Okres niemowlęcy
Okres niemowlęcy obejmuje pierwsze 12 miesięcy życia dziecka, wśród których wyodrębniamy pierwszy miesiąc życia jako stadium noworodka. Przeciętny noworodek ma długość ok. 50 cm, waży w granicach 2800g do 3500g.
1.Rozwój fizyczny niemowlęcia-Układ kostny noworodka nie jest jeszcze ukształtowany. Kości są słabe, gdyż zawierają niewielkie ilości soli mineralnych i w dużej części mają budowę włóknisto- chrząstkową. Jedynie kości czaszki są twardsze od innych. Na sklepieniu czaszki w miejscu zetknięcia się kości ciemieniowych i czołowych jest przestrzeń wypełniona tkanka włóknistą tj. ciemiączko duże. Przestrzeń pomiędzy kośćmi ciemieniowymi a kością potyliczną nazywa się ciemiączkiem małym, które zrasta się w pierwszym kwartale życia.
Układ mięśniowy podobnie jak układ kostny nie jest jeszcze rozwinięty całkowicie. Włókna mięśniowe są cienkie o niewielkiej sile skurczu.
Układ nerwowy nie jest w pełni dojrzały. Ciężar mózgu jest duży w stosunku do ciężaru ciała (wynosi ok. 380g.) Komórki nerwowe nie są zróżnicowane w typowe warstwy, wypustki komórek są słabo wykształcone.
Stosunek noworodka do otaczającego świata regulują przede wszystkim odruchy bezwarunkowe, które są odpowiedzią na bodźce związane z nowym środowiskiem życia. Przykładem takich odruchów jest :
-tzw. odruch Babińskiego, który polega na tym, że przy podrażnieniu podeszwy stopy duży palec podnosi się do góry. Odruch ten zanika w okresie niemowlęctwa. U dorosłego człowieka przy podrażnieniu podeszwy stopy palce zginają się w dół
-odruch chwytny, przy dotknięciu jakimś przedmiotem wewnętrznej części dłoni, noworodek zaciska ów przedmiot tak mocno, że dziecko można podnieść i mieć pewność, że cały czas będzie miało zaciśniętą dłoń
-odruch toniczno-szyjny, gdy noworodek leży na wznak i przekręcimy mu głowę w prawo, to ręka prawa wyprostowuje się, a lewa kurczy
-odruch oczno-karkowy Peipera , gdy silne światło działa nagle na oko noworodka, to jego głowa cofa się wstecz. Przy tym odruchu można zauważyć zależność między siłą światłą , a cofnięciem głowy.
-odruch Moro lub odruch obejmowania, na skutek nagłego szarpnięcia, hałasu lub światła, noworodek prostuję kończyny górne, po czym zbliża je do tułowia. Przy tej czynności prostuje się kręgosłup dziecka
2.Rozwój ruchowy niemowlęcia-Rozwój ruchowy polega na wzrastających wraz z wiekiem umiejętnościach dziecka do przyjmowania i zmiany postaw ciała .
Między 1 a 2 miesiącem życia niemowlę potrafi unieść głowę wzdłuż osi tułowia. Dziecko 3-miesięczne położone na brzuszku potrafi przez dłuższy czas mieć uniesioną główkę.
W okresie 5-6 miesiąca dziecko zdobywa kontrolę nad swymi ruchami głowy i szyi. Potrafi leżąc na plecach zgiąć głowę w kierunku tułowia. W tym też okresie dziecko zdolne jest za pomocą ruchów mięśni szyi i karku usiąść.
6 miesiąc życia to okres pełzania. Jest on spowodowany nierównym rozwojem kończyn górnych i dolnych. Pełzanie polega na posuwaniu się naprzód, głównie dzięki ruchowi rączek, nóżki spełniają jedynie funkcje pomocniczą. W 8 miesiącu siedzi już całkiem pewnie bez podtrzymywania. Około 8-9 miesiąca trzymane za rączki uczy się wstawać.
W 9 miesiącu dziecko raczkuje używając rąk i kolan, jak również trzymane pod pachami chodzi. 10-miesięczne niemowlę stoi samodzielnie. Umiejętność poruszania się jest związana z omówionymi zmianami postaw ciał