OKRES
NIEMOWLĘC
Y

Niemowlęciem nazywamy dziecko od

ukończenia 4. tygodnia życia do końca 1.

roku. Pierwszy rok życia odznacza się

wielką dynamiką rozwoju.

Rozwój morfotyczny

Dziecko rośnie bardzo dynamicznie. Jego długość, a pod

koniec roku także wysokość zwiększa się o połowę. To jest

minimum; jak wykazują często nowe pomiary, dzieci

osiągają wyższe wskaźniki. Podobną, a nawet znacznie

większą dynamikę wykazuje wskaźnik masy ciała. Otóż w

ciągu pierwszych 5 miesięcy życia dziecko swoją masę

urodzeniową podwaja, a pod koniec roku potraja. Ta norma

jest obecnie często przekraczana.

Wynika stąd, że dziecko w 1. roku raczej "grubieje", niż rośnie. Tak jest
zwłaszcza w pierwszej połowie roku - niemowlę staje się bardzo
"pulchne", ma obfitą tkankę tłuszczową, układającą się w
charakterystyczne poduszki. Poprzez tę tkankę bardzo trudno
dopatrzyć się zarysów mięśni. Rosną tułów i kończyny, głowa znacznie
mniej.

Dziecku w połowie roku wyrzynają się

pierwsze zęby, tzw. zęby mleczne, potem już

co dwa miesiące pojawiają się kolejne dwa.

Niemowlę bardzo dużo je. Jest to zrozumiałe, bo tempo
jego rozwoju stawia mu takie wymagania. Niemowlęta
jednak nie odżywiają się tylko mlekiem i cukrem. W
pierwszym okresie życia konieczne jest karmienie
naturalne, z piersi matki. Pokarm, który niemowlę
wysysa z piersi, jest czysty biologicznie i nie
zainfekowany. Pokarm ma stałą ciepłotę, przez cały
czas ssania niezmienną. Nigdy nie jest popsuty.

Jeżeli chodzi o skład chemiczny pokarmu kobiecego, to

może on się dość znacznie różnić u kobiet. Nie zawsze

jest pełnowartościowy - zależy to od wieku, stanu

odżywiania matki, a może i innych cech

indywidualnych. Jednak w normalnych warunkach

skład chemiczny pokarmu jest najkorzystniejszy dla

dziecka. Pokarm ten zawiera ciała odpornościowe i

dlatego dzieci karmione piersią mniej chorują, są

bardziej odporne na infekcje.

Trzeba jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach

istnieje ważna potrzeba dokarmiania dziecka. Chodzi

głównie o składniki budulcowe i witaminy. Każde

niemowlę powinno być dość wcześnie dokarmiane, poza

pokarmem matki otrzymywać witaminy i pożywienie

zawierające sole mineralne.

Bliski fizyczny i psychiczny

kontakt dziecka z matką

wpływa na powstanie i

rozwój więzi emocjonalnej

między tymi dwoma

istotami. Rozwój

uczuciowy, który jest

najtrudniejszy do zbadania,

ma ogromne znaczenie

zarówno dla jednostki, jak i

dla społeczeństwa. Matka,

karmiąc piersią, stwarza

dziecku okazję do kontaktu

fizycznego poprzez dotyk

policzka do skóry sutka,

dotyk wargami, językiem

itp. Temu dotykowi

towarzyszą zapach ciała

matki i jej głos. Dziecko

poznaje bardzo szybko

cechy indywidualne matki i

na nie żywo reaguje.

Niemowlę ma bardzo małe rezerwy pokarmowe. Musi być
karmione często, początkowo sześć razy na dobę, a
wcześniaki nawet częściej. Kiedy jest głodne, jego
pobudzenie, niepokój są tak duże, że tylko nakarmienie
może je uspokoić. Kilka razy dziennie powtarza się więc
taki cykl: uczucie dojmującego głodu - kontakt fizyczny z
matką - uczucie nasycenia się. Powstaje więc sprzężenie
tych miłych doznań z obecnością matki. I to jest m.in.
napęd rozwoju emocjonalnego.

O rozwoju dziecka w 1. roku mówimy, że jest to rozwój
psychoruchowy. Tych dwu składników w tym wieku nie

można oddzielić. Istnieje ścisła współzależność. Co osiąga,

czego uczy się dziecko w ciągu jednego zaledwie roku

życia? A więc pionizacja postawy ciała. Człowiek jako

jedyny w świecie istot żywych przyjął pionizowaną postawę

ciała, wyłączył górne kończyny z funkcji podporowych i

lokomocyjnych, uwolnił dłoń do innych zadań.

Dziecko w 1. roku uczy się ludzkiej

mowy, dla celów "dydaktycznych"

mówimy - opanowuje jeden obcy

język. To nie jest tak całkiem

prawdziwe. Uczy się znacznie

więcej, bo uczy się rozumieć

intencje mówiącego. Jeszcze dużo

wcześniej, niż można sądzić, że

dziecko rozumie poszczególne

słowa - odczuwa ono bezbłędnie

nastrój osoby mówiącej. Potem

rozumie coraz więcej słów, a pod

koniec roku zaczyna samo mówić.

Nie jest to jeszcze pełna mowa

słownictwo jest ubogie, zdań

dziecko jeszcze nie formułuje. Jest

to raczej opanowanie języka w

formie biernej. Dzieci w różnym

czasie zaczynają mówić,

oczywiście znacznie później, niż

rozumieć. Uważa się, że nie

mówienie przez dziecko do 3. roku

życia można uznać za normę. Choć

oczywiście bardzo wiele dzieci

mówi wcześniej.

Kolejną

umiejętnością jest

samodzielne

poruszanie się.

Dziecko na początku

podnosi główkę -

najpierw leżąc na

wznak, potem leżąc

na brzuszku. Jest to

ważne ćwiczenie

kształtujące

krzywizny

kręgosłupa. Potem

zazwyczaj siada.

Wiele dzieci obecnie

najpierw staje, a

potem dopiero siada.

Oczywiście, pierwsze

tego typu sukcesy

odnosi przy pomocy

dorosłych czy

przedmiotów, których

można się uchwycić.

Przemieszczanie się w przestrzeni dziecko zaczyna od

raczkowania, czyli poruszania się za pomocą czterech

kończyn. W raczkowaniu może osiągnąć znaczne

sukcesy, dojść do dużej ekspresji poruszać się szybko i

zwrotnie. Dzieci nie mające bodźców do pionizacji

mogą opanować bardzo dobrze raczkowanie i nie

dążyć do chodzenia.