25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
1
1
FIZJOLOGIA SERCA
FIZJOLOGIA SERCA
UKŁAD
UKŁAD
BODŹCO – PRZEWODZĄCY
BODŹCO – PRZEWODZĄCY
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
2
2
POŁOŻENIE SERCA
POŁOŻENIE SERCA
Serce to główny narząd układu krążenia.
Serce to główny narząd układu krążenia.
Leży w klatce piersiowej, w śródpiersiu,
Leży w klatce piersiowej, w śródpiersiu,
asymetrycznie - 2/3 po stronie lewej i 1/3
asymetrycznie - 2/3 po stronie lewej i 1/3
po stronie prawej.
po stronie prawej.
Z przodu serce przylega do ściany klatki
Z przodu serce przylega do ściany klatki
piersiowej - do mostka i żeber, od tyłu
piersiowej - do mostka i żeber, od tyłu
sąsiaduje z przełykiem, a z boków przylega
sąsiaduje z przełykiem, a z boków przylega
do płuc.
do płuc.
Swoją dolną powierzchnią (przeponową),
Swoją dolną powierzchnią (przeponową),
tworzoną przez lewą komorę i lewy
tworzoną przez lewą komorę i lewy
przedsionek, serce spoczywa na przeponie.
przedsionek, serce spoczywa na przeponie.
Na podstawie serca wszystkie duże naczynia
Na podstawie serca wszystkie duże naczynia
wchodzące do serca i wychodzące z serca
wchodzące do serca i wychodzące z serca
tworzą koronę serca (łac.
tworzą koronę serca (łac.
corona cordis
corona cordis
).
).
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
3
3
POŁOŻENIE SERCA
POŁOŻENIE SERCA
U dorosłego człowieka serce ma kształt
U dorosłego człowieka serce ma kształt
stożka, wielkości porównywalnej do
stożka, wielkości porównywalnej do
wielkości ręki zwiniętej w pięść. Podstawa
wielkości ręki zwiniętej w pięść. Podstawa
serca (łac.
serca (łac.
basis cordis
basis cordis
) skierowana jest ku
) skierowana jest ku
górze, ku tyłowi i ku stronie prawej,
górze, ku tyłowi i ku stronie prawej,
koniuszek serca (łac.
koniuszek serca (łac.
apex cordis
apex cordis
)
)
skierowany jest ku dołowi, do przodu, w
skierowany jest ku dołowi, do przodu, w
stronę lewą.
stronę lewą.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
4
4
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
5
5
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
6
6
Zastawki przedsionkowo – komorowe :
Zastawka trójdzielna
– znajduje się w prawym otworze
przedsionkowo - komorowym,
Zastawka dwudzielna
– w otworze lewym przedsionkowo
– komorowym.
Zastawki komorowo – tętnicze
:
Zastawki półksiężycowate
- zbudowane z trzech płatków.
Zastawki
zamknięte
Zastawki
otwarte
UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA
UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
8
8
UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA -
UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA -
BODŹCOTWÓRCZY
BODŹCOTWÓRCZY
Komórki mięśnia sercowego -
Komórki mięśnia sercowego -
kardiomiocyty charakteryzują się
kardiomiocyty charakteryzują się
automatyzmem.
automatyzmem.
Jest to zdolność do samoistnego
Jest to zdolność do samoistnego
rozprzestrzeniania się fali
rozprzestrzeniania się fali
pobudzenia w mięśniówce serca.
pobudzenia w mięśniówce serca.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
9
9
Rytm serca czyli ilość jego uderzeń
Rytm serca czyli ilość jego uderzeń
na minutę określany jest
na minutę określany jest
aktywnością :
aktywnością :
węzła zatokowo - przedsionkowego
węzła zatokowo - przedsionkowego
(SA) (nodus sinuatrialis)
(SA) (nodus sinuatrialis)
węzła przedsionkowo - komorowego
węzła przedsionkowo - komorowego
(AV) (nodus atrioventricularis)
(AV) (nodus atrioventricularis)
pęczka Paladiniego - Hissa
pęczka Paladiniego - Hissa
(PH)
(PH)
Rytm serca
Rytm serca
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
10
10
Węzeł zatokowo -
Węzeł zatokowo -
przedsionkowy umiejscowiony
przedsionkowy umiejscowiony
jest w miejscu ujścia żyły
jest w miejscu ujścia żyły
głównej górnej do prawego
głównej górnej do prawego
przedsionka serca.
przedsionka serca.
Węzeł przedsionkowo -
Węzeł przedsionkowo -
komorowy (AV) umiejscowiony
komorowy (AV) umiejscowiony
jest na dnie przedsionka
jest na dnie przedsionka
prawego między nim a komorą
prawego między nim a komorą
prawą.
prawą.
Pęczek Hissa jest
Pęczek Hissa jest
przedłużeniem węzła
przedłużeniem węzła
przedsionkowo-komorowego,
przedsionkowo-komorowego,
położonym w obrębie przegrody
położonym w obrębie przegrody
międzykomorowej z dwiema
międzykomorowej z dwiema
odnogami (zwanymi włóknami
odnogami (zwanymi włóknami
Purkyniego)
Purkyniego)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
11
11
Przewodzenie
impulsów
elektrycznych
w węzłach jest
zwolnione i w
obrębie SA i
AV wynosi ~
0,05 m/s
(warunkując
przerwę
pomiędzy
skurczem P i
K)
Przewodzenie w
pęczku PH i
komórkach
Purkinego
wynosi ~ 4 m/s
Prędkość
przenoszenia
depolaryzacji w:
•m. przedsionków
osiąga 1 m/s
•m. komór waha się
od 4 m/s (w głębi)
do 1 m/s (pod
wsierdziem) i 0,4
m/s (pod
osierdziem)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
12
12
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
13
13
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
– twórczych oraz kardiomiocytów
– twórczych oraz kardiomiocytów
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
14
14
Potencjał spoczynkowy kardiomiocytów
Potencjał spoczynkowy kardiomiocytów
roboczych
roboczych
Wartość błonowego potencjału spoczynkowego
Wartość błonowego potencjału spoczynkowego
waha się od
waha się od
~
~
-65 do
-65 do
~
~
-90 mV.
-90 mV.
Błona komórkowa kardiomiocytów w spoczynku
Błona komórkowa kardiomiocytów w spoczynku
jest
jest
~
~
100 razy bardziej przepuszczalna dla
100 razy bardziej przepuszczalna dla
jonów K
jonów K
+
+
niż dla Na
niż dla Na
+
+
(odkomórkowy prąd jonów
(odkomórkowy prąd jonów
K
K
+
+
i słabszy dokomórkowy prąd jonów Na
i słabszy dokomórkowy prąd jonów Na
+
+
)
)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
15
15
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Faza 0 – szybka depolaryzacja
Faza 1 – początek repolaryzacji
Faza 2 - okres plateau
Faza 3 - repolaryzacja
Faza 4 - spoczynkowa
Potencjał spoczynkowy – 90 mV
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
16
16
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Potencjał spoczynkowy
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
17
17
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Faza 0: lokalna depolaryzacja z -90 do -60
mV (potencjał progowy), przy -40 mV
zamknięcie kanałów dla K
+
. Lawinowy
dokomórkoy napływ jonów Na
+
, nadstrzał
do +25 mV.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
18
18
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Faza 1: inaktywacja sodowa, aktywacja
wapniowa
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
19
19
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Faza 2: wstępna repolaryzacja, początkowo słaby
odkomórkowy prąd K
+
przy ciągłym
dokomórkowym prądzie Ca
+
( z zewnątrz i RS).
Faza 3 wzrost aktywności potasowej i powrót
przewodności dla K
+
do wartości spoczynkowej –
(repolaryzacja)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
20
20
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Potencjał czynnościowy kardiomiocytów
Faza 4: gdy potencjał błonowy spadnie do -50
mV odblokowane zostają kanały dla Na
+,
aktywacja pompy Na
+
- K
+
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
21
21
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
– twórczych oraz kardiomiocytów
– twórczych oraz kardiomiocytów
Brak fazy 0, połączenie się
faz 1-3, niestabilna faza 4
Potencjał spoczynkowy –60
mV
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
22
22
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek
bodźcowo - twórczych
bodźcowo - twórczych
Brak typowej fazy 0
-bodziec z SA,
-powolna spoczynkowa
depolaryzacja rozrusznikowa
(prepotencjał) z -60 mV do -40
Mv
PREPOTENCJAŁ - wolna
depolaryzacja zachodząca samoistnie
w sercu.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
23
23
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
- twórczych
- twórczych
Faza 1-3: nieznaczny dokomórkowy
wpływ jonów
Na+
Na+ (-40 mV)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
24
24
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
- twórczych
- twórczych
Faza 1-3: inaktywacja sodowa,
długoteriminowy dokomórkowy prąd
jonów Ca
+
(wzrost przewodności), 0mv
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
25
25
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
- twórczych
- twórczych
?
?
Faza 1-3: Zmniejsza się odkomórkowy
prąd jonów K
+,
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
26
26
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
Potencjał czynnościowy komórek i tkanek bodźcowo
- twórczych
- twórczych
Faza 4: repolaryzacja, szybki
odkomórkowy prąd K
+
, w chwili gdy
ustaje rozpoczyna się wzrost
przepuszczalności dla Ca
+
, cykl
rozpoczyna się ponownie.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
27
27
Wpływ stężenia jonów
Wpływ stężenia jonów
na pracę serca
na pracę serca
↑
↑
Ca
Ca
+
+
Zwalnia fazę 0
Zwalnia fazę 0
Zwiększa siłę skurczu
Zwiększa siłę skurczu
Wzrost napięcia m.
Wzrost napięcia m.
sercowego
sercowego
↓
↓
Ca
Ca
+
+
Zwiększa dynamikę fazy 0
Zwiększa dynamikę fazy 0
Zmniejsza siłę skurczu
Zmniejsza siłę skurczu
↑
↑
Na
Na
+
+
Przyspiesza fazę 0
Przyspiesza fazę 0
Znaczny wzrost wpływa
Znaczny wzrost wpływa
niekorzystnie na siłę
niekorzystnie na siłę
skurczu serca
skurczu serca
↑
↑
K
K
+
+
Częściowa depolaryzacja
Częściowa depolaryzacja
Spadek dynamiki fazy 0
Spadek dynamiki fazy 0
Skraca fazę 0
Skraca fazę 0
Skrócenie napływu jonów
Skrócenie napływu jonów
Ca
Ca
+
+
Przyspiesza repolaryzację
Przyspiesza repolaryzację
↓K
↓K
+
+
Hiperpolaryzacja
Hiperpolaryzacja
Przedłużenie fazy 2
Przedłużenie fazy 2
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
28
28
CYKL SERCOWY
CYKL SERCOWY
Są to kolejno występujące po sobie skurcze i
Są to kolejno występujące po sobie skurcze i
rozkurcze przedsionków i komór. CS w
rozkurcze przedsionków i komór. CS w
sekundach= 60 / liczba skurczów serca na minutę
sekundach= 60 / liczba skurczów serca na minutę
W cyklu sercowym wyróżnia się następujące fazy:
W cyklu sercowym wyróżnia się następujące fazy:
skurcz P przy rozkurczonych K
skurcz P przy rozkurczonych K
skurcz K przy rozkurczonych P
skurcz K przy rozkurczonych P
rozkurcz K i P
rozkurcz K i P
Skurcz komór składa się z dwóch faz:
Skurcz komór składa się z dwóch faz:
faza napinania się mięśnia sercowego (skurcz
faza napinania się mięśnia sercowego (skurcz
izometryczny)
izometryczny)
faza wyrzutu krwi do tętnic
faza wyrzutu krwi do tętnic
Na prace serca składają się trzy okresy:
Na prace serca składają się trzy okresy:
systole
systole
diastole
diastole
pauza
pauza
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
29
29
Pełny cykl pracy serca trwa około 0,8 sekundy.
Pełny cykl pracy serca trwa około 0,8 sekundy.
Okres pauzy, trwa około połowy czasu
Okres pauzy, trwa około połowy czasu
przeznaczonego na cały cykl;
przeznaczonego na cały cykl;
zastawki przedsionkowo-komorowe są zamknięte
zastawki przedsionkowo-komorowe są zamknięte
krew przelewa się z z żył głównych oraz żył
krew przelewa się z z żył głównych oraz żył
płucnych do przedsionków a z tych do komór
płucnych do przedsionków a z tych do komór
pod koniec pauzy ciśnienie rozkurczowe w
pod koniec pauzy ciśnienie rozkurczowe w
komorach i przedsionkach ulega niewielkiemu
komorach i przedsionkach ulega niewielkiemu
wzrostowi spowodowane wypełnieniem jam
wzrostowi spowodowane wypełnieniem jam
serca krwią żylną
serca krwią żylną
pod koniec pauzy zarówno przedsionki jak i
pod koniec pauzy zarówno przedsionki jak i
komory są wypełnione krwią.
komory są wypełnione krwią.
Fazy cyklu sercowego
Fazy cyklu sercowego
- pauza
- pauza
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
31
31
Fazy cyklu sercowego
Fazy cyklu sercowego
- diastole
- diastole
Następuje wypełnienie komór poprzez skurcz
Następuje wypełnienie komór poprzez skurcz
przedsionków. Diastole trwa ponad 0,1 sekundy.
przedsionków. Diastole trwa ponad 0,1 sekundy.
Skurcz przedsionka prawego nieco wyprzedza skurcz
Skurcz przedsionka prawego nieco wyprzedza skurcz
przedsionka lewego, o 20 milisekund. Skurcz
przedsionka lewego, o 20 milisekund. Skurcz
przedsionków prowadzi do przemieszczenia
przedsionków prowadzi do przemieszczenia
dodatkowej ilości krwi do komór, które są już prawie
dodatkowej ilości krwi do komór, które są już prawie
wypełnione krwią wlewającą się w czasie pauzy.
wypełnione krwią wlewającą się w czasie pauzy.
Ciśnienie skurczowe w prawym przedsionku wynosi
Ciśnienie skurczowe w prawym przedsionku wynosi
3,5 – 6 mmHg, a w lewym 4,5 – 10 mmHg.
3,5 – 6 mmHg, a w lewym 4,5 – 10 mmHg.
Wzrost ciśnienia rozkurczowego w komorach w
Wzrost ciśnienia rozkurczowego w komorach w
końcowej fazie pauzy tuż przed skurczem komór
końcowej fazie pauzy tuż przed skurczem komór
określa się jako końcowe ciśnienie rozkurczowe
określa się jako końcowe ciśnienie rozkurczowe
komór. Na tym poziomie ciśnienia rozkurczowego
komór. Na tym poziomie ciśnienia rozkurczowego
zaczyna się skurcz komór.
zaczyna się skurcz komór.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
32
32
Fazy cyklu sercowego
Fazy cyklu sercowego
- systole
- systole
Trwa 0,3 s; następuje skurcz komór i wyrzut krwi do aorty i
Trwa 0,3 s; następuje skurcz komór i wyrzut krwi do aorty i
tętnicy płucnej przez otwarte zastawki półksiężycowate.
tętnicy płucnej przez otwarte zastawki półksiężycowate.
Fala skurczów obejmuje także mięśniówkę komór.
Fala skurczów obejmuje także mięśniówkę komór.
W czasie narastania skurczu mięśni komór, ciśnienie krwi
W czasie narastania skurczu mięśni komór, ciśnienie krwi
wzrasta stopniowo, zamykają się zastawki przedsionkowo-
wzrasta stopniowo, zamykają się zastawki przedsionkowo-
komorowe
komorowe
Kiedy ciśnienie w komorach przewyższy ciśnienie w
Kiedy ciśnienie w komorach przewyższy ciśnienie w
tętnicach otwierają się zastawki półksiężycowate tętnic,
tętnicach otwierają się zastawki półksiężycowate tętnic,
wówczas na szczycie skurczów komór następuje przepływ
wówczas na szczycie skurczów komór następuje przepływ
krwi z jam komór do tętnic.
krwi z jam komór do tętnic.
Po opróżnieniu komór na początku rozkurczu ciśnienie w
Po opróżnieniu komór na początku rozkurczu ciśnienie w
komorze spada i wówczas zamykają się zastawki tętnicze.
komorze spada i wówczas zamykają się zastawki tętnicze.
Rozkurcz serca obejmujący prawie jednocześnie
Rozkurcz serca obejmujący prawie jednocześnie
przedsionki i komory jest nieco dłuższy niż skurcz.
przedsionki i komory jest nieco dłuższy niż skurcz.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
33
33
Widok od góry na serce
podczas skurczu. Zastawka
mitralna (2) i trójdzielna (3)
są zamknięte . Zastawka
aorty (A) i pnia płucnego
(Pp) otwarte.
Rozkurcz serca :zastawka
dwudzielna i trójdzielna
otwarte, natomiast
zastawki aorty i pnia
płucnego zamykają się.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
34
34
25.05.21
25.05.21
13:07
13:07
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
35
35
Elektrokardiografia
Elektrokardiografia
EKG
EKG
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
36
36
Elektrokardiografia, EKG
Elektrokardiografia, EKG
Rejestracja zmian potencjałów elektrycznych
na powierzchni ciała powstałych pod wpływem
czynności bioelektrycznej serca (depolaryzacji i
repolaryzacji)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
37
37
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
38
38
R
Q
T
U
P
S
mV
+
-
P
załam
ek
PQ
odcinki
QRS
ST
T
QT
odstę
p
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
39
39
Załamek P
Załamek P
Powstaje podczas
Powstaje podczas
depolaryzacji
depolaryzacji
przedsionków; część
przedsionków; część
wstępująca -
wstępująca -
depolaryzacja
depolaryzacja
prawego, a część
prawego, a część
zstępująca, lewego
zstępująca, lewego
przedsionka.
przedsionka.
Czas trwania krótszy
Czas trwania krótszy
niż
niż
0,12
0,12
s.
s.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
40
40
Odcinek PQ
Odcinek PQ
Odpowiada okresowi repolaryzacji przedsionków
Odpowiada okresowi repolaryzacji przedsionków
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
41
41
Odstęp PQ
Odstęp PQ
Określa czas potrzebny do przejścia pobudzenia
Określa czas potrzebny do przejścia pobudzenia
od węzła zatokowo-przedsionkowego przez
od węzła zatokowo-przedsionkowego przez
węzeł przedsionki, węzeł przedsionkowy, pęczek
węzeł przedsionki, węzeł przedsionkowy, pęczek
Hissa i jego odnogi do komór.
Hissa i jego odnogi do komór.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
42
42
Zespół QRS
Zespół QRS
Czas trwania zespołu:
Czas trwania zespołu:
0,06-0,10
0,06-0,10
s. Jest
s. Jest
odwrotnie
odwrotnie
proporcjonalny do
proporcjonalny do
częstości rytmu serca
częstości rytmu serca
Powstaje w wyniku
Powstaje w wyniku
depolaryzacji komór.
depolaryzacji komór.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
43
43
Załamek Q
Załamek Q
Ujemny, zwykle wąski, płytki, czas trwania do
Ujemny, zwykle wąski, płytki, czas trwania do
0,04
0,04
s.
s.
Załamek R
Załamek R
Pobudzenie istotne komór.
Pobudzenie istotne komór.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
44
44
Załamek T
Załamek T
Załamek
Załamek
T
T
powstaje podczas końcowej fazy
powstaje podczas końcowej fazy
repolaryzacji komór
repolaryzacji komór
Czas trwania wynosi od
Czas trwania wynosi od
0,12
0,12
do
do
0,16
0,16
s
s
.
.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
45
45
Odcinek ST
Odcinek ST
Jest obrazem początkowej fazy repolaryzacji
Jest obrazem początkowej fazy repolaryzacji
mięśniówki komór.
mięśniówki komór.
Czas trwania odcinka:
Czas trwania odcinka:
0,02 - 0,12
0,02 - 0,12
s.
s.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
46
46
Odstęp QT
Odstęp QT
Określa czas trwania potencjałów
Określa czas trwania potencjałów
czynnościowych w roboczych włóknach komór
czynnościowych w roboczych włóknach komór
Zwykle czas trwania wynosi
Zwykle czas trwania wynosi
0,3 - 0,4
0,3 - 0,4
s.
s.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
47
47
Rzadkoskurc
Rzadkoskurc
z,
z,
bradykardia
bradykardia
,
,
akcja serca poniżej
akcja serca poniżej
55 uderzeń na
55 uderzeń na
minutę.
minutę.
Wyróżniamy dwa
Wyróżniamy dwa
typy rzadkoskurczu:
typy rzadkoskurczu:
zatokowy
zatokowy
i pozazatokowy.
i pozazatokowy.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
48
48
Częstoskurcz
Częstoskurcz
,
,
trachykardia,
trachykardia,
przyspieszona
przyspieszona
czynność serca,
czynność serca,
powyżej 100 skurczów
powyżej 100 skurczów
na min. W warunkach
na min. W warunkach
fizjologicznych
fizjologicznych
(wysiłek, ruch,
(wysiłek, ruch,
trawienie, działanie
trawienie, działanie
silnych bodźców
silnych bodźców
psychicznych),
psychicznych),
w warunkach
w warunkach
patologicznych
patologicznych
(krwotok,
(krwotok,
niewydolność
niewydolność
krążenia, gorączka)
krążenia, gorączka)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
49
49
Blok serca
Blok serca
,
,
jeden z rodzajów arytmii
jeden z rodzajów arytmii
spowodowany zaburzeniem przewodnictwa
spowodowany zaburzeniem przewodnictwa
nerwowego w obrębie układu bodźcotwórczo-
nerwowego w obrębie układu bodźcotwórczo-
przewodzącego, objawiający się
przewodzącego, objawiający się
nieprawidłowościami w zakresie pobudliwości
nieprawidłowościami w zakresie pobudliwości
i rytmu serca.
i rytmu serca.
Blok przedsionkowo-komorowy
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
50
50
Migotanie komór serca
Migotanie komór serca
,
,
jedna
jedna
z sercowych przyczyn zatrzymania krążenia
z sercowych przyczyn zatrzymania krążenia
krwi. Są to chaotyczne, niejednoczasowe,
krwi. Są to chaotyczne, niejednoczasowe,
bardzo częste (340-600/min.) Skurcze włókien
bardzo częste (340-600/min.) Skurcze włókien
lub pęczków włókien mięśnia serca, nie
lub pęczków włókien mięśnia serca, nie
wywołujące skurczu komór jako całości, nie
wywołujące skurczu komór jako całości, nie
dające skutku hemodynamicznego - krew nie
dające skutku hemodynamicznego - krew nie
jest wyrzucana z serca do dużych naczyń.
jest wyrzucana z serca do dużych naczyń.
Migotanie komór (fibrylacja)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
51
51
Objętość wyrzutowa serca
Objętość wyrzutowa serca
- SV (stroke
- SV (stroke
volume)
volume)
Jest to objętość krwi wytłoczona przez jedną z
Jest to objętość krwi wytłoczona przez jedną z
komór serca podczas jej skurczu. U dorosłego
komór serca podczas jej skurczu. U dorosłego
mężczyzny objętość krwi wytłoczonej przez
mężczyzny objętość krwi wytłoczonej przez
komorę podczas skurczu wynosi około 70-75 ml.
komorę podczas skurczu wynosi około 70-75 ml.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
52
52
Objętość wyrzutowa serca - SV (stroke
Objętość wyrzutowa serca - SV (stroke
volume)
volume)
Objętość wyrzutowa serca jest zależna od kilku
Objętość wyrzutowa serca jest zależna od kilku
czynników: ciśnienie tętnicze, kurczliwość
czynników: ciśnienie tętnicze, kurczliwość
komór, objętość krwi w komorze na początku jej
komór, objętość krwi w komorze na początku jej
skurczu. Na częstość skurczów serca wpływa
skurczu. Na częstość skurczów serca wpływa
min. autonomiczny układ nerwowy - współczulny
min. autonomiczny układ nerwowy - współczulny
przyspiesza czynność serca, przywspółczulny
przyspiesza czynność serca, przywspółczulny
zwalnia ją.
zwalnia ją.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
53
53
Pojemność minutowa
Pojemność minutowa
(cardiac output)
(cardiac output)
Jest to pojemność krwi wytłoczonej przez
Jest to pojemność krwi wytłoczonej przez
jedną z komór w czasie jednej minuty.
jedną z komór w czasie jednej minuty.
Pojemność minutową oblicza się mnożąc
Pojemność minutową oblicza się mnożąc
objętość wyrzutową przez liczbę
objętość wyrzutową przez liczbę
skurczów w czasie jednej minuty.
skurczów w czasie jednej minuty.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
54
54
Wskaźnik sercowy
Wskaźnik sercowy
(cardiac index)
(cardiac index)
Jest to wskaźnik, który jest
Jest to wskaźnik, który jest
stosunkiem pojemności minutowej
stosunkiem pojemności minutowej
serca do powierzchni ciała.
serca do powierzchni ciała.
Pojemność minutowa serca w
Pojemność minutowa serca w
spoczynku przeliczona jest na 1m
spoczynku przeliczona jest na 1m
2
2
powierzchni ciała (ok. 3,2
powierzchni ciała (ok. 3,2
L/min./m
L/min./m
2
2
).
).
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
55
55
Regulacja czynności serca
Regulacja czynności serca
Dotyczy:
Dotyczy:
częstotliwości
częstotliwości
–
–
chronotropizm
chronotropizm
przewodnictwa
przewodnictwa
–
–
dromotropizm
dromotropizm
siły skurczu
siły skurczu
–
–
inotropizm
inotropizm
pobudliwości
pobudliwości
–
–
batmotropizm
batmotropizm
napięcia mięśnia sercowego w czasie
napięcia mięśnia sercowego w czasie
skurczu
skurczu
-
-
tonotropizm
tonotropizm
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
56
56
Regulacja
Regulacja
czynności serca
czynności serca
Włókna przywspółczulne
Włókna przywspółczulne
zaopatrujące serce
zaopatrujące serce
rozpoczynają się w opuszce,
rozpoczynają się w opuszce,
biegnąc jako włókna nerwu
biegnąc jako włókna nerwu
błędnego do splotów w
błędnego do splotów w
sercu.
sercu.
Prawy nerw X zaopatruje
Prawy nerw X zaopatruje
węzeł SA (zwolnienie akcji
węzeł SA (zwolnienie akcji
serca).
serca).
Lewy nerw X zaopatruje
Lewy nerw X zaopatruje
węzeł AV (zwolnienie lub
węzeł AV (zwolnienie lub
blok AV)
blok AV)
Włókna współczulne docierają
Włókna współczulne docierają
do wszystkich struktur
do wszystkich struktur
serca (tropizm dodatni)
serca (tropizm dodatni)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
57
57
Pobudzenie układu współczulnego
Pobudzenie układu współczulnego
(przyspieszona akacja serca,
(przyspieszona akacja serca,
zwiększona wielkość i siła skurczu,
zwiększona wielkość i siła skurczu,
wzmożone przewodnictwo i
wzmożone przewodnictwo i
pobudzenie).
pobudzenie).
Drażnienie dośrodkowych włókien
Drażnienie dośrodkowych włókien
nerwu błędnego pod koniec wdechu
nerwu błędnego pod koniec wdechu
Czynniki pobudzające pracę serce
Czynniki pobudzające pracę serce
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
58
58
Pobudzenie współczulne
Wzrost częstości rytmu zatokowego
(wzrost szybkości depolaryzacji komórek
węzła zatokowo-przedsionkowego).
Wzrost amplitudy potencjałów
czynnościowych komórek węzła
zatokowo-przedsionkowego.
Zwiększenie kurczliwości miocytów.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
59
59
Czynniki zwalniające pracę serca
Czynniki zwalniające pracę serca
Pobudzenie układu przywspółczulnego
Pobudzenie układu przywspółczulnego
Podrażnienie nerwu trójdzielnego
Podrażnienie nerwu trójdzielnego
(opary amoniaku)
(opary amoniaku)
Ucisk gałki ocznej (odruch Aschnera)
Ucisk gałki ocznej (odruch Aschnera)
Drażnienie dośrodkowych włókien
Drażnienie dośrodkowych włókien
nerwu błędnego pod koniec wydechu.
nerwu błędnego pod koniec wydechu.
Silne podrażnienie trzew jamy
Silne podrażnienie trzew jamy
brzusznej (odruch Goltza)
brzusznej (odruch Goltza)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
60
60
Pobudzenie przywspółczulne
Zmniejszenie częstości rytmu zatokowego
(spadek szybkości depolaryzacji komórek
węzła zatokowo-przedsionkowego).
Zmniejszenie amplitudy potencjałów
czynnościowych komórek węzła
zatokowo-przedsionkowego.
Zmniejszenie kurczliwości miocytów.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
61
61
Fonokardiografia –
Fonokardiografia –
tony serca
tony serca
Przepływ krwi w sercu daje zjawiska osłuchowe
Przepływ krwi w sercu daje zjawiska osłuchowe
nazywane tonami serca.
nazywane tonami serca.
Ton I, skurczowy - skurcz komór podczas którego
Ton I, skurczowy - skurcz komór podczas którego
strumień krwi uderza w zamknięte zastawki
strumień krwi uderza w zamknięte zastawki
dwudzielną i trójdzielną przedsionkowo –
dwudzielną i trójdzielną przedsionkowo –
komorowe. Długi, niski,
komorowe. Długi, niski,
Ton II, rozkurczowy, - uderzenie krwi cofającej się
Ton II, rozkurczowy, - uderzenie krwi cofającej się
w aorcie i pniu płucnym, która natrafia na
w aorcie i pniu płucnym, która natrafia na
zamknięte zastawki półksiężycowate odpowiednio
zamknięte zastawki półksiężycowate odpowiednio
aorty i pnia płucnego. Krótki, wysoki.
aorty i pnia płucnego. Krótki, wysoki.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
62
62
Fonokardiografia –
Fonokardiografia –
tony serca
tony serca
Tony dodatkowe
Tony dodatkowe
Ton III – wczesnorozkurczowy, spowodowany
Ton III – wczesnorozkurczowy, spowodowany
drganiem ścian komór od szybkiego napływu
drganiem ścian komór od szybkiego napływu
krwi.
krwi.
Ton IV – przedskurczowy, związany z
Ton IV – przedskurczowy, związany z
dodatkowym nasilonym wypełnieniem się krwią
dodatkowym nasilonym wypełnieniem się krwią
komór serca, związanym ze skurczem
komór serca, związanym ze skurczem
przedsionków.
przedsionków.
25.05.21
25.05.21
13:07
13:07
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
63
63
Układ krążenia
Układ krążenia
Znaczenie, organizacja, podział
Znaczenie, organizacja, podział
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
65
65
Znaczenie układu krążenia
Znaczenie układu krążenia
Zapewnia homeostazę środowiska
Zapewnia homeostazę środowiska
wewnętrznego organizmu
wewnętrznego organizmu
Łączy środowisko wewnętrzne i zewnętrzne
Łączy środowisko wewnętrzne i zewnętrzne
Regulacja humoralna
Regulacja humoralna
Reakcja obronna
Reakcja obronna
Pełni funkcję:
Pełni funkcję:
wyrównawczą,
wyrównawczą,
transportową (oddechowa, odżywcza,
transportową (oddechowa, odżywcza,
regulacyjna, termoregulacyjna, oczyszczająca)
regulacyjna, termoregulacyjna, oczyszczająca)
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
66
66
Organizacja układu krążenia
Organizacja układu krążenia
Jest układem zamkniętym,
Jest układem zamkniętym,
mogącym zmieniać swoją objętość
mogącym zmieniać swoją objętość
w różnych odcinkach.
w różnych odcinkach.
Zachodzi ruch krwi wyniku siły
Zachodzi ruch krwi wyniku siły
tłoczącej serca.
tłoczącej serca.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
67
67
Podział czynnościowy układu krążenia
Podział czynnościowy układu krążenia
Serce lewe – zbiera krew z układu
Serce lewe – zbiera krew z układu
krążenia, komora tłoczy krew do układu
krążenia, komora tłoczy krew do układu
wysokociśnieniowego układu tętniczego.
wysokociśnieniowego układu tętniczego.
Część tętnicza – układ wysokociśnieniowy,
Część tętnicza – układ wysokociśnieniowy,
przejściowe gromadzenie krwi
przejściowe gromadzenie krwi
Mikrokrążenie – wymiana przez ściany
Mikrokrążenie – wymiana przez ściany
naczyń kapilarnych i drobnych żyłek
naczyń kapilarnych i drobnych żyłek
Część żylna – zbiornik niskociśnieniowy,
Część żylna – zbiornik niskociśnieniowy,
gromadzenie krwi w organizmie
gromadzenie krwi w organizmie
25.05.21
25.05.21
13:07
13:07
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
68
68
SYSTEM NACZYŃ
SYSTEM NACZYŃ
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
69
69
TĘTNICE
TĘTNICE
Mają różne średnice, a ich ściany zbudowane
Mają różne średnice, a ich ściany zbudowane
są zazwyczaj z trzech warstw:
są zazwyczaj z trzech warstw:
zewnętrznej (przydanka)– zbudowana z tkanki
zewnętrznej (przydanka)– zbudowana z tkanki
łącznej wiotkiej z licznymi włóknami klejodajnymi i
łącznej wiotkiej z licznymi włóknami klejodajnymi i
sprężystymi
sprężystymi
środkowej - zbudowanej z mięśni gładkich oraz
środkowej - zbudowanej z mięśni gładkich oraz
tkanki łącznej z wł. sprężystymi
tkanki łącznej z wł. sprężystymi
wewnętrznej – zbudowanej z śródbłonka, po którym
wewnętrznej – zbudowanej z śródbłonka, po którym
jest tkanka łączna z licznymi włóknami sprężystymi
jest tkanka łączna z licznymi włóknami sprężystymi
Ściany tętnic unerwiane są przez dwie grupy
Ściany tętnic unerwiane są przez dwie grupy
nerwów: jedne powodują skurcz mięśni
nerwów: jedne powodują skurcz mięśni
gładkich, drugie natomiast ich rozkurcz.
gładkich, drugie natomiast ich rozkurcz.
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
70
70
ŻYŁY
ŻYŁY
W ścianach żył wyróżnia się trzy warstwy
W ścianach żył wyróżnia się trzy warstwy
podobnie jak w tętnicach.
podobnie jak w tętnicach.
Z tym, że warstwa środkowa jest cienisz
Z tym, że warstwa środkowa jest cienisz
niż w tętnicach i zawiera mało włókien
niż w tętnicach i zawiera mało włókien
mięśniowych i sprężystych. Z tego
mięśniowych i sprężystych. Z tego
powodu są miękkie i wiotkie.
powodu są miękkie i wiotkie.
Przydanka jest najgrubsza warstwą
Przydanka jest najgrubsza warstwą
ściany żylnej. W wielu żyłach występują
ściany żylnej. W wielu żyłach występują
zastawki żylne, które zbudowane są z
zastawki żylne, które zbudowane są z
dwóch fałdów śródbłonka, nie pozwalają
dwóch fałdów śródbłonka, nie pozwalają
one na cofanie się krwi
one na cofanie się krwi
25.05.21
25.05.21
13:07
13:07
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
71
71
TĘTNICE
TĘTNICE
WIEŃCOWE
WIEŃCOWE
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
72
72
Tętnice wieńcowe
Tętnice wieńcowe
Tętnice te odchodzą od wstępującej części
Tętnice te odchodzą od wstępującej części
aorty, oplatają mięsień sercowy i oddając
aorty, oplatają mięsień sercowy i oddając
drobne gałązki, wnikają w jego głąb,
drobne gałązki, wnikają w jego głąb,
dostarczając substancji odżywczych do komórek
dostarczając substancji odżywczych do komórek
mięśnia sercowego.
mięśnia sercowego.
Lewa (
Lewa (
arteria coronaria sinistra
arteria coronaria sinistra
) dzieli się na
) dzieli się na
dwie duże:
dwie duże:
gałąź międzykomorową przednią
gałąź międzykomorową przednią
(zstępującą),
(zstępującą),
gałąź okalającą.
gałąź okalającą.
Prawa (łac.
Prawa (łac.
arteria
arteria
coronaria
coronaria
dextra
dextra
) zaopatruje
) zaopatruje
prawą komorę i przedsionek
prawą komorę i przedsionek
25.05.21
25.05.21
13:06
13:06
MONIKA WAŚKOW
MONIKA WAŚKOW
73
73
Czynniki wpływające na krążenie
Czynniki wpływające na krążenie
wieńcowe
wieńcowe
Prężność tlenu w mięśniu sercowym (serce w
Prężność tlenu w mięśniu sercowym (serce w
niewielkim stopniu korzysta z przemian
niewielkim stopniu korzysta z przemian
beztlenowych – dług tlenowy).
beztlenowych – dług tlenowy).
Wielkości ciśnienia tętniczego i częstości skurczów
Wielkości ciśnienia tętniczego i częstości skurczów
serca ( w stałych warunkach metabolicznych
serca ( w stałych warunkach metabolicznych
powyżej 140 mmHg.
powyżej 140 mmHg.
Adrenalina – wzrost przepływu krwi w naczyniach
Adrenalina – wzrost przepływu krwi w naczyniach
wieńcowych.
wieńcowych.
Wazopresyna – zwężenie naczyń wieńcowych.
Wazopresyna – zwężenie naczyń wieńcowych.
Serotonina – rozszerzenie n. wieńcowych, zwiększa
Serotonina – rozszerzenie n. wieńcowych, zwiększa
zużycie tlenu przez mięsień sercowy.
zużycie tlenu przez mięsień sercowy.