22 og. kontrola i ocena w procesie kształcenia

Kontrola i ocena osiągnięć uczniów stanowi jeden z ważniejszych elementów procesu dydaktyczno-wychowawczego. Ocena reguluje działania pedagogiczne. „Istota oceniania szkolnego we współczesnych przemianach edukacyjnych traktowana jest poprzez pryzmat potrzeb i zainteresowań wychowanków”
Funkcje kontroli i oceny:
·         dydaktyczna - jest informacją o stopniu opanowania elementów nauczania przez ucznia,
·         dydaktyczno-prognostyczna - informuje o przyszłych wynikach ucznia na podstawie analizy bieżących osiągnięć,
·         sterująco-metodyczna - uzmysławia nauczycielowi konieczność zmiany lub kontynuacji dotychczasowych metod pracy, w zależności od uzyskanych dotychczasowych wyników,
·         psychologiczna - obejmuje kontekst życia psychicznego i fizycznego ucznia
w świetle uzyskanych wyników,
·         wychowawcza - uwzględnia zaangażowanie, staranność, wkład pracy, warunki kulturowe, środowiskowe itp.,
·         selektywna - dotyczy odróżnienia uczniów dobrze przygotowanych do dalszej nauki od tych, którzy tej umiejętności jeszcze nie posiedli,
·         socjologiczna - dotyczy kształtowania stosunków w klasie i określa przygotowanie oraz predyspozycje ucznia do dalszej nauki czy pracy[2].
Reforma systemu oświatowego wprowadziła zmiany w zakresie diagnozy edukacyjnej,
w tym również w zakresie kontroli i oceny. Rozporządzenie MEN z 19 kwietnia 1999 roku wprowadza we wszystkich klasach nauczania zintegrowanego ocenę opisową semestralną
i końcoworoczną.
Ocena opisowa to ustna lub pisemna informacja nauczyciela na temat wykonania zadań szkolnych przez ucznia. Ta informacja może dotyczyć zarówno procesu wykonywania zadania, jak i efektu działalności ucznia.
Ocena opisowa spełnia funkcję diagnostyczną, informacyjną, motywacyjną i rozwojowo - kształcącą. Nauczyciel poprzez obserwację ocenia poszczególne etapy rozwoju ucznia i określa zadania, jakie będą korzystne dla jego rozwoju. Taki sposób oceniania kształtuje właściwe nastawienie do nauki szkolnej. Ocena opisowa powinna ujmować indywidualne różnice rozwojowe poszczególnych uczniów w następujących dziedzinach:
emocjonalno - społecznej, związanej z dojrzałością szkolną,
poznawczej, obejmującej treści kształcenia z poszczególnych przedmiotów nauczania,
rozwoju fizycznego, dotyczącego sprawności ruchowej.Ocenianiu w edukacji wczesnoszkolnej powinny podlegać osiągnięcia szkolne uczniów. Założenia reformy szkolnictwa, która weszła w życie 1 września 1999 roku, stanowią, „iż zmiany w szkolnym ocenianiu uczniów mają doprowadzić do tego, że będzie się oceniać:
·         co innego: pracę, postępy - a nie stan;
·         inaczej - zachęcając do rozwoju, wyraźniej wskazując uczniowi, co osiągnął, co zrobił dobrze, ile potrafi - a nie, czego nie umie;
·         z pełniejszą niż dotychczas informacją o aktywności, postępach, specjalnych uzdolnieniach uczniów.
Ocenianie na szczeblu edukacji wczesnoszkolnej staje się tylko i wyłącznie ocenianiem opisowym.
 Ocenianie jest procesem przypisywania wartości działaniom ucznia dokonującym się
w trakcie całej jego aktywności szkolnej, który trwa podczas wykonywania przez dziecko wszystkich przypisanych mu zadań, stwarzający mu możliwość dostrzeżenia błędu i dokonania jego korekty. Nauczyciel klas początkowych ma niezmiernie trudne zadanie przy ocenie swoich uczniów. Mam tu na myśli, iż nauczyciel nie ocenia ogółu osiągnięć, tylko każde poszczególne wykonane przez ucznia zadanie. Przy tak stworzonej ocenie możemy pokusić się o skonstruowanie wyniku.
Aby dokonać trafnej i rzetelnej oceny, musimy ustalić, co będzie stanowić jej przedmiot. Przedmiot oceniania wynika zawsze z głównego celu edukacji, określonego na danym jej etapi Ocena opisowa jest ustnym, bądź pisemnym poinformowaniemo postępach ucznia, o tym jak wykonał zadanie. Jest rodzajem komentarza pedagogicznego, co zmusza nauczyciela do wnikliwej analizy zachowania ucznia. Ocenianie powinno być procesem ciągłym, aby nauczyciel mógł wyciągać stosowne wnioski na temat pracy uczniaw trakcie trwania procesu edukacyjnego. Dobry sposób na rzetelne ocenienie ucznia zaproponowała J. Hanisz - podzielenie oceny na trzy etapy:
1. wstępną ocenę rozwoju ucznia i jego możliwości,
2. ocenę bieżącą,
3.ocenę podsumowującą: semestralną i końcoworoczną.
Dzięki reformie szkolnej z 1999 roku uczeń zyskał bardzo wiele, gdyż nauczyciel powinien zwracać uwagę na wartość oceniania i potrzebę odnoszenia jej do osoby ucznia, który nie może być traktowany według średniej klasy, tylko indywidualnie. Powinien być traktowany jako jednostka, indywidualność, która rozwija się we własnym tempie, według własnych potrzeb.
J. Hanisz, E. Grzegorzewska, Ocena opisowa rozwoju ucznia, Warszawa 2005
K. Ostrowski, Ocenianie szkolne w pracy pedagogicznej nauczyciela, Toruń 2008
D. Sołtys, M. Szmigel, Doskonalenie kompetencji nauczycieli w zakresie diagnozy edukacyjnej, Kraków 2000
 
 

---