1. Ciepłolecznictwo

Metody ciepłolecznictwa przez dostarczenie ciepła tkankom

• Wodolecznictwo

• Balneoterapia

• Stosowanie parafiny, gorącego powietrza, piasku,itp.

Metody ciepłolecznictwa przez wzbudzenie ciepła w tkankach

• Stosowanie promieniowania IR

• Stosowanie prądów wielkiej częstotliwości

• Stosowanie ultradźwięków

Najważniejsze czynniki, od których zależy wpływ ciepła lub zimna na organizm:

• Wielkość różnicy temp. Ciała i ośrodka

• Czas oddziaływania

• Dynamika oddziaływania

• Wielkość powierzchni oddziaływania

• Właściwości fizyczne ośrodka

• Właściwości osobnicze (wiek, płeć)

• Rodzaj okres choroby

• Stopień adaptacji (zahartowania)

Fizjologiczne reakcje organizmu na zimno:

W pierwszej fazie	W drugiej fazie
Zwężenie naczyń skóry	Rozszerzenie naczyń skóry
Zmniejszenie ukrwienia skóry (bladość, ochłodzenie skóry)	Zwiększenie ukrwienia skóry (rumień, ucieplenie skóry)
Powolne obniżanie temperatury skóry, mięśni, stawów	Powolny wzrost temp. Uprzednio ochłodzonych tkanek
Zmniejszenie przemiany materii miejscowej i zwiększenie w części rdzennej	Zwiększenie przemiany materii w części rdzennej
Zmniejszenie przewodnictwa nerwowego
Podwyższenie progu bólowego
Zmniejszenie uwalniania mediatorów bólu i zapalenia
Zwiększenie napięcia mięśni szkieletowych	Zmniejszenie napięcia mięśni szkieletowych
Zwiększenie napięcia ścian naczyń	Zmniejszenie napięcia ścian naczyń
Zwiększenie czynności nadnerczy
Wzrost ciśnienia tętniczego i żylnego krwi	Zmniejszenie ciśnienia tętniczego i żylnego krwi

Ważniejsze mechanizmy działania ciepła

• Miejscowe podwyższenie temp. Tkanek

• Reakcja konsensualna

• Rozluźnienie mięśni szkieletowych i gładkich

• Zwiększenie rozciągliwości tkanki łącznej

• Działanie przeciwbólowe (wpływ na tworzenie i uwolnienie mediatorów bólu)

• Działanie przeciwzapalne

• Działanie immunostymulacyjne przy łagodnej hipertermii i immunosupresyjne przy ekstremalnej hipertrmii

• Zmniejszenie aktywności tworu siatkowego (ogólne odprężenie)

• Pobudzenie wydzielania hormonów adaptacyjnych w stresie

Fizjologiczny wpływ miejscowego podwyższenia temp. Tkanek przez ciepło

• Rozszerzenie naczyń

• Wpływ na reakcję naczynioruchowe

• Wpływ na procesy biofizyczne i biochemiczne

• Zmniejszenie oporu obwodowego

• Obniżenie ciśnienia krwi

• Przyspieszenie tętna i wzrost pojemności minutowej serca

• Zwiększenie tworzenia i krążenia chłonki

• Wzrost wymiany tkankowej składników przemiany materii

• Zwiększenie odprowadzenia ciepła z miejsca działania (przez miejscowe krążenie krwi)

Terapeutycznie pożądane działanie ciepła

Ciepło zastosowane miejscowo

• Poprawia ukrwienie, wywołuje przekrwienie tkanek, wykazuje działanie przeciwzalane, ale w zapaleniach wysiękowych i w ostrych stanach zapalnych lepiej jest stosować zimno

• Zwiększa dyfuzję przez błony biologiczne

• Działanie przeciwbólowe, przede wszystkim w dolegliwościach bólowych spowodowanych wzmożonym napięciem mięśni lub niedokrwieniem tkanek

• Poprawa trofiki taknek

Przegrzewanie całego ciała:

• Zwiększa nasilenie procesów przemiany materii i pobudza krażenie, przestraja układ autonomiczny w kierunku trofotropii, działa przeciwzapalnie,

• Działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, cytostatyczne

Terapeutycznie niepożądane działanie ciepła

• Uczynnia utajone infekcje

• Wzmacnia działanie istniejących infekcji i zaplenia

• Uaktywnia enzymy, m.in. destrukcji chrząstek stawowych, np. kolagenoz

• Powoduje zwiększenie przepuszczalności ścian naczyń, a wskutek tego wywołuje obrzęki i powoduje krwawienia

• Zakłócenia w czynności serca i krążenia

Wskazania do stosowania ciepła

• Ogrzanie mięśni, ścięgien, więzadeł, stawów (struktur położonych głębiej niż skóra i tkanka podskórna)

Przeciwskaznia ogólne do stosowania ciepła

• Ostre stany zapalne

• Ostre stany pourazowe

• Krwawienia i skłonności do krawaień

• Zakrzepowe zapalenie żył, żylaki

• Gorączka

• Zaburzenia czucia

2. zimno lecznictwo

Wraz z postępującym obniżeniem temp. Skóry dochodzi do

• Pobudzenia receptorów czucia zimna i bólu

• Zmniejszenia receptorów ciepła

• Miejscowego zwężenia naczyń

• Zmian naczynioruchowych

• Zmniejszenia przewodnictwa w nerwach czuciowych i ruchowych

• Zmniejszenia przemiany materii

• Zmniejszenia aktywności komórek

• Spowolnia procesów gojenia się ran

Zastosowanie zimna w celach leczniczych ma następujące działanie

• Zweza naczynia krwionośne i zwiększa lepkość krwi

• Zmniejsza nasilenie procesów przemiany materii

• Działa przeciwbólowo na skutek zmniejszenia szybkości przewodnictwa we włóknach nerowywch

• Hamuje procesy zapalne na skutek zmniejszenia miejscowej aktywności przemiany materii komórek objętych zapaleniem

• Hamuje powstawanie obrzęków, zmniejsza skłonność do krwawienia

Wskazania

• Ostre i przewlekłe choroby stawów i chrząstek (RZS, ZZSK itp.)

• Zespoły bólowe kręgosłupa

• Zapalenie okołostawowe ścięgien, torebek stawowych, kaletek maziowych

Przeciwskazania

• Krioglobulinemia

• Nadwrażliwość na zimno

• Zaburzenia troficzne

• Miażdzyca

• Ciężkie chorby serca i układu krażenia

• Cukrzyca

• Choroby nerek i pęcherza moczowego