Ciepłolecznictwo

Ciepłolecznictwo

Dr n. med. Marcin Pencuła

Dr n. med. Marcin Pencuła

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

A.M. w Lublinie

A.M. w Lublinie

Pojęcie ciepłolecznictwa

Pojęcie ciepłolecznictwa



Leczenie ciepłem, czyli ciepłolecznictwo,

Leczenie ciepłem, czyli ciepłolecznictwo,

polega na dostarczeniu do ustroju energii

polega na dostarczeniu do ustroju energii

cieplnej, głównie drogą przewodzenia i

cieplnej, głównie drogą przewodzenia i

przenoszenia

przenoszenia



Definicja ta odróżnia zabiegi ciepłolecznicze

Definicja ta odróżnia zabiegi ciepłolecznicze

od innych zabiegów fizykalnych, polegających

od innych zabiegów fizykalnych, polegających

również na przekazywaniu ciepła, np. drogą

również na przekazywaniu ciepła, np. drogą

promieniowania - jak to następuje w wypadku

promieniowania - jak to następuje w wypadku

stosowania promieniowania podczerwonego, -

stosowania promieniowania podczerwonego, -

lub na wytwarzaniu ciepła wewnątrz tkanek,

lub na wytwarzaniu ciepła wewnątrz tkanek,

np. przez pola elektromagnetyczne wielkiej

np. przez pola elektromagnetyczne wielkiej

częstotliwości czy ultradźwięki

częstotliwości czy ultradźwięki

Pojęcie ciepła

Pojęcie ciepła



W fizyce słowo „ciepło" ma inne znaczenie

W fizyce słowo „ciepło" ma inne znaczenie

niż w mowie potocznej. Używane

niż w mowie potocznej. Używane

powszechnie takie określenia, jak „woda

powszechnie takie określenia, jak „woda

jest ciepła" lub „dzień będzie ciepły", w

jest ciepła" lub „dzień będzie ciepły", w

ścisłym języku używanym w fizyce

ścisłym języku używanym w fizyce

zostałyby zastąpione podaniem

zostałyby zastąpione podaniem

temperatury wody czy powietrza

temperatury wody czy powietrza



Słowo „ciepło" jest w fizyce zarezerwowane

Słowo „ciepło" jest w fizyce zarezerwowane

dla postaci energii, powodującej wzrost

dla postaci energii, powodującej wzrost

temperatury ciał ogrzewanych

temperatury ciał ogrzewanych

Definicja ciepła

Definicja ciepła



Ciepłem nazywa się energię bezładnego ruchu

Ciepłem nazywa się energię bezładnego ruchu

cząsteczek oraz energię wzajemnego oddziaływania

cząsteczek oraz energię wzajemnego oddziaływania

atomów i cząsteczek.

atomów i cząsteczek.



Z punktu widzenia kinetycznej teorii materii ciepło

Z punktu widzenia kinetycznej teorii materii ciepło

utożsamia się z energią kinetyczną cząsteczek lub

utożsamia się z energią kinetyczną cząsteczek lub

atomów oraz energią potencjalną ich wzajemnego

atomów oraz energią potencjalną ich wzajemnego

oddziaływania, czyli energię stanu skupienia.

oddziaływania, czyli energię stanu skupienia.



Jednostką tej energii jest kaloria (cal), która określa

Jednostką tej energii jest kaloria (cal), która określa

ilość energii potrzebnej do ogrzania 1cm

ilość energii potrzebnej do ogrzania 1cm

3

3

wody o 1°C,

wody o 1°C,

a ściślej mówiąc od temperatury 14,5 do 15,5 °C.

a ściślej mówiąc od temperatury 14,5 do 15,5 °C.



Uwaga: wg obowiązującego międzynarodowego

Uwaga: wg obowiązującego międzynarodowego

systemu miar (SI), jednostką energii cieplnej jest dżul

systemu miar (SI), jednostką energii cieplnej jest dżul

(J).

(J).

Kaloria jest jednostką dopuszczoną przejściowo do

Kaloria jest jednostką dopuszczoną przejściowo do

stosowania jako legalna, 1 cal=4,186 J.

stosowania jako legalna, 1 cal=4,186 J.

Pojęcie temperatury

Pojęcie temperatury



Temperatura ciała

Temperatura ciała





energia bezładnego ruchu atomów i cząsteczek

energia bezładnego ruchu atomów i cząsteczek



Temperaturę można oceniać na podstawie objawów intensywności

Temperaturę można oceniać na podstawie objawów intensywności

ruchu cząsteczkowego, np. zmiany objętości ciał ciekłych lub

ruchu cząsteczkowego, np. zmiany objętości ciał ciekłych lub

gazowych, zmiany oporu elektrycznego przewodnika lub powstania

gazowych, zmiany oporu elektrycznego przewodnika lub powstania

siły elektromotorycznej między ogrzanym i nieogrzanym spojeniem

siły elektromotorycznej między ogrzanym i nieogrzanym spojeniem

dwóch różnych metali. Wymienione sposoby oceny temperatury są

dwóch różnych metali. Wymienione sposoby oceny temperatury są

wykorzystywane w powszechnie stosowanych termometrach.

wykorzystywane w powszechnie stosowanych termometrach.



Temperaturę mierzy się w stopniach.

Temperaturę mierzy się w stopniach.

Używanymi skalami temperatury są skale: Kelvina i Celsjusza.

Używanymi skalami temperatury są skale: Kelvina i Celsjusza.

Temperaturę w skali Kelvina

Temperaturę w skali Kelvina

liczy się od tzw. zera bezwzględnego,

liczy się od tzw. zera bezwzględnego,

t = -273,16 °C, w której to temperaturze nie występuje żaden ruch

t = -273,16 °C, w której to temperaturze nie występuje żaden ruch

atomów czy cząsteczek danego ciała. Stąd: TK =

atomów czy cząsteczek danego ciała. Stąd: TK =

t

t

°C + 273,16

°C + 273,16



Podstawowymi wartościami służącymi do określenia punktu

Podstawowymi wartościami służącymi do określenia punktu

początkowego

początkowego

skali temperatury Celsjusza

skali temperatury Celsjusza

oraz jednostki

oraz jednostki

temperatury w tej skali – stopnia

temperatury w tej skali – stopnia

- są temperatury przemiany stanu skupienia wody, a mianowicie:

- są temperatury przemiany stanu skupienia wody, a mianowicie:

temperatura topnienia lodu i wrzenia wody.

temperatura topnienia lodu i wrzenia wody.

Wymiana ciepła

Wymiana ciepła



Wymianą ciepła nazywa się przenoszenie

Wymianą ciepła nazywa się przenoszenie

energii cieplnej z jednego ciała do drugiego lub

energii cieplnej z jednego ciała do drugiego lub

z jednej części tego ciała do innej

z jednej części tego ciała do innej



Ilość przeniesionej energii nazywa się ilością

Ilość przeniesionej energii nazywa się ilością

ciepła i wyraża w dżulach lub kaloriach

ciepła i wyraża w dżulach lub kaloriach



Wymiana ciepła powstaje w wyniku dążności do

Wymiana ciepła powstaje w wyniku dążności do

osiągnięcia średniej wartości energii kinetycznej

osiągnięcia średniej wartości energii kinetycznej

bezładnego ruchu cząstek we wszystkich

bezładnego ruchu cząstek we wszystkich

częściach ciała odosobnionego lub w

częściach ciała odosobnionego lub w

izolowanym układzie ciał

izolowanym układzie ciał



Wyrównanie może zachodzić drogą:

Wyrównanie może zachodzić drogą:

-

-

przewodzenia

przewodzenia

-

-

przenoszenia

przenoszenia

-

-

konwekcji

konwekcji

-

-

promieniowania

promieniowania

Przewodzenie ciepła

Przewodzenie ciepła



Przewodzenie ciepła polega na wyrównaniu energii

Przewodzenie ciepła polega na wyrównaniu energii

kinetycznej cząstek w wyniku ich bezpośredniego

kinetycznej cząstek w wyniku ich bezpośredniego

zderzenia. Ten mechanizm wymiany cieplnej jest

zderzenia. Ten mechanizm wymiany cieplnej jest

najbardziej charakterystyczny dla ciał stałych.

najbardziej charakterystyczny dla ciał stałych.



Przewodnictwo cieplne różnych substancji może

Przewodnictwo cieplne różnych substancji może

zmieniać się w dość szerokich granicach.

zmieniać się w dość szerokich granicach.



Tkanki ludzkie wykazują również znaczne

Tkanki ludzkie wykazują również znaczne

zróżnicowanie w zdolności przewodzenia ciepła.

zróżnicowanie w zdolności przewodzenia ciepła.

Wartość współczynnika przewodnictwa cieplnego

Wartość współczynnika przewodnictwa cieplnego

tkanek zależy w dużej mierze od ich ukrwienia.

tkanek zależy w dużej mierze od ich ukrwienia.

Wartości współczynników przewodnictwa cieplnego kilku

Wartości współczynników przewodnictwa cieplnego kilku

tkanek (wg Wiedemanna)

tkanek (wg Wiedemanna)

Rodzaj tkanki

Rodzaj tkanki

Współczynnik przewodnictwa

Współczynnik przewodnictwa

cieplnego cal (cm

cieplnego cal (cm

ּ

ּ

s

s

ּ

ּ

K )

K )

Tkanki dłoni w warunkach

Tkanki dłoni w warunkach

zimnego otoczenia

zimnego otoczenia

Tkanki dłoni w warunkach

Tkanki dłoni w warunkach

normalnych

normalnych

Skóra mocno przekrwiona

Skóra mocno przekrwiona

Skóra słabo przekrwiona

Skóra słabo przekrwiona

Mięsień mocno przekrwiony

Mięsień mocno przekrwiony

Mięsień słabo przekrwiony

Mięsień słabo przekrwiony

0,0008

0,0008

0,0023

0,0023

0,0035

0,0035

0,0012

0,0012

0,0015

0,0015

0,0012

0,0012

Przewodzenie ciepła, a właściwości

Przewodzenie ciepła, a właściwości

izolacyjne ciała

izolacyjne ciała



Zarówno skóra, jak i znajdująca się pod nią

Zarówno skóra, jak i znajdująca się pod nią

tkanka tłuszczowa stanowią dobrą warstwę

tkanka tłuszczowa stanowią dobrą warstwę

izolacyjną, utrudniającą oddawanie ciepła

izolacyjną, utrudniającą oddawanie ciepła

otoczeniu drogą przewodzenia

otoczeniu drogą przewodzenia



Rolę warstwy izolacyjnej spełniają u zwierząt

Rolę warstwy izolacyjnej spełniają u zwierząt

dodatkowo sierść i pióra.

dodatkowo sierść i pióra.



U człowieka ważną rolę izolującą spełnia odzież,

U człowieka ważną rolę izolującą spełnia odzież,

a mówiąc ściślej odzież wraz z warstwą

a mówiąc ściślej odzież wraz z warstwą

powietrza zawartą między skórą a odzieżą,

powietrza zawartą między skórą a odzieżą,

ponieważ w warstwie tej odbywa się wymiana

ponieważ w warstwie tej odbywa się wymiana

ciepła między ustrojem a otoczeniem

ciepła między ustrojem a otoczeniem

Przenoszenie ciepła (konwekcja)

Przenoszenie ciepła (konwekcja)



Dla gazów i cieczy charakterystyczny jest

Dla gazów i cieczy charakterystyczny jest

mechanizm wymiany ciepła przez przenoszenie,

mechanizm wymiany ciepła przez przenoszenie,

czyli konwekcję.

czyli konwekcję.



Polega on na ruchu części środowiska gazowego

Polega on na ruchu części środowiska gazowego

lub ciekłego o różnych temperaturach, powstałym

lub ciekłego o różnych temperaturach, powstałym

w wyniku zmniejszenia gęstości części środowiska

w wyniku zmniejszenia gęstości części środowiska

o wyższej temperaturze, które jako lżejsze unosi

o wyższej temperaturze, które jako lżejsze unosi

się ku górze.

się ku górze.



Ruch części środowiska przyspiesza tylko wymianę

Ruch części środowiska przyspiesza tylko wymianę

ciepła, która w tym przypadku odbywa się w

ciepła, która w tym przypadku odbywa się w

istocie również drogą przewodzenia.

istocie również drogą przewodzenia.

Promieniowanie

Promieniowanie



Zgodnie z prawem Stefana-Boltzmanna każde ciało o

Zgodnie z prawem Stefana-Boltzmanna każde ciało o

temperaturze wyższej od zera bezwzględnego jest

temperaturze wyższej od zera bezwzględnego jest

źródłem promieniowania elektromagnetycznego,

źródłem promieniowania elektromagnetycznego,

którego ilość jest wprost proporcjonalna do czwartej

którego ilość jest wprost proporcjonalna do czwartej

potęgi jego temperatury w skali Kelvina.

potęgi jego temperatury w skali Kelvina.



Długość fali promieniowania emitowanego przez

Długość fali promieniowania emitowanego przez

ogrzane ciało jest - zgodnie z prawem Viena - odwrotnie

ogrzane ciało jest - zgodnie z prawem Viena - odwrotnie

proporcjonalna do jego temperatury bezwzględnej

proporcjonalna do jego temperatury bezwzględnej

Źródła promieniowania

Źródła promieniowania



Źródłem promieniowania cieplnego jest ruch

Źródłem promieniowania cieplnego jest ruch

molekularny cząstek. Jeśli promieniowanie osiągnie

molekularny cząstek. Jeśli promieniowanie osiągnie

jakiś nieprzenikalny dla niego ośrodek, to zostaje

jakiś nieprzenikalny dla niego ośrodek, to zostaje

ono częściowo lub całkowicie pochłonięte i

ono częściowo lub całkowicie pochłonięte i

powoduje wzmożenie ruchu molekularnego tego

powoduje wzmożenie ruchu molekularnego tego

ośrodka.

ośrodka.



Energia ruchu molekularnego zostaje zamieniona

Energia ruchu molekularnego zostaje zamieniona

na energię promieniowania elektromagnetycznego,

na energię promieniowania elektromagnetycznego,

a ta z kolei w energię ruchu molekularnego.

a ta z kolei w energię ruchu molekularnego.



Intensywność wymiany ciepła drogą

Intensywność wymiany ciepła drogą

promieniowania między dwoma ciałami o różnych

promieniowania między dwoma ciałami o różnych

temperaturach zależy od ich:

temperaturach zależy od ich:

-

-

temperatury bezwzględnej

temperatury bezwzględnej

-

-

rodzaju

rodzaju

-

-

wielkości

wielkości

-

-

położenia

położenia

Regulacja cieplna organizmu

Regulacja cieplna organizmu



Człowiek jest istotą stałocieplną - organizm ludzki ma

Człowiek jest istotą stałocieplną - organizm ludzki ma

zdolność utrzymywania stałej temperatury, od której

zdolność utrzymywania stałej temperatury, od której

zależy prawidłowy przebieg jego czynności.

zależy prawidłowy przebieg jego czynności.



We wnętrzu organizmu, tzw. części rdzennej temperatura

We wnętrzu organizmu, tzw. części rdzennej temperatura

wynosi 37 °C.

wynosi 37 °C.



Jako tzw. normalną temperaturę organizmu przyjęto

Jako tzw. normalną temperaturę organizmu przyjęto

umownie temperaturę skóry w dole pachowym, która

umownie temperaturę skóry w dole pachowym, która

wynosi 36,6 °C.

wynosi 36,6 °C.



Należy pamiętać, że temperatura różnych okolic skóry

Należy pamiętać, że temperatura różnych okolic skóry

różni się znacznie od tej temperatury.

różni się znacznie od tej temperatury.

Część korowa i rdzeniowa

Część korowa i rdzeniowa

(zakropkowana) organizmu

(zakropkowana) organizmu

ludzkiego w temp. 20

ludzkiego w temp. 20

0

0

C

C

Izotermy – linie ograniczające

Izotermy – linie ograniczające

powierzchnie o takiej samej

powierzchnie o takiej samej

temperaturze.

temperaturze.

(wg Aschoffa za Straburzyńskim)

(wg Aschoffa za Straburzyńskim)

Termoregulacja organizmu

Termoregulacja organizmu



Stała temperatura ustroju zostaje

Stała temperatura ustroju zostaje

utrzymana dzięki mechanizmom

utrzymana dzięki mechanizmom

regulacyjnym, nazywanym ogólnie regulacją

regulacyjnym, nazywanym ogólnie regulacją

cieplną lub termoregulacją.

cieplną lub termoregulacją.



Termoregulacja umownie dzieli się na dwie

Termoregulacja umownie dzieli się na dwie

grupy:

grupy:

-

-

regulację chemiczną

regulację chemiczną

-

-

regulację fizyczną

regulację fizyczną

Regulacja chemiczna

Regulacja chemiczna



Regulacja chemiczna polega na

Regulacja chemiczna polega na

sterowaniu przemianą materii ustroju

sterowaniu przemianą materii ustroju



Ponieważ reakcjom chemicznym

Ponieważ reakcjom chemicznym

przemiany materii ustroju towarzyszy

przemiany materii ustroju towarzyszy

wytwarzanie ciepła, jej intensywność

wytwarzanie ciepła, jej intensywność

decyduje o ilości ciepła wytwarzanego

decyduje o ilości ciepła wytwarzanego

przez tkanki, głównie części rdzeniowej

przez tkanki, głównie części rdzeniowej

Regulacja fizyczna

Regulacja fizyczna



Regulacja fizyczna polega na kontroli

Regulacja fizyczna polega na kontroli

ilości ciepła oddawanego głównie drogą

ilości ciepła oddawanego głównie drogą

przewodzenia i promieniowania przez

przewodzenia i promieniowania przez

powierzchowne warstwy tkanek ustroju,

powierzchowne warstwy tkanek ustroju,

nazywane częścią korową (stanowiącą ok.

nazywane częścią korową (stanowiącą ok.

35% całkowitej masy ciała)

35% całkowitej masy ciała)



O fizycznej regulacji ciepła decydują dwa

O fizycznej regulacji ciepła decydują dwa

podstawowe procesy:

podstawowe procesy:

-

-

wydzielania potu

wydzielania potu

-

-

zmiany stanu czynnościowego sieci

zmiany stanu czynnościowego sieci

naczyń krwionośnych skóry

naczyń krwionośnych skóry

W fizycznej regulacji temperatury organizmu odgrywają

W fizycznej regulacji temperatury organizmu odgrywają

rolę następujące czynniki:

rolę następujące czynniki:

1.

1.

Stosunek powierzchni ciała do jego objętości

Stosunek powierzchni ciała do jego objętości

. Jeśli traktować ciało

. Jeśli traktować ciało

ludzkie jako bryłę geometryczną, to — oczywiście — im bardziej

ludzkie jako bryłę geometryczną, to — oczywiście — im bardziej

będzie ona zbliżona do kuli, tym mniejsza będzie jej powierzchnia w

będzie ona zbliżona do kuli, tym mniejsza będzie jej powierzchnia w

stosunku do objętości (ludzie o korpulentnej budowie ciała mają

stosunku do objętości (ludzie o korpulentnej budowie ciała mają

gorsze warunki oddawania ciepła otoczeniu, ze względu na

gorsze warunki oddawania ciepła otoczeniu, ze względu na

ograniczoną w porównaniu z objętością ciała jego powierzchnię,

ograniczoną w porównaniu z objętością ciała jego powierzchnię,

która wypromieniowuje ciepło i na której zachodzi parowanie wody

która wypromieniowuje ciepło i na której zachodzi parowanie wody

zawartej w pocie)

zawartej w pocie)

2.

2.

Istnienie warstwy powietrza pomiędzy powierzchnią ciała a odzieżą

Istnienie warstwy powietrza pomiędzy powierzchnią ciała a odzieżą

,

,

spełniającej ważną rolę izolującą, zależną od grubości warstwy

spełniającej ważną rolę izolującą, zależną od grubości warstwy

3.

3.

Izolujący wpływ skóry i tkanki tłuszczowej

Izolujący wpływ skóry i tkanki tłuszczowej

, zależny od ich grubości.

, zależny od ich grubości.

4.

4.

Stopień unaczynienia skóry

Stopień unaczynienia skóry

, który wpływa na wymianę ciepła

, który wpływa na wymianę ciepła

z otoczeniem. Wymianę ciepła przyspiesza zwiększony przepływ

z otoczeniem. Wymianę ciepła przyspiesza zwiększony przepływ

krwi przez naczynia krwionośne skóry, zamknięcie połączeń żylno-

krwi przez naczynia krwionośne skóry, zamknięcie połączeń żylno-

-tętniczych oraz rozszerzenie naczyń włosowatych.

-tętniczych oraz rozszerzenie naczyń włosowatych.

5.

5.

Wartość przewodnictwa cieplnego otoczenia

Wartość przewodnictwa cieplnego otoczenia

, która jest mała

, która jest mała

w przypadku powietrza, a duża w przypadku wody.

w przypadku powietrza, a duża w przypadku wody.

6.

6.

Warunki fizyczne do parowania wody zawartej w pocie

Warunki fizyczne do parowania wody zawartej w pocie

. W wypadku

. W wypadku

gdy powietrze otaczające jest suche, istnieją dobre warunki

gdy powietrze otaczające jest suche, istnieją dobre warunki

parowania. Przeciwnie, jeżeli otaczające powietrze jest nasycone

parowania. Przeciwnie, jeżeli otaczające powietrze jest nasycone

parą

parą

wodną, parowanie może być utrudnione, a nawet niemożliwe.

wodną, parowanie może być utrudnione, a nawet niemożliwe.

7.

7.

Ruch powietrza, który ułatwia oddawanie ciepła drogą przenoszenia.

Ruch powietrza, który ułatwia oddawanie ciepła drogą przenoszenia.

Wpływ bodźców cieplnych na organizm zależy od

Wpływ bodźców cieplnych na organizm zależy od

następujących czynników:

następujących czynników:



natężenia bodźca, tzn. różnicy między temperaturą bodźca a

natężenia bodźca, tzn. różnicy między temperaturą bodźca a

temperaturą organizmu,

temperaturą organizmu,



okoliczności fizycznych towarzyszących oddziaływaniu ciepła,

okoliczności fizycznych towarzyszących oddziaływaniu ciepła,



możliwości termoregulacyjnych ustroju,

możliwości termoregulacyjnych ustroju,



czasu działania bodźca,

czasu działania bodźca,



zmiany natężenia bodźca w czasie,

zmiany natężenia bodźca w czasie,



powierzchni ciała, na którą działa bodziec cieplny,

powierzchni ciała, na którą działa bodziec cieplny,



właściwości fizycznych środowiska wchodzącego w bezpośredni

właściwości fizycznych środowiska wchodzącego w bezpośredni

kontakt ze skórą, a mianowicie:

kontakt ze skórą, a mianowicie:

a)

a)

przewodnictwa cieplnego, wyrażającego się ilością ciepła

przewodnictwa cieplnego, wyrażającego się ilością ciepła

przechodzącą przez warstwę danego ciała o grubości 1cm w czasie

przechodzącą przez warstwę danego ciała o grubości 1cm w czasie

1 s przy spadku temperatury równym 1 °C,

1 s przy spadku temperatury równym 1 °C,

b)

b)

ciepła właściwego, które określa się ilością ciepła potrzebną do

ciepła właściwego, które określa się ilością ciepła potrzebną do

ogrzania 1 g danego ciała o 1 °C,

ogrzania 1 g danego ciała o 1 °C,

c)

c)

pojemności cieplnej, która wyraża się stosunkiem ciepła

pojemności cieplnej, która wyraża się stosunkiem ciepła

dostarczonego

dostarczonego

ciału do spowodowanej nim zmiany w jego

ciału do spowodowanej nim zmiany w jego

temperaturze

temperaturze

Schemat

Schemat

regulacji

regulacji

cieplnej ustroju

cieplnej ustroju

Odczyn ustroju na bodźce

Odczyn ustroju na bodźce

cieplne

cieplne



Odczyn ustroju na bodźce cieplne może

Odczyn ustroju na bodźce cieplne może

być miejscowy i ogólny

być miejscowy i ogólny



Jednym z podstawowych odczynów

Jednym z podstawowych odczynów

organizmu na ciepło jest odczyn ze

organizmu na ciepło jest odczyn ze

strony naczyń krwionośnych

strony naczyń krwionośnych



Zachowanie się naczyń krwionośnych

Zachowanie się naczyń krwionośnych

pod wpływem ciepła określa prawo

pod wpływem ciepła określa prawo

Dastre'a-Morata

Dastre'a-Morata

Prawo Dastre'a-Morata

Prawo Dastre'a-Morata



„

„

Bodźce termiczne (zimno lub ciepło), działając

Bodźce termiczne (zimno lub ciepło), działając

na duże powierzchnie skóry, powodują

na duże powierzchnie skóry, powodują

przeciwne do naczyń skóry zachowanie się

przeciwne do naczyń skóry zachowanie się

dużych naczyń klatki piersiowej i jamy

dużych naczyń klatki piersiowej i jamy

brzusznej. Naczynia nerek, śledziony i mózgu

brzusznej. Naczynia nerek, śledziony i mózgu

wykazują odczyn taki sam, jak naczynia skóry„

wykazują odczyn taki sam, jak naczynia skóry„

Odczyn miejscowy

Odczyn miejscowy



Polega on na rozszerzeniu naczyń krwionośnych

Polega on na rozszerzeniu naczyń krwionośnych

i limfatycznych w miejscu działania energii

i limfatycznych w miejscu działania energii

cieplnej

cieplnej



Odczyn ten powstaje w wyniku podniesienia

Odczyn ten powstaje w wyniku podniesienia

temperatury tkanek, powodując zwiększony

temperatury tkanek, powodując zwiększony

przepływ krwi, co ma znaczenie w leczeniu

przepływ krwi, co ma znaczenie w leczeniu

stanów zapalnych

stanów zapalnych



Niezależnie od wpływu na naczynia krwionośne

Niezależnie od wpływu na naczynia krwionośne

ciepło działa uśmierzająco na ból i powoduje

ciepło działa uśmierzająco na ból i powoduje

zmniejszenie napięcia mięśniowego

zmniejszenie napięcia mięśniowego



Bodźce cieplne o natężeniu przekraczającym

Bodźce cieplne o natężeniu przekraczającym

granicę tolerancji tkanek mogą powodować ich

granicę tolerancji tkanek mogą powodować ich

uszkodzenie, czyli oparzenie

uszkodzenie, czyli oparzenie

Odczyn ogólny

Odczyn ogólny



Podniesienie temperatury ciała, czyli jego przegrzanie - stan taki

Podniesienie temperatury ciała, czyli jego przegrzanie - stan taki

powoduje zmiany w wielu układach i narządach ustroju

powoduje zmiany w wielu układach i narządach ustroju



Wydzielanie potu - wydalanie z potem dużej ilości wody, chlorku sodu i

Wydzielanie potu - wydalanie z potem dużej ilości wody, chlorku sodu i

innych substancji mineralnych wpływa na gospodarkę wodną i mineralną

innych substancji mineralnych wpływa na gospodarkę wodną i mineralną

ustroju (może doprowadzić do odwodnienia tkanek oraz nadmiernego

ustroju (może doprowadzić do odwodnienia tkanek oraz nadmiernego

zmniejszenia stężenia chlorku sodu we krwi)

zmniejszenia stężenia chlorku sodu we krwi)



W stanie przegrzania ustroju przy podwyższeniu temperatury o 1°C

W stanie przegrzania ustroju przy podwyższeniu temperatury o 1°C

-

-

przemiana materii ulega wzmożeniu o ok. 3,6%

przemiana materii ulega wzmożeniu o ok. 3,6%

-

-

czynność serca ulega przyspieszeniu o ok. 20 uderzeń na minutę

czynność serca ulega przyspieszeniu o ok. 20 uderzeń na minutę

-

-

zawartość tlenu we krwi tętniczej maleje, a w żylnej wzrasta

zawartość tlenu we krwi tętniczej maleje, a w żylnej wzrasta

-

-

oddech ulega niewielkiemu przyspieszeniu

oddech ulega niewielkiemu przyspieszeniu

-

-

czynność wydzielnicza nerek zależy od intensywności bodźca

czynność wydzielnicza nerek zależy od intensywności bodźca

cieplnego - przy znacznym przegrzaniu ulega ona zmniejszeniu Ważne -

cieplnego - przy znacznym przegrzaniu ulega ona zmniejszeniu Ważne -

znaczne zmniejszenie napięcia mięśni (odczyn ten jest

znaczne zmniejszenie napięcia mięśni (odczyn ten jest

wykorzystywany w ciepłolecznictwie)

wykorzystywany w ciepłolecznictwie)



Przegrzanie organizmu i występujące w jego przebiegu odczyny ze strony

Przegrzanie organizmu i występujące w jego przebiegu odczyny ze strony

układów i narządów ustroju są stosowane w celach leczniczych

układów i narządów ustroju są stosowane w celach leczniczych



Pamiętać jednak należy, że postępowanie takie wymaga dużej ostrożności

Pamiętać jednak należy, że postępowanie takie wymaga dużej ostrożności

oraz dokładnej znajomości stanu ogólnego osoby poddawanej

oraz dokładnej znajomości stanu ogólnego osoby poddawanej

intensywnemu zabiegowi cieplnemu.

intensywnemu zabiegowi cieplnemu.

Zabiegi ciepłolecznicze

Zabiegi ciepłolecznicze



Łaźnia sucha szafkowa

Łaźnia sucha szafkowa



Łaźnia sucha rzymska

Łaźnia sucha rzymska



Sauna

Sauna



Zabiegi cieplne z użyciem parafiny

Zabiegi cieplne z użyciem parafiny

Łaźnia sucha szafkowa

Łaźnia sucha szafkowa



Zabieg wykonuje się w specjalnej szafce

Zabieg wykonuje się w specjalnej szafce

drewnianej, w której znajduje się chory

drewnianej, w której znajduje się chory

natomiast jego głowa pozostaje na

natomiast jego głowa pozostaje na

zewnątrz

zewnątrz



Powietrze ogrzewane jest grzejnikami

Powietrze ogrzewane jest grzejnikami

elektrycznymi do temperatury 60-80 °C

elektrycznymi do temperatury 60-80 °C



Czas zabiegu wynosi 15-20 min.

Czas zabiegu wynosi 15-20 min.

Przykłady saun suchych

Przykłady saun suchych

szafkowych

szafkowych

Łaźnia sucha rzymska

Łaźnia sucha rzymska



Do wykonywania tego zabiegu służy specjalnie

Do wykonywania tego zabiegu służy specjalnie

przystosowane pomieszczenie, w którym

przystosowane pomieszczenie, w którym

powietrze ogrzewa się do temperatury 40-60 °C

powietrze ogrzewa się do temperatury 40-60 °C

za pomocą piecyków lub grzałek elektrycznych.

za pomocą piecyków lub grzałek elektrycznych.



Drewniane lawy, usytuowane schodkowato,

Drewniane lawy, usytuowane schodkowato,

umożliwiają osobie nagrzewanej dobór

umożliwiają osobie nagrzewanej dobór

właściwej temperatury powietrza, która zależy

właściwej temperatury powietrza, która zależy

od poziomu (wysokości) ławy

od poziomu (wysokości) ławy



W pomieszczeniu znajduje się instalacja z zimną

W pomieszczeniu znajduje się instalacja z zimną

wodą, służąca do zmywania twarzy i

wodą, służąca do zmywania twarzy i

wykonywania zimnych okładów na okolicę serca

wykonywania zimnych okładów na okolicę serca



Po zakończeniu zabiegu chorego poddaje się

Po zakończeniu zabiegu chorego poddaje się

letniej kąpieli.

letniej kąpieli.

Łaźnia sucha rzymska

Łaźnia sucha rzymska

Sauna sucha (fińska,

Sauna sucha (fińska,

szwedzka)

szwedzka)



temperatura od 60°C do 120°C

temperatura od 60°C do 120°C



wilgotność w zakresie 5%-20%

wilgotność w zakresie 5%-20%

(kąpiel odbywa się w suchym

(kąpiel odbywa się w suchym

powietrzu - dla porównania

powietrzu - dla porównania

wilgotność w pomieszczeniach

wilgotność w pomieszczeniach

mieszkalnych wynosi 30-55%)

mieszkalnych wynosi 30-55%)



Przy stosowaniu pieca z

Przy stosowaniu pieca z

parownikiem, bądź przy częstym

parownikiem, bądź przy częstym

polewaniu kamieni wodą,

polewaniu kamieni wodą,

wilgotność możemy zwiększyć

wilgotność możemy zwiększyć

nawet do 50%

nawet do 50%



Przy wyższej wilgotności i niższej

Przy wyższej wilgotności i niższej

temperaturze z sauny mogą

temperaturze z sauny mogą

korzystać nawet osoby z pewnymi

korzystać nawet osoby z pewnymi

problemami sercowymi

problemami sercowymi

Sauna parowa (łaźnia parowa, turecka)

Sauna parowa (łaźnia parowa, turecka)



Kąpiel w powietrzu o wilgotności

Kąpiel w powietrzu o wilgotności

rzędu 80% - 100% przy

rzędu 80% - 100% przy

temperaturze od 40°C do 50°C

temperaturze od 40°C do 50°C



Technologia budowy takiej sauny

Technologia budowy takiej sauny

jest zdecydowanie inna od

jest zdecydowanie inna od

tradycyjnej sauny fińskiej. Ściany

tradycyjnej sauny fińskiej. Ściany

w kabinach murowanych muszą

w kabinach murowanych muszą

być pokryte okładziną z płytek

być pokryte okładziną z płytek

ceramicznych lub kamiennych

ceramicznych lub kamiennych



Kabiny wolnostojące wytworzone

Kabiny wolnostojące wytworzone

są z wysokiej jakości tworzywa

są z wysokiej jakości tworzywa

sztucznego, hartowanego szkła

sztucznego, hartowanego szkła

lub aluminium

lub aluminium

Sauna Infrared (kabina na podczerwień)

Sauna Infrared (kabina na podczerwień)



Źródłem ciepła są promienniki

Źródłem ciepła są promienniki

podczerwieni

podczerwieni



Emitowane przez nie ciepło

Emitowane przez nie ciepło

wnika bezpośrednio w głąb

wnika bezpośrednio w głąb

ciała (do 4 cm)

ciała (do 4 cm)



Taki głęboki "masaż termiczny"

Taki głęboki "masaż termiczny"

skóry i mięśni powoduje szereg

skóry i mięśni powoduje szereg

bardzo pożądanych efektów

bardzo pożądanych efektów

fizjologicznych np. walka z

fizjologicznych np. walka z

cellulitem, regeneracja

cellulitem, regeneracja

powysiłkowa itp.

powysiłkowa itp.

Sauna

Sauna



Jest to zabieg fizykalny powszechnie stosowany

Jest to zabieg fizykalny powszechnie stosowany

zarówno do celów higienicznych, jak i leczniczych.

zarówno do celów higienicznych, jak i leczniczych.

Jest on również bardzo chętnie stosowany w

Jest on również bardzo chętnie stosowany w

odnowie biologicznej.

odnowie biologicznej.



Sauna jest kąpielą w gorącym powietrzu o

Sauna jest kąpielą w gorącym powietrzu o

nieznacznej wilgotności, w którym okresowo

nieznacznej wilgotności, w którym okresowo

występuje jej krótkotrwałe zwiększenie

występuje jej krótkotrwałe zwiększenie



W czasie tej kąpieli stosuje się również niskie

W czasie tej kąpieli stosuje się również niskie

temperatury do chłodzenia ciała zimną wodą i

temperatury do chłodzenia ciała zimną wodą i

powietrzem

powietrzem



Sauna jako zabieg ciepłoleczniczy stanowi

Sauna jako zabieg ciepłoleczniczy stanowi

szczególny rodzaj kąpieli, w której oprócz

szczególny rodzaj kąpieli, w której oprócz

odgrywających podstawową rolę zmian

odgrywających podstawową rolę zmian

temperatury występują również zmiany wilgotności

temperatury występują również zmiany wilgotności

powietrza, natężenia pola elektrycznego oraz

powietrza, natężenia pola elektrycznego oraz

obniżone ciśnienie parcjalne tlenu

obniżone ciśnienie parcjalne tlenu

Warunki techniczne komory sauny

Warunki techniczne komory sauny



Dobrze izolowane ściany komory wyłożone są drewnem, a ustawione kaskadowo

Dobrze izolowane ściany komory wyłożone są drewnem, a ustawione kaskadowo

drewniane ławy (bez gwoździ i części metalowych), umożliwiają korzystającym z

drewniane ławy (bez gwoździ i części metalowych), umożliwiają korzystającym z

kąpieli przebywanie na różnej wysokości

kąpieli przebywanie na różnej wysokości



Ze względów bezpieczeństwa drzwi od komory sauny powinny otwierać się wahadłowo

Ze względów bezpieczeństwa drzwi od komory sauny powinny otwierać się wahadłowo

w obydwie strony

w obydwie strony



Podstawowym urządzeniem zabiegowym jest piec zwany „ogniskiem sauny". W piecu

Podstawowym urządzeniem zabiegowym jest piec zwany „ogniskiem sauny". W piecu

tym specjalne grzałki elektryczne ogrzewają do temperatury ok. 200 °C umieszczone w

tym specjalne grzałki elektryczne ogrzewają do temperatury ok. 200 °C umieszczone w

nim kamienie, które oddają ciepło otoczeniu

nim kamienie, które oddają ciepło otoczeniu



W czasie kąpieli kamienie te polewa się sporadycznie wodą (0,25-0,75 l), co powoduje

W czasie kąpieli kamienie te polewa się sporadycznie wodą (0,25-0,75 l), co powoduje

krótkotrwale zwiększenie zawartości pary wodnej w powietrzu komory sauny.

krótkotrwale zwiększenie zawartości pary wodnej w powietrzu komory sauny.

Powstające w ten sposób zwiększenie wilgotności względnej powietrza do ok. 70%

Powstające w ten sposób zwiększenie wilgotności względnej powietrza do ok. 70%

wywołuje zwiększone przegrzewanie osoby korzystającej z kąpieli, spowodowane

wywołuje zwiększone przegrzewanie osoby korzystającej z kąpieli, spowodowane

utrudnieniem parowania potu. Efekt nazywa się zwykle „uderzeniem pary wodnej", a w

utrudnieniem parowania potu. Efekt nazywa się zwykle „uderzeniem pary wodnej", a w

Finlandii, ojczyźnie sauny, nosi on nazwę „L

Finlandii, ojczyźnie sauny, nosi on nazwę „L

ö

ö

yly".

yly".



W czasie „uderzenia pary wodnej" zachodzi krótkotrwałe (3-5 min) znaczne

W czasie „uderzenia pary wodnej" zachodzi krótkotrwałe (3-5 min) znaczne

zwiększenie natężenia pola elektrycznego w komorze sauny. Jeśli w podanych

zwiększenie natężenia pola elektrycznego w komorze sauny. Jeśli w podanych

uprzednio warunkach temperatury i wilgotności powietrza sauny natężenie pola

uprzednio warunkach temperatury i wilgotności powietrza sauny natężenie pola

elektrycznego wynosi średnio 100-120 V/m, to po uderzeniu wodnym ulega on

elektrycznego wynosi średnio 100-120 V/m, to po uderzeniu wodnym ulega on

zwiększeniu do wartości 2000-3000 V/m.

zwiększeniu do wartości 2000-3000 V/m.



Zarówno temperatura powietrza w komorze sauny, jak i jego wilgotność względna

Zarówno temperatura powietrza w komorze sauny, jak i jego wilgotność względna

zależą od wysokości. Najwyższa temperatura występuje pod sufitem, najniższa zaś na

zależą od wysokości. Najwyższa temperatura występuje pod sufitem, najniższa zaś na

poziomie podłogi

poziomie podłogi



Wilgotność powietrza jest największa nad podłogą, najmniejsza zaś pod sufitem.

Wilgotność powietrza jest największa nad podłogą, najmniejsza zaś pod sufitem.

Zależnie od wysokości różnice temperatury i wilgotności są duże. Jeśli na przykład pod

Zależnie od wysokości różnice temperatury i wilgotności są duże. Jeśli na przykład pod

sufitem temperatura powietrza osiąga 100 °C, a jego wilgotność względna 2-6%, to

sufitem temperatura powietrza osiąga 100 °C, a jego wilgotność względna 2-6%, to

nad podłogą temperatura wynosi tylko 40 °C, a wilgotność względna 20-60%.

nad podłogą temperatura wynosi tylko 40 °C, a wilgotność względna 20-60%.



W sąsiedztwie komory sauny usytuowane są zwykle dodatkowe pomieszczenia, w

W sąsiedztwie komory sauny usytuowane są zwykle dodatkowe pomieszczenia, w

których znajdują się natryski, basen oraz pomieszczenie do wypoczynku.

których znajdują się natryski, basen oraz pomieszczenie do wypoczynku.

Metodyka sauny

Metodyka sauny



Zasadniczą cechą sauny jest naprzemienne

Zasadniczą cechą sauny jest naprzemienne

nagrzewanie i ochładzanie ustroju

nagrzewanie i ochładzanie ustroju

-

-

faza nagrzewania

faza nagrzewania

-

-

faza ochładzania

faza ochładzania



Każda z faz trwa od 5 do 12 min, łączny czas

Każda z faz trwa od 5 do 12 min, łączny czas

sauny wynosi średnio od 10 do 25 min.

sauny wynosi średnio od 10 do 25 min.



Z sauny można korzystać dopiero po upływie 1

Z sauny można korzystać dopiero po upływie 1

godziny od ostatniego posiłku

godziny od ostatniego posiłku



Przygotowanie - oddanie stolca i opróżnienie

Przygotowanie - oddanie stolca i opróżnienie

pęcherza moczowego

pęcherza moczowego



Ze względów higienicznych należy przed sauną,

Ze względów higienicznych należy przed sauną,

po namydleniu, umyć ciało pod ciepłym

po namydleniu, umyć ciało pod ciepłym

natryskiem, a następnie, co jest bardzo ważne,

natryskiem, a następnie, co jest bardzo ważne,

dokładnie osuszyć skórę. W czasie mycia nie

dokładnie osuszyć skórę. W czasie mycia nie

należy używać natrysku o zmiennej temperaturze.

należy używać natrysku o zmiennej temperaturze.



W obydwu fazach sauny obowiązują odrębne

W obydwu fazach sauny obowiązują odrębne

zasady postępowania

zasady postępowania

Faza nagrzewania

Faza nagrzewania



Po wejściu do sauny osoba biorąca kąpiel układa się na ławie

Po wejściu do sauny osoba biorąca kąpiel układa się na ławie

w pozycji leżącej lub siedzącej, najlepiej w siadzie skulnym

w pozycji leżącej lub siedzącej, najlepiej w siadzie skulnym



W wypadku dobrego znoszenia wysokiej temperatury w

W wypadku dobrego znoszenia wysokiej temperatury w

czasie nagrzewania można się przenieść na wyżej położone

czasie nagrzewania można się przenieść na wyżej położone

lawy, zwiększając w ten sposób oddziaływanie ciepła na

lawy, zwiększając w ten sposób oddziaływanie ciepła na

ustrój

ustrój



Pod ciało należy podłożyć suchy ręcznik

Pod ciało należy podłożyć suchy ręcznik



Polewanie wodą kamieni sauny, wzmagające dodatkowo

Polewanie wodą kamieni sauny, wzmagające dodatkowo

efekt przegrzania, stosuje się w zależności od zdolności

efekt przegrzania, stosuje się w zależności od zdolności

przystosowania się danej osoby do wysokiej temperatury

przystosowania się danej osoby do wysokiej temperatury



Ze względów bezpieczeństwa, w saunie mogą uczestniczyć

Ze względów bezpieczeństwa, w saunie mogą uczestniczyć

co najmniej dwie osoby. W saunie nie prowadzi się rozmów

co najmniej dwie osoby. W saunie nie prowadzi się rozmów



W celu zwiększenia odczynu ze strony naczyń krwionośnych

W celu zwiększenia odczynu ze strony naczyń krwionośnych

skóry, w tej fazie zabiegu można stosować rozcieranie

skóry, w tej fazie zabiegu można stosować rozcieranie

specjalnymi szczotkami lub też chłostanie cienkimi

specjalnymi szczotkami lub też chłostanie cienkimi

gałązkami brzozy

gałązkami brzozy



Osoby gorzej znoszące wysoką temperaturę mogą w czasie

Osoby gorzej znoszące wysoką temperaturę mogą w czasie

nagrzewania chłodzić twarz i okolicę serca zimną wodą,

nagrzewania chłodzić twarz i okolicę serca zimną wodą,

korzystając ze znajdującego się w komorze sauny kranu z

korzystając ze znajdującego się w komorze sauny kranu z

zimną wodą

zimną wodą

Faza ochładzania

Faza ochładzania



Wyjście na świeże powietrze, polewanie, zanurzenie w

Wyjście na świeże powietrze, polewanie, zanurzenie w

basenie z zimną wodą (temp. nie niższa od 18 °C), poddanie

basenie z zimną wodą (temp. nie niższa od 18 °C), poddanie

się natryskowi lub rozcieranie śniegiem. Należy pamiętać, że

się natryskowi lub rozcieranie śniegiem. Należy pamiętać, że

zanurzenie w zimnej wodzie może spowodować znaczne

zanurzenie w zimnej wodzie może spowodować znaczne

podwyższenie ciśnienia krwi, stąd zabieg ten można

podwyższenie ciśnienia krwi, stąd zabieg ten można

stosować tylko u osób ze sprawnym układem krążenia

stosować tylko u osób ze sprawnym układem krążenia



Oddychanie z wydłużeniem wydechu. Dzięki takiemu

Oddychanie z wydłużeniem wydechu. Dzięki takiemu

postępowaniu w czasie wdechu wnika do płuc większa

postępowaniu w czasie wdechu wnika do płuc większa

objętość powietrza

objętość powietrza



Ochładzanie ustroju nie może być gwałtowne, bowiem takie

Ochładzanie ustroju nie może być gwałtowne, bowiem takie

postępowanie może wywołać niekorzystne odczyny.

postępowanie może wywołać niekorzystne odczyny.



Po ochłodzeniu wskazane jest ogrzanie stóp ciepłą wodą. Po

Po ochłodzeniu wskazane jest ogrzanie stóp ciepłą wodą. Po

zakończeniu fazy ochładzania należy umyć skórę chłodną

zakończeniu fazy ochładzania należy umyć skórę chłodną

wodą bez używania mydła Po dokładnym osuszeniu skóry

wodą bez używania mydła Po dokładnym osuszeniu skóry

przystępuje się do kolejnej fazy nagrzewania

przystępuje się do kolejnej fazy nagrzewania



Łączny czas fazy ochładzania nie powinien być dłuższy od 12

Łączny czas fazy ochładzania nie powinien być dłuższy od 12

min.

min.

Metodyka sauny cd.

Metodyka sauny cd.



Warunkiem prawidłowego przeprowadzenia sauny jest

Warunkiem prawidłowego przeprowadzenia sauny jest

zarówno dobre przegrzanie, jak i należyte ochłodzenie.

zarówno dobre przegrzanie, jak i należyte ochłodzenie.



Po zakończeniu sauny stosuje się zwykle chłodną kąpiel, a

Po zakończeniu sauny stosuje się zwykle chłodną kąpiel, a

następnie 20-30-minutowy wypoczynek, w czasie którego

następnie 20-30-minutowy wypoczynek, w czasie którego

wskazane jest wypicie umiarkowanej ilości wody mineralnej

wskazane jest wypicie umiarkowanej ilości wody mineralnej

lub soku owocowego czy też z warzyw. Szczególnie polecany

lub soku owocowego czy też z warzyw. Szczególnie polecany

jest sok pomidorowy, ze względu na dużą zawartość potasu

jest sok pomidorowy, ze względu na dużą zawartość potasu



Niewskazane, a wręcz szkodliwe, jest używanie napojów

Niewskazane, a wręcz szkodliwe, jest używanie napojów

alkoholowych zarówno przed zabiegiem, jak i po zakończeniu

alkoholowych zarówno przed zabiegiem, jak i po zakończeniu

sauny.

sauny.



W czasie jednego seansu sauny stosuje się zwykle dwa lub

W czasie jednego seansu sauny stosuje się zwykle dwa lub

trzy kolejne wejścia do gorącej komory. Do utrzymania

trzy kolejne wejścia do gorącej komory. Do utrzymania

dobrej ogólnej sprawności wystarcza jeden zabieg sauny w

dobrej ogólnej sprawności wystarcza jeden zabieg sauny w

tygodniu.

tygodniu.

Z uzasadnionych powodów można ją stosować 2 lub 3 razy

Z uzasadnionych powodów można ją stosować 2 lub 3 razy

w tygodniu

w tygodniu

Działanie sauny na ustrój

Działanie sauny na ustrój



Obciążenie mechanizmów

Obciążenie mechanizmów

termoregulacyjnych

termoregulacyjnych



Wywołanie następczych zmian

Wywołanie następczych zmian

odczynowych w całym ustroju

odczynowych w całym ustroju



Powyższe zmiany te zależą od fazy zabiegu

Powyższe zmiany te zależą od fazy zabiegu

Działanie sauny na ustrój w fazie

Działanie sauny na ustrój w fazie

nagrzewania

nagrzewania



Podwyższenie przemiany materii, średnio o 11%

Podwyższenie przemiany materii, średnio o 11%



Zwiększone wydzielanie po upływie ok. 3 min od

Zwiększone wydzielanie po upływie ok. 3 min od

rozpoczęcia nagrzewania (maksimum po 10 min.)

rozpoczęcia nagrzewania (maksimum po 10 min.)



Utrata wody wydzielonej z potem - 400-800 ml (w

Utrata wody wydzielonej z potem - 400-800 ml (w

wypadku szczególnie intensywnego obciążenia

wypadku szczególnie intensywnego obciążenia

cieplnego - 2000 ml.

cieplnego - 2000 ml.



Wydalanie stosownych do objętości potu ilości sodu,

Wydalanie stosownych do objętości potu ilości sodu,

chloru, potasu, kwasu moczowego, mocznika oraz

chloru, potasu, kwasu moczowego, mocznika oraz

innych produktów przemiany materii. Stąd celowe jest,

innych produktów przemiany materii. Stąd celowe jest,

aby po zakończeniu seansu sauny uzupełnić te ubytki,

aby po zakończeniu seansu sauny uzupełnić te ubytki,

podając odpowiednie napoje.

podając odpowiednie napoje.



Temperatura wnętrza ciała może osiągnąć 39 °C, a

Temperatura wnętrza ciała może osiągnąć 39 °C, a

temperatura powierzchni skóry nawet 42 °C, (powrót do

temperatura powierzchni skóry nawet 42 °C, (powrót do

temperatury normalnej występuje dość wolno)

temperatury normalnej występuje dość wolno)



Przyspieszenie oddychania do 24-36 oddechów na

Przyspieszenie oddychania do 24-36 oddechów na

minutę, zwiększa się również pojemność życiowa płuc

minutę, zwiększa się również pojemność życiowa płuc

Działanie sauny na ustrój w fazie

Działanie sauny na ustrój w fazie

nagrzewania

nagrzewania



Obniżenie ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we

Obniżenie ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we

krwi oraz podwyższenia ciśnienia parcjalnego tlenu

krwi oraz podwyższenia ciśnienia parcjalnego tlenu



Zwiększenie wydzielania gruczołów błony śluzowej dróg

Zwiększenie wydzielania gruczołów błony śluzowej dróg

oddechowych

oddechowych



Zmniejszenie napięcia mięśni gładkich oskrzeli

Zmniejszenie napięcia mięśni gładkich oskrzeli

(zmniejszone opory oddechowe).

(zmniejszone opory oddechowe).



Rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, a

Rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, a

jednocześnie zgodnie z prawem Dastre'a-Morata,

jednocześnie zgodnie z prawem Dastre'a-Morata,

zwężenie ich we wnętrzu ciała (przemieszczenie krwi na

zwężenie ich we wnętrzu ciała (przemieszczenie krwi na

obwód) - upośledzenie ukrwienia i dostawy tlenu do

obwód) - upośledzenie ukrwienia i dostawy tlenu do

tkanek i narządów głębiej położonych – wyzwolenie

tkanek i narządów głębiej położonych – wyzwolenie

mechanizmów adaptacyjnych (

mechanizmów adaptacyjnych (

wzrost

wzrost

liczby krwinek

liczby krwinek

czerwonych, usprawnieniem gospodarki tlenowej,

czerwonych, usprawnieniem gospodarki tlenowej,

zwiększenie liczby czynnych naczyń włosowatych w

zwiększenie liczby czynnych naczyń włosowatych w

narządach wewnętrznych i mięśniach

narządach wewnętrznych i mięśniach



Akcja serca wzrasta do 100-120/min, zwiększa się

Akcja serca wzrasta do 100-120/min, zwiększa się

pojemność minutowa oraz prędkość przepływu krwi w

pojemność minutowa oraz prędkość przepływu krwi w

naczyniach

naczyniach

Działanie sauny na ustrój w fazie

Działanie sauny na ustrój w fazie

nagrzewania

nagrzewania



Opory obwodowe krążenia ulegają zmniejszeniu

Opory obwodowe krążenia ulegają zmniejszeniu

(rozszerzenie i zmniejszenie napięcia naczyń

(rozszerzenie i zmniejszenie napięcia naczyń

obwodowych, otwarcie połączeń żylno-tętniczych

obwodowych, otwarcie połączeń żylno-tętniczych



Amplituda ciśnienia krwi ulega zwiększeniu dzięki

Amplituda ciśnienia krwi ulega zwiększeniu dzięki

obniżeniu wartości ciśnienia rozkurczowego (ale długie

obniżeniu wartości ciśnienia rozkurczowego (ale długie

przebywanie w saunie o bardzo wysokiej temperaturze

przebywanie w saunie o bardzo wysokiej temperaturze

prowadzi do podwyższenia ciśnienia skurczowego krwi)

prowadzi do podwyższenia ciśnienia skurczowego krwi)



Zwiększenie wydzielania przez przysadkę hormonu

Zwiększenie wydzielania przez przysadkę hormonu

adrenokortykotropowego, przez nadnercza kortyzolu i

adrenokortykotropowego, przez nadnercza kortyzolu i

amin katecholowych, (ustępuje po kilku lub kilkunastu

amin katecholowych, (ustępuje po kilku lub kilkunastu

godzinach)

godzinach)



Zwiększenie wydzielania kortyzolu podwyższa wydolność

Zwiększenie wydzielania kortyzolu podwyższa wydolność

wysiłkową

wysiłkową



Ostatnio podkreśla się również korzystny wpływ sauny na

Ostatnio podkreśla się również korzystny wpływ sauny na

odporność ustroju

odporność ustroju

Działanie sauny na ustrój w fazie

Działanie sauny na ustrój w fazie

ochładzania

ochładzania



zmniejszenie częstości akcji serca

zmniejszenie częstości akcji serca



podwyższenie ciśnienia rozkurczowego

podwyższenie ciśnienia rozkurczowego

krwi

krwi



uważa się, że intensywne ochładzanie jest

uważa się, że intensywne ochładzanie jest

przeciwwskazane u osób z chorobą

przeciwwskazane u osób z chorobą

nadciśnieniową

nadciśnieniową

Wskazania do stosowania sauny

Wskazania do stosowania sauny

Brak jest bezpośrednich wskazań medycznych do

Brak jest bezpośrednich wskazań medycznych do

stosowania sauny

stosowania sauny



Pielęgnacja ciała

Pielęgnacja ciała



Odprężenie

Odprężenie



Odpoczynek po intensywnych wysiłkach

Odpoczynek po intensywnych wysiłkach

fizycznych

fizycznych



Zwiększenie wydolności organizmu

Zwiększenie wydolności organizmu

Pośrednie wskazania do stosowania leczniczego

Pośrednie wskazania do stosowania leczniczego

sauny obejmują:

sauny obejmują:



przewlekłe schorzenia gośćcowe,

przewlekłe schorzenia gośćcowe,



chorobę zwyrodnieniową stawów,

chorobę zwyrodnieniową stawów,



nadciśnienie tętnicze okresu I i I/II wg podziału

nadciśnienie tętnicze okresu I i I/II wg podziału

WHO

WHO



stany pourazowe narządu ruchu,

stany pourazowe narządu ruchu,



niektóre choroby skóry, np. trądzik, oraz

niektóre choroby skóry, np. trądzik, oraz

przewlekłe stany zapalne narządów rodnych

przewlekłe stany zapalne narządów rodnych

Przeciwwskazania do stosowania sauny

Przeciwwskazania do stosowania sauny



ostre i przewlekłe choroby zakaźne oraz stwierdzone ich

ostre i przewlekłe choroby zakaźne oraz stwierdzone ich

nosicielstwo

nosicielstwo



ostre choroby gorączkowe, w tym również początkowy okres

ostre choroby gorączkowe, w tym również początkowy okres

choroby przeziębieniowej

choroby przeziębieniowej



skłonność do krwawień

skłonność do krwawień



schorzenia przewlekłe, takie jak gruźlica, choroba nowotworowa

schorzenia przewlekłe, takie jak gruźlica, choroba nowotworowa



choroby nerek, wątroby oraz niedokrwistość

choroby nerek, wątroby oraz niedokrwistość



niektóre choroby skóry

niektóre choroby skóry



ciąża powikłana zatruciem ciążowym lub niedokrwistością

ciąża powikłana zatruciem ciążowym lub niedokrwistością



zaburzenia wydzielania wewnętrznego, takie jak nadczynność

zaburzenia wydzielania wewnętrznego, takie jak nadczynność

gruczołu tarczowego, obrzęk śluzowaty oraz niedomoga kory

gruczołu tarczowego, obrzęk śluzowaty oraz niedomoga kory

nadnerczy

nadnerczy



padaczka i stany psychotyczne

padaczka i stany psychotyczne



choroby układu krążenia, w tym stabilna i niestabilna choroba

choroby układu krążenia, w tym stabilna i niestabilna choroba

wieńcowa, stany po przebytym zawale mięśnia sercowego

wieńcowa, stany po przebytym zawale mięśnia sercowego



stany po wylewach krwawych, uogólniona miażdżyca, zarostowe

stany po wylewach krwawych, uogólniona miażdżyca, zarostowe

schorzenia naczyń krwionośnych oraz zakrzepowe zapalenie żył

schorzenia naczyń krwionośnych oraz zakrzepowe zapalenie żył



jaskra

jaskra



alkoholizm i narkomania

alkoholizm i narkomania

Zabiegi cieplne przy użyciu parafiny

Zabiegi cieplne przy użyciu parafiny



Do zabiegów używa się parafiny stałej

Do zabiegów używa się parafiny stałej

(paraffinum solidum), która jest węglowodorem

(paraffinum solidum), która jest węglowodorem

nienasyconym otrzymywanym w procesie

nienasyconym otrzymywanym w procesie

destylacji frakcjonowanej ropy naftowej; wzór

destylacji frakcjonowanej ropy naftowej; wzór

sumaryczny od C

sumaryczny od C

19

19

H

H

40

40

do C

do C

35

35

H

H

72

72



Uzyskana drogą syntetyczną parafina może

Uzyskana drogą syntetyczną parafina może

zawierać w cząsteczce do 400 atomów węgla

zawierać w cząsteczce do 400 atomów węgla



Czysta chemicznie parafina jest ciałem stałym,

Czysta chemicznie parafina jest ciałem stałym,

którego temperatura topnienia wynosi od 42 do

którego temperatura topnienia wynosi od 42 do

54 °C, a temperatura wrzenia 250 °C

54 °C, a temperatura wrzenia 250 °C



Duża pojemność cieplna i małe przewodnictwo

Duża pojemność cieplna i małe przewodnictwo

cieplne czynią ją szczególnie przydatną do

cieplne czynią ją szczególnie przydatną do

zabiegów ciepłoleczniczych ze względu na

zabiegów ciepłoleczniczych ze względu na

powolne oddawanie ciepła

powolne oddawanie ciepła

Metodyka zabiegów

Metodyka zabiegów



Parafinę przygotowuje się w specjalnej, tzw.

Parafinę przygotowuje się w specjalnej, tzw.

parafinowej kuchni. Składa się ona ze zbiornika na

parafinowej kuchni. Składa się ona ze zbiornika na

parafinę oraz elektrycznego urządzenia ogrzewczego

parafinę oraz elektrycznego urządzenia ogrzewczego

z układem termoregulacyjnym, umożliwiającym

z układem termoregulacyjnym, umożliwiającym

utrzymywanie stałej, odpowiedniej temperatury

utrzymywanie stałej, odpowiedniej temperatury



W celu nadania parafinie właściwości plastycznych do

W celu nadania parafinie właściwości plastycznych do

20 kg roztopionej parafiny stałej dodaje się 1 l

20 kg roztopionej parafiny stałej dodaje się 1 l

parafiny ciekłej

parafiny ciekłej

(paraffinum liquidum)

(paraffinum liquidum)



Parafinę można używać wielokrotnie po oczyszczeniu

Parafinę można używać wielokrotnie po oczyszczeniu

i wyjałowieniu w temperaturze do 100 °C

i wyjałowieniu w temperaturze do 100 °C



W warunkach domowych parafinę do zabiegów

W warunkach domowych parafinę do zabiegów

przygotowuje się w naczyniu zanurzonym w kąpieli

przygotowuje się w naczyniu zanurzonym w kąpieli

wodnej.

wodnej.

Przykłady kuchni parafinowych

Przykłady kuchni parafinowych

Okład parafinowy (metoda 1)

Okład parafinowy (metoda 1)



Parafiną o temperaturze ok. 60 °C pokrywa

Parafiną o temperaturze ok. 60 °C pokrywa

się za pomocą płaskiego pędzla miejsce

się za pomocą płaskiego pędzla miejsce

poddane okładowi tak długo, aż jej warstwa

poddane okładowi tak długo, aż jej warstwa

osiągnie grubość 1-2 cm

osiągnie grubość 1-2 cm



Ponieważ pierwsza warstwa parafiny

Ponieważ pierwsza warstwa parafiny

szybko stygnie, stanowi więc ona niejako

szybko stygnie, stanowi więc ona niejako

ochronę przed nadmiernym przegrzaniem

ochronę przed nadmiernym przegrzaniem

skóry

skóry



Nałożoną na skórę warstwę parafiny owija

Nałożoną na skórę warstwę parafiny owija

się dokładnie papierem woskowym, ceratką

się dokładnie papierem woskowym, ceratką

lub folią plastykową i ciepłym kocem

lub folią plastykową i ciepłym kocem



Czas zabiegu wynosi 30-60 min.

Czas zabiegu wynosi 30-60 min.

Okład parafinowy (metoda 2)

Okład parafinowy (metoda 2)



Na skórę pokrytą cienką warstwą

Na skórę pokrytą cienką warstwą

parafiny nakłada się zamoczoną w

parafiny nakłada się zamoczoną w

parafinie pikowaną „kołderkę",

parafinie pikowaną „kołderkę",

składającą się z kilku lub kilkunastu

składającą się z kilku lub kilkunastu

warstw gazy o odpowiednich rozmiarach

warstw gazy o odpowiednich rozmiarach



Całość owija się dokładnie papierem

Całość owija się dokładnie papierem

woskowym, ceratką lub folią plastykową i

woskowym, ceratką lub folią plastykową i

ciepłym kocem

ciepłym kocem



Czas zabiegu wynosi 30-60 min.

Czas zabiegu wynosi 30-60 min.

Okład parafinowy (metoda 3 - tzw. skarpetki

Okład parafinowy (metoda 3 - tzw. skarpetki

lub rękawice parafinowe)

lub rękawice parafinowe)



Przez kilkakrotne zanurzenie stopy lub dłoni w

Przez kilkakrotne zanurzenie stopy lub dłoni w

parafinie uzyskuje się odpowiednio grubą jej

parafinie uzyskuje się odpowiednio grubą jej

warstwę

warstwę



Kończynę owija się dokładnie papierem woskowym,

Kończynę owija się dokładnie papierem woskowym,

ceratką lub folią plastykową i ciepłym kocem

ceratką lub folią plastykową i ciepłym kocem



Czas zabiegu wynosi 30-60 min.

Czas zabiegu wynosi 30-60 min.

Kąpiel parafinowa miejscowa

Kąpiel parafinowa miejscowa



. Zabieg ten wykonuje się w specjalnej

. Zabieg ten wykonuje się w specjalnej

wannie, przystosowanej kształtem do

wannie, przystosowanej kształtem do

kończyny górnej lub dolnej

kończyny górnej lub dolnej



Urządzenie ogrzewcze, znajdujące się w

Urządzenie ogrzewcze, znajdujące się w

ścianie naczynia, umożliwia

ścianie naczynia, umożliwia

utrzymywanie stałej temperatury

utrzymywanie stałej temperatury

parafiny w granicach

parafiny w granicach

40-50 °C

40-50 °C



Czas kąpieli wynosi 30-50 min

Czas kąpieli wynosi 30-50 min

Wanny do kąpieli parafinowej

Wanny do kąpieli parafinowej

miejscowej

miejscowej

Lecznicze działanie parafiny

Lecznicze działanie parafiny



Skutki lecznicze zabiegów parafinowych są związane z

Skutki lecznicze zabiegów parafinowych są związane z

właściwościami fizycznymi parafiny

właściwościami fizycznymi parafiny



Dzięki dużej pojemności cieplnej i ograniczonemu przewodnictwu

Dzięki dużej pojemności cieplnej i ograniczonemu przewodnictwu

cieplnemu utrzymuje ona długo ciepło i wolno oddaje je otoczeniu

cieplnemu utrzymuje ona długo ciepło i wolno oddaje je otoczeniu



Przy stygnięciu wykazuje właściwość zmniejszania swej objętości o

Przy stygnięciu wykazuje właściwość zmniejszania swej objętości o

10-20%, w związku z czym warstwa parafiny, obejmująca np.

10-20%, w związku z czym warstwa parafiny, obejmująca np.

kończynę, wywiera na nią ucisk, który dodatkowo zwiększa się przy

kończynę, wywiera na nią ucisk, który dodatkowo zwiększa się przy

wzroście objętości przegrzanej w czasie zabiegu kończyny- zwiększa

wzroście objętości przegrzanej w czasie zabiegu kończyny- zwiększa

to z jednej strony przekazywanie tkankom ciepła, z drugiej zaś -

to z jednej strony przekazywanie tkankom ciepła, z drugiej zaś -

dzięki uciśnięciu naczyń skórnych - zmniejsza odprowadzanie ciepła z

dzięki uciśnięciu naczyń skórnych - zmniejsza odprowadzanie ciepła z

prądem krwi

prądem krwi



Temperatura skóry pod okładem waha się od 39 do 41 °C (jest

Temperatura skóry pod okładem waha się od 39 do 41 °C (jest

optymalna dla wzmożenia aktywności procesów przemiany

optymalna dla wzmożenia aktywności procesów przemiany

tkankowej)

tkankowej)



Bezpośrednio po zdjęciu okładu parafinowego skóra jest spocona,

Bezpośrednio po zdjęciu okładu parafinowego skóra jest spocona,

blada i gorąca, po czym szybko ulega zaczerwienieniu w wyniku

blada i gorąca, po czym szybko ulega zaczerwienieniu w wyniku

rozszerzenia naczyń

rozszerzenia naczyń



Właściwości fizyczne parafiny sprawiają, że zabiegi wykonane przy jej

Właściwości fizyczne parafiny sprawiają, że zabiegi wykonane przy jej

użyciu usprawniają:

użyciu usprawniają:

-

-

krążenie w naczyniach włosowatych skóry

krążenie w naczyniach włosowatych skóry

-

-

wzmagają procesy utleniania tkankowego i ułatwiają resorpcję i

wzmagają procesy utleniania tkankowego i ułatwiają resorpcję i

wydalanie z tkanek toksycznych produktów procesu zapalnego

wydalanie z tkanek toksycznych produktów procesu zapalnego

Wskazania do stosowania parafiny

Wskazania do stosowania parafiny



Nie odbiegają one od ogólnie przyjętych zasad

Nie odbiegają one od ogólnie przyjętych zasad

stosowania ciepła

stosowania ciepła



Leczenie stanów zapalnych stawów i tkanek miękkich

Leczenie stanów zapalnych stawów i tkanek miękkich

kończyn, których kształt umożliwia wykorzystanie

kończyn, których kształt umożliwia wykorzystanie

ucisku występującego w czasie stygnięcia parafiny

ucisku występującego w czasie stygnięcia parafiny

Leczenie zimnem

Leczenie zimnem

Dr n. med. Marcin Pencuła

Dr n. med. Marcin Pencuła

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

A.M. w Lublinie

A.M. w Lublinie

Leczenie zimnem

Leczenie zimnem



Polega na obniżaniu temperatury tkanek

Polega na obniżaniu temperatury tkanek



W zależności od rodzaju zastosowanej

W zależności od rodzaju zastosowanej

metody oziębienie tkanek zachodzi drogą

metody oziębienie tkanek zachodzi drogą

przewodzenia lub przenoszenia ich energii

przewodzenia lub przenoszenia ich energii

cieplnej do użytego w danej metodzie

cieplnej do użytego w danej metodzie

środowiska oziębiającego o odpowiednio

środowiska oziębiającego o odpowiednio

niskiej temperaturze

niskiej temperaturze

Podział zabiegów leczniczych z wykorzystaniem

Podział zabiegów leczniczych z wykorzystaniem

niskich temperatur

niskich temperatur



Miejscowe

Miejscowe





obniżenie temperatury skóry i

obniżenie temperatury skóry i

tkanek głębiej położonych

tkanek głębiej położonych



Ogólne

Ogólne





oziębienie całego ustroju ze

oziębienie całego ustroju ze

wszystkimi tego faktu następstwami

wszystkimi tego faktu następstwami

fizjologicznymi

fizjologicznymi



Intensywność wymienionych zabiegów zależy

Intensywność wymienionych zabiegów zależy

od:

od:

-

-

temperatury

temperatury

-

-

przyjętego w danej metodzie sposobu

przyjętego w danej metodzie sposobu

oziębiania

oziębiania

powierzchni ciała poddanej

powierzchni ciała poddanej

zabiegowi

zabiegowi

-

-

czasu jego trwania

czasu jego trwania

Inne zastosowania niskich temperatur w

Inne zastosowania niskich temperatur w

medycynie

medycynie



Kriochirurgia - kontrolowane zamrażanie, aż do

Kriochirurgia - kontrolowane zamrażanie, aż do

nieodwracalnego uszkodzenia, patologicznie

nieodwracalnego uszkodzenia, patologicznie

zmienionych tkanek

zmienionych tkanek



Zabiegi te znajdują zastosowanie w:

Zabiegi te znajdują zastosowanie w:

-

-

dermatologii

dermatologii

-

-

chirurgii

chirurgii

-

-

okulistyce

okulistyce

-

-

laryngologii

laryngologii

-

-

ginekologii

ginekologii



Zaletą ich, w porównaniu z klasycznymi metodami

Zaletą ich, w porównaniu z klasycznymi metodami

chirurgicznymi, jest bezbolesność, prawie całkowite

chirurgicznymi, jest bezbolesność, prawie całkowite

wyeliminowanie krwawienia oraz powstanie w ich

wyeliminowanie krwawienia oraz powstanie w ich

następstwie w miarę kosmetycznej blizny skóry

następstwie w miarę kosmetycznej blizny skóry



Nie obarczają one chorego i mogą być wykonywane

Nie obarczają one chorego i mogą być wykonywane

bez względu na wiek oraz choroby współistniejące

bez względu na wiek oraz choroby współistniejące

Wpływ zimna na organizm

Wpływ zimna na organizm



Reakcje ustroju na zimno można podzielić na miejscowe

Reakcje ustroju na zimno można podzielić na miejscowe

oraz ogólnoustrojowe

oraz ogólnoustrojowe



Uruchamiają one adaptacyjne mechanizmy regulacji

Uruchamiają one adaptacyjne mechanizmy regulacji

cieplnej ustroju, mające na celu zmniejszenie utraty ciepła

cieplnej ustroju, mające na celu zmniejszenie utraty ciepła



Nasilenie gry naczyniowej zależy zarówno od temperatury,

Nasilenie gry naczyniowej zależy zarówno od temperatury,

jak i od szybkości jej obniżania w czasie

jak i od szybkości jej obniżania w czasie



Reakcje naczynioruchowe są najsilniej wyrażone w obrębie

Reakcje naczynioruchowe są najsilniej wyrażone w obrębie

kończyn górnych i dolnych

kończyn górnych i dolnych



Reakcje naczynioruchowe są wyjątkowo słabe w skórze

Reakcje naczynioruchowe są wyjątkowo słabe w skórze

głowy W spoczynku w temperaturze 4 °C utrata ciepła z

głowy W spoczynku w temperaturze 4 °C utrata ciepła z

tego rejonu wynosi aż 40% całkowitej ilości ciepła

tego rejonu wynosi aż 40% całkowitej ilości ciepła

powstającej w ustroju

powstającej w ustroju



Drżenie z zimna

Drżenie z zimna





polega ono na występujących w

polega ono na występujących w

warunkach oziębienia ustroju mimowolnych drobnych

warunkach oziębienia ustroju mimowolnych drobnych

skurczach mięśni, będących źródłem energii cieplnej

skurczach mięśni, będących źródłem energii cieplnej



Aktywacja układu adrenergicznego oraz występujące w

Aktywacja układu adrenergicznego oraz występujące w

tych warunkach zwiększenie przemiany materii, mające na

tych warunkach zwiększenie przemiany materii, mające na

celu wyrównanie utraty ciepła

celu wyrównanie utraty ciepła

Reakcje naczyń na działanie zimna

Reakcje naczyń na działanie zimna



Obniżenie temperatury otoczenia do wartości

Obniżenie temperatury otoczenia do wartości

niższych od obojętnego punktu cieplnego skóry,

niższych od obojętnego punktu cieplnego skóry,

uruchamia adaptacyjne mechanizmy regulacji

uruchamia adaptacyjne mechanizmy regulacji

cieplnej ustroju, mające na celu zmniejszenie

cieplnej ustroju, mające na celu zmniejszenie

utraty ciepła

utraty ciepła



W pierwszej fazie krótkotrwałego działania zimna

W pierwszej fazie krótkotrwałego działania zimna

skóra jest blada

skóra jest blada





skurcz naczyń krwionośnych

skurcz naczyń krwionośnych

skóry i tkanki podskórnej występujący pod

skóry i tkanki podskórnej występujący pod

wpływem niskich temperatur, zmniejsza przepływ

wpływem niskich temperatur, zmniejsza przepływ

krwi i ogranicza w ten sposób oddawanie ciepła

krwi i ogranicza w ten sposób oddawanie ciepła

otoczeniu. Zachodzi ona w wyniku wyładowań

otoczeniu. Zachodzi ona w wyniku wyładowań

powstałych we włóknach współczulnych

powstałych we włóknach współczulnych

unerwiających naczynia krwionośne

unerwiających naczynia krwionośne

Zimne zabiegi miejscowe

Zimne zabiegi miejscowe



masaż lodem, nacieranie lodem (nie

masaż lodem, nacieranie lodem (nie

znajdują obecnie szerszego zastosowania)

znajdują obecnie szerszego zastosowania)



zimne okłady lub zawijania

zimne okłady lub zawijania



oziębienie przy użyciu ciekłego chlorku etylu

oziębienie przy użyciu ciekłego chlorku etylu



miejscowe zabiegi wykonywane przy użyciu

miejscowe zabiegi wykonywane przy użyciu

gazów chłodzących

gazów chłodzących

Zimne okłady lub zawijania

Zimne okłady lub zawijania



chusty oziębione do żądanej temperatury, worki

chusty oziębione do żądanej temperatury, worki

gumowe (plastykowe) napełnione zimną wodą

gumowe (plastykowe) napełnione zimną wodą

lub lodem

lub lodem



woreczki z tworzywa sztucznego, zawierające

woreczki z tworzywa sztucznego, zawierające

specjalny żel. Oziębione w zamrażalniku są

specjalny żel. Oziębione w zamrażalniku są

bardzo łatwe w użyciu.

bardzo łatwe w użyciu.



W niektórych uzdrowiskach wykonuje się zimne

W niektórych uzdrowiskach wykonuje się zimne

okłady z solanki

okłady z solanki





gąbkę wiskozową moczy się

gąbkę wiskozową moczy się

w solance, następnie wkłada do woreczka ze

w solance, następnie wkłada do woreczka ze

sztucznego tworzywa i oziębia w zamrażalniku

sztucznego tworzywa i oziębia w zamrażalniku

do temperatury ok. -20 °C. Zachowanie tej

do temperatury ok. -20 °C. Zachowanie tej

temperatury jest ważne, ponieważ w niższej

temperatury jest ważne, ponieważ w niższej

temperaturze (ok. - 30 °C) zwilżone solanką

temperaturze (ok. - 30 °C) zwilżone solanką

gąbki tracą elastyczność, co utrudnia wykonanie

gąbki tracą elastyczność, co utrudnia wykonanie

zabiegu

zabiegu

Oziębienie przy użyciu ciekłego chlorku

Oziębienie przy użyciu ciekłego chlorku

etylu

etylu



Wydobywający się z pojemnika ciekły

Wydobywający się z pojemnika ciekły

chlorek etylu działa silnie oziębiające w

chlorek etylu działa silnie oziębiające w

wyniku jego rozprężania oraz pobierania

wyniku jego rozprężania oraz pobierania

ciepła na parowanie

ciepła na parowanie



Jest on stosowany do znieczulenia w

Jest on stosowany do znieczulenia w

małych zabiegach chirurgicznych oraz

małych zabiegach chirurgicznych oraz

urazach sportowych

urazach sportowych

Zabiegi miejscowe przy użyciu gazów

Zabiegi miejscowe przy użyciu gazów

chłodzących

chłodzących



Jako czynnik schładzający używany jest:

Jako czynnik schładzający używany jest:

-

-

ciekły azot

ciekły azot

-

-

CO

CO

2

2

-

-

nadmuch zimnego powietrza

nadmuch zimnego powietrza

Urządzenie Kriopol R26
Składa się ono ze zbiornika na
ciekły azot wyposażonego w
wentyl nastawczy regulujący
wpływ pozostającego pod
ciśnieniem gazu ze zbiornika.
Wentyl połączony jest z
elastycznym przewodem
zakończonym dyszą, z której
wydobywa się strumień
mieszaniny powietrza i
rozprężonego azotu.
U wylotu dyszy temperatura
gazów waha się od -100 do
-180 °C

Urządzenie Kriopol R26

Urządzenie Kriopol R26

Urządzenie do

Urządzenie do

miejscowej

miejscowej

terapii

terapii

zimnem

zimnem

„Cadena”.

„Cadena”.

Czynnik

Czynnik

schładzający –

schładzający –

nadmuch

nadmuch

zimnego

zimnego

powietrza

powietrza

Wykonanie zabiegu krioterapii miejscowej

Wykonanie zabiegu krioterapii miejscowej



W czasie zabiegu należy wykonywać ruchy okrężne

W czasie zabiegu należy wykonywać ruchy okrężne

nad powierzchnią ciała objętą zabiegiem, aby

nad powierzchnią ciała objętą zabiegiem, aby

uniknąć grożącego odmrożeniem, punktowego

uniknąć grożącego odmrożeniem, punktowego

działania gazu

działania gazu



Jeśli zabieg dotyczy stawu, poleca się wykonywanie

Jeśli zabieg dotyczy stawu, poleca się wykonywanie

ruchów czynnych w czasie oziębiania, a po jego

ruchów czynnych w czasie oziębiania, a po jego

zakończeniu — intensywnych ćwiczeń ruchowych

zakończeniu — intensywnych ćwiczeń ruchowych



Zabieg, w zależności od wskazań i tolerancji chorego,

Zabieg, w zależności od wskazań i tolerancji chorego,

trwa 1-3 min i może być powtarzany trzykrotnie w

trwa 1-3 min i może być powtarzany trzykrotnie w

czasie dnia

czasie dnia



Należy pamiętać, aby skóra w okolicy zabiegu była

Należy pamiętać, aby skóra w okolicy zabiegu była

przed jego wykonaniem dokładnie osuszona

przed jego wykonaniem dokładnie osuszona



Zabieg powinien być wykonywany przez

Zabieg powinien być wykonywany przez

kwalifikowany personel i nadzorowany przez lekarza

kwalifikowany personel i nadzorowany przez lekarza

Wskazania do stosowania zimnych zabiegów

Wskazania do stosowania zimnych zabiegów

miejscowych

miejscowych

1) choroby narządu ruchu:

1) choroby narządu ruchu:

-

-

stany po urazach i przeciążeniach (w czasie do 5 dni od urazu),

stany po urazach i przeciążeniach (w czasie do 5 dni od urazu),

-

-

obrzęk po złamaniu kości oraz zwichnięciach i skręceniach stawów,

obrzęk po złamaniu kości oraz zwichnięciach i skręceniach stawów,

-

-

ostre zapalenia tkanek miękkich okołostawowych

ostre zapalenia tkanek miękkich okołostawowych

2) choroby gośćcowe:

2) choroby gośćcowe:

-

-

reumatoidalne zapalenie stawów w

reumatoidalne zapalenie stawów w

okresie ostrym oraz

okresie ostrym oraz

zaostrzenia,

zaostrzenia,

-

-

artropatia łuszczycowa,

artropatia łuszczycowa,

-

-

stany bólowe w przebiegu choroby

stany bólowe w przebiegu choroby

zwyrodnieniowej stawów,

zwyrodnieniowej stawów,

-

-

zespoły zapaleń okołostawowych w

zespoły zapaleń okołostawowych w

okresie ostrym,

okresie ostrym,

-

-

ostra postać dny

ostra postać dny

3)

3)

choroby układu nerwowego:

choroby układu nerwowego:

-

-

nerwobóle nerwów obwodowych oraz zespoły bólowe rwy

nerwobóle nerwów obwodowych oraz zespoły bólowe rwy

kulszowej i

kulszowej i

ramiennej w okresie ostrym,

ramiennej w okresie ostrym,

-

-

stany wzmożonego napięcia mięśni - jako przygotowanie do

stany wzmożonego napięcia mięśni - jako przygotowanie do

kinezyterapii

kinezyterapii

Przeciwwskazania do stosowania zimnych

Przeciwwskazania do stosowania zimnych

zabiegów miejscowych

zabiegów miejscowych



stany nadwrażliwości na zimno

stany nadwrażliwości na zimno



choroby, w których jest ono czynnikiem

choroby, w których jest ono czynnikiem

wywoławczym, jak np. krioglobulinemia,

wywoławczym, jak np. krioglobulinemia,

hemoglobinuria napadowa nocna, zespół

hemoglobinuria napadowa nocna, zespół

Raynauda i in.

Raynauda i in.



zespół Sudecka

zespół Sudecka



zmiany skóry popromienne

zmiany skóry popromienne



zapalenie miedniczek nerkowych

zapalenie miedniczek nerkowych



zapalenie pęcherza moczowego

zapalenie pęcherza moczowego



stany wyniszczenia i osłabienia

stany wyniszczenia i osłabienia



odmroziny

odmroziny



zespoły ciasnoty przedziałów powięziowych

zespoły ciasnoty przedziałów powięziowych

Ogólna terapia zimnem

Ogólna terapia zimnem



W 1989 r. we Wrocławiu, powstał

W 1989 r. we Wrocławiu, powstał

pierwszy polski prototyp komory

pierwszy polski prototyp komory

kriogenicznej (trzeci w świecie)

kriogenicznej (trzeci w świecie)



Zabiegi w kriokomorze

Zabiegi w kriokomorze

-

-

poprawiają skuteczność kinezyterapii

poprawiają skuteczność kinezyterapii

przeprowadzanej bezpośrednio po

przeprowadzanej bezpośrednio po

zabiegach

zabiegach

Kriokomora

Kriokomora

Zasada działania kriokomory

Zasada działania kriokomory



Kriokomora składa się z dwóch pomieszczeń

Kriokomora składa się z dwóch pomieszczeń

-

-

przedsionka (temperatura ok. -60 °C)

przedsionka (temperatura ok. -60 °C)

-

-

komory właściwej (temperatura w zakresie -110 °C

komory właściwej (temperatura w zakresie -110 °C

do -160 °C)

do -160 °C)



Czynnikiem powodującym schłodzenie kriokomory jest

Czynnikiem powodującym schłodzenie kriokomory jest

ciekły azot

ciekły azot



Przed pierwszym wejściem do komory pacjent przechodzi

Przed pierwszym wejściem do komory pacjent przechodzi

kwalifikację lekarską. Bezpośrednio przed zabiegiem

kwalifikację lekarską. Bezpośrednio przed zabiegiem

pacjentom mierzy się ciśnienie tętnicze krwi i

pacjentom mierzy się ciśnienie tętnicze krwi i

indywidualnie ustala temperaturę oraz czas zabieg

indywidualnie ustala temperaturę oraz czas zabieg



Po wejściu do przedsionka pacjent wraz z obsługą

Po wejściu do przedsionka pacjent wraz z obsługą

przebywa w nim kilkanaście sekund, następnie

przebywa w nim kilkanaście sekund, następnie

przechodzi do komory właściwej.

przechodzi do komory właściwej.

(w przypadku osób, które pierwszy raz korzystają z

(w przypadku osób, które pierwszy raz korzystają z

krioterapii lub osób starszych, zabieg w całości jest

krioterapii lub osób starszych, zabieg w całości jest

przeprowadzany w obecności obsługi)

przeprowadzany w obecności obsługi)



Pacjenci wchodzą do kriokomory w strojach kąpielowych,

Pacjenci wchodzą do kriokomory w strojach kąpielowych,

drewniakach, ciepłych skarpetach, czapkach oraz

drewniakach, ciepłych skarpetach, czapkach oraz

maseczkach zakrywających usta i nos (maseczki

maseczkach zakrywających usta i nos (maseczki

chirurgiczne wyłożone warstwami gazy)

chirurgiczne wyłożone warstwami gazy)

Zasada działania kriokomory

Zasada działania kriokomory



Jednorazowo w kriokomorze może przebywać 5-7

Jednorazowo w kriokomorze może przebywać 5-7

osób

osób



Powietrze w kriokomorze jest całkowicie

Powietrze w kriokomorze jest całkowicie

pozbawione zanieczyszczeń oraz wilgotności, co

pozbawione zanieczyszczeń oraz wilgotności, co

sprawia, że odczucia pacjentów wchodzących do

sprawia, że odczucia pacjentów wchodzących do

kriokomory są zupełnie inne, niż mogłoby się

kriokomory są zupełnie inne, niż mogłoby się

wydawać

wydawać



Zabieg w kriokomorze, który trwa do 3 min,

Zabieg w kriokomorze, który trwa do 3 min,

powoduje spadek temperatury na tułowiu o ok. 3

powoduje spadek temperatury na tułowiu o ok. 3

°C, a na kończynach o ok. 12 °C. Temperatura

°C, a na kończynach o ok. 12 °C. Temperatura

wnętrza ciała natomiast nie zmienia się.

wnętrza ciała natomiast nie zmienia się.



Czas pobytu w kriokomorze wynosi 120-180 s,

Czas pobytu w kriokomorze wynosi 120-180 s,

zakres stosowanych temperatur od -110 do -160 °C

zakres stosowanych temperatur od -110 do -160 °C

Przebieg zabiegu w kriokomorze

Przebieg zabiegu w kriokomorze

Przebieg zabiegu w kriokomorze

Przebieg zabiegu w kriokomorze

W wyniku zadziałania skrajnie niskich

W wyniku zadziałania skrajnie niskich

temperatur w organizmie zachodzą

temperatur w organizmie zachodzą

następujące reakcje

następujące reakcje



Spadek napięcia mięśniowego, zwolnienie

Spadek napięcia mięśniowego, zwolnienie

przewodnictwa nerwowego

przewodnictwa nerwowego



Wzrost stężenia ACTH, kortyzonu, (3-endorfin,

Wzrost stężenia ACTH, kortyzonu, (3-endorfin,

adrenaliny i noradrenaliny oraz testosteronu u

adrenaliny i noradrenaliny oraz testosteronu u

mężczyzn

mężczyzn



Skurcz naczyń krwionośnych, a następnie rozkurcz i

Skurcz naczyń krwionośnych, a następnie rozkurcz i

silne przekrwienie

silne przekrwienie



Działanie przeciwbólowe,

Działanie przeciwbólowe,



Poprawa drenażu żylnego i limfarycznego (działanie

Poprawa drenażu żylnego i limfarycznego (działanie

przeciwbólowe)

przeciwbólowe)

W wyniku zadziałania skrajnie niskich

W wyniku zadziałania skrajnie niskich

temperatur w organizmie zachodzą

temperatur w organizmie zachodzą

następujące reakcje

następujące reakcje



Pacjent po wyjściu z kriokomory czuje ciepło rozchodzące

Pacjent po wyjściu z kriokomory czuje ciepło rozchodzące

się po całym ciele, jest rozluźniony

się po całym ciele, jest rozluźniony



W znacznie mniejszym stopniu odczuwa ból

W znacznie mniejszym stopniu odczuwa ból



Obserwuje się również nieco lepszy nastrój, co

Obserwuje się również nieco lepszy nastrój, co

prawdopodobnie jest spowodowane przezwyciężeniem

prawdopodobnie jest spowodowane przezwyciężeniem

bariery lęku przed przebywaniem w tak niskiej

bariery lęku przed przebywaniem w tak niskiej

temperaturze

temperaturze



Pacjent może z powodzeniem wykonywać ćwiczenia,

Pacjent może z powodzeniem wykonywać ćwiczenia,

które w normalnych warunkach sprawiałyby mu trudność

które w normalnych warunkach sprawiałyby mu trudność



Efekt utrzymuje się przez ok. 3 godziny

Efekt utrzymuje się przez ok. 3 godziny



Po mniej więcej dziesięciu zabiegach można w zasadzie

Po mniej więcej dziesięciu zabiegach można w zasadzie

stwierdzić, czy nastąpiła pożądana reakcja organizmu

stwierdzić, czy nastąpiła pożądana reakcja organizmu

Zabiegi w kriokomorze w

Zabiegi w kriokomorze w

znaczny sposób poprawiają

znaczny sposób poprawiają

skuteczność kinezyterapii

skuteczność kinezyterapii

przeprowadzanej bezpośrednio

przeprowadzanej bezpośrednio

po zabiegach

po zabiegach

Wskazania do krioterapii

Wskazania do krioterapii

ogólnoustrojowej

ogólnoustrojowej



reumatoidalne zapalenie stawów

reumatoidalne zapalenie stawów



zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa



łuszczycowe zapalenie stawów

łuszczycowe zapalenie stawów



dyskopatia

dyskopatia



zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów

zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów



stany pourazowe

stany pourazowe



zmiany wynikłe z przeciążeń narządu ruchu

zmiany wynikłe z przeciążeń narządu ruchu



odnowa biologiczna

odnowa biologiczna

Przeciwwskazania do krioterapii

Przeciwwskazania do krioterapii

ogólnoustrojowej

ogólnoustrojowej



klaustrofobia

klaustrofobia



nadwrażliwość na zimno

nadwrażliwość na zimno



niewydolność układu krążenia i oddechowego,

niewydolność układu krążenia i oddechowego,



stany gorączkowe

stany gorączkowe



zmiany zakrzepowe, zatorowe i zapalne w

zmiany zakrzepowe, zatorowe i zapalne w

układzie naczyniowym

układzie naczyniowym



zmiany miażdżycowe tętnic uniemożliwiające

zmiany miażdżycowe tętnic uniemożliwiające

reakcję naczyniową

reakcję naczyniową



otwarte rany i owrzodzenia

otwarte rany i owrzodzenia