Środowisko, jako źródło wiedzy i

aktywności

dziecka w młodszym wieku

szkolnym

Współczesna edukacja nie może być

rozumiana jako „urabianie” dziecka

lecz jako kształcenie dla rozwoju.

We właściwy sposób ten proces

wspomagać może środowisko, które

rozumiane jest jako całość procesów

ekologicznych, ekonomicznych ,

politycznych, społecznych, kulturalno –

oświatowych i instytucjonalnych w ich

wzajemnych związkach i zależnościach

(W. Okoń).

Pedagodzy doceniają specyficzną

rolę, jaką pełni środowisko w wychowaniu
i kształceniu dzieci w młodszym wieku
szkolnym.
M. Jakowicka ujmuje środowisko,
jako:

• Czynnik mający wpływ na różnicowanie

poziomu rozwojowego dzieci

• źródło treści nauczania i wychowania
• źródło naturalnych sytuacji

uspołeczniających uczniów

• źródło zintegrowanych zadań dla uczniów
• współpartnera szkoły w organizowaniu

różnych form działań aktywizujących i

kulturotwórczych

Tak szerokie rozumienie
znaczenia

środowiska

w

procesie edukacji powinno
obligować nauczycieli do
organizowania

czynnych

kontaktów uczniów z ich
otoczeniem.

Rola środowiska w kształceniu
uczniów może być rozumiana
dwojako:

• może być ono punktem wyjścia w

procesie nauczania, jako zbiór
kontaktów

• może być ono także jako bogate i przy

tym bezpłatne źródło pomocy
dydaktycznych

Nauczyciel

powinien

je

wykorzystać, jako niezbędną bazę
dydaktyczną w nabywaniu wiedzy i
umiejętności,

a

także

w

kształceniu

postaw

uczniów.

Stanowi ono także najbardziej
dostępne i niewyczerpane źródło
przeżyć,

które

wzbudzają

i

rozwijają zainteresowania dziecka.
Środowisko powinno być także
celem samym w sobie. Zadaniem
szkoły jest wprowadzanie ucznia w
otaczający świat. Obydwie funkcje
przeplatają się wzajemnie.

Z

powyższych

funkcji

wypływają

konkretne przesłanki i możliwości dla
wspomagania rozwoju dziecka:

• kontakt z różnorodnymi elementami

otaczającego środowiska zapewnia własne,

osobiste działanie, własna aktywność dziecka

• zadaniem szkoły jest rozwijać naturalna

dziecięcą ciekawość świata w trwałe

zainteresowanie przyrodnicze

• bezpośrednie poznawanie elementów

otaczającego środowiska ma miejsce wtedy,

kiedy występuje bezpośredni kontakt ucznia z

danym przedmiotem czy zjawiskiem. W

poznaniu pośrednim elementem

pośredniczącym jest słowo bądź środek

dydaktyczny zastępujący naturalny okaz.

Zatem należy respektować zasada

poglądowości.

•

myślenie dziecka w tym wieku ma głownie

charakter konkretno-obrazowy zatem uczeń jest

wstanie wykonać różne operacje myślowe często

wówczas, gdy ma bezpośredni kontakt z

konkretnymi przedmiotami czy zjawiskami a

otaczające środowisko dostarcza materiału do

spostrzeżeń i wyobrażeń, które stanowią podstawę

do porównań, analiz

•

do rozwoju myślenia dziecka potrzebne sa zarówno

czynności umysłowe ale także praktyczne czyli na

przykład z użyciem różnych naturalnych okazów,

dlatego prowadzenie obserwacji, doświadczeń,

hodowli pozwala im dokonywać operacji

umysłowych typu analiza synteza, porównywanie

klasyfikacja

•

by dobrze funkcjonować , myśleć uczeń także musi

rozwiązywać różnego rodzaju problemy, rola

nauczyciela sprowadza się do tego by wprowadzać

ucznia w takie sytuacje by mogło przewidywać,

planować, wnioskować itp.

•

Szkoła powinna też uczyć aktywnego

współuczestniczenia w życiu społecznym by

rozwijać umiejętności oraz postawy społeczne i

moralne

Podsumowując

należy

stwierdzić,

że

środowisko

bliższe i dalsze może stanowić
dla

nauczyciela

niezwykle

cenną pomoc we wspomaganiu
wszechstronnego

rozwoju

dziecka w młodszym wieku
szkolnym.

TREŚCI PROGRAMOWE

EDUKACJI ŚRODOWISKOWEJ

NA POZIOMIE

WCZESNOSZKOLNYM JAKO

REPREZENTACJA

OKREŚLONYCH DZIEDZIN

NAUKI O RZECZYWISTOŚCI

SPOŁECZNO –

PRZYRODNICZEJ

L

p.

DZIEDZINA NAUKI

Podstawowe treści programowe środowiska

klas I - III

1 ASTRONOMIA

1.Elementarne informacje dotyczące miejsca

ziemi we wszechświecie

2.Znajomość podstawowych skutków ruchów
Ziemi – wschód i zachód Słońca, pozorna

jego wędrówka, czas rwania dnia i nocy w

różnych porach roku, astronomiczne pory

roku, widnokrąg

2 GEOGRAFIA

FIZYCZNA

1.Krajobrazy Ziemi – podstawowe cechy

danej

miejscowości,

najbliższej

okolicy

dominująca szata roślinna typowe krajobrazy
Polski, charakterystyka wód

2.Rzeźba terenu

3.plan i mapa – główne i pośrednie kierunki

na mapie, objaśnienia planu i mapy, plan wsi

i miasta położenie wybranych rzek, miast na

mapie, mapa krajobrazowa, administracyjna,
fizyczna

3 GEOLOGIA

1.Podstawowe bogactwa naturalne Polski,

miejsce występowania

2.Podstawowe informacje dotyczące wody –
formy występowania, płynące i stojące,

stawy, rzeki, jeziora, źródła, rzeki elementy

rzeki: początek, koryto, ujście, przydatność

wód, wody oceaniczne – morza i oceany.

4 KLIMATOLOGI

A

1.Czynniki

i

zjawiska

klimatyczne-

nasłonecznienie, opady, wilgotność, rodzaje

opadów, burza, wiatr, rodzaje chmur, cechy

pogody w Polsce w różnych porach roku

2.Krążenie wody w przyrodzie, trzy stany

skupienia, znaczenie wody dla życia

5 BOTANIKA

1.Podstawowe cechy charakterystyczne roślin
ekosystemów- ogród łąka, sad, pole uprawne, las,

zbiorniki wodne, gospodarstwo hodowlane

2.Podstawowe

cechy

morfologiczne

roślin

zielnych, krzewów, drzew, roślin uprawnych, tryb

życia roślin, drzew i krzewów owocowych

ozdobnych

3.Warunki fizyczne i tryb życia wybranych roślin

4.Podstawowe informacje dotyczące znaczenia

roślin dla życia człowieka

6 ZOOLOGIA

1.Charakterystyczne zwierzęta ekosystemów

2.Cechy morfologiczne owadów, ryb, płazów,

gadów, ptaków, ssaków

3.Elementarne formacje dotyczące fizjologii
organizmów zwierzęcych

4. Rozmnażanie, opieka nad potomstwem

7 OCHRONA

PRZYRODY

1.Ochrona gatunkowa wybranych roślin i

zwierząt

2.Cechy ochrony
3.Ochrona krajobrazu

8 NAUKA

O
CZŁOWIEKU

1.Odżywianie i produkty spożywcze

2.Higiena osobista, higiena zabawy i nauki

3.Bezpieczeństwo życia – w domu w drodze

do szkoły

9 NAUKI

SPOŁECZNE
(w

tym

GEOGRAFIA

GOSPODARCZA

1.Rodzina

2.Szkoła

3.Rodzinna miejscowość, najbliższa okolica

4.Kraj ojczysty, granice Polski, sąsiedzi,
miasta, stolice historyczne

5.Wybrane formy i środki łączności,

transportu,

zawody

związane

z

komunikacją,

sposoby

podróżowania

dawniej i dziś

Dziękuje za uwagę