Okres niemowlęcy i poniemowlęcy

OKRES NIEMOWLĘCY I

PONIEMOWLĘCY

ROZWÓJ MOWY

MOWA A MÓZG

Za używanie języka i rozumienie mowy w

dużej mierze odpowiada LEWA półkula

mózgowa.

Obszarami o szczególnym znaczeniu dla

rozwoju mowy są:

ośrodek Broca

ośrodek Wernicke’go

pęczek łukowaty

TEORIE ROZWOJU MOWY

TEORIA BEHAWIORALNA

TEORIA UCZENIA SIĘ

SPOŁECZNEGO

TEORIA BIOLOGICZNA

TEORIA

TEORIA BEHAWIORALNA

Dzieci uczą się języka poprzez

warunkowanie instrumentalne. Dołączają

do swego słownika te słowa, które

zaspokajają ich potrzeby. Oprócz tego

rodzice stosują pozytywne wzmocnienia,

gdy dziecko używa właściwych słów lub
wyraża się poprawnie gramatycznie, co

także wpływa na bogacenie się słownika.

(Skinner, 1957)

TEORIA UCZENIA SIĘ

SPOŁECZNEGO

Dzieci opanowują język dzięki

obserwowaniu i naśladowaniu

dorosłych ze swego otoczenia.

Rodzice mogą służyć jako modele

dostarczające wypowiedzi oraz

poszerzające wyrażenia dziecka.

(Lenneberg, 1962)

TEORIA BIOLOGICZNA

NOAMA CHOMSKY’EGO O WRODZONYM

PODŁOŻU MOWY

Mózg ludzki posiada WRODZONY SYSTEM

OPANOWYWANIA JĘZYKA (LAD), który

umożliwia jednostce tworzenie i rozumienie

języka. Zależy on od dojrzałości komórek

kory mózgowej. Pozwala mózgowi

dokonywać operacji poznawczych na

odbieranych dźwiękach. Rozwój języka jest

więc zjawiskiem genetycznym.

Teoria Chomsky’ego zakłada, że

zdania są analizowane przez

badanie ich dwu części składowych:

struktury powierzchniowej

struktury głębokiej

Strukturę powierzchniową dyktują

reguły GRAMATYKI, natomiast

struktura głęboka określa

ZNACZENIE zdań.

PRZYKŁADY

Student ukończył kurs „Rozwój człowieka”
Kurs „Rozwój człowieka” został przez studenta

ukończony.

TA SAMA STRUKTURA GŁĘBOKA, RÓŻNE

STRUKTURY POWIERZCHNIOWE.

Oni jedzą jabłka.
Oni jedzą jabłka.
TA SAMA STRUKTURA POWIERZCHNIOWA,

MOŻLIWE RÓŻNE STRUKTURY GŁĘBOKIE.

TRANSFORMACJA

 zrozumienie relacji między głęboką i

powierzchniową strukturą zdania;

zrozumienie tego, że stwierdzenie

mogą być różnie interpretowane i

różnie formułowane. Dzieci uczą się

poprawnej transformacji, tworząc

słowa-jądra, które mogą być ze sobą

wiązane w celu formułowania

wypowiedzi.

dzieci opanowują mowę zawsze w tej

samej kolejności – gruchanie, głużenie,

pierwsze słowo
pierwsze zdania dzieci różnej narodowości

są gramatycznie podobne
wszędzie dzieci uczą się języka ojczystego

w wieku między 12. a 24. miesiącem życia

i używają podobnych systemów

gramatycznych
mówienie jest możliwe tylko wtedy, gdy

dzieci uzyskają odpowiednie stadium

dojrzałości fizycznej; niektóre fazy rozwoju

języka są zbieżne z opanowaniem

szczególnych umiejętności motorycznych

STADIA ROZWOJU MOWY

KRZYK

GŁUŻENIE I GAWORZENIE

STADIUM JEDNEGO WYRAZU

(HOLOFRAZA)

WCZESNE ZDANIA

(DWUWYRAZOWE,

TELEGRAFICZNE)

KRZYK

pierwsze 6 – 8 tygodni życia
od kwilenia, przez kapryszenie do

przeszywającego wrzasku – każdy

rodzaj krzyku ma swe znaczenie
krzyk to pewien typ

komunikowania się, ponieważ za

jego pomocą niemowlęta informują

o swych potrzebach

GŁUŻENIE I GAWORZENIE

głużenie – pojawia się między 2. a 3.

miesiącem życia, zanika około 8.;

obejmuje gulgotanie, gruchanie,

miauczenie; oznacza zadowolenie;

wymaga pewnego stopnia dojrzałości

(określonych ruchów mięśni języka,

których dziecko nie mogło wykonać

w chwili urodzenia); pojawia się także

u dzieci niesłyszących

GŁUŻENIE I GAWORZENIE

gaworzenie – pojawia się około 6. miesiąca
życia; daje dziecku możliwość ćwiczenia
aparatu głosowego, umożliwia słuchanie
zakresu dźwięków, jakie jest w stanie
wydać;
w tych fazach rozwoju stymulacja językowa
ze strony dorosłych jest wręcz niezbędna –
dzieci muszą słyszeć mowę, aby mogły
zdać sobie sprawę ze swego
lingwistycznego potencjału

STADIUM JEDNEGO

WYRAZU (HOLOFRAZA)

między 12. a 18. miesiącem życia
pierwsze słowa odnoszą się do
ważnych osób, jedzenia, zabawek,
części ciała i zwierząt; są to
najczęściej konkretne rzeczowniki lub
czasowniki
dzieci mogą nie rozumieć wszystkich
wypowiadanych przez siebie słów

STADIUM JEDNEGO

WYRAZU (HOLOFRAZA)

nawet jeśli dziecko nie potrafi
wypowiedzieć słów, może wykazać ich
zrozumienie; z czasem jednak zmniejsza
się rozbieżność między tym, co jest
rozumiane i wypowiadane
wypowiedź jednowyrazowa może mieć
wiele znaczeń – zrozumienie ich
wymaga zwrócenia uwagi na intonację,
gesty, mimikę dziecka

WCZESNE ZDANIA

zdania dwuwyrazowe pojawiają się około 18.
miesiąca życia
struktura takiego zdania składa się z
wyrazów osiowych (np.. „da” > „mama da”,
„dzidzi da”) i otwartej klasy słów
zdania telegraficzne – krótkie i proste,
składają się z rzeczowników i czasowników;
mimo gramatycznych niedostatków
posiadają znaczenie, gdyż zawierają
niezbędne wyrazy