Zagadnienia etyki

zawodowej, kompetencji,

odpowiedzialności moralnej i

prawnej fizjoterapeuty

Przygotowała: Dorota Łysoniewska

gr.4

1. Podstawowe pojęcia:

Etyka

(z gr. ethos – zwyczaj, obyczaj)

Jest to dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i
tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać
zasady moralne.

Etyki nie należy mylić z moralnością. Moralność, to z formalnego
punktu widzenia zbiór dyrektyw w formie zdań rozkazujących w
rodzaju: "Nie zabijaj", których słuszności nie da się dowieść ani
zaprzeczyć, można jedynie się do nich stosować lub nie.

Celem etyki jest dochodzenie do źródeł powstawania moralności,
badanie efektów jakie moralność lub jej brak wywiera na ludzi
oraz szukanie podstawowych przesłanek filozoficznych, na
podstawie których dałoby się w racjonalny sposób tworzyć zbiory
nakazów moralnych.

Etyka zawodowa

jest częścią etyki ogólnej.

Jest to zbiór norm moralnych określających postępowanie
przedstawicieli danego zawodu (w tym również zawodu
fizjoterapeuty).

W tym sensie etyka zawodowa jest etyką normatywną, starającą
się opisać wzór osobowy poszukiwany w określonym zawodzie,
cele etyczne tego zawodu, normy postępowania w praktyce
zawodowej oraz typowe konflikty i dylematy etyczne mogące się
pojawić w praktyce zawodowej.

Opisuje ona szczegółowo relacje między pracodawcą a
pracobiorcą, między wykonawcą a odbiorcą rezultatów pracy,
między członkami poszczególnych grup zawodowych itp.

Etyka zawodowa przybiera często formę kodeksu etycznego
danego zawodu, opisującego akceptowany społecznie ideał.

Deontologia

(z gr. deon – to co niezbędne, właściwe;

obowiązek, logos – nauka)

Jest to nauka o powinnościach i obowiązkach.

Jest to dział etyki, zajmujący się postępowaniem moralnym i
klasyfikujący uczynki w kategoriach moralnych.

Wyróżnia się także deontologię lekarską, która stanowi swoisty
kodeks postępowania moralnego lekarzy w stosunku do:
• pacjentów,
• innych lekarzy,
• badań naukowych (np. na zwierzętach).

2. Etyka zawodowa fizjoterapeuty:

Reguły etyki zawodowej fizjoterapeuty określają
postępowanie pracownika z punktu widzenia dobra i zła
moralnego, sprawiedliwości i krzywdy, którą fizjoterapeuta
może wyrządzić podczas swej pracy.

Etyka zawodowa uczula na pokusy i niebezpieczeństwa,
ostrzega przed dokonywaniem nadużyć moralnych
wiążących się z charakterem pracy zawodowej.

Właściwa postawa moralna i solidarność z grupą zawodową
obowiązują nie tylko w pracy, ale i poza obowiązkami
zawodowymi. Osoba zajmująca się rehabilitacją postrzegana
jest w społeczeństwie jako ktoś na kim można polegać, kto
przyjmuje właściwe postawy we własnym życiu rodzinnym,
sąsiedzkim i społecznym.

Predyspozycje moralne przyszłego fizjoterapeuty to cnoty
takie jak: uczciwość, życzliwość, sprawiedliwość,
prawdomówność, wyrozumiałość, dyskrecja i tolerancja.

Wysokie kwalifikacje zawodowe sprzyjają realizacji
określonych wartości moralnych, dlatego na pierwszym
miejscu stawia się wymóg fachowości i rzetelności
zawodowej fizjoterapeuty.

Obowiązki osób zajmujących się rehabilitacją wynikają z
kanonów polskiej szkoły rehabilitacji sformułowanych
przez prof. W. Degę:

1. Powszechność rehabilitacji

Dostępność leczenia usprawniającego powinna być

podstawową zasadą etyczną obowiązującą zarówno lekarzy,
fizjoterapeutów, jak i czynniki decyzyjne oraz instytucje
kontraktujące usługi rehabilitacyjne na danym terenie.

2. Wczesne rozpoczęcie rehabilitacji

Często to ono warunkuje jej skuteczność i przyczynić się

może do profilaktyki niepełnosprawności. Dlatego do
obowiązków fizjoterapeuty należy jak najwcześniejsze
podjęcie działań w takim zakresie, jaki umożliwia stan
chorego i zalecenia lekarskie.

3. Kompleksowość rehabilitacji

Polega na wspólnym (kompleksowym) działaniu zespołu

specjalistów. Dlatego stały kontakt między nimi i dobra
współpraca to konieczne warunki powodzenia rehabilitacji.

4. Ciągłość rehabilitacji

Każde działanie fizjoterapeuty cechować musi właściwy

stosunek do osoby niepełnosprawnej, poszanowanie praw
pacjenta, nawiązanie z nim jak najlepszego kontaktu oraz
dostosowanie sposobu i zakresu działań do jego
indywidualnych potrzeb i możliwości tak, aby zachowanie tej
ciągłości było możliwe.

Podmiotowość pacjenta

Fizjoterapeuta powinien zawsze traktować pacjenta jako
osobę, która jest podmiotem a nie przedmiotem
usprawniania.

Należy widzieć nie tylko „przypadek” ale człowieka, który ma
określone dolegliwości, na każdym kroku natrafia na trudne
do pokonania przeszkody, ale może mieć również swoje
nawyki, przekonania i własne dążenia, a my musimy je
uwzględniać.

Godność pacjenta

Fizjoterapeuta w swej pracy przyczynia się do kreowania
nowej jakości stylu życia osoby niepełnosprawnej, poczucia
wolności w wyborze tego, co może ona robić, przygotowania
jej do aktywności w różnych dziedzinach - Ta wolność wyboru
wpływa najsilniej na poczucie własnej wartości osoby
niepełnosprawnej!

Samoocena i tzw. pozycja socjometryczna, czyli ocena innych,
a także szacunek do samego siebie i szacunek ze strony
innych osób jest warunkiem zachowania godności.

Osoby niepełnosprawne, niezdolne do samodzielnego
poruszania się i samodzielnego wykonywania
podstawowych czynności życia codziennego są w specyficznej
i trudnej sytuacji. Dla wielu z nich trudny do przyjęcia jest
fakt, że ktoś inny podejmuje za nich decyzje o ich życiu i
leczeniu, ustala porządek dnia i zabiegów.

Jednym z podstawowych obowiązków osób zajmujących się
rehabilitacją powinno więc być przestrzeganie zasady
szacunku dla osoby pacjenta, zachowania jego anonimowości,
nie narażania na niepotrzebne cierpienie i bolesne
zabiegi, szczególnie jeśli nie wyraża na nie zgody.

Niezależność osoby niepełnosprawnej

Reguły chroniące człowieka przed przemocą powinny
zapewniać niezależność osobie niepełnosprawnej tak
dalece, jak pozwala na to jej sytuacja.

W przypadkach znacznego stopnia niepełnosprawności,
który wiąże się z dużym ograniczeniem lub brakiem
możliwości samodzielnej egzystencji, niezależność ta
pozostaje raczej w sferze myśli, poglądów i ewentualnych
decyzji.

Powinniśmy jednak starać się zapewnić osobie
niepełnosprawnej tak wiele wolności, jak tylko jest to
możliwe w jej sytuacji. Pozwolić na korzystanie z
równych z innymi uprawnień, a także swobodne
przekazywanie myśli i poglądów.

Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy oraz wywieranie
jakiejkolwiek presji (fizycznej oraz psychicznej) na osoby
słabsze, które nie mogą same się bronić. Takie zachowanie
godzi w wolność należną każdemu człowiekowi.

Prywatność pacjenta

Człowiek chory, przebywający w szpitalu lub
niepełnosprawny, zależny od pomocy innych osób jest
szczególnie narażony na naruszenie prywatności.

Obrona pacjenta przed ludzką ciekawością, nieuprawnioną
poufałością, niedyskrecją, brakiem delikatności, powinna być
naczelną zasadą wszystkich osób pracujących z chorymi, w
tym fizjoterapeutów.

Brakiem dyskrecji i podważaniem zaufania jest np.
informowanie osób postronnych o stanie zdrowia pacjenta,
powtarzanie zasłyszanych na ten temat opinii lub dowolna
interpretacja jego zachowań czy wypowiedzi.

Zaufanie w relacji pacjent – terapeuta

• Zaufanie, które pacjent ma do lekarza czy fizjoterapeuty jest

bardzo ważne, ponieważ to oni decydują o jego zdrowiu i
przyszłości.

• Wynika to z niepisanej umowy społecznej, która daje nam

prawo oczekiwania, że nie będziemy oszukani czy okłamani
ani narażeni na niebezpieczeństwo, a w przypadku
pracowników ochrony zdrowia, że będziemy dobrze
traktowani i prawidłowo leczeni.

• W stosunkach z pacjentami kłamstwem i nadużyciem

zaufania może być np. podtrzymanie złudzeń lub
przemilczanie pewnych faktów, świadoma intencja
wprowadzenia w błąd.

• Uczciwość w praktyce fizjoterapeuty wyraża się w

rzetelności przestrzegania czasu i zakresu zabiegów oraz
innych usług oraz nie pobierania zawyżonego lub
nienależnego honorarium.

Sprawiedliwość

• Należy unikać niesprawiedliwości społecznej, jaką jest

spychanie na margines pewnych osób lub grup ze względów
zdrowotnych, wiekowych, religijnych, rasowych czy innych.

• Sprawiedliwość społeczna wymaga stwarzania równych

szans np. dla osób niepełnosprawnych - dawanie im
preferencji w imię sprawiedliwości, ułatwianie startu
życiowego młodzieży niepełnosprawnej, umożliwienie
przejścia tych samych etapów edukacji rozwoju, które
zagwarantowane są dla zdrowych członków społeczeństwa.

Dylematy etyczne w rehabilitacji:

Paternalizm –

ograniczanie wolności ludzi bez ich zgody.

Jest zjawiskiem często spotykanym w szpitalach, zakładach

wychowawczych czy szkołach.

Jest to sytuacja skomplikowana i wątpliwa moralnie, kiedy

ingerowanie w wolność jednostki odbywa się w imię
dobra, szczęścia czy interesów osoby, wobec której
zastosowano przymus.

Usprawiedliwieniem dla takiego działania jest zapewnienie

podopiecznym pewnych korzyści lub obawa, by nie uczynili
sobie krzywdy.

W działaniach fizjoterapeuty może przejawiać się poprzez

pouczanie, nakazywanie pewnych zachowań lub zabranianie
czegoś zapominając, że pacjent jako osoba wolna ma prawo
decydować o swoim losie i swoim leczeniu.

Uzasadnieniem paternalizmu w medycynie i rehabilitacji jest
przekonanie, że specjalista jest lepiej zorientowany w
potrzebach terapeutycznych pacjenta niż on sam.

Poszanowanie autonomii chorego powinno pozostać naczelną
zasadą przed przystąpieniem do każdej terapii, także w
rehabilitacji.

Metody leczenia, miejsce, czas i cele rehabilitacji powinny być
uzgadniane z pacjentem, tak aby był on pełnoprawnym
uczestnikiem procesu terapeutycznego.

Inne wątpliwe moralnie sytuacje z jakimi może zetknąć się
fizjoterapeuta to:
•

propozycje o charakterze korupcyjnym

•

problem wykorzystywania seksualnego pacjentów

•

mobbing w miejscu pracy

3. Kodeks Etyki Lekarskiej

•

Nie istnieje kodeks etyki zawodu fizjoterapeuty.

• Fizjoterapeuci w swojej praktyce zawodowej powinni kierować
się przede wszystkim wybranymi przepisami

Kodeksu Etyki

Lekarskiej

. W przypadkach i sytuacjach, które nie są

uregulowane formalnymi przepisami i podręcznikową wiedzą
kierować się powinni dobrze pojętym dobrem pacjenta oraz
własnym sumieniem.

•

Przysięga Hipokratesa

składana przez lekarzy od

starożytności, jako pierwsza zawierała podstawy etyki lekarskiej.
Wbrew powszechnej opinii jej autorem nie był sam Hipokrates,
lecz jego uczniowie.

• Po zbrodniach dokonanych przez lekarzy niemieckich podczas II
wojny światowej Światowa Organizacja Lekarzy podczas zjazdu w
Genewie w 1948 r. opracowała nowożytną wersję przysięgi -

Deklarację Genewską

, zmienianą następnie w latach 1968,

1983, 1994 i 2005.

• W Polsce obowiązuje obecnie

Przyrzeczenie Lekarskie

stanowiące część Kodeksu Etyki Lekarskiej uchwalonego przez
Krajowy Zjazd Lekarzy.

Przysięga Hipokratesa:

„

Przysięgam na Apollona lekarza, na Asklepiosa, Hygieje, i Panaceje oraz

na wszystkich bogów i boginie, biorąc ich na świadków, że wedle mej

możności i rozeznania będę dochowywał tej przysięgi i tych zobowiązań.

Mistrza mego w tej sztuce będę szanował na równi z rodzicami, będę się

dzielił z nim mieniem i na żądanie zaspokajał jego potrzeby: synów jego

będę uważał za swoich braci i będę uczył ich swej sztuki, gdyby

zapragnęli się w niej kształcić, bez wynagrodzenia i żadnego

zobowiązania z ich strony; prawideł, wykładów i całej pozostałej nauki

będę udzielał swym synom, synom swego mistrza oraz uczniom,

wpisanym i związanym prawem lekarskim, poza tym nikomu innemu.

Będę stosował zabiegi lecznicze wedle mych możności i rozeznania ku

pożytkowi chorych, broniąc ich od uszczerbku i krzywdy.

Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu

nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka

poronnego. W czystości i niewinności zachowam życie swoje

i sztukę swoją.

Nie będę operował chorych na kamicę, pozostawiając to ludziom

zawodowo stosującym ten zabieg.

Do jakiegokolwiek wejdę domu, wejdę doń dla pożytku chorych, nie po

to, żeby świadomie wyrządzać krzywdę lub szkodzić w inny sposób,

wolny od pożądań zmysłowych tak wobec niewiast jak i mężczyzn, wobec

wolnych i niewolników.

Cokolwiek bym podczas leczenia, czy poza nim, z życia ludzkiego ujrzał,

czy usłyszał, czego nie należy na zewnątrz rozgłaszać, będę milczał,

zachowując to w tajemnicy.

Jeżeli dochowam tej przysięgi, i nie złamię jej, obym osiągnął

pomyślność w życiu i pełnieniu tej sztuki, ciesząc się uznaniem

ludzi po wszystkie czasy; jeżeli ją przekroczę i złamię, niech mnie

los przeciwny dotknie.”

PRZYRZECZENIE LEKARSKIE:

„

Przyjmuję z szacunkiem i wdzięcznością dla moich Mistrzów

nadany mi tytuł lekarza i w pełni świadomy związanych z nim

obowiązków przyrzekam:

•

obowiązki te sumiennie spełniać;

•

służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;

•

według najlepszej mej wiedzy przeciwdziałać cierpieniu i

zapobiegać chorobom, a chorym nieść pomoc bez żadnych

różnic, takich jak: rasa, religia, narodowość, poglądy

polityczne, stan majątkowy i inne, mając na celu wyłącznie ich

dobro i okazując im należny szacunek;

•

nie nadużywać ich zaufania i dochować tajemnicy lekarskiej

nawet po śmierci chorego;

•

strzec godności stanu lekarskiego i niczym jej nie splamić, a

do kolegów lekarzy odnosić się z należną im życzliwością, nie

podważając zaufania do nich, jednak postępując bezstronnie i

mając na względzie dobro chorych;

•

stale poszerzać swą wiedzę lekarską i podawać do

wiadomości świata lekarskiego wszystko to, co uda mi się

wynaleźć i udoskonalić

PRZYRZEKAM TO UROCZYŚCIE!”

Wybrane przepisy Kodeksu Etyki Lekarskiej

obowiązujące w zawodzie fizjoterapeuty:

Część ogólna:

Art. 1.

1. Zasady etyki lekarskiej (zawodu fizjoterapeuty) wynikają z

ogólnych norm etycznych.

2. Zobowiązują one lekarza (fizjoterapeutę) do przestrzegania

praw człowieka i dbania o godność zawodu lekarskiego
(fizjoterapeuty).

(…)

Art. 2.

2. Najwyższym nakazem etycznym lekarza (fizjoterapeuty) jest

dobro chorego - salus aegroti suprema lex esto („Zdrowie
chorego najwyższym prawem”)

(…)

Art. 3.

Lekarz (fizjoterapeuta) powinien zawsze wypełniać swoje
obowiązki z poszanowaniem człowieka bez względu
na wiek, płeć, rasę, wyposażenie genetyczne, narodowość,
wyznanie, przynależność społeczną, sytuację materialną,
poglądy polityczne lub inne uwarunkowania.

Art. 4.

Dla wypełnienia swoich zadań lekarz (fizjoterapeuta) powinien
zachować swobodę działań zawodowych, zgodnie ze swoim
sumieniem i współczesną wiedzą.
(…)
Część szczegółowa:

Rozdział I

Postępowanie lekarza (fizjoterapeuty) wobec pacjenta

Art. 6.

Lekarz (fizjoterapeuta) ma swobodę wyboru w zakresie metod
postępowania, które uzna za najskuteczniejsze.
Powinien jednak ograniczyć czynności (…) do rzeczywiście
potrzebnych choremu zgodnie z aktualnym stanem wiedzy.

Jakość opieki medycznej

Art. 8.

Lekarz (fizjoterapeuta) powinien przeprowadzać wszelkie
postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze z
należytą starannością, poświęcając im niezbędny czas.

Art. 9.

Lekarz (fizjoterapeuta) może podejmować leczenie jedynie po
uprzednim zbadaniu pacjenta.
(…)

Art. 10.

1. Lekarz (fizjoterapeuta) nie powinien wykraczać poza swoje
umiejętności zawodowe przy wykonywaniu czynności
diagnostycznych, zapobiegawczych, leczniczych i orzeczniczych.
(…)

Poszanowanie praw pacjenta

Art. 12.

1. Lekarz (fizjoterapeuta) powinien życzliwie i kulturalnie
traktować pacjentów, szanując ich godność osobistą, prawo do
intymności i prywatności.

2. Relacje między pacjentem, a lekarzem (fizjoterapeutą)
powinny opierać się na ich wzajemnym zaufaniu; (…)

Art. 13.

1. Obowiązkiem lekarza (fizjoterapeuty) jest respektowanie
prawa pacjenta do świadomego udziału w podejmowaniu
decyzji dotyczących jego zdrowia.
2. Informacja udzielona pacjentowi powinna być sformułowana
w sposób dla niego zrozumiały.
(…)

Art. 14.

Lekarz (fizjoterapeuta) nie może wykorzystywać swego wpływu
na pacjenta w innym celu niż leczniczy.

Art. 15.

1. Postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze
wymaga zgody pacjenta. Jeżeli pacjent nie jest zdolny do
świadomego wyrażenia zgody, powinien ją wyrazić jego
przedstawiciel ustawowy lub osoba faktycznie opiekująca się
pacjentem.

Art. 18.

Lekarz (fizjoterapeuta) nie może sprzeciwiać się, by chory
zasięgał opinii o stanie swego zdrowia i postępowaniu lekarskim
(rehabilitacyjnym) u innego lekarza (fizjoterapeuty). Na życzenie
pacjenta powinien ułatwić mu taką konsultację.

Art. 19.

Chory w trakcie leczenia ma prawo do korzystania z opieki
rodziny lub przyjaciół a także do kontaktów z duchownym.
Lekarz (fizjoterapeuta) powinien odnosić się ze zrozumieniem do
osób bliskich choremu wyrażających wobec lekarza
(fizjoterapeuty) obawy o zdrowie i życie chorego.

Art. 20.

Lekarz (fizjoterapeuta) podejmujący się opieki nad chorym
powinien starać się zapewnić mu ciągłość leczenia (rehabilitacji)
(…)

Art. 21.

W przypadku popełnienia przez lekarza (fizjoterapeutę)
poważnej pomyłki lub wystąpienia nieprzewidzianych powikłań
w trakcie leczenia (rehabilitacji), lekarz (fizjoterapeuta)
powinien poinformować o tym chorego oraz podjąć działania dla
naprawy ich następstw.
(…)

Tajemnica lekarska (zawodowa)

Art. 23.

Lekarz (fizjoterapeuta) ma obowiązek zachowania tajemnicy
lekarskiej (zawodowej). Tajemnicą są objęte wiadomości o
pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez lekarza
(fizjoterapeutę) w związku z wykonywanymi czynnościami
zawodowymi.(…)

Art. 24.

Nie jest naruszeniem tajemnicy lekarskiej (zawodowej)
przekazanie informacji o stanie zdrowia pacjenta innemu
lekarzowi (fizjoterapeucie), jeżeli jest to niezbędne dla dalszego
leczenia (przebiegu rehabilitacji) lub wydania orzeczenia o
stanie zdrowia pacjenta.

Art. 25.

Zwolnienie z zachowania tajemnicy lekarskiej może nastąpić:

• gdy pacjent wyrazi na to zgodę,

• jeśli zachowanie tajemnicy w sposób istotny zagraża zdrowiu lub
życiu pacjenta lub innych osób, oraz

• jeśli zobowiązują do tego przepisy prawa.
(…)

Art. 27.

Lekarz (fizjoterapeuta) ma prawo do ujawnienia zauważonych
faktów zagrożenia zdrowia lub życia w wyniku łamania praw
człowieka.

Art. 28.

Lekarz (fizjoterapeuta) powinien czuwać nad tym, by osoby
asystujące lub pomagające mu w pracy przestrzegały tajemnicy
zawodowej. (…) Lekarz (fizjoterapeuta) musi czuwać nad
prawidłowym prowadzeniem dokumentacji oraz zabezpieczeniem
przed jej ujawnieniem. Dokumentacja powinna zawierać wyłącznie
informacje potrzebne do postępowania lekarskiego
(rehabilitacyjnego).
(…)

Art. 42.

Lekarz (fizjoterapeuta) przeprowadzający eksperyment
leczniczy powinien być przeświadczony, że spodziewane
korzyści dla pacjenta przeważają w istotny sposób nad
nieuniknionym ryzykiem.

Art. 42a.

Lekarz (fizjoterapeuta) przeprowadzając eksperyment leczniczy
nie może narażać pacjenta na ryzyko w istotnym stopniu
większe niż to, które grozi osobie nie poddanej temu
eksperymentowi. (…)

Art. 43.

Od osoby, która ma być poddana eksperymentowi medycznemu,
lekarz (fizjoterapeuta) musi uzyskać zgodę po uprzednim
poinformowaniu jej o wszystkich aspektach
doświadczenia, które mogą jej dotyczyć, oraz o prawie do
odstąpienia w każdym czasie od udziału w eksperymencie. (…)

Rozdział II

Badania naukowe i eksperymenty biomedyczne

Art. 49.

Należy ściśle przestrzegać praw autorskich w publikacjach
naukowych. Dopisywanie swego nazwiska do prac zespołów, w
których się nie uczestniczyło lub pomijanie nazwisk osób, które
brały w nich udział jest naruszeniem zasad etyki. Wykorzystanie
materiału klinicznego do badań naukowych wymaga zgody
kierownika kliniki lub ordynatora oddziału leczących pacjenta.

Art. 50.

Wyniki badań przeprowadzonych niezgodnie z zasadami etyki nie
powinny być publikowane.

Art. 51.

Wymagane jest uzyskanie zgody pacjenta lub jego przedstawiciela
ustawowego na udział w demonstracjach naukowych lub
dydaktycznych.
Należy starać się o zachowanie anonimowości osoby
demonstrowanej. (…)

Rozdział III

Stosunki wzajemne między lekarzami

(fizjoterapeutami)

Art. 53.

Doświadczeni lekarze (fizjoterapeuci) winni służyć radą i pomocą
mniej doświadczonym kolegom, zwłaszcza w trudnych
przypadkach klinicznych.
Lekarze (fizjoterapeuci) pełniący funkcje kierownicze powinni
traktować swoich pracowników zgodnie z zasadami etyki.
Lekarze (fizjoterapeuci) pełniący funkcje kierownicze są
zobowiązani do szczególnej dbałości o dobro chorego oraz o
warunki pracy i rozwoju zawodowego podległych im osób.

Art. 54.

W razie wątpliwości diagnostycznych i leczniczych lekarz
(fizjoterapeuta) powinien, w miarę możliwości, zapewnić
choremu konsultację innego lekarza (fizjoterapeuty). Opinia
konsultanta ma charakter doradczy, gdyż za całość postępowania
odpowiada lekarz (fizjoterapeuta) prowadzący leczenie
(rehabilitację).
(…)

ROZDZIAŁ IV

Zasady postępowania w praktyce lekarskiej

(fizjoterapeutycznej)

Art. 56.

Powinnością każdego lekarza (fizjoterapeuty) jest stałe
uzupełnianie i doskonalenie swej wiedzy i umiejętności
zawodowych, a także przekazywanie ich swoim
współpracownikom.
(…)

Art. 57.

Lekarzowi (fizjoterapeucie) nie wolno posługiwać się metodami
uznanymi przez naukę za szkodliwe, bezwartościowe lub nie
zweryfikowanymi naukowo. Nie wolno mu także
współdziałać z osobami zajmującymi się leczeniem, a nie
posiadającymi do tego uprawnień.
Wybierając formę diagnostyki lub terapii lekarz (fizjoterapeuta)
ma obowiązek kierować się przede wszystkim kryterium
skuteczności i bezpieczeństwa chorego oraz nie narażać go na
nieuzasadnione koszty.
(…)

Art. 58.

Lekarz (fizjoterapeuta) powinien odnosić się z należytym
szacunkiem i w sposób kulturalny do personelu medycznego i
pomocniczego.
(…)

Art. 61.

(…) lekarz (fizjoterapeuta) nie powinien spełniać poleceń
pracodawcy sprzecznych z zasadami etyki i deontologii
lekarskiej.

Art. 62.

Praktykę lekarską (rehabilitacyjną) wolno wykonywać wyłącznie
pod własnym nazwiskiem. Lekarzowi (fizjoterapeucie) wolno
używać tylko należnych mu tytułów zawodowych i naukowych.

(…)

Art. 64.

W czasie wykonywania swej pracy lekarz (fizjoterapeuta) musi
zachować trzeźwość i nie podlegać działaniu jakichkolwiek
środków uzależniających.

Art. 65.

Lekarzowi (fizjoterapeucie) nie wolno narzucać swych usług
chorym, lub pozyskiwać pacjentów w sposób niezgodny z
zasadami etyki i deontologii lekarskiej oraz lojalności wobec
kolegów.

ROZDZIAŁ VI

Zasady końcowe

Art. 76.

W wypadkach nie przewidzianych w Kodeksie Etyki Lekarskiej
należy kierować się zasadami wyrażonymi w uchwałach władz
samorządu lekarskiego, w orzecznictwie sądów
lekarskich oraz dobrymi obyczajami przyjętymi przez środowisko
lekarskie (fizjoterapeutów).

4. Podstawy prawne zawodu

fizjoterapeuty:

Zgodnie z informacjami udzielanymi przez Polskie Towarzystwo
Fizjoterapii zawód fizjoterapeuty regulują obecnie następujące
akty prawne:

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z dnia 30 sierpnia

1991 r. Dz. U. z dnia 14 października 1991 r.

 określa rehabilitację leczniczą jako jedno ze Świadczeń
Zdrowotnych (Art.3.)

 zalicza rehabilitację do świadczeń podstawowej opieki
zdrowotnej udzielanych przez przychodnie, ośrodki zdrowia i
poradnie, w warunkach ambulatoryjnych lub domowych, w
miejscu zamieszkania lub pobytu osoby potrzebującej tych
świadczeń (Art.27. pkt 1,2)

 opisuje zakres świadczeń zdrowotnych udzielanych przez
Zakłady rehabilitacji leczniczej oraz Zakłady opiekuńczo –
lecznicze (Art.32., Art..32c.1.)



określa czas pracy pracowników zatrudnionych w Zakładach

opieki zdrowotnej, w tym w pracowniach fizykoterapii i
kinezyterapii (Art.32g.)

Ustawa o świadczeniach finansowanych ze środków

publicznych, Dz.U.04.210.2135, z dn. 27.08.2004 r.

publicznych, Dz.U.04.210.2135, z dn. 27.08.2004 r.
 zalicza rehabilitację leczniczą do usług zapewnianych i
finansowanych ze środków publicznych na zasadach i w zakresie
określonym w ustawie (Art.15.2. p.6)

Ustawa o Kulturze Fizycznej, Dz.U. 0181 889, z dnia 18

stycznia 1996 r.

stycznia 1996 r.
 określa rehabilitację ruchową jako jeden ze sposobów
realizowania podstawowych celów kultury fizycznej, do których
należy m.in. dbałość o prawidłowy rozwój
psychofizyczny i zdrowie wszystkich obywateli



definiuje rehabilitację ruchową jako „proces mający na celu

przywrócenie, poprawę lub utrzymanie psychofizycznej sprawności
osób czasowo lub trwale niepełnosprawnych za pomocą
specjalnych zabiegów i ćwiczeń fizycznych - w oparciu o
wiedzę medyczną” (Art.2.1, Art.2.2.)
 określa kto może prowadzić zajęcia z rehabilitacji ruchowej oraz
zabiegi fizjoterapeutyczne (Art.43.1.)

Ustawa Kodeks Karny z dnia 6 czerwca 1997 r.

 nakłada karę pozbawienia wolności, od 3 miesięcy do lat 5,
na osoby, które nieumyślnie spowodowały śmierć człowieka lub
spowodowały naruszenie czynności narządu ciała lub inny
rozstrój zdrowia, niż określony w artykułach tej ustawy
(Art.155., Art.157.§1.)

 nakłada karę ograniczenia wolności lub pozbawienia
wolności do lat 2 na osoby, które spowodowały naruszenie
czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie
dłużej niż 7 dni, chyba, że osoby te działały nieumyślnie -
wówczas podlegają karze grzywny, ograniczenia wolności lub
pozbawienia wolności do roku (Art.157.§2.)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8

grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i

specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej

stosowania

 zawiera ono wykaz specjalistów ochrony zdrowia
niesklasyfikowanych w innych aktach prawnych

 Pod numerem 223903 widnieje zawód „Fizjoterapeuta”

Uchwała Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego z dnia 10

października 2002 r.

w sprawie standardów nauczania dla studiów zawodowych

na kierunku fizjoterapia na podstawie art. 35 ust. 2, p. 2

ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie

wyższym /Dz.U.Nr 65 poz. 335 z późniejszymi zmianami/.

 określa standardy nauczania dla kierunku Fizjoterapia - studia
zawodowe

Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2002

r. w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach

mających zastosowanie w ochronie zdrowia /Dz. U.

02. 173.1419/

 przedstawia tryb postępowania dotyczący realizacji i naboru na
specjalizację z fizjoterapii (§13)

Dyrektywa Rady 89/48/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w

sprawie ogólnego systemu uznawania

dyplomów ukończenia

studiów wyższych, przyznawanych po ukończeniu

kształcenia i szkolenia

zawodowego trwających co najmniej

trzy lata.

Dyrektywa Rady 92/51/EWG z dnia 18 czerwca 1992 r.

uzupełniająca

dyrektywę 89/48/EWG.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r.

w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności PKD

 w sekcji N 85 Ochrona Zdrowia i Pomoc Społeczna pod
numerem 14.A umieszczono Działalność Fizjoterapeutyczną wraz
z definicją oraz wykazem miejsc, w których może być prowadzona

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 29

marca 1999 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od

pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy

w publicznych zakładach opieki zdrowotnej /Dz.U. 1999 Nr

30 poz. 300/

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 stycznia 2003

r. w sprawie kwalifikacji osób wydających produkty lecznicze

w placówkach obrotu poza aptecznego, a także wymogów,

jakim powinien odpowiadać lokal i wyposażenie tych

placówek oraz punktów aptecznych

upoważnia ono osoby posiadające tytuł zawodowy magistra
farmacji, magistra rehabilitacji, magistra fizjoterapii, technika
farmaceutycznego, technika fizjoterapii do pracy w sklepach
specjalistycznego zaopatrzenia medycznego

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 20

kwietnia 1995 r.

w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności

 w rozdziale VI „Ochrona Zdrowia” znajduje się zapis mówiący
o tym, że „specjalista z rehabilitacji ruchowej jest
bezpośrednio związany z ochroną zdrowia i współpracuje na
zasadzie partnerstwa zawodowego z lekarzem w zakresie
rehabilitacji leczniczej” i w związku z tym zawód fizjoterapeuty
jest zawodem medycznym

Zaliczenie zawodu fizjoterapeuty do zawodów medycznych

jest potwierdzone

Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie Rejestracji

Zakładów Opieki Zdrowotnej

Zakładów Opieki Zdrowotnej,

 w załączniku 5 w części dotyczącej personelu medycznego
zawarta jest lista osób wykonujących zawód medyczny i w tej
grupie zawodów medycznych wyszczególniony jest magister
rehabilitacji ruchowej

Przynależność zawodu fizjoterapeuty do zawodów

medycznych, których wykonywanie nie jest obciążone 22%
podatkiem VAT potwierdza Główny Urząd Statystyczny, który w

Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie Polskiej

Klasyfikacji Usług

Klasyfikacji Usług jednoznacznie określa usługę fizjoterapeuty
jako usługę medyczną a nie paramedyczną

5. Projekt Ustawy o niektórych zawodach

medycznych

Prace nad przedmiotowym projektem poprzedzały prace nad

projektem ustawy o zawodach wykonywanych w ochronie
zdrowia, zgodnie z którym zawód fizjoterapeuty był zawodem
paramedycznym

W lutym 2004 r. projekt ustawy o zawodach wykonywanych w

ochronie zdrowia został wysłany do uzgodnień zewnętrznych.

Z powodu bardzo licznych uwag zgłoszonych w procesie

uzgodnień zewnętrznych proces legislacyjny nad ówczesnym
projektem został wstrzymany a na podstawie doświadczeń oraz
zgłaszanych uwag do ówczesnego projektu przygotowano nowy
projekt regulujący wybrane zawody medyczne: „ Projekt ustawy
o niektórych zawodach medycznych”.

Ustawa ta dotyczy 18 zawodów określonych jako „medyczne”,

w tym zawodu fizjoterapeuty

Rozdział 1

(art. 1-3) projektu ustawy zawiera postanowienia

ogólne, w tym określa, na czym polega wykonywanie zawodu
medycznego.

Kwalifikacje niezbędne do wykonywania poszczególnych
zawodów medycznych oraz główne zadania zawodowe, do
wykonywania których uprawnieni są poszczególni profesjonaliści,
określają załączniki do ustawy.

Przepisy te określają także warunki, jakie musi spełniać osoba w
celu wykonywania zawodu

Rozdział 2

(art. 4-12) zawiera przepisy dotyczące rejestru osób

uprawnionych do wykonywania zawodów w ochronie zdrowia.

Projekt ustawy przewiduje, że rejestr ten będzie prowadzony
przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

Projekt ustawy o niektórych zawodach

medycznych składa się z następujących

rozdziałów:

Rozdział 3

(art. 13-19) zawiera ogólne zasady wykonywania

zawodów medycznych.

Na osoby wykonujące zawody medyczne nakłada się między
innymi obowiązek zachowania w tajemnicy uzyskanych w
związku z wykonywaniem zawodu informacji związanych z
pacjentem

Rozdział 4

(art. 20-31) zawiera przepisy regulujące zasady

kształcenia ustawicznego osób wykonujących zawody medyczne.

Z uwagi na specyfikę tych zawodów art. 20 stanowi, iż osoba
wykonująca zawód medyczny ma nie tylko prawo, ale i
obowiązek ustawicznego kształcenia się, na które składa się
zarówno kształcenie podyplomowe prowadzone
w zinstytucjonalizowanej formie jak i samokształcenie

Rozdział 5

( art.33-59) zawiera postanowienia dotyczące

odpowiedzialności zawodowej osoby wykonującej zawód
medyczny w przypadku nienależytego lub nierzetelnego
przestrzegania określonych w ustawie obowiązków

Rozdział 6

zawiera przepisy karne dotyczący odpowiedzialności

w przypadku wykonywania zawodu, mimo nie spełniania
określonych w ustawie warunków oraz w przypadku
zatrudniania takiej osoby

Rozdział 7

zawiera przepisy przejściowe i końcowe.

Korzyści wynikające z wprowadzenia ustawy o

niektórych zawodach medycznych:

Ustawa ta zbiera przepisy obecnie regulujące zawód

fizjoterapeuty w jeden akt prawny

Ustawa ta jednoznacznie określa zawód fizjoterapeuty jako

zawód medyczny

Ustawa ta określa kwalifikacje i zasady wykonywania zawodów

medycznych, które do tej pory nie zostały objęte przepisami
polskiego prawa, są natomiast uregulowane w prawodawstwie
innych państw członkowskich Unii Europejskiej

Projektowane przepisy wprowadzają zasady pozwalające

wykonywać wskazane zawody medyczne tylko profesjonalistom w
danym zawodzie.

Pozwoli to wyeliminować osoby, które świadczą usługi bez
odpowiednich kwalifikacji i doświadczenia, co może niekiedy
zagrażać życiu lub zdrowiu pacjentów, a także podważać zaufanie
społeczności do zawodu fizjoterapeuty.

Bibliografia:

Cywińska – Wasilewska G. „Podstawowe problemy rehabilitacji
i etyka”, AWF im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, Poznań
2004

Kodeks Etyki Lekarskiej

Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych

Internet:

www.nil.org.pl

www.fizjoterapia.org.pl

www.mz.gov.pl

www.premier.gov.pl

Dziękuję za

uwagę

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43