomia to nauka

Ergonomia to nauka

dla nas przyjazna -

dla nas przyjazna -

jeżeli z niej

jeżeli z niej

skorzystamy to każde

skorzystamy to każde

utworzone stanowisko

utworzone stanowisko

będzie bezpieczne i

będzie bezpieczne i

wygodne.

wygodne.

Z przyjemnością i

Z przyjemnością i

uśmiechem będziemy

uśmiechem będziemy

przy nim pracować

przy nim pracować

.

.

Projektowanie stanowiska

Projektowanie stanowiska

pracy

pracy

Stanowisko zostało

Stanowisko zostało

zaprojektowane

zaprojektowane

nieergonomicznie,

nieergonomicznie,

nieuwzględniono w otworze

nieuwzględniono w otworze

drzwiowym odpowiedniej

drzwiowym odpowiedniej

wysokości. Pracownik ma

wysokości. Pracownik ma

kłopoty ze swobodnym

kłopoty ze swobodnym

wejściem do pomieszczenia.

wejściem do pomieszczenia.

Projektowanie stanowiska

Projektowanie stanowiska

pracy

pracy

Stanowisko źle

Stanowisko źle

zaprojektowane

zaprojektowane

ergonomicznie. Lampa, która

ergonomicznie. Lampa, która

ma oświetlać stanowisko

ma oświetlać stanowisko

pracy dotyka głowy i zasłania

pracy dotyka głowy i zasłania

pole widzenia.

pole widzenia.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ