Zasada podziału

Zasada podziału

władzy i równowagi

władzy i równowagi

władz –system

władz –system

organów

organów

państwowych

państwowych

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia



w aktualnej Konstytucji RP która na XIII rozdziałów

w aktualnej Konstytucji RP która na XIII rozdziałów

liczących 243 artykuły poświęciła strukturom władzy

liczących 243 artykuły poświęciła strukturom władzy

publicznej osiem rozdziałów i 140 artykułów

publicznej osiem rozdziałów i 140 artykułów



Władza

Władza

w stosunkach politycznych - organy czy osoby

w stosunkach politycznych - organy czy osoby

wyposażone przez państwo w uprawnienia władcze,

wyposażone przez państwo w uprawnienia władcze,

powołane do realizacji władzy państwowej czy władzy

powołane do realizacji władzy państwowej czy władzy

określonej zbiorowości.

określonej zbiorowości.



Aparat państwowy

Aparat państwowy

- zespół ludzi odpowiednio

- zespół ludzi odpowiednio

zorganizowany, powołany do wypełniania zadań

zorganizowany, powołany do wypełniania zadań

państwa w trybie określonym przez prawo i w tym celu

państwa w trybie określonym przez prawo i w tym celu

wyposażony w specyficzne środki prawne, włącznie z

wyposażony w specyficzne środki prawne, włącznie z

prawem stosowania przymusu państwowego

prawem stosowania przymusu państwowego



Organ państwowy

Organ państwowy

- część składową aparatu

- część składową aparatu

państwowego, która od innych różni się trzema

państwowego, która od innych różni się trzema

elementami: zakresem powierzonych kompetencji

elementami: zakresem powierzonych kompetencji

(najważniejszy), strukturą organizacyjną , trybem

(najważniejszy), strukturą organizacyjną , trybem

działania

działania

Kryteria klasyfikacji

Kryteria klasyfikacji

organów państwowych

organów państwowych



kryterium składu - jednoosobowe i wieloosobowe,

kryterium składu - jednoosobowe i wieloosobowe,



kryterium terytorialnego zakresu działania –

kryterium terytorialnego zakresu działania –

centralne i terenowe,

centralne i terenowe,



kryterium zakresu działania w imieniu państwa –

kryterium zakresu działania w imieniu państwa –

samoistne i niesamoistne,

samoistne i niesamoistne,



z uwagi na podstawy prawne istnienia organów

z uwagi na podstawy prawne istnienia organów

państwowych - organy podstawowe, których byt

państwowych - organy podstawowe, których byt

opiera się na przepisach konstytucji, organy

opiera się na przepisach konstytucji, organy

pozakonstytucyjne, których podstawy prawne

pozakonstytucyjne, których podstawy prawne

istnienia, zawarte w ustawach zwykłych

istnienia, zawarte w ustawach zwykłych



System organów

System organów

- wyraża specyficzne formy

- wyraża specyficzne formy

organizacyjne, określony typ stosunków wzajemnych

organizacyjne, określony typ stosunków wzajemnych

łączących ze sobą poszczególne ogniwa aparatu

łączących ze sobą poszczególne ogniwa aparatu

państwowego

państwowego

Czynniki decydujące o

Czynniki decydujące o

kształcie systemu organów

kształcie systemu organów

Na kształt systemu mają wpływ:

Na kształt systemu mają wpływ:

1. zasady:

1. zasady:



1) zasada suwerenności narodu,

1) zasada suwerenności narodu,



2) demokratycznego państwa prawnego,

2) demokratycznego państwa prawnego,



3) podziału władzy,

3) podziału władzy,



4) systemu przedstawicielskiego,

4) systemu przedstawicielskiego,



5) parlamentarno-gabinetowego

5) parlamentarno-gabinetowego

systemu rządów,

systemu rządów,



6) samorządu terytorialnego

6) samorządu terytorialnego

2.

2.

model realizacji władzy państwowej

model realizacji władzy państwowej

Konstytucyjny system

Konstytucyjny system

organów

organów



a) organy ustawodawcze (ustawa zasadnicza poświęca

a) organy ustawodawcze (ustawa zasadnicza poświęca

im rozdział IV),

im rozdział IV),



b) organy wykonawcze (rozdział V i VI),

b) organy wykonawcze (rozdział V i VI),



c) organy sądowe (rozdział VIII),

c) organy sądowe (rozdział VIII),



d) organy kontroli państwowej i ochrony prawa

d) organy kontroli państwowej i ochrony prawa

(rozdział IX).

(rozdział IX).



Nowym rozwiązaniem prawnym na tle dotychczas

Nowym rozwiązaniem prawnym na tle dotychczas

obowiązujących norm konstytucyjnych jest to, że

obowiązujących norm konstytucyjnych jest to, że

Konstytucja określa sposoby rozstrzygania sporów

Konstytucja określa sposoby rozstrzygania sporów

kompetencyjnych występujących między organami

kompetencyjnych występujących między organami

państwowymi.

państwowymi.



Reguluje także w sposób daleko pełniejszy, niż to

Reguluje także w sposób daleko pełniejszy, niż to

czyniły dotychczasowe przepisy ustawy zasadniczej,

czyniły dotychczasowe przepisy ustawy zasadniczej,

kwestie związane z działaniem organów państwowych

kwestie związane z działaniem organów państwowych

w warunkach stanów nadzwyczajnych.

w warunkach stanów nadzwyczajnych.

Organy ustawodawcze -

Organy ustawodawcze -

funkcje

funkcje



Stanowienie prawa –funkcja podstawowa

Stanowienie prawa –funkcja podstawowa



Sejm i Senat otrzymały kompetencje kreacyjne

Sejm i Senat otrzymały kompetencje kreacyjne



Sejm realizuje niezwykle ważną funkcję

Sejm realizuje niezwykle ważną funkcję

kontrolną w stosunku do Rady Ministrów

kontrolną w stosunku do Rady Ministrów



Konstytucja powierza Sejmowi ważne zadanie

Konstytucja powierza Sejmowi ważne zadanie

w zakresie pociągania Rady Ministrów i jej

w zakresie pociągania Rady Ministrów i jej

członków do odpowiedzialności parlamentarnej

członków do odpowiedzialności parlamentarnej

(po litycznej), a także konstytucyjnej . W

(po litycznej), a także konstytucyjnej . W

przypadku prezydenta prawo stawiania go w

przypadku prezydenta prawo stawiania go w

stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu jest

stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu jest

realizowane przez posłów i senatorów

realizowane przez posłów i senatorów

tworzących łącznie Zgromadzenie Narodowe.

tworzących łącznie Zgromadzenie Narodowe.

Organy wykonawcze

Organy wykonawcze



Istotę działań administracji stanowi realizacja zadań o

Istotę działań administracji stanowi realizacja zadań o

charakterze wykonawczym, związanych z

charakterze wykonawczym, związanych z

zarządzaniem państwem (stanowienie i stosowanie

zarządzaniem państwem (stanowienie i stosowanie

prawa)

prawa)



Konstytucyjne podmioty władzy wykonawczej to

Konstytucyjne podmioty władzy wykonawczej to

prezydent i Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów,

prezydent i Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów,

ministrowie, przewodniczący określonych w ustawie

ministrowie, przewodniczący określonych w ustawie

komitetów oraz wojewodowie. Nie konstytucyjny

komitetów oraz wojewodowie. Nie konstytucyjny

katalog organów jest bardzo rozbudowany.

katalog organów jest bardzo rozbudowany.



Organy wykonawcze zbudowane są na zasadzie

Organy wykonawcze zbudowane są na zasadzie

hierarchicznego podpo rządkowania, a na podstawie

hierarchicznego podpo rządkowania, a na podstawie

przepisów dotyczących uprawnień nadzorczych i

przepisów dotyczących uprawnień nadzorczych i

koordynacyjnych szczególna rola w tej grupie

koordynacyjnych szczególna rola w tej grupie

przypada Radzie Ministrów i Prezesowi Rady

przypada Radzie Ministrów i Prezesowi Rady

Ministrów. Całością administracji rządowej kieruje

Ministrów. Całością administracji rządowej kieruje

Rada Ministrów (art. 146 ust. 2).

Rada Ministrów (art. 146 ust. 2).

Sądy i trybunały

Sądy i trybunały



Konstytucja określa wszystkie sądy i trybunały jako

Konstytucja określa wszystkie sądy i trybunały jako

organy władzy sądowniczej, nie wszystkie z nich

organy władzy sądowniczej, nie wszystkie z nich

Konstytucja nazywa organami wymiaru

Konstytucja nazywa organami wymiaru

sprawiedliwości (tylko: Sąd Najwyższy, sądy

sprawiedliwości (tylko: Sąd Najwyższy, sądy

powszechne, sądy administracyjne i sądy wojskowe)

powszechne, sądy administracyjne i sądy wojskowe)



Stworzono konstytucyjne podstawy prawne

Stworzono konstytucyjne podstawy prawne

istnienia Naczelnego Sądu Administracyjnego

istnienia Naczelnego Sądu Administracyjnego



Jako generalna zasada obowiązuje zasada

Jako generalna zasada obowiązuje zasada

dwuinstancyjności

dwuinstancyjności



wzmocnienia doznała zasada niezawisłości

wzmocnienia doznała zasada niezawisłości

sędziowskiej

sędziowskiej



Ugruntowana została rola Krajowej Rady

Ugruntowana została rola Krajowej Rady

Sądownictwa,

Sądownictwa,

Organy kontroli państwowej

Organy kontroli państwowej

i ochrony prawa

i ochrony prawa



Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym

organem kontroli państwowej, podlega

Sejmowi i działa na zasadach kolegialności.



Rzecznik Praw Obywatelskich



Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji



Konstytucja powierza zadania kontrolne

różnym organom (Sejmowi, Radzie Ministrów

itd.), jednak one realizują je obok innych

zadań. Natomiast trzy omawiane organy to

instytucje wyspecjalizowane, prowadzące

działalność kontrolną nie obok innych zadań,

ale jako wyłączną sferę aktywności.