Orientowanie pomiarów geodezyjnych.
Określanie azymutów topograficznych, magnetycznych,
astronomicznych

Każdą mapę możemy zorientować w terenie według południków:

Geograficznego

Topograficznego

Magnetycznego

Odpowiednio otrzymamy zorientowanie w jednym z trzech kierunków
północy:

 północy geograficznej

 północy topograficznej

 północy magnetycznej

Północ geograficzna Pg jest północnym kierunkiem
południka geograficznego. Ramka wschodnia i ramka
zachodnia mapy wskazują kierunek północy geograficznej

Północ topograficzna Pt jest północnym kierunkiem pionowych
linii siatki kilometrowej lub siatki współrzędnych prostokątnych

Północ magnetyczna Pm jest północnym kierunkiem południka
magnetycznego, który wskazuje północny koniec igły
magnetycznej busoli.
Na mapie kierunek ten nie jest zaznaczony.

Mierząc kąty od różnych kierunków północy,
będziemy mieli do czynienia z azymutami różnego rodzaju.

Rozróżniamy więc następujące azymuty:

• topograficzny

• magnetyczny

• astronomiczny

• geograficzny

Azymutem topograficznym At nazywa się kąt między
północnym kierunkiem południka topograficznego
i kierunkiem na dany punkt. Łatwo go zmierzyć na mapie
jako kąt pomiędzy pionową linią siatki kilometrowej i danym
kierunkiem.

Azymut topograficzny nazywa się w geodezji
kątem kierunkowym

Azymut magnetyczny Am nazywa się kąt między
północnym kierunkiem południka magnetycznego
i danym kierunkiem

Azymut ten można zmierzyć bezpośrednio w terenie
za pomocą busoli, nie można go natomiast zmierzyć na
mapie, ponieważ na mapie zwykle nie ma wykreślonego
kierunku północy magnetycznej

Azymut astronomiczny to jedna ze współrzędnych
horyzontalnych,
kąt dwuścienny między płaszczyzną południka niebieskiego
i płaszczyzną przechodzącą przez dany obiekt oraz
Przez zenit i nadir. Azymut astronomiczny liczy się w kierunku
od południa na zachód, w przeciwieństwie do
azymutu geodezyjnego.
 

Azymut astronomiczny

Azymut geograficzny Ag nazywa się kąt zawarty między
północnym kierunkiem południka geograficznego i kierunkiem
na dany punkt. Azymut ten można zmierzyć na mapie jako
kąt zawarty między południkiem geograficznym i danym
Kierunkiem.

Zależności wynikają z występowania kątów,
są one następujące:

 deklinacja magnetyczna (zboczenie magnetyczne)

 zbieżność południków

 uchylenie magnetyczne

Deklinacja magnetyczna jest to kąt zawarty między kierunkiem
północy geograficznej i magnetycznej, oznaczamy ją literą 

Deklinacja na wschód od południka geograficznego jest dodatnia,
na zachód jest ujemna

Deklinacje magnetyczną obliczamy z następującej zależności:

Pm = Pg +  gdzie  = Pm - Pg

Pg to wartość kątowa południka geograficznego
Pm to wartość kątowa południka magnetycznego

Deklinację można obliczyć również z różnicy azymutów
geograficznego i magnetycznego w następujący sposób:

Ag = Am +  gdzie  = Ag - Am

Ag to azymut geograficzny
Am azymut magnetyczny

Deklinacja magnetyczna

Zbieżność południków jest to kąt zawarty między kierunkiem
północy geograficznej, a kierunkiem północy topograficznej
Zbieżność południków oznaczamy literą 

Zbieżność na wschód od południka geograficznego nazywamy
wschodnią i przyjmujemy ją za dodatnią, natomiast na
zachód – zachodnią i ujemną

Zbieżność południków obliczamy z następującej zależności

Pt = Pg +  gdzie  = Pt - Pg

Pt to wartość kątowa południka topograficznego
Pg to wartość kątowa południka geograficznego

Zbieżność można również obliczyć z różnicy azymutów
geograficznego i topograficznego:

At = Ag -  gdzie  = Ag - At

Zbieżność południków

Uchylenie magnetyczne to kąt zawarty między kierunkiem
północy topograficznej i kierunkiem północy magnetycznej,
oznacza się literą 

Uchylenie magnetyczne obliczamy z zależności

Pm = Pt +  gdzie  = Pm - Pt

Uchylenie magnetyczne

Uchylenie można obliczyć również z różnicy azymutów
topograficznych i magnetycznych

At = Am +  gdzie  = At – Am

Uchylenie na wschód od południka topograficznego nazywamy
wschodnim przyjmujemy jako dodatnie, a na zachód nazywamy
zachodnim i przyjmujemy jako ujemne.
Uchylenie magnetyczne równa się różnicy kątów
deklinacji magnetycznej i zbieżności południków, czyli

 =  +  gdzie  =  - 