Geologia inżynierska i petrografia

–

wybrane materiały do wykładów.

Materiały mogą być przydatne do zaliczenia

przedmiotu, lecz nie zastępują czynnego udziału w

zajęciach w ciągu całego semestru.

Zofia Sztromajer

Wymagane efekty:

Znajomość wszystkich elementów

środowiska geologicznego.

Znajomość procesów

geologicznych i ich

znaczenia w przyrodzie

Umiejętność oceny wpływu

procesów

geologicznych naturalnych i

sztucznych

na środowisko

Umiejętność przedstawiania

budowy

geologicznej na profilach i

przekrojach

Większość tematów jest

podana w postaci haseł,

które zostały wytłumaczone

na wykładach lub odniesione

do podręczników

Podręcznik podstawowy

Elżbieta Lenczewska – Samotyja;
Adam Łowkis Natalia Zdrojowska

Zarys geologii z elementami geologii
inżynierskiej i hydrogeologii

Jaki jest związek i
budownictwa z geologią...
czyli dlaczego inżynier
musi rozumieć przyrodę?

Według Zygmunta Glazera:

Ziemia składa się: z

litosfery czyli skorupy
ziemskiej,
płaszcza
i jądra.

Opisać ich właściwości

Ziemia

litosfera, litologia,
stratygrafia
minerały, skała, grunt,
procesy geologiczne,

Należy posługiwać się

poniższą terminologią:

• Tlen (O)

46,6%

• Krzem (Si)

27,7%

• Glin (Al) 8,0%
• Żelazo (Fe)

5,1%

• Wapń (Ca) 3,6%
• Sód (Na) 2,8%
• Potas (K) 2,5%
• Magnez (Mg)2,1%

Razem

98,4%

Skład chemiczny litosfery:

Jaki jest skład chemiczny
i mineralny litosfery?

Jakie są główne minerały
skałotwórcze i ich podstawowe
cechy.

Rodzaje skał w przyrodzie.

Skały

magmow

e

Skały

osado

we

Skały

meta-

morficzne

W

W

W

M

M

W - wietrzenie

M metamorfizm

Jak powstają skały

magmowe?

Kryteria podziału skał

magmowych.

Co to jest struktura i

tekstura.

W jaki sposób powstają

struktury skał magmowych.

PODZIAŁ SKAŁ MAGMOWYCH NA KLASY

według

KRYTERIUM SKŁADU

MINERALNEGO

Granit

u

Sjenit

u

Dioryt

u

Gabra

Pytania związane ze skałami

magmowymi

:

*Kryteria klasyfikacji
*Minerały skał magmowych.
*Struktury skał magmowych
*Tekstury skał magmowych
*Formy występowania
*Czy skały magmowe o jednakowej strukturze
mogą różnić się składem mineralnym i dlaczego?
*Czy skały magmowe o różnej strukturze mogą
mieć jednakowy skład mineralny

? .

Historia Ziemi-

stratygrafia

Historia w dużym skrócie

Powstawanie

poszczególnych rodzajów

skał na tle dziejów Ziemi.

(patrz - poprzednie tabele )

Podział dziejów Ziemi na
ery.
Podział er na okresy i epoki.

Najważniejsze wydarzenia
geologiczne w historii
obszaru Polski.

Era kenozoiczna,
najważniejsze wydarzenia
tej ery na terenie Polski i
ich wpływ na dzisiejsze
warunki geologiczne.

Rodzaje skał osadowych.

Jak powstają skały osadowe

okruchowe.

- struktury, tekstury skał

okruchowych

-Podział skał okruchowych
na podstawie struktury i
tekstury.
-Tekstury luźne (niespoista i
spoista) oraz masywne.
-Czym różnią się skały
masywne od luźnych
spoistych?

- Czy skały o różnej
genezie mogą mieć
jednakową strukturę.
- Czy skały o różnej
strukturze i genezie mogą
mieć jednakową teksturę?
- Dokładne wyjaśnienie
tych zależności.

Podział skał
okruchowych z
uwzględnieniem
struktury, tekstury,
składu mineralnego,
genezy

.

Obowiązujący podział skał

okruchowych znajduje się

na następnej planszy.

Poszczególne cechy skał

są omawiane w dalszej

części materiału.

Struktura

Tekstura

Luźna
(skały niespoiste lub spoiste)

Masywna
(skały lite)

Psefitowa
> 2mm

N
I
E
S
P
O
I
S
T
E

Gruz – nieobtoczone fragmenty
skalne

Brekcja - różne
nieobtoczone fragmenty
skalne, połączone
lepiszczem

Żwir – obtoczone fragmenty skalne pochodzeniarzecznego,
morskiego, lodowcowegoo cechach zależnych od
środowiska

Zlepieniec – ziarna żwiru
zlepione lepiszczem
Duża różnorodność
zarówno ziaren jak i
lepiszcza

Psamitowa
2-0,06 mm

Piasek – przeważnie ziarna kwarcu pochodzenia:rzecznego,
morskiego, lodowcowego, rzecznolodowcowego lub
wydmowego

Piaskowiec – ziarna piasku
zlepione lepiszczem

Aleurytowa
0,06-0,001

S
P
O
I
S
T
E

Muł: rzeczny, lodowcowy, jeziorny, morski – cząstki kwarcu,
minerały ilaste i domieszki
Less – wyłącznie lądowy – cząstki kwarcu, minerały ilaste,
związki żelaza i domieszki

Mułowiec – cząstki mułu
zlepione lepiszczem –
głównie ilastym
-

Pelitowa
< 0,001
mm

Ił - morski, jeziorny, zastoiskowy – cząstki kwarcu z
minerałami iłowymi i domieszkami

Iłowiec – cząstki iłowe
zlepione lepiszczem
głównie ilastymIłołupek –
tekstura łupkowata

Mieszana

Glina lodowcowa (zwałowa, morenowa) – mieszanina wielu
frakcji z zawartością: minerałów ilastych, kwarcu,
okruchów skalnych różnego rodzaju, węglanów, związków
żelaza itd

-

Skały osadowe
chemogeniczne
i organogeniczne.
Jak i z czego powstają?
Etapy tworzenia się skały.
Kryteria podziału.

Kryterium podziału skał

osadowych

chemogenicznych i

organogenicznych:

skład chemiczny.

Najważniejsze skały z tej

grupy i ich cechy fizyczne.

Grupa

Nazwa skały

Skład

mineralny

Skały

węglanowe

Wapień

Kalcyt

Dolomit

Dolomit

Margiel

Kalcyt+ił

Kreda

łąkowa

Kalcyt

świeżo

osadzony

Kreda
pisząca

Kalcyt
pochodzenia

organiczneg

o

Skały

węglanowe

(cd)

Margiel

łąkowy

Kalcyt+ił –

świeżo

osadzony

Opoka

Kalcyt +

krzemionka

Skały

krzemionko
we

Ziemia

okrzemkowa

Krzemionka

pochodzenia
organiczneg

o

Opoka lekka Kwarc-

krzemionka

Skały

krzemionkow

e (CD)

Krzemienie i

czerty

Krzemionka

bezpostaciow

a

Złoża

mineralne

Fosforyty

Związki

fosforu

Gips

gips

Sól

kamienna, sól
potasowa i

inne

sole

Węgiel (C )30

- 70 %

Węgiel (C )>

70

%

Węgiel

brunatny

Węgiel

kamienny

Skały metamorficzne.

Rodzaje metamorfizmu

oraz główne czynniki

dynamiczny

termiczny

regionalny

stress

temperatura

Stress

Ciśnienie typu hydrostatycznego

temperatura

Wpływ ciśnienia

jednokierunkowego – stressu

na cechy skał

Powstają tekstury kierunkowe:

Tekstury kierunkowe:

łupkowe

i

gnejsowe

Ten rodzaj metamorfizmu

występuje w czasie

powstawania gór fałdowych

– na głębokościach do kilku

kilometrów

Metamorfizm termiczny

(kontaktowy)

wywołuje przemiany

mineralogiczne i

rekrystalizację minerałów w

obszarze przyległym do

intruzji gorącej magmy

Metamorfizm regionalny

działa różnie w zależności

od głębokości:

Skały metamorficzne

- Jak i z czego powstają
skały metamorficzne?
- Jakie są czynniki
metamorfizmu
regionalnego?
- Kryteria klasyfikacji skał
metamorficznych.
- Jakie są główne cechy skał
metamorficznych?

Skały – grunty ––

współzależność

cech skał od przebiegu

procesów geologicznych.

Jak geneza wpływa na

właściwości skał

okruchowych.

Właściwości skał okruchowych:
struktura, tekstura, skład
mineralny, tektonika i inne –
tworzą się w wyniku procesów
geologicznych.

Pierwotne cechy zmieniają się
w czasie - od początku
sedymentacji.
Etapy powstawania to:
transport , osadzanie
materiału skalnego, a potem
diageneza.

Rodzaje transportu:
rzeczny, lodowcowy,
rzeczno-lodowcowy,
eoliczny lub morski.

Wyjaśnić jakie to ma
znaczenie

Diageneza składa się z

procesów:

kompakcji, krystalizacji i

rekrystalizacji.

Wynikiem krystalizacji są

skały okruchowe masywne

Jakie jest znaczenie

diagenezy

Koniec części pierwszej.