Zasada podziału
Zasada podziału
władzy i równowagi
władzy i równowagi
władz –system
władz –system
organów
organów
państwowych
państwowych
Zasada podziału
Zasada podziału
władzy i równowagi
władzy i równowagi
władz –system
władz –system
organów
organów
państwowych
państwowych
Podstawowe pojęcia
Podstawowe pojęcia
w aktualnej Konstytucji RP która na XIII rozdziałów
w aktualnej Konstytucji RP która na XIII rozdziałów
liczących 243 artykuły poświęciła strukturom władzy
liczących 243 artykuły poświęciła strukturom władzy
publicznej osiem rozdziałów i 140 artykułów
publicznej osiem rozdziałów i 140 artykułów
Władza
Władza
w stosunkach politycznych - organy czy osoby
w stosunkach politycznych - organy czy osoby
wyposażone przez państwo w uprawnienia władcze,
wyposażone przez państwo w uprawnienia władcze,
powołane do realizacji władzy państwowej czy władzy
powołane do realizacji władzy państwowej czy władzy
określonej zbiorowości.
określonej zbiorowości.
Aparat państwowy
Aparat państwowy
- zespół ludzi odpowiednio
- zespół ludzi odpowiednio
zorganizowany, powołany do wypełniania zadań
zorganizowany, powołany do wypełniania zadań
państwa w trybie określonym przez prawo i w tym celu
państwa w trybie określonym przez prawo i w tym celu
wyposażony w specyficzne środki prawne, włącznie z
wyposażony w specyficzne środki prawne, włącznie z
prawem stosowania przymusu państwowego
prawem stosowania przymusu państwowego
Organ państwowy
Organ państwowy
- część składową aparatu
- część składową aparatu
państwowego, która od innych różni się trzema
państwowego, która od innych różni się trzema
elementami: zakresem powierzonych kompetencji
elementami: zakresem powierzonych kompetencji
(najważniejszy), strukturą organizacyjną , trybem
(najważniejszy), strukturą organizacyjną , trybem
działania
działania
Kryteria klasyfikacji
Kryteria klasyfikacji
organów państwowych
organów państwowych
kryterium składu - jednoosobowe i wieloosobowe,
kryterium składu - jednoosobowe i wieloosobowe,
kryterium terytorialnego zakresu działania –
kryterium terytorialnego zakresu działania –
centralne i terenowe,
centralne i terenowe,
kryterium zakresu działania w imieniu państwa –
kryterium zakresu działania w imieniu państwa –
samoistne i niesamoistne,
samoistne i niesamoistne,
z uwagi na podstawy prawne istnienia organów
z uwagi na podstawy prawne istnienia organów
państwowych - organy podstawowe, których byt
państwowych - organy podstawowe, których byt
opiera się na przepisach konstytucji, organy
opiera się na przepisach konstytucji, organy
pozakonstytucyjne, których podstawy prawne
pozakonstytucyjne, których podstawy prawne
istnienia, zawarte w ustawach zwykłych
istnienia, zawarte w ustawach zwykłych
System organów
System organów
- wyraża specyficzne formy
- wyraża specyficzne formy
organizacyjne, określony typ stosunków wzajemnych
organizacyjne, określony typ stosunków wzajemnych
łączących ze sobą poszczególne ogniwa aparatu
łączących ze sobą poszczególne ogniwa aparatu
państwowego
państwowego
Czynniki decydujące o
Czynniki decydujące o
kształcie systemu organów
kształcie systemu organów
Na kształt systemu mają wpływ:
Na kształt systemu mają wpływ:
1. zasady:
1. zasady:
1) zasada suwerenności narodu,
1) zasada suwerenności narodu,
2) demokratycznego państwa prawnego,
2) demokratycznego państwa prawnego,
3) podziału władzy,
3) podziału władzy,
4) systemu przedstawicielskiego,
4) systemu przedstawicielskiego,
5) parlamentarno-gabinetowego
5) parlamentarno-gabinetowego
systemu rządów,
systemu rządów,
6) samorządu terytorialnego
6) samorządu terytorialnego
2.
2.
model realizacji władzy państwowej
model realizacji władzy państwowej
Konstytucyjny system
Konstytucyjny system
organów
organów
a) organy ustawodawcze (ustawa zasadnicza poświęca
a) organy ustawodawcze (ustawa zasadnicza poświęca
im rozdział IV),
im rozdział IV),
b) organy wykonawcze (rozdział V i VI),
b) organy wykonawcze (rozdział V i VI),
c) organy sądowe (rozdział VIII),
c) organy sądowe (rozdział VIII),
d) organy kontroli państwowej i ochrony prawa
d) organy kontroli państwowej i ochrony prawa
(rozdział IX).
(rozdział IX).
Nowym rozwiązaniem prawnym na tle dotychczas
Nowym rozwiązaniem prawnym na tle dotychczas
obowiązujących norm konstytucyjnych jest to, że
obowiązujących norm konstytucyjnych jest to, że
Konstytucja określa sposoby rozstrzygania sporów
Konstytucja określa sposoby rozstrzygania sporów
kompetencyjnych występujących między organami
kompetencyjnych występujących między organami
państwowymi.
państwowymi.
Reguluje także w sposób daleko pełniejszy, niż to
Reguluje także w sposób daleko pełniejszy, niż to
czyniły dotychczasowe przepisy ustawy zasadniczej,
czyniły dotychczasowe przepisy ustawy zasadniczej,
kwestie związane z działaniem organów państwowych
kwestie związane z działaniem organów państwowych
w warunkach stanów nadzwyczajnych.
w warunkach stanów nadzwyczajnych.
Organy ustawodawcze -
Organy ustawodawcze -
funkcje
funkcje
Stanowienie prawa –funkcja podstawowa
Stanowienie prawa –funkcja podstawowa
Sejm i Senat otrzymały kompetencje kreacyjne
Sejm i Senat otrzymały kompetencje kreacyjne
Sejm realizuje niezwykle ważną funkcję
Sejm realizuje niezwykle ważną funkcję
kontrolną w stosunku do Rady Ministrów
kontrolną w stosunku do Rady Ministrów
Konstytucja powierza Sejmowi ważne zadanie
Konstytucja powierza Sejmowi ważne zadanie
w zakresie pociągania Rady Ministrów i jej
w zakresie pociągania Rady Ministrów i jej
członków do odpowiedzialności parlamentarnej
członków do odpowiedzialności parlamentarnej
(po litycznej), a także konstytucyjnej . W
(po litycznej), a także konstytucyjnej . W
przypadku prezydenta prawo stawiania go w
przypadku prezydenta prawo stawiania go w
stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu jest
stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu jest
realizowane przez posłów i senatorów
realizowane przez posłów i senatorów
tworzących łącznie Zgromadzenie Narodowe.
tworzących łącznie Zgromadzenie Narodowe.
Organy wykonawcze
Organy wykonawcze
Istotę działań administracji stanowi realizacja zadań o
Istotę działań administracji stanowi realizacja zadań o
charakterze wykonawczym, związanych z
charakterze wykonawczym, związanych z
zarządzaniem państwem (stanowienie i stosowanie
zarządzaniem państwem (stanowienie i stosowanie
prawa)
prawa)
Konstytucyjne podmioty władzy wykonawczej to
Konstytucyjne podmioty władzy wykonawczej to
prezydent i Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów,
prezydent i Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów,
ministrowie, przewodniczący określonych w ustawie
ministrowie, przewodniczący określonych w ustawie
komitetów oraz wojewodowie. Nie konstytucyjny
komitetów oraz wojewodowie. Nie konstytucyjny
katalog organów jest bardzo rozbudowany.
katalog organów jest bardzo rozbudowany.
Organy wykonawcze zbudowane są na zasadzie
Organy wykonawcze zbudowane są na zasadzie
hierarchicznego podpo rządkowania, a na podstawie
hierarchicznego podpo rządkowania, a na podstawie
przepisów dotyczących uprawnień nadzorczych i
przepisów dotyczących uprawnień nadzorczych i
koordynacyjnych szczególna rola w tej grupie
koordynacyjnych szczególna rola w tej grupie
przypada Radzie Ministrów i Prezesowi Rady
przypada Radzie Ministrów i Prezesowi Rady
Ministrów. Całością administracji rządowej kieruje
Ministrów. Całością administracji rządowej kieruje
Rada Ministrów (art. 146 ust. 2).
Rada Ministrów (art. 146 ust. 2).
Sądy i trybunały
Sądy i trybunały
Konstytucja określa wszystkie sądy i trybunały jako
Konstytucja określa wszystkie sądy i trybunały jako
organy władzy sądowniczej, nie wszystkie z nich
organy władzy sądowniczej, nie wszystkie z nich
Konstytucja nazywa organami wymiaru
Konstytucja nazywa organami wymiaru
sprawiedliwości (tylko: Sąd Najwyższy, sądy
sprawiedliwości (tylko: Sąd Najwyższy, sądy
powszechne, sądy administracyjne i sądy wojskowe)
powszechne, sądy administracyjne i sądy wojskowe)
Stworzono konstytucyjne podstawy prawne
Stworzono konstytucyjne podstawy prawne
istnienia Naczelnego Sądu Administracyjnego
istnienia Naczelnego Sądu Administracyjnego
Jako generalna zasada obowiązuje zasada
Jako generalna zasada obowiązuje zasada
dwuinstancyjności
dwuinstancyjności
wzmocnienia doznała zasada niezawisłości
wzmocnienia doznała zasada niezawisłości
sędziowskiej
sędziowskiej
Ugruntowana została rola Krajowej Rady
Ugruntowana została rola Krajowej Rady
Sądownictwa,
Sądownictwa,
Organy kontroli państwowej
Organy kontroli państwowej
i ochrony prawa
i ochrony prawa
Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym
organem kontroli państwowej, podlega
Sejmowi i działa na zasadach kolegialności.
Rzecznik Praw Obywatelskich
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
Konstytucja powierza zadania kontrolne
różnym organom (Sejmowi, Radzie Ministrów
itd.), jednak one realizują je obok innych
zadań. Natomiast trzy omawiane organy to
instytucje wyspecjalizowane, prowadzące
działalność kontrolną nie obok innych zadań,
ale jako wyłączną sferę aktywności.