ROZWÓJ SERCA

 Krew, serce, naczynia krwionośne pochodzą z

MEZENCHYMY

 Układ sercowo-naczyniowy zaczyna się

różnicować w 3 tyg. rozwoju zarodkowego

 13-15 dzień rozwoju w mezodermie

pozazarodkowej ściany pęcherzyka
żółtkowego tworzą się skupienia komórek -
tkanka angioblastyczna

 Sznury tej tkanki tworzą wyspy krwiotwórcze,

dające początek naczyniom i komórkom krwi

Początek rozwoju serca

 18-19 dzień – komórki mezodermy smugi

pierwotnej tworzą parzyste sznury
sercotwórcze, okolica ich występowania to
pole sercotwórcze

 Sznury – między endodermą pęcherzyka

żółtkowego a mezodermą trzewną

 20 dzień – sznury uzyskują światło i tworzą

dwie cienkościenne cewy wsierdziowe serca

 22 dzień – cewy wsierdziowe zarodka zbliżają

się do siebie i łączą – powstaje pojedyncza

cewa wsierdziowa

 Prawa i lewa wewnątrzzarodkowa jama ciała

tworzy jamę osierdziową

 Cewa sercowa rośnie, w stadium 16 somitów

jest swobodnie zawieszona w jamie osierdzia

(krezka brzuszna i grzbietowa zanikają)

 Wraz z rozwojem pęcherzyków mózgowych,

jama osierdzia i cewa wsierdziowa wykonują

obrót o 180

0

 Płaszcz śródsierdziowo-nasierdziowy z komórek

mezenchymalnych

 WSIERDZIE PIERWOTNE powstaje z wyściółki

śródbłonkowej cewy serca

 NASIERDZIE I ŚRÓDSIERDZIE PIERWOTNE

powstaje z płaszcza śródsierdziowo-
nasierdziowego

 Koniec głowowy cewy sercowej – odcinek

tętniczy,

koniec ogonowy – odcinek żylny

Przyszła część opuszkowo-komorowa –

wewnątrz jamy osierdzia

Część przedsionkowa i zatoka żylna – na

zewnątrz jamy osierdzia

Obie części są parzyste i znajdują się w

mezenchymie przegrody poprzecznej

 Dwa przewężenia

dzielą

cewę na:
1) Opuszkę serca
2) Pierwotną komorę
3) Pierwotny

przedsionek

 Dwa kolejne

przewężenia

tworzą:

1) Pień tętnicy
2) Zatokę żylną

 Zatoka żylna – najbardziej ogonowa część

pierwotnego serca

 Budowa: część środkowa – poprzeczna, dwa

rogi

 Do rogów wnikają naczynia:
- żyła żółtkowa
- żyła pępowinowa
- żyła zasadnicza wspólna

 W części głowowej zatoka przechodzi w

przedsionek

 Opuszka i komora

rozwijają się szybciej od
części przedsionkowej i
zatoki żylnej

 Powstaje pętla

opuszkowo-komorowa
(SV)

 Jama przedsionka od

strony brzusznej łączy się
z komorą kanałem
przedsionkowo-
komorowym

 Rowek międzykomorowy – oddziela

komorę od opuszki

 Opuszka serca – utworzona przez ramię

wstępujące pętli dzieli się na:
1) część bliższą  część beleczkowata

prawej komory
2) część środkową  stożek serca
3) część dalszą (głowową)  pień tętniczy

 PIERWOTNE SERCE ROZPOCZYNA

AKCJĘ SKURCZOWĄ W 22 DNIU

Podział kanału przedsionkowo-

komorowego

 Zachodzi od połowy 4 do końca 5 tyg.

 W ścianie grzbietowej i brzusznej wsierdzia

pojawiają się zgrubienia – poduszki (guzy)
wsierdzia

 Przegroda pośrednia – połączone poduszki

wsierdzia; dzieli kanał na część lewą i
prawą

 Pierwotny przedsionek dzieli się na lewy i prawy;

powstają dwie przegrody – pierwotna i wtórna

 PRZEGRODA PIERWOTNA posiada otwór pierwotny,

a po jego zarośnięciu pojawia się otwór wtórny

 Otwór wtórny wytworzony przez pęknięcia w górnej

części przegrody pierwotnej

 PRZEGRODA WTÓRNA wyrasta po prawej stronie

przegrody pierwotnej, przykrywając część otworu

wtórnego – tworzy się otwór owalny

 Pozostałość przegrody pierwotnej w otworze

owalnym tworzy jego zastawkę

Prawy przedsionek

 Lewy róg zatoki żylnej  zatoka wieńcowa

 Prawy róg zatoki żylnej  wbudowanie w

ścianę prawego przedsionka

 Gładka część ściany prawego przedsionka,

gdzie wnikają żyły główne stanowi zatokę

żył

 Pozostała część tworzy uszko prawe

Podział pierwotnej komory

 4 tydz. – blisko koniuszka pojawia się

grzebień mięśniowy  tworzy CZĘŚĆ

MIĘŚNIOWĄ przegrody międzykomorowej

 BŁONIASTA CZĘŚĆ przegrody  wyrasta z

prawej strony połączonych poduszek
wsierdzia

 Część mięśniowa i błoniasta przegrody łączą

się ostatecznie w końcu 7 tyg.

 Do końca 7 tyg. istnieje otwór międzykomorowy

między poduszkami wsierdziowymi a brzegiem
przegrody, który później zarasta

 W opuszce serca tworzą się – prawy i lewy

grzebień opuszki, łącząc się z grzebieniami w
pniu tętniczym tworzą przegrodę aortalno-płucną

 Opuszka serca zostaje wbudowana w ściany

komór

Zastawki

 W ujściu głównych tętnic serca zgrubienia

tkanki podwsierdziowej tworzą 4 płatki

zastawek tętniczych (jedna para dzieli się

dodatkowo na 2 części = w sumie powstają po

3 płatki zastawek półksiężycowatych w obu

tętnicach)

 Zastawki przedsionkowo-komorowe powstają

podobnie

 Struny ścięgniste powstają z przekształcenia

tkanki mięśniowej

Układ bodźcoprzewodzący

 Powstaje ze ściany zatoki żylnej i częściowo z

komórek kanału przedsionkowo-komorowego

 Funkcję rozrusznika serca od pierwotnego

przedsionka przejmuje zatoka żylna

 Proces różnicowania histologicznego włókien

układu przewodzącego jest kontynuowany po
urodzeniu.

WADY ROZWOJOWE

SERCA

 Brak serca (acardia) – może wystąpić u bliźniąt

jednołożyskowych

 Przemieszczenie serca (ectopia cordis) - serce

znajduje się na powierzchni ciała (niezrośnięty

mostek), worek osierdziowy otwarty

 Prawostronne ułożenie serca (dextrocardia) -

może dotyczyć samego serca lub być związana z

odwrotnym ułożeniem trzewi. Wynika z zagięcia

się cewy sercowej w lewo zamiast w prawo.

 Nieprawidłowy podział opuszki serca -

przetrwały pień tętniczy, wady przegrody

aortalno- płucnej

 Zwężenie zastawki

tętnicy płucnej –

utrudniony przepływ

krwi, przerost mięśniówki

prawej komory

 Atrezja pnia płucnego –

nierówny podział pnia

płucnego i brak jego

otworu naturalnego

 Nieprawidłowa ilość żył

głównych

Zwężenie i atrezja aorty

 Zwężenie i atrezja aorty

– płatki zastawki

grubieją, światło aorty

wąskie, przerost komory

lewej; zwężenie

podaortalne – włóknisty

pierścień poniżej

zastawki zwężający

światło; całkowite

zrośnięcie się zastawek,

brak światłą – atrezja

(brak otworu

naturalnego)

Przełożenie aorty i pnia

płucnego

 Przełożenie

wielkich naczyń -
aorta wychodzi z
prawej komory,
pień płucny z lewej;
prawdopodobnie
powstaje w wyniku
zaburzeń skręcania
przegrody aortalno-
płucnej

Tetralogia Fallota

 10 na 10 000 urodzeń
 Dwa razy częściej u

chłopców

 Ubytek przegrody

międzykomorowej

 Prawostronne

przesunięcie aorty

nad przegrodę

międzykomorową

 Zwężenie ujścia pnia

płucnego

 Przerost prawej

komory

Odmiany wad Fallota

TRYLOGIA

 Zwężenie tętnicy

płucnej

 Przerost komory

prawej

 Ubytek przegrody

międzyprzedsionko
wej

PENTALOGIA

 Zespół wad w

tetralogii + ubytek
w przegrodzie
międzyprzedsionko
wej

Wady przegrody

międzykomorowej

 11 na 10 000 urodzeń
 Nie dochodzi do

zamknięcia otworu

międzykomorowego w

części błoniastej lub

mięśniowej przegrody

 Drobne otwory w

przegrodzie – ser

szwajcarski

 Całkowity brak przegrody

międzykomorowej -serce

trzykomorowe

dwuprzedsionkowe

Wady przegrody

międzyprzedsionkowej

 Najczęściej spotykana

wada przegrody

międzyprzedsionkowe

j to przetrwanie

otworu owalnego

 Nieprawidłowa

resorpcja przegrody

pierwotnej w czasie

tworzenia się otworu

wtórnego

 Niedorozwój

przegrody wtórnej

 Niepołączenia się

przegrody pierwotnej

z poduszek

wsierdziowych

Przetrwały przewód tętniczy

Botalla

 Łączy pień płucny z

aortą

 Okres płodowy –

krew płynie z pnia
płucnego do aorty
(omija płuca)

 W ciągu 7-10 dni po

urodzeniu zarasta

 Przewód tętniczy

przetrwały – wada

Zespół Eisenmengera

 Podobieństwo do tetralogii Fallota

 Przemieszczenie aorty („jeździec”) w prawo

 Ubytek w przegrodzie międzykomorowej

 Przerost komory prawej

 Rozszerzenie tętnicy płucnej z pierwotnym

nadciśnieniem płucnym

Zespół Ebsteina

 Zniekształcenie prawego ujścia

przedsionkowo-komorowego (tworzy się
olbrzymi prawy przedsionek, szczątkowa
prawa komora)

 Ubytek w przegrodzie

międzyprzedsionkowej

Zespół Lutembachera

 Zwężenie zastawki dwudzielnej i związany

z nim niedorozwój komory lewej i aorty

 Ubytek w przegrodzie

międzyprzedsionkowej

 Wtórne rozszerzenie pnia płucnego