WPŁYW ŚRODOWISKA NA
BUDOWĘ I FUNKJONOWANIE
NARZĄDÓW
PRZYGOTOWAŁY:
Anna Nowicka
Agnieszka Jankowska-Zieja
ŚRODOWISKO
Ogół elementów nieożywionych,
zarówno naturalnych jak i
powstałych w wyniku działalności
człowieka, występujących na
określonym obszarze oraz ich
wzajemne powiązania,
oddziaływania i zależności.
WYBRANE ELEMENTY
ŚRODOWISKA
BAKTERIE
I WIRUSY
BAKTERIE
I WIRUSY
CIŚNIENIE
ATMOSF.
CIŚNIENIE
ATMOSF.
STAN
POWIETRZA
STAN
POWIETRZA
PROMIENIO-
WANIE
PROMIENIO-
WANIE
TEMPERA-
TURA
TEMPERA-
TURA
ŚRODOWISKO
ŚRODOWISKO
WARUNKI ŚRODOWISKA
I ZAKRES TOLERANCJI
Warunki środowiskowe nie są stałe
-lecz ulegają ciągłym zmianą.
Zakres zmienności środowiska w
jakich organizm może przeżyć,
nazywa się zakresem tolerancji.
Organizmy czują się najlepiej
w optymalnych warunkach
środowiska - i na ogół
rozmnażanie jest możliwe
jedynie w warunkach bliskich
optimum.
Budowa i funkcjonowanie narządów
człowieka jest funkcją przystosowania się
naszego gatunku do życia w
środowiskach występujących na kuli
ziemskiej.
Np. wytwarzanie błon płodowych jest
przystosowaniem zapobiegającym utracie
wody przez zarodek i umożliwieniem
opanowania środowiska lądowego.
HOMEOSTAZA
Utrzymanie względnej stałości
środowiska wewnętrznego
organizmu, mimo zmienności
warunków zewnętrznych.
Mechanizmy homeostatyczne
Regulacja
homeostatyczna
odbywa się przez
Mechanizmy
fizjologiczne
Mechanizmy
behawioralne
UKŁAD NERWOWY
A ŚRODOWISKO
Wszystkie czynności organizmu muszą
być powiązane ze sobą i ułożone we
wspólnym planie.
Funkcje tę spełnia układ nerwowy.
Zdolność do szybkiego reagowania na
zmiany środowiska zewnętrznego jest
możliwa dzięki informacją jakie docierają
do układu nerwowego przez zmysły,
będące łącznikiem między światem
wewnętrznym a zewnętrznym człowieka.
Układ nerwowy dzielimy na
ośrodkowy, czyli centralny i obwodowy.
Do ośrodkowego należą mózgowie (pień
mózgu, móżdżek i kora mózgowa) i
rdzeń kręgowy.
Rdzeń zawiaduje odruchami prostymi,
pień mózgu wraz z móżdżkiem
zawiaduje odruchami złożonymi.
Kora jest narządem wyższych czynności
nerwowych.
BUDOWA UKŁADU
NERWOWEGO
ODRUCH
Proces odbywający się bez
udziału świadomości, polegający
na odebraniu bodźca ze świata
zewnętrznego i natychmiastowej
reakcji.
np. cofnięcie ręki przy dotknięciu
gorącej wody, zamknięcie powiek
przy zagrożeniu oka.
ŁUK ODRUCHOWY
MECHANIZM
HOMEOSTATYCZNY
Oparty na zasadzie ujemnego
sprzężenia zwrotnego.
Elementy mechanizmu:
- receptor (podwzgórze),
- centrum kontrolujące
(podwzgórze),
- efektor.
REGULACJA CIŚNIENIA
OSMOTYCZNEGO KRWI
Ciśnienie
osmotyczne
Wysokie
(krew zagęszczona)
Niskie
(krew rozcięczona)
Odczucie pragnienia
Wypicie płynu
Spadek ciśnienia
osmotycznego
Zwiększenie ilości
Moczu wydalonego
Przez nerki
NERKI - GOSPODAROWANIE
WODĄ
Woda jest ważnym czynnikiem w życiu
organizmów.
Możliwość zagęszczania moczu
i odzyskiwania znacznych
ilości wody w nerkach jest więc
ważnym przystosowaniem do życia w
środowisku lądowym.
Proces ten umożliwia pętla Henlego
- jej długość umożliwia zagęszczanie
moczu.
POWSTAWANIE MOCZU
W NEFRONIE
UKŁAD ODDECHOWY
A ŚRODOWISKO
Nos
Pomiędzy małżowinami a przegrodą
nosa wdychane powietrze styka
się z wilgotną błoną śluzową.
Następuje osadzanie na niej
drobnych zanieczyszczeń, które
pokryty rzęskami nabłonek nosa
przesuwa w kierunku gardła.
Skąd są wydalane z organizmu.
BUDOWA UKŁADU
ODDECHOWEGO
Bardzo małe zanieczyszczenia,
które przechodzą dalej i osiadają
na ściankach drzewa
oskrzelowego i
pęcherzyków, usuwane są ze
śluzem przez jamę nosową lub
ustną podczas kaszlu lub
kichania.
ODRUCH KASZLU I KICHANIA
Jest niezbędny dla prawidłowej działalności
płuc.
Przebieg:
- Podrażnienie zakończeń czuciowych w błonie
śluzowej,
- Głęboki wdech,
- Zamknięcie nagłośni i szpary głosowej,
- Skurcz mięśni brzucha, zwiększenie tłoczni
brzusznej, napinanie mięśni wydechowych,
- Nagłe otwarcie szpary głosowej i nagłośni,
gwałtowny wyrzut powietrza, porywającego
zanieczyszczenia.
Jama krtani.
Wysłana jest błoną śluzową, pokrytą
nabłonkiem wielorzędowym
migawkowym.
Migawki nabłonka poruszają się
w kierunku jamy gardła i
wyrzucają drobne ciałka, trafiające
z zanieczyszczonego
powietrza, np. kurz, sadze, pyłki.
W błonie śluzowej krtani
występują gruczoły cewkowe i
cewkowo-pęcherzykowe, o
charakterze surowiczym i
surowiczo-śluzowym.
Zwilżają one fałdy głosowe i całe
wnętrze krtani.
ZABURZENIA
W FUNKCJONOWANIU
UKŁADU ODDECHOWEGO
Rzęski pokrywające jamę nosową
oraz śluz nie zawsze są całkowicie
skuteczne.
Mikroorganizmy i zanieczyszczone
powietrze mogą powodować:
-zapalenie błony śluzowej jamy
nosowej, jamy gardła i krtani,
oskrzeli,
- reakcje alergiczne ustroju,
nowotwory płuc.
NARZĄDY ZMYSŁÓW
A ŚRODOWISKO ZEWNĘTRZNE
Organizm ludzki jest w stałym kontakcie z otoczeniem,
które wywiera znaczny wpływ na przebieg czynności
życiowych.
Przy jaskrawym świetle bezwiednie przymrużamy oczy,
natomiast przy słabym oświetleniu źrenice się rozszerzają.
W czasie upału gruczoły potowe zwiększają ilość wydzieliny,
która ochładza organizm i zabezpiecza przed
przegrzaniem,
Położenie narządów w organizmie jest związane z ich
czynnościami, np.
umieszczenie oczu na głowie jako najwyższej części ciała,
rozszerza zasięg wzroku;
na uszy położone powierzchniach bocznych głowy pozwalają
na odbieranie fal głosowych ze wszystkich kierunków;
narząd powonienia leży na początku dróg oddechowych i
sygnalizuje zanieczyszczenia powietrza lub produktów
pokarmowych.
NARZĄD WZROKU
A ŚRODOWISKO ZEWNĘTRZNE
Mianem narządu wzroku określa
się oko i narządy pomocnicze.
Oko tworzy:
gałka oczna
nerw wzrokowy
Do narządów pomocniczych
czyli dodatkowych oka należą:
brew 13
powieki 1,2
spojówka 10
narząd łzowy
zewnętrzne mięśnie gałki
ocznej
okostna oczodołu
przegroda oczodołowa
pochewka gałki ocznej
powięzie mięśniowe
ciało tłuszczowe
oczodołu.
FUNKCJE NARZĄDU WZROKU
- odbieranie wrażeń wzrokowych
w najrozmaitszych warunkach,
* widzenie barw,
* widzenie bliskie i dalekie (akomodacja),
* widzenie przestrzenne,
* ocenianie odległości,
* widzenie ruchu,
* widzenie dużych przedmiotów, nie
mieszczących się w polu jednego
widzenia,
* widzenie w ciemności (adaptacja).
APARAT RUCHOWY
GAŁKI OCZNEJ
Stanowią go mięśnie poprzecznie
prążkowane (4 proste, 2 skośne,
dźwigacz).
Obracają one gałkę oczną we
wszystkie strony, a dzięki
specjalnej koordynacji nerwowej
ruchy obu gałek są sprzężone.
Dźwigacz podnosi powiekę
i rozszerza szparę oczną.
APARAT OCHRONNY
GAŁKI OCZNEJ
CHRONI GAŁKĘ OCZNĄ PRZED URAZAMI
MECHANICZNYMI ( KURZ, DYM),
TERMICZNYMI I NADMIAREM ŚWIATŁA.
Składają się na niego powieki i spojówka.
• Powieki dolna i górna zamykają
i odsłaniają gałkę oczną.
• W tarczkach powiek leżą gruczoły
tarczkowe, których wydzielina natłuszcza
brzeg powiek i nie pozwala na
wypływanie cieczy łzowej przez ich
brzegi.
APARAT OCHRONNY
GAŁKI OCZNEJ
• Na brzegach powiek osadzone są rzęsy.
• Nad powieką górną wyrastają brwi.
• Powierzchnia tylna powiek jest pokryta
cienką błoną śluzową- spojówką.
• Błona ta dochodzi do podstawy powiek,
gdzie przechodzi na gałkę oczną,
okrywają ją aż do brzegu rogówki.
• W kącie przyśrodkowym oka występuje
jeziorko łzowe z mięskiem łzowym.
NARZĄD ŁZOWY
Stykając się z otwartym powietrzem
rogówka jest przede wszystkim
narażona na wysychanie i
zanieczyszczenie cząsteczkami kurzu
oraz urazy przez drobne ciała obce .
Narząd łzowy więc stale zwilża
rogówkę i opłukuje ją z drobnych
zanieczyszczeń.
Składa się on z gruczołu łzowego,
wytwarzającego płyn łzowy i dróg
łzowych, odprowadzających ciecz.
ZANIECZYSZCZENIE
POWIETRZA A NARZĄD
WZROKU
Zanieczyszczone powietrze jest
przyczyną min.:
* chorób przedniego odcinka oka,
a zwłaszcza zapalenia spojówek
oraz mikrourazów rogówki,
* reakcji alergicznych ustroju pod
wpływem alergenów pyłowych,
roślinnych, zwierzęcych.
BUDOWA SKÓRY
Skóra jest największym narządem ustroju
ludzkiego, stanowi 15% całkowitej masy
ciała. U dorosłego człowieka ma ona
powierzchnię 1,5 - 2 m2 i grubość 0,5 - 5
mm.
Jej skomplikowana budowa i niezwykłe
właściwości oprócz udziału w istotnych dla
życia procesach metabolizmu i homeostazy,
chronią nas przed szkodliwym wpływem
czynników środowiska zewnętrznego.
Skóra jest zbudowana z trzech warstw:
naskórka
skóry właściwej
tkanki podskórnej
BUDOWA SKÓRY
BUDOWA SKÓRY
Naskórek to bezpośrednia granica między organizmem
a otoczeniem. Składa się z pięciu warstw. Komórki
naskórka podlegają odnowie. Proces odnowy
komórkowej trwa średnio 28 dni.
Na powierzchni naskórka znajduje się ochronna
warstewka tzw. płaszcz lipidowy. Obecność tej
warstewki jest ważna dla zachowania właściwego
nawodnienia warstwy rogowej naskórka.
Skóra właściwa znajduje się pod naskórkiem.
Składa się z tkanki tłuszczowej i łącznej, tu znajdują
się naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe,
przydatki skórne. Skórę właściwą tworzą włókna
kolagenowe, sprężyste i retikulinowe. To właśnie od
kondycji tych włókien w dużym stopniu zależy jak
szybko będą pojawiały się zmarszczki.
BUDOWA SKÓRY
Tkanka podskórna to głębiej położona warstwa, budują ją
zraziki tłuszczowe przedzielone tkanką łączną włóknistą.
Tam też znajdują się części wydzielnicze gruczołów
potowych , włókna nerwowe i naczynia krwionośne.
Warstwa rogowa naskórka –
najbardziej zewnętrzna
warstwa naskórka, narażona na wpływy czynników
zewnętrznych.
Główną jej rolą jest ochrona przed czynnikami
środowiska zewnętrznego (mechanicznymi,
fizycnymj, chemicznymii) oraz przed utratą wody
i elastyczności.
Warstwa rogowa naskórka składa się z keratyny, lipidów i
NMF.
BUDOWA SKÓRY
1. Keratyna jest białkiem.
Stanowi główny budulec włosów, paznokci
i zrogowaciałego naskórka.
2. Lipidy naskórka tworzą spoiwo
międzykomórkowe.
Zbudowane są z ceramidów, cholesterolu,
siarczan cholesterolu, wolne kwasy
tłuszczowe.
3. NMF – (natural
moisturizing factor NMF)
– naturalny czynnik nawilżający. Absorbuje
wilgoć z powietrza oraz z powierzchni skóry.
Czynniki środowiskowe o działaniu szkodliwym dla
skóry
Skóra jest eksponowana na czynniki fizyczne, chemiczne
i biologiczne od promieniowania ultrafioletowego po bakterie,
grzyby i wirusy.
Wpływ poszczególnych czynników środowiskowych na skórę
ludzką:
Czynniki fizyczne
Czynniki mechaniczne
Czynniki termiczne
Promieniowanie słoneczne: ultrafioletowe, jonizujące,
podczerwone
Czynniki chemiczne
Substancje żrące
Substancje drażniące
Substancje uczulające
Czynniki biologiczne
Makroorganizmy: rośliny, zwierzęta
Mikroorganizmy: bakterie, grzyby, wirusy
Czynniki fizyczne
1.1 Czynniki mechaniczne
Obok zauważalnych nieuzbrojonym okiem urazów,
energia kinetyczna może powodować niedostrzegalne
mikrourazy skóry. W przypadku kumulacji takich
mikrourazów może dochodzić do rozwoju chorób
skóry, np. na szyi u skrzypków lub u sportowców w
miejscach powtarzanych urazów mechanicznych.
Histologicznie w stadium przewlekłym zmiany takie
cechuje nieregularny przerost naskórka z
niewielkiego stopnia spongiozą. Klinicznie zmiany
takie mogą przybierać postać modzeli i nagniotków
lub - w przypadku obecności świądu i wykwitów
grudkowych - neurodermitu.
Innym przykładem szkodliwego działania czynników
mechanicznych jest miejscowy odczyn na wnikające
do skóry drobiny krzemionki,objawiający się zanikiem
przydatków skórnych oraz głębokim zwłóknieniem
skóry właściwej i tkanki podskórnej tłuszczowej.
Czynniki fizyczne
1.2 Wysokie i niskie temperatury
Uszkodzenia skóry spowodowane przez wysoką lub niską
temperaturę - to nie tylko oparzenia lub odmrożenia.
Przewlekłe działanie chłodu atmosferycznego lub
podwyższonej temperatury może spowodować
nieodwracalne zmiany degeneracyjne w strukturze
skóry.
1.3 Promieniowanie słoneczne
Ostre uszkodzenie skóry przez promieniowanie słoneczne
określa się mianem oparzenia słonecznego, dla którego
charakterystyczny jest ból, świąd, rumień i obrzęk.
Długotrwałe działanie promieniowania ultrafioletowego
przyspiesza starzenie się skóry.
Skóra staje się sucha, pomarszczona z obecnością
nadmiernego rogowacenia i rumienia, przypominając na
pierwszy rzut oka skórę starczą.
Czynniki fizyczne
1.3.1 Promieniowanie ultrafioletowe
Działanie promieniowania UV na skórę człowieka zależy
od: położenia geograficznego, zawodu, sposobu życia,
wieku, zanieczyszczenia środowiska oraz pory roku i dnia.
Promieniowanie
ultrafioletowe zostało podzielone na trzy główne zakresy o
różnych efektach biologicznych:
1. UVA - długość fali 320-400nm
2. UVB - długość fali 280-320nm
3. UVC - długość fali 200-280nm
UVA
Jest to promieniowanie przenikające do skóry właściwej. Ma
ona właściwości bardziej barwnikowe (wywołuje plamy
pigmentacyjne i zaburzenia komórkowe) niż rumieniogenne. Jego
bezpośredniego działania nie odczuwamy. Penetrując do skóry
promienie UVA uszkadzają włókna kolagenu i elastyny oraz
osłabiają mechanizmy odpornościowe. Wyrządzone przez
nie szkody są nieodwracalne (starzenie się skóry, nadmierne
wysuszenie) i najczęściej ujawniają się po wielu latach.
Promieniowanie UVA jest duże od wschodu do zachodu słońca i
około 50 % ekspozycji na nie ma miejsce w cieniu.
Czynniki fizyczne
UVB
Ma bardzo silne właściwości rumieniotwórcze. Działa na
powierzchni skóry, powodując:
• zwiększoną syntezę barwnika skóry,
• oparzenia słoneczne
• raka skóry.
Szczyt promieniowania UVB przypada na południe.
Właściwa opalenizna wywołana jest promieniowaniem
UVA i UVB. Powstaje ona po 72 godzinach
nasłonecznienia i związana jest ze zwiększeniem liczby
komórek barwnikowych a także wzrostem syntezy
melaniny.
UVC
To promieniowanie o krótkiej fali. Jest najbardziej
szkodliwe i niebezpieczne, ale prawie całkowicie
pochłaniane przez warstwę ozonową atmosfery i nie
dociera do powierzchni Ziemi.
Skóra poddana przewlekłemu działaniu promieni
słonecznych ulega pogrubieniu, staje się szorstka i
nieelastyczna a w końcu może ulegać zanikowi i
ścieńczeniu.
Czynniki fizyczne
1.3.2. Promieniowanie jonizujące
Ostre działanie promieniowania jonizującego wywołuje efekty
bardziej dramatyczne niż promieniowanie ultrafioletowe - obok
reakcji zapalnej dochodzi do zmian degeneracyjnych w
obrębie skóry i przydatków. Przewlekłe popromienne zapalenie
skóry cechuje się:
• stwardnieniem tkanki łącznej,
• powiększeniem fibroblastów i komórek śródbłonkowych,
• cechami atypii komórkowej.
1.3.3. Promieniowanie podczerwone
Efekty przewlekłego działania promieniowania podczerwonego na
skórę określa się mianem "erythema ab igne". Proces ten cechuje
utrata barwnika skóry melaniny z jego przemieszczeniem do
najgłębszej warstwy skóry właściwej, gdzie powoduje rozszerzenie
naczyń krwionośnych, które może być przyczyną uczucia gorąca
podczas opalania.
ROGOWACENIE STARCZE
Wszystkie procesy, składające
się na powstanie dojrzałej
skóry, ulegają nasileniu pod
wpływem promieniowania
ultrafioletowego.
Najbardziej szkodliwe jest
przebywanie na słońcu w
środku dnia, gdy kąt padania
promieni jest największy.
Niekorzystne procesy
przebiegające w skórze wraz
z wiekiem wpływają na
pojawienie się szeregu
objawów. Do częściej
występujących należy
tzw. rogowacenie
słoneczne, nazywane także
starczym.
ROGOWACENIE STARCZE
Skóra jest sucha, łuszcząca z licznymi
przebarwieniami i odbarwieniami,
rozszerzonymi naczyniami
krwionośnymi, o szarożółtym
wyglądzie.
Na takim podłożu mogą tworzyć się
raki skóry.
Innymi zaburzeniami rogowacenia są
brodawki starcze (łojotokowe),
występujące w postaci mniej lub
bardziej wyniosłych
hiperkeratotycznych grudek, często
brunatno przebarwionych, o
nierównej powierzchni.
Na grzbietach rąk pojawiają się jako
płaskie
wykwity plamiste, podobne do plam
soczewicowatych, często nazywane
plamami starczymi.
W odróżnieniu od plam
starczych,występują również
plamy soczewicowate złośliwe,
duże, brązowe,
często na policzkach zniszczonych
słońcem,
które mogą wiele lat pozostawać
niezmienione lub
być początkiem jednego z
najgroźniejszych
nowotworów złośliwych-
czerniaka złośliwego.
Na powiekach szyi często spotykane
są tzw. włókniaki nitkowate,
miękkie kilkumilimetrowe guzki
barwy skóry lub trochę
ciemniejsze.
Do zmian naczyniowych, typowych
dla wieku dojrzałego, należą
również naczyniaki starcze, tzw.
punkty rubinowe – kopulaste
wykwity o średnicy rzędu kilku
milimetrów, barwy
żywoczerwonej, występujące
głównie na tułowiu.
Czynniki chemiczne
Podział substancji chemicznych na działające na drodze
nieimmunologicznej i na takie, które wywołują odczyny
immunologiczne nie wydaje się możliwy, gdyż wiele
substancji może działać na obu drogach jednocześnie.
Niektórym substancjom przypisuje się jednak szczególnie
silne działanie pierwotnie drażniące. Na przykład
laurylosiarczan sodowy dzięki swojemu silnemu
działaniu emulgującemu usuwa tłuszczowce z warstwy
kolczystej oraz aminokwasy i proteiny naskórka
niszcząc barierę naskórkową w wyniku czego dochodzi
do wzmożonej przeznaskórkowej utraty wody. Kliniczne
i histologiczne rozróżnienie reakcji skórnych na
czynniki drażniące i uczulające może być niemożliwe.
W reakcjach nieimmunologicznych przeważa jednak
hiperplazja naskórkowa i nieprawidłowe złuszczanie,
natomiast mniej nasilona jest spongioza.
Czynniki biologiczne
3.1 Czynniki roślinne
Świat roślin jest źródłem różnorodnych substancji mogących
powodować choroby skóry. Substancje roślinne mogą
wywierać swój ujemny wpływ na skórę poprzez działanie
trujące (toksyczne), drażniące lub alergizujące.
Granica między działaniem toksycznym a drażniącym wydaje
się płynna i przynajmniej w części przypadków zależy od
dawki czynnika szkodliwego. Niektóre z substancji rozwijają
swoje działanie tylko w razie obecności dodatkowego
czynnika, na przykład promieniowania słonecznego.
Wielka liczba potencjalnych czynników szkodliwych oraz ich
złożona struktura chemiczna utrudnia lub wręcz
uniemożliwia rozpoznanie i monitorowanie zagrożeń, a w
konsekwencji również ich unikanie oraz eliminację.
Substancjami odpowiedzialnymi za rozwój reakcji alergicznych
są seskwiterpeny laktonowe. We Francji uczulenie na
seskwiterpeny laktonowe stwierdzono u 4,3% plantatorów
słonecznika. U plantatorów chmielu obserwuje się zmiany
wypryskowe określane jako "chmielne zapalenie skóry".
Rolnicy często skarżą się na powstawanie zmian skórnych
podczas pracy z jęczmieniem, reakcję taką określa się
mianem "jęczmiennego zapalenia skóry".
Czynniki biologiczne
3.2. Zwierzęta
Uczulająco lub drażniąco mogą działać na skórę zawieszone w
powietrzu cząstki sierści i nabłonków zwierzęcych. Zjawisko
takie może mieć miejsce zarówno środowisku pracy (hodowcy
zwierząt, przemysł futrzarski) jak i w środowisku domowym
(zwierzęta domowe). Innym przykładem substancji świata
zwierzęcego o działaniu szkodliwym mogą być jady
stawonogów, powodujące niekiedy odczyny alergiczne lub
martwicze skóry.
3.3. Bakterie
Bakterie mogą wywierać szkodliwe działanie nie tylko na
drodze zakażenia, ale również jako źródło alergenów i
substancji immunotoksycznych. Oprócz najczęściej
obserwowanych ropnych chorób skóry, zakażenia bakteryjne
przyjmują niekiedy bardziej swoisty obraz kliniczny i
histologiczny, jak na przykład w skórnych postaciach boreliozy
i gruźlicy. Przykładem niezakaźnej reakcji patologicznej skóry
wywołanej przez bakterie mogą być odczyny alergiczne na
antygen bakterii Erwinia herbicola (syn. Pantoea
agglomerans).
Czynniki biologiczne
3.4. Grzyby
Chorobotwórcze dla człowieka grzyby mikroskopowe dzieli
się, w zależności od ich typowego środowiska bytowania,
na trzy grupy:
. * antropofilne -grzyby bytujące wyłącznie u człowieka.
Mikroorganizmami tymi można się zarazić tylko poprzez
kontakt bezpośredni lub pośredni od chorego człowieka.
• zoofilne (odzwierzęce), które zwykle powodują choroby
zwierząt, mogą jednak przenosić się również z chorych
zwierząt na ludzi.
• * geofilne (glebowe), których naturalnym siedliskiem jest
gleba i materia organiczna. W sprzyjających warunkach
grzyby glebowe również mogą powodować choroby u ludzi.
Do grup zawodowych o zwiększonym ryzyku zakażenia
grzybicą zalicza się rolników, hodowców bydła, grabarzy i
weterynarzy.
Oprócz zakażenia - najbardziej typowego procesu
patologicznego wywoływanego przez grzyby, w którym
dochodzi do osiedlenia i rozmnażania komórek
grzybowych w tkankach człowieka, mogą niekiedy
występować innego rodzaju procesy chorobowe.
Czynniki biologiczne
Czynniki biologiczne
Zalicza się do nich:
• zawodową mikotoksykozę skórną , w której do uszkodzenia skóry
dochodzi w wyniku zadziałania na skórę toksyn wytwarzanych
przez niektóre grzyby występujące w środowisku zewnętrznym.
• Zawodową mikotoksykozę skórną mogą wywoływać toksyny
grzybów z rodzaju Stachybotrys i Fusarium, występujących w
dużych ilościach np. w pleśniejącym ziarnie oraz sianie.
Pleśniejąca pasza (siano) zawiera grzyby z rodzaju Stachybotrys,
które wytwarzają stachybotriotoksynę. Toksyna ta wywołuje
podrażnienia skóry i błon śluzowych, zaś spożyta w większych
ilościach powoduje uszkodzenie narządów wewnętrznych. Fusaria
wytwarzają pierścieniowe związki trychotecynowe, których
charakterystyczną cechą jest silne działanie drażniące przy
zetknięciu ze skórą. Wszechobecny grzyb pleśniowy Alternaria
alternata może powodować powstanie ziarniniaka w skórze, co
określa się mianem alternariozy (alternariosis).
3.5. Wirusy
Podobnie jak poprzednio wymienione drobnoustroje, wirusy mogą
powodować choroby zakaźne skóry, spośród których badaj
najbardziej znane są brodawki pospolite. Mniej natomiast wiadomo
na temat ewentualnego chorobotwórczego działania niezakaźnego
wirusów na skórę.
PODSUMOWANIE-ODPORNOŚĆ
ORGANIZMU
Organizm człowieka ma wiele
mechanizmów obronnych:
• Naskórek i skóra (przed bakteriami,
wirusami,itd.),
• Błony śluzowe (spojówki oka),
• Odruchy obronne organizmu
(kaszel,łzawienie),
• Enzymy,
• Kwas solny w żołądku,itd..
ODPORNOŚĆ ORGANIZMU
Jeżeli zarazków w ustroju jest
mało i ich zjadliwość niewielka a
odporność organizmu wysoka, to
zarazki nie mają możliwości
rozwoju w organizmie.
Natomiast organizm osłabiony
(choroby, złe żywienie) ma
obniżony stan odporności. I może
dojść do zakażenia
RODZAJE ODPORNOŚCI
ORGANIZMU
ODPORNOŚĆ
ORGANIZMU
NIESWOISTA
SWOISTA
MECHANICZNA
KOMÓRKOWA
CHEMICZNA
HUMORALNA
CZYNNA
ORG.SAM WYTWARZA
PRZECIWIAŁA
BIERNA
ORGANIZN OTRZYMUJE
PRZECIWCIAŁA
OD MATKI,NP. PŁÓD,
PO PODANIU
SUROWIY
PO CHOROBIE,
PO SZCZEPIENIU