Marek Grzybicki

1

Toksykologiczne podejście

do tworzenie

bezpiecznych warunków

pracy

NDS – NDSCh - NDSP

2

3

Definicje

• Stężenie śmiertelne (LC) – (LC lethal concentration) stężenie

potencjalnie toksycznej substancji chemicznej w medium
środowiskowym, powodujące śmierć organizmów żywych w

określonym
czasie po narażeniu

• Stężenie śmiertelne medialne (LC50) – statystycznie obliczone

stężenie
substancji chemicznej w medium środowiskowym, powodujące

śmierć
50% organizmów danej populacji w określonych warunkach

• Stężenie progowe – najmniejsze stężenie lub dawka substancji

chemicznej powodująca zmiany czynności poszczególnych narządów

lub
układów w organizmie, przekraczające fizjologiczne możliwości
adaptacyjne

4

Definicje

• Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – średnie ważone, którego

oddziaływanie na pracownika w ciągu 8 – godzinnego dobowego i 42 –
godzinnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, przez okres jego
aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego
stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń

• Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – wartość

średnia,
która nie może się utrzymywać dłużej niż 30 minut w czasie zmiany
roboczej.

• Najwyższe dopuszczalne stężenie progowe (NDSP) – ze względu na

zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być przekroczone
w środowisku pracy w żadnym momencie.

5

Reakcja organizmu na

związki toksyczne zależy

od:

• Właściwości fizykochemicznych substancji
• Drogi wchłaniania
• Wielkości dawki
• Okresu narażenia
• Płci
• Wieku
• Stanu zdrowia
• Czynników zewnętrznych tj. temperatura,

wilgotność powietrza

6

7

Ocena działania łącznego

• Jeżeli pracownicy narażeni są w ciągu tej samej zmiany

roboczej kolejno lub jednocześnie na kilka substancji o
podobnym charakterze działania toksycznego,
współczynnik łącznego narażenia.

• Zasady obliczania współczynnika łącznego narażenia nie

stosuje się do substancji o działaniu antagonistycznym,
synergistycznym, niezależnym, a także substancji
rakotwórczych.

• Przed dokonaniem łącznego narażenia należy

przeanalizować dostępne dane o toksyczności badanych
substancji.

8

Podział substancji ze względu na

toksyczność w zależności od medialnej

dawki lub stężenia śmiertelnego wg

Dyrektywy

92/32/EWG z 30 kwietnia 1992 r.

Kategoria

LD50

doustnie
(szczur)
mg/kg

LD50 na

skórę
(królik)
mg/kg

LC50
inhalacyjnie
(szczur)
mg/l (4h)

Silnie
Toksyczne

25

50

0,25

Toksyczne

25 – 200

50 – 400

0,25 – 1

Szkodliwe

200 - 2000

400 - 2000

1 – 5

9

Zasady ustalania wartości NDS

• Zespół Ekspertów

ds. Czynników
Chemicznych

• Zespół Ekspertów

ds. Czynników
Fizycznych

Międzyresortowa Komisja ds.

Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i

Natężeń Czynników Szkodliwych dla

Zdrowia w Środowisku Pracy

10

Międzyresortowa Komisja ds.

Najwyższych Dopuszczalnych

Stężeń i Natężeń Czynników

Szkodliwych dla Zdrowia

w Środowisku Pracy

• przedstawiciele resort zdrowia,
• przedstawiciele resort pracy,
• przedstawiciele resort przemysłu,
• przedstawiciele resort ochrony środowiska,
• przedstawiciele instytucji naukowych,
• przedstawiciele pracodawców
• przedstawiciele związków zawodowych

.

11

Zespół Ekspertów ds.

Czynników Chemicznych

• klinicyści,
• toksykolodzy,
• biochemicy,
• epidemiolodzy,
• morfolodzy,
• chemicy,
• fizycy,
• analitycy,
• lekarze przemysłowi.

12

Do uprawnień Komisji należy:

• rozpatrywanie i opiniowanie propozycji

dotyczących wartości najwyższych dopuszczalnych

stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla

zdrowia w środowisku pracy,

• opracowywanie i wydawanie w miarę potrzeby

ekspertyz dotyczących wartości najwyższych

dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników

szkodliwych dla zdrowia

w środowisku pracy,

• przedstawianie Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej

własnych wniosków dotyczących wartości

najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń

czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku
pracy w celu aktualizacji ich wykazu.

13

Zasady ustalania wartości

Zasady ustalania wartości

NDS

NDS

1.

Zespół ekspertów dokonuje oceny

merytorycznej dokumentacji

opracowanej przez poszczególnych

ekspertów,

2.

Zespół ekspertów przygotowuje

propozycje wartości NDS,

3.

Komisja rozpatruje propozycje Zespołu

przedstawioną wraz z dokumentacją,

14

Zasady ustalania wartości

Zasady ustalania wartości

NDS c.d.

NDS c.d.

4. Komisja składa wniosek do Ministra

Pracy i Polityki Socjalnej,

5. Minister zatwierdza wartości NDS,

6. Publikacja najwyższych

dopuszczalnych stężeń i natężeń

czynników szkodliwych dla zdrowia w

środowisku pracy w Dzienniku Ustaw

w formie Rozporządzenia.

Marek Grzybicki

15

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA PRACY I POLITYKI

SPOŁECZNEJ z dnia 29 listopada

2002 r.

w sprawie najwyższych

dopuszczalnych stężeń i natężeń

czynników szkodliwych dla zdrowia

w środowisku pracy.

D. U. Nr 217 pozycja 1833 z
18 grudnia 2002