Helicobacter Pylori w

codziennej praktyce

lekarskiej

Dane epidemiologiczne dotyczące infekcji

Helikobakter Pylori

• W Polsce infekcja Helikobakter Pylori dotyczy

60 – 70% populacji dorosłej i 30 %
młodzieży do 18 roku życia

• Obecnie wiadomo, że infekcja tą bakterią jest

odpowiedzialna za powstanie około 90 %
wrzodów dwunastnicy i 70 % wrzodów żołądka

• Tylko 8% wrzodów dwunastnicy i 30 % wrzodów

żołądka powstaje bez infekcji Helikobakter Pylori

• W przypadku raka żołądka Helikobakter Pylori

został uznany za karcynogen pierwszej grupy

Co to jest Helikobakter Pylori?

Helikobakter Pylori jest bakterią gram ujemną,

kształtu esowatego, wielkości 2,5–4 nm
zasiedlającą błonę śluzową żołądka. Na
jednym z biegunów posiada 4-6 witek, dzięki
którym zawdzięcza ruchliwość. Namnaża się
w temp.
37 - 42 st.C, przy optymalnym pH 4-6 (może
także przeżyć w pH 1 )

Właściwości Helikobakter Pylori

Obecnie poznano wiele właściwości tej bakterii, zwłaszcza

jeżeli chodzi o jej wirulencję i immunogenność.

Do najważniejszych cech tej bakterii zalicza się wytwarzanie

szeregu enzymów:

• Ureaza, która rozkłada mocznik do amoniaku i CO

2

.

Wytwarzany amoniak tworzy otoczkę wokół bakterii, która
chroni ją przed toksycznym działaniem kwasu solnego.

• Katalaza i dysmutaza nadtlenkowa – hamują one

fagocytozę co powoduje ochronę bakterii przed odczynem
obronnym gospodarza

• Szereg cytotoksyn, które uszkadzają błonę śluzową

żołądka

Drogi przenoszenia Helikobakter Pylori

Obecnie wiadomo, że zakażenie przechodzi

bezpośrednio między ludźmi przy
współudziale czynników środowiskowych.
Udowodniono dwie drogi przenoszenia
zakażenia

• Fekalno - oralna
• Oralno - oralna

Wykrywanie obecności Helikobakter

Pylori

Metody rozpoznawania obecności Helikobaker

pylori dzieli się na:

• Inwazyjne
• Nie inwazyjne

Metody inwazyjne

wykrywania obecności

Helikobakter Pylori

• Test ureazowy

Jest wykonywany przy użyciu gastroskopii
Wycinek błony śluzowej żołądka pobrany podczas

badania jest przenoszony na podłoże zawierające

mocznik. Ureaza bakteryjna rozkłada mocznik na

dwutlenek węgla i jon amonowy, który zwiększa pH

podłoża co z kolei powoduje zmianę zabarwienia

podłoża z żółtego na czerwoną.

• Badanie histologiczne
Za wynik dodatni uważa się obecność bakterii w co

najmniej dwóch wycinkach

• Hodowla bakteryjna – bardzo rzadko wykonywana

Testy nieinwazyjne wykrywania

Helikobakter Pylori

• Test oddechowy
obecnie uważany za najbardziej wiarygodny. Jest to najlepszy

test do oceny skuteczności eradykacji Helikobakter Pylori.

• Badania serologiczne
Najczęściej wykorzystywane w Poradni Lekarza Rodzinnego.
Polegają one na wykryciu w badanej krwi przeciwciał

skierowanych przeciwko Helikobakter Pylori (w klasie IgG

oraz IgA ). Testy te służą do rozpoznawania zakażenia, ale

nie nadają się do oceny skuteczności leczenia gdyż p/ciała

po eradykacji bakterii utrzymują się jeszcze ponad rok.

• Wykrywanie antygenów bakteryjnych z kale pacjenta
• Testy molekularne
Ze względu na duży koszt nie nadają się do wykorzystania w

codziennej praktyce

s

Patogeneza zakażenia Helikobakter Pylori

Po zasiedleniu przez bakterie warstwy antralnej błony

śluzowej żołądka dochodzi do powstania

charakterystycznego odczynu zapalnego złożonego z

nacieku komórek immunologicznie kompetentnych.

Ostra faza zapalna trwa około 2 tygodnie.W tym czasie

dochodzi także do uszkodzenia komórek

okładzinowych żołądka, co powoduje zmniejszenie

wydzielania kwasu solnego. Po przebyciu ostrej fazy

zapalnej, błona śluzowa wykazuje zwiększoną

aktywność proliferacyjną.W strefie regeneracyjnej

gruczołów, przywrócona zostaje zdolność

wydzielania kwasu solnego. Powstaje przewlekły

stan zapalny.

Patogeneza zakażenia Helikobakter Pylori

– cd.

Hiperplazja komórek gruczołowych jest

wywołana przez szereg czynników wzrostu.

Czynniki te w późniejszym okresie mogą być

odpowiedzialne za nowotworowy rozplem
komórek układu limfatycznego lub komórek
nabłonkowych.

Po pewnym okresie trwania przewlekłego stanu

zapalnego może powstać zanik błony śluzowej
co jest uważane za stan przedrakowy.

Schorzenia o udowodnionej patogenezie

Helikobakter Pylori

• Zapalenie żołądka
• Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
• Rak żołądka
• Chłoniak żołądka typu MALT
• Dyspepsja nie wrzodowa
• Choroba Menetriera

Wskazania do leczenia Helikobakter

Pylorii (Wg.Grupy Roboczej Powołanej

przez Konsultanta Krajowego z

Gastroenterologii )

• Nawrotowy wrzód dwunastnicy (bez potrzeby

potwierdzenia zakażenia HP )

• Nawrotowy wrzód żołądka (z potwierdzeniem

zakażenia HP )

• Przebyte krwawienie lub perforacja wrzodu

dwunastnicy lub żołądka po leczeniu
chirurgicznym (bez diagnostyki HP)

• Wrzód po raz pierwszy stwierdzony, jeśli

zlokalizowany jest w odźwierniku i jest
przyczyną objawów podniedrożności ( z
potwierdzonym zakażeniem HP )

Wskazania do leczenia Helikobakter

Pylori - cd

.

• Wrzód żołądka lub dwunastnicy po raz pierwszy

stwierdzony, któremu towarzyszą burzliwe objawy
kliniczne, zwłaszcza u osób starszych, u których
dochodzi do pogorszenia stanu ogólnego ( z
potwierdzonym zakażeniem HP )

• Wrzód żołądka lud dwunastnicy oporny na leczenie (z

potwierdzonym zakażeniem HP )

• Wrzód żołądka i dwunastnicy u osób stosujących

niesterydowe leki przeciwzapalne (z potwierdzonym
zakażeniem HP )

• Choroba Menetriera
• Zakażenie z rodzinnym występowaniem raka żołądka

Pediatryczne wskazania do leczenia

infekcji Helikobakter Pylori

• Wrzód po raz pierwszy stwierdzony w żołądku

lub dwunastnicy

• Przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka

(z potwierdzonym zakażeniem Helikobakter
Pylori )

Inne wskazania do leczenia Helikobakter

Pylori

Wytyczne z Maastricht III z 2006r oprócz

uznanych wskazań przewiduje leczenie
eradykacyjne także w

• Samoistnej plamicy małopłytkowej
• Niewyjaśnionej niedokrwistości z niedoboru

żelaza

Leczenie infekcji Helikobakter Pylori

Leczenie infekcj

HP jest leczeniem skojarzonym.

Stosuje się leki z grup:

• Antagoniści receptoów H

2

• Inhibitory pompy protonowej
• Preparaty bizmutu
• Antybiotyki ( antybiotyki B laktamowe,

makrolidy, nitroimidazole, pochodne
tetracyklin )

Schemat leczenia infekcji Helikobakter

Pylori

W oparciu o wieloośrodkowe prace proponuje się

obecnie dwu tygodniowe leczenie inhibitorem
pompy protonowej oraz dwoma z trzech
antybiotyków

• Klarytromycyna (2 x 500 mg)
• Metronidazol ( 2 x 400 - 500 mg )
• Amoksycylina (2 x 1000 mg )
Zestawienie leków jest obojętne jednak ze względu

na rosnący odsetek szczepów bakterii opornych na
metronidazol oraz timidazol nie warto stosować
tych leków.

Oporność szczepów bakterii Helikobakter

Pylori na leczenie eradykacyjne

W przypadku ujawnienia się nieskuteczności leczenia

przeciwbakteryjnego, należy zastosować inne
antybiotyki, kierując się zasadami:

• Jeżeli w pierwszej nie skutecznej kuracji były użyte:

klarytromycyna lub metronidazol, to w drugiej należy
unikać tych leków.

• Hp wykazuje krzyżową oporność na nitroimidazole oraz

makrolidy

• Przy powtórnej kuracji dobre wyniki daje leczenie

poczwórne: cytrynian potasowo - bizmutawy,
metronidazol, tetracyklina lub amoksycylina oraz
inhibitory pompy protonowej.

Wybór leków w przypadku udowodnionej

oporności Helikobakter Pylori na

antybiotyki

• MET – oporne, KLA - wrażliwe
IPP + KLA + AMO ( w zwykłych dawkach )
• MET – wrażliwe, KLA – oporne
IPP

+ AMO + MET ( w zwykłych dawkach )

• MET – oporne, KLA – oporne
IPP + BIZ + MET + TET ( w zwykłych dawkach )
Albo IPP + AMO ( w większych dawkach )

MET – metronidazol, KLA – klarytromycyna, AMO – amoksycylina,
TET – tetracyklina, IPP – inhibitor pompy protonowej , BIZ –

preparat bizmutu

Wobec narastającej oporności

bakterii na stosowane leki
wydaje się, że rozwiązaniem
problemu leczenia
Helikobakter Pylori może być
dopiero wprowadzenie
szczepionek.