Europejskie prawo konkurencji

Ochrona konkurencji w UE

Prawo konkurencji UE

• obejmuje przedsiębiorców, których skutki 

działalności koncentrują się na rynkach 
państw członkowskich 

• dotyczy głównie przedsiębiorców mających 

swą siedzibę w jednym z państw unijnych, 
jak i tych którzy są spoza Unii, jeśli 
oddziałują na wspólny rynek

 

Polityka konkurencji ma na celu 

zapewnienie

• konkurencji na rynku, na którym podmioty 

konkurują ze sobą o zasoby na 

jednakowych zasadach, 

• nie stosują one praktyk, które w jakikolwiek 

sposób ograniczałyby udział w rynku innym 

podmiotom

• polityka konkurencji 
• zmierza do wprowadzenia takich zmian w 

strukturze rynku która pozwala na 

efektywną dekoncentrację przedsiębiorstw 

• zapewnia nieskrępowaną i uczciwą 

konkurencję opartą na jednakowych 

zasadach dla wszystkich uczestników

art. 81 Traktatu

• wszelkie nadużycie pozycji dominującej 
• przez jedno lub kilka przedsiębiorstw jest 

zabronione

• jako niezgodne z zasadami Wspólnego 

Rynku, gdyż nadużycia takie mogą 
wywrzeć

• wpływ na wymianę handlową między 

państwami członkowskimi

Takie nadużycie, może w szczególności 

stanowić

• ustalanie nieuczciwych cen sprzedaży, 
• ograniczenie produkcji w sposób przynoszący 

szkodę konsumentom, 

• stosowanie różnych warunków przy podobnych 

transakcjach z innymi stronami wymiany 

handlowej, w ten sposób 

• stwarzanie niekorzystnej pozycji 

konkurencyjnej 

• lub poddawanie zawieranych umów warunkowi 

przyjęcia dodatkowych zobowiązań przez 

strony trzecie, które nie mają związku z 

przedmiotem umowy

Rozporządzenie (WE) Rady 1/2003

• z dnia 16 grudnia 2002 w sprawie 

wdrażania zasad konkurencji określonych 
w art. 81 i 82 Traktatu, które weszło w 
życie dnia 24.01.2003,

• wprowadziło nowe reguły postępowania w 

sprawach praktyk 

• ograniczających konkurencję

cele

• odejście od systemu zgłoszeń, 
• decentralizacja 

stosowania 

prawa 

wspólnotowego

• wzmocnienie 

instrumentów 

prawnych 

doprowadzenia  postępowań  przez  organy 
konkurencji

• przedsiębiorstwa same muszą stwierdzić, czy 

zawierane  przez  nie  porozumienie  zgodne 
jest z europejskim prawem konkurencji.

Władza wykonawcza, w celu realizacji

• postanowień art. 81 i 82 Traktatu została
• przyznana Komisji

• krajowym organom władzy ds. konkurencji 
• oraz organom sądownictwa państw 

członkowskich

Działania KE

• polegają na wprowadzeniu w obszarze 

usług podziału 

• na infrastrukturę 
• i działalność komercyjną, 
• co pozwala na utrzymanie pozycji 

monopolisty, ale pod warunkiem ustalenia 
cen na konkurencyjnym poziomie

nad przestrzeganiem nadużyć

• czuwa K E 
• poprzez prowadzenie badań podejmowanych 

z własnej inicjatywy lub na wniosek 

konkurentów.

• Komisja Europejska ma za zadanie czuwać, 

aby rynek wewnętrzny był chroniony przed 

nadużywaniem pozycji dominującej 

• Podejmuje ona badania z własnej inicjatywy 

lub rozpoznaje kierowane do niej 

(przeważnie przez konkurentów)

 

oskarżenia 

Komisja może nałożyć na

przedsiębiorstwa

• które naruszają postanowienia art. 81 i 82 

Traktatu wszelkie kary, które są 
proporcjonalne do popełnionego 
wykroczenia 

• i konieczne w celu zakończenia 

wykroczenia

przedsiębiorstwa, które popełniają 

wykroczenia

• będące przedmiotem decyzji Komisji, 
• mogą złożyć zobowiązanie do naprawienia 

zarzuconych im czynów

• Komisja może w drodze decyzji uznać te 

zobowiązania za wiążące dla tych 
przedsiębiorstw

Komisja Europejska stosuje i 

egzekwuje prawo UE.

• Może zażądać od przedsiębiorstw 

przedstawienia informacji, 

• a w razie potrzeby może przeprowadzać 

niezapowiedziane kontrole w biurach 
przedsiębiorstw 

• oraz, po uzyskaniu nakazu sądowego, w 

domach pracowników przedsiębiorstw

prawo Komisji do prowadzenia 

dochodzenia

• Upoważnieni urzędnicy Komisji mają prawo 
• do zapieczętowania siedziby firmy na czas 

i w zakresie niezbędnym w celu 
przeprowadzenia kontroli

Komisja może przesłuchać każdą osobę 

fizyczną lub prawną

• która wyrazi na to zgodę, w celu zebrania 

informacji związanych z przedmiotem 

dochodzenia. 

• jeżeli takie przesłuchanie prowadzone jest 

na terenie

• przedsiębiorstwa
• Komisja informuje organy ds. konkurencji 

państwa członkowskiego, na którego 

terenie przesłuchanie jest przeprowadzane

• w wyniku czego urzędnicy władz krajowych 

mogą towarzyszyć urzędnikom 

uprawnionym przez Komisję

urzędnicy upoważnieni przez Komisję 

uprawnieni są

• do przeprowadzania inspekcji innych 

pomieszczeń, np. domów dyrekcji, 
kierownictwa i pozostałego personelu 
przedsiębiorstwa, 

• jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że 

rachunki lub inne dokumenty związane z 
prowadzeniem działalności będącej 
przedmiotem kontroli

Jeżeli Komisja Europejska zdobędzie 

dowody

• na nielegalne praktyki gospodarcze, które 

ograniczają konkurencję, może podjąć 
działania w celu ich zakazania

• może ona również nakładać na 

przedsiębiorstwa grzywny wynoszące do 
10 % ich rocznych obrotów, 

• jeżeli na przykład dane przedsiębiorstwa 

uczestniczyły w kartelu, który ustalił ceny 
lub uzgodnił podział rynku

We wszystkich państwach 

członkowskich UE

• istnieją krajowe organy ds. konkurencji, 

które są uprawnione do egzekwowania 
unijnego prawa o konkurencji. 

• Mogą one nakazać wstrzymanie umów i 

praktyk, które ograniczają konkurencję, 
oraz nakładać kary na przedsiębiorstwa, 
które złamały unijne prawo o konkurencji

Europejska Sieć Konkurencji

• Komisja Europejska oraz krajowe urzędy ds. 

konkurencji we wszystkich państwach 

członkowskich UE współpracują ze sobą w 

ramach Europejskiej Sieci Konkurencji (ECN) 

poprzez:

• wymianę informacji o nowych sprawach i 

decyzjach

• w razie konieczności koordynowanie dochodzeń
• wzajemną pomoc przy prowadzeniu dochodzeń 
• wymianę dowodów

Polityka konkurencji UE koncentruje się 

na

• wyeliminowaniu wszelkich porozumień 

ograniczających konkurencję,

• wyeliminowaniu nadużywania przez 

przedsiębiorstwa pozycji dominującej,

• kontroli koncentracji (fuzji) 

przedsiębiorstw,

• liberalizacji zmonopolizowanych sektorów 

gospodarki,

• dopuszczalności pomocy publicznej ze 

strony państwa

Zakaz porozumień ograniczających 

konkurencję

 

• przedsiębiorstwa, 
• które prowadzą swoją działalność na rynku 

Unii Europejskiej, 

• podlegają zakazowi zawierania 

porozumień 

• prowadzących do ograniczenia konkurencji 

w szczególności niedozwolone są 

• praktyki cenowe, 
• porozumienia kontyngentowe, które 

wprowadzają kontrolę nad wielkością 
produkcji, zbytu, inwestycji, 

• porozumienia o podziale rynku lub źródeł 

zaopatrzenia

Istnieją pewne typy umów, które 

szczególnie

• szkodzą konkurencji i dlatego są prawie 

zawsze zabronione. 

• Chodzi o ukryte kartele i inne 

porozumienia, w ramach których 

konkurenci umawiają się co do stałego 

poziomu cen, ograniczenia produkcji lub 

podziału rynków czy dzielenia się między 

sobą klientami. 

• Zabronione mogą być również umowy 

między producentem a ich dystrybutorami, 

szczególnie jeżeli strony takich umów 

ustalają ceny odsprzedaży

przykład

• Pomiędzy 1991 i 1998 r. japoński producent 

gier wideo Nintendo oraz siedmiu spośród jego 
oficjalnych dystrybutorów w Europie 
współpracowali w celu utrzymania sztucznie 
zawyżonego zróżnicowania cenowego w 
różnych krajach UE

• każdy z dystrybutorów zobowiązany był do 

przeciwdziałania wywozowi towarów ze 
swojego terytorium na inne poprzez 
nieoficjalne kanały dystrybucji (tak zwany 
handel równoległy) 

Pod przewodnictwem Nintendo 

przedsiębiorstwa intensywnie 

współpracowały

• w wyszukiwaniu źródeł takiego wywozu.
• Handlowcy, którzy przyzwalali na taki wywóz, 

byli karani przez zmniejszanie przydzielanych 

im partii towaru lub poprzez całkowity bojkot. 

• W rezultacie ceny konsoli i gier znacznie 

różniły się w poszczególnych krajach Unii 

Europejskiej, przy czym w Zjednoczonym 

Królestwie były one aż o 65 % tańsze niż w 

Niemczech i Holandii.

• Komisja Europejska nałożyła na Nintendo i ich 

dystrybutorów karę łączną w wysokości 168 

milionów EUR

przykład

• W 1998 r. Komisja Europejska, w wyniku 

wielu zażaleń zgłoszonych przez klientów, 
wymierzyła firmie Volkswagen AG karę w 
wysokości 90 milionów EUR 

• za nałożenie na swoich włoskich dealerów 

zakazu przyjmowania zamówień od 
niemieckich i austriackich klientów, 
zachęconych niższymi cenami we 
Włoszech 

Zniechęcanie swoich dealerów do

• sprzedawania samochodów klientom 

mieszkającym w innych państwach 

członkowskich UE jest praktyką nielegalną. 

• co sześć miesięcy Komisja Europejska 

publikuje przegląd cen samochodów (bez 

podatku) oferowanych we wszystkich 

państwach członkowskich UE, 

• co ma pomóc klientom w ustaleniu, w 

którym kraju mogą oni nabyć wybrane 

przez siebie samochody po najniższych 

cenach

Firmy działające na unijnym rynku

• nie mogą w nierówny sposób traktować 

partnerów, z którymi mają zawarte 
równorzędne umowy oraz nie mogą 
wymuszać na partnerach dodatkowych 
zobowiązań, jeśli nie wynikają one z 
zawartej wcześniej umowy

Zakaz używania pozycji dominującej

• Wykorzystywanie przez duże lub 

uderzające w niszę rynkową podmioty 
gospodarcze swojej nadzwyczajnej pozycji 
jest niezgodne ze wspólnym rynkiem

• działanie takie jest zakazane w rozmiarze, 

w jakim może być szkodliwe dla handlu 
wewnątrz WE

przykład

• W 2001 r. Komisja Europejska nałożyła na 

francuskiego producenta opon Michelin 
grzywnę w wysokości 20 milionów EUR za 
nadużywanie pozycji dominującej przez 
większą część lat dziewięćdziesiątych na 
francuskim rynku opon zamiennych do 
ciężarówek. 

• Michelin produkował ponad 50 % nowych 

opon zamiennych do ciężarówek i jeszcze 
więcej opon bieżnikowanych

Żaden z konkurentów przedsiębiorstwa

• nie mógł się z nim równać pod względem 

wielkości, więc trudno było dealerom 
uniknąć współpracy z Michelin. 

• Michelin stosował system rabatów i premii, 

aby uzależnić dealerów od swoich opon i 
uniemożliwiał im swobodny wybór 
dostawców

kontrola fuzji (koncentracji) 

przedsiębiorstw

• ze zjawiskiem koncentracji mamy do 

czynienia, kiedy przejmowana jest kontrola 
nad firmą przez jedną lub więcej firm lub 
gdy kilka firm tworzy nową

• takie zdobycie kontroli następuje przez 
• nabycie akcji, majątku 
• lub zawarcie odpowiedniej umowy

przyklad

• w 2001 r. K E nałożyła grzywnę na osiem 

przedsiębiorstw (wśród nich Hoffman-La 

Roche) za udział w kartelach mających na 

celu wyeliminowanie konkurencji w 

sektorze witaminowym. 

• w okresie ponad10 lat przedsiębiorstwa te 

żądały wyższych cen niż miałoby to 

miejsce, gdyby istniała między nimi 

rzeczywista konkurencja, a to szkodziło 

konsumentom i umożliwiało tym 

przedsiębiorstwom osiąganie nielegalnych 

zysków

W 2009r. K E ukarała trzy holenderskie 

browary

• grzywną o łącznej wysokości prawie 274 mln 

euro za udział w kartelu cenowym

• najwyższą karę - prawie 220 mln euro - 

zapłaci Heineken. 

• Browary Grolsch i Bavaria zapłacą 

odpowiednio ponad 31 mln euro i ponad 22 

mln euro.

• Belgijski Interbrew (obecnie InBev), który też 

uczestniczył w kartelu, został zwolniony z 

grzywny, ponieważ poinformował KE o całym 

procederze i przyczynił się do rozbicia kartelu

W latach 1996 do 1999 roku cztery 

browary

• prowadziły wspólne działania, dyktując 

klientom zawyżone ceny piwa na 
holenderskim rynku.

• kontakty między firmami odbywały się na 

najwyższym szczeblu: członków zarządów, 
dyrektorów zarządzających i krajowych 
menedżerów sprzedaży. 

• decyzją tą KE ustanowiła rekord 2 mld euro 

kar, jakie w 2009 roku nałożono za udział 
w kartelach

KE nałożyła Ponad 992 mln euro kary na pięć 

firm 

• za udział w zmowie na rynku wind i schodów 

ruchomych w czterech krajach UE

• firmy Kone (Finlandia), Otis (USA), Schindler 

(Szwajcaria) i ThyssenKrupp (Niemcy) od 1995 

roku podzieliły się rynkiem i wymieniały 

poufnymi informacjami, dyktując klientom 

zawyżone ceny

• kartel między sobą uzgadniał, która firma ma 

dostać zlecenie, wspólnie ustalano "zwycięską" 

stawkę, a "konkurenci" dla zachowania 

pozorów zgłaszali się z wyższymi ofertami

z zapłacenia grzywny zostały 

zwolnione

• niektóre krajowe oddziały ukaranych firm: 

Kone w Belgii i Luksemburgu oraz Otis w 
Holandii w zamian za ujawnienie w 
śledztwie informacji, które pozwoliły K E na 
rozbicie kartelu

• ThyssenKrupp, już wcześniej ukarany za 

udział w innej zmowie, dostał natomiast 
karę zwiększoną o połowę

Pomoc publiczna

• Konkurencja na rynku unijnym chroniona 

jest również poprzez wprowadzenie zakazu 
udzielania pomocy publicznej, która 
podobnie jak posunięcia monopolistyczne 
zagraża regułom wolnego rynku. 

• Pomoc publiczna udzielana wybranym 

podmiotom gospodarczym działa 
niszcząco, ponieważ zmniejszając koszty 
ułatwia rywalizację z innymi podmiotami