Model równowagi ekonomicznej w ujęciu ekonomii keynesowskiej i neoklasycznej

Ekononia podaży - definicja

•

Związana jest z ekonomią klasyczną.

Klasyczny model ekonomiczny dotyczy

długiego okresu czasu, w którym płace

i ceny są doskonale elastyczne.

Gospodarka funkcjonuje na poziomie

tzw. produkcji potencjalnej tzn. takiej,

gdy wszystkie czynniki produkcji są w

pełni wykorzystane.

Model keynesowski

•

Służy on do opisu zmian w

gospodarce w krótkim okresie czasu,

w którym płace i ceny są

nieelastyczne (sztywne). Równowaga

w gospodarce następuje przy

niepełnym wykorzystaniu czynników

produkcji. O skali produkcji i

zatrudnienia decyduje popyt rynkowy.

Cel wykładu:

•

Opanowanie analizy przejścia

gospodarki od równowagi krótkiego

okresu do równowagi długiego

okresu.

Analiza makroekonomiczna

•

W ramach tej analizy badamy działanie

trzech rynków: dóbr, pieniądza i pracy.

•

Na rynku dóbr działa mechanizm zmian

stopy procentowej, który zapewnia

równowagę inwestycji i oszczędności.

•

Na rynku pracy działa mechanizm zmian

płac realnych, gwarantując równowagę przy

pełnym zatrudnieniu.

•

Na rynku pieniądza zmiany cen oraz stopy

procentowe dopasowują popyt na pieniądz

do podaży pieniądza.

•

Zwolennicy ekonomii klasycznej uważali

że poszczególne rynki można analizować

oddzielnie, gdyż między rynkiem

pieniądza, dóbr i pracy nie ma żadnych

związków.

•

Keynes wskazywał na istnienie

oddziaływań pomiędzy poszczególnymi

rynkami umożliwiające osiągnięcie

równowagi przy niepełnym zatrudnieniu.

Model IS-LM

•

Model ten miał w założeniu połączyć

tezy klasyków z twierdzeniami

Keynesa. Jego autorem jest Hicks,

który opracował założenia modelu IS-

LM w latach 30. XX wieku.

Model IS-LM

•

Jest to narzędzie analizy równowagi

makroekonomicznej i polityki

ekonomicznej z tym związanej.

Cechą tego modelu jest ukazywanie

wzajemnych oddziaływań na siebie

procesów zachodzących na rynku

dóbr i pieniądza.

•

Stopa procentowa ustalana na rynku

pieniądza, oddziałuje na rynek

towarowy i dochód narodowy przez

kształtowanie popytu. Z drugiej

strony dochód narodowy wpływa na

rynek pieniężny i stopę procentową.

•

Model IS-LM pokazuje ponadto rolę

polityki pieniężnej i fiskalnej w

kształtowaniu stopy procentowej i

dochodu narodowego.

Równowaga na rynku

towarowym Krzywa IS

•

Oznacza to sytuację, przy której

popyt na towary jest równy ich

podaży. Zakładamy, że gospodarka

jest zamknięta: planowane

inwestycje są równe planowanym

oszczędnościom.

= S

Inwestycje

•

Inwestycje są malejącą funkcją stopy

procentowej

Przy wyższej stopie

procentowej planowane inwestycje

maleją, zaś wzrastają lokaty w

bankach komercyjnych.

I = I

- ω

•

– wrażliwość inwestycji na zmiany

stopy procentowej,

> 0.

Oszczędności

•

Oszczędności są częścią dochodu, nie

wydatkowaną na konsumpcję, czyli:

S = Y – C

Ponieważ C = Ca + Ksk*Y, to:

S = Y – Ca – Ksk*Y = -Ca + Y – Ksk*Y =

-Ca +(1 – Ksk)*Y

Po podstawieniu do wzoru S = I, mamy:

- Ca + (1 – Ksk) Y = Ia - ω

- C

+ (1 – Ksk)*Y = I

- ω

po przekształceniu:

Y = (C

+ I

- ω

r)/ (1 – Ksk)

Równanie to ma dwie zmienne

endogeniczne: dochód i stopę procentową.

Stąd rozwiązaniem tego równania są różne

kombinacje dochodu i stopy procentowej.

Kombinacje te charakteryzują się tym, że

zapewniają równość inwestycji i

oszczędności, a więc zapewniają równość

popytu i podaży na rynku towarowym.

Wyznaczenie graficzne krzywej

I=I

-w

I=S

S=S

+(1-Ksk)*Y

Ćwiartka II

•

Funkcja inwestycji – nachylenie tej

funkcji zależy od

Im jest ono

większe, tym krzywa jest bardziej

płaska. Położenie funkcji inwestycji

wyznacza parametr inwestycji

autonomicznych

Gdy inwestycje

autonomiczne rosną, krzywa

przesuwa się w lewo (oddala się).

Ćwiartka IV

S = - Ca + (1 – Ksk)*Y

•

Pokazuje ona oszczędności jako funkcję

dochodu narodowego. Nachylenie tej funkcji

zależy od (1 – KSK), czyli od KSO. Im KSO

większa, tym krzywa oszczędności jest

bardziej stroma. Położenie tej krzywej

wyznaczają autonomiczne wydatki

konsumpcyjne

Spadek

to przesunięcie

krzywej w lewo, wzrost – w prawo.

•

Równowaga na rynku towarowym może wystąpić

przy różnych poziomach dochodu narodowego.

Zależy to od poziomu stopy procentowej.

•

Przy niskiej stopie procentowej inwestycje są

większe, więc osiągnięcie równowagi wymaga

wyższych oszczędności, które przekształcają się w

inwestycje. Poziom oszczędności zależy od dochodu

narodowego.

•

Punkty leżące na prawo od krzywej IS oznaczają

istnienie nadwyżki podaży nad popytem. Punkty

leżące na lewo od IS – nadwyżka popytu nad

podażą.

•

Nachylenie krzywej IS jest tym większe, im mniejszy

jest parametr w

oraz im większy jest parametr KSO

– a więc mniejszy jest mnożnik.

•

Położenie krzywej IS jest zdeterminowane

położeniem krzywych inwestycji i oszczędności.

Zależą one z kolei od poziomu autonomicznych

wydatków. Im są one wyższe, tym krzywa IS jest

bardziej przesunięta w prawo.

•

Jeżeli w analizie jest państwo – to warunek

równowagi jest następujący:

•

I + G = S + T

•

Wtedy nachylenie krzywej IS zależy od mnożnika,

który ma postać 1/ 1 – KSO(1-t)

Krzywa LM

•

Jest to warunek równowagi na rynku pieniądza.

Popyt na pieniądz jest równy podaży.

•

Popyt na pieniądz – suma popytu transakcyjnego i

spekulacyjnego

•

Popyt transakcyjny – związany z koniecznością

dokonywania bieżących transakcji towarowych –

zależy od dochodu.

•

Popyt spekulacyjny – związany ze spekulacjami

aktywami finansowym i rzeczowymi – zależy

ujemnie od poziomu stopy procentowej

L = L

+ L

•

Podaż pieniądza – ilość pieniądza w obiegu +

depozyty na żądanie. Zakładamy, że w określonym

czasie podaż pieniądza (M) jest stała.

•

Zatem poziom równowagi na rynku popytu i podaży

pieniądza wyznaczają kombinacje stopy

procentowej i dochodu. Graficznym obrazem tej

równowagi jest krzywa LM.

•

Krzywa LM jest rosnąca – wyższym poziomom r

odpowiadają wyższe poziomy Y. Przy wyższym r

spada popyt spekulacyjny, co musi być

równoważone wzrostem popytu transakcyjnego, a

to wymaga wysokiego Y.

Graficzna konstrukcja krzywej

F=M

– w

•

Krzywa LM pokazuje wszystkie możliwe kombinacje

stopy procentowej i dochodu, przy których rynek

pieniądza jest w równowadze. Nachylenie krzywej LM

zależy od ilorazu dwóch czynników:

•

Wrażliwości popytu spekulacyjnego na zmiany stopy

procentowej i

•

Wrażliwości popytu transakcyjnego na zmiany dochodu

•

Krzywa LM jest płaska, gdy w

jest większe i w

jest

mniejsze

•

Krzywa LM jest stroma, gdy w

jest mniejsze i w

jest

większe.



•

Położenie LM zależy od zmiany

determinant popytu i podaży pieniądza,

inne niż stopa % i dochód, np. zmiana

popytu transakcyjnego – zmiana

obyczajów płatniczych.

•

Położenie LM zależy także od rozmiarów

i zmian podaży pieniądza (M

). Jeżeli

realna podaż pieniądza spada – LM

przesuwa się w lewo, gdy rośnie – w

prawo.

Równowaga w gospodarce

zamkniętej

•

Krzywa IS – równowaga na rynku

towarowym

•

Krzywa LM – równowaga na rynku pieniądza

•

IS = LM – równowaga na obu rynkach

•

Jest to taka sytuacja, gdy popyt na pieniądz

jest równy podaży, a popyt na towary jest

równy ich podaży.

Interpretacja modelu IS-LM

•

obszar I – nadwyżka podaży na rynku dóbr i

pieniądza

•

obszar II – nadwyżka popytu na rynku dóbr i

nadwyżka podaży na rynku pieniądza

•

obszar III – nadwyżka popytu na rynku dóbr i

nadwyżka popytu na rynku pieniądza

•

obszar IV – nadwyżka podaży na rynku dóbr i

nadwyżka popytu na rynku pieniądza

Odchylenia od punktu

równowagi

•

echanizmy popychające

gospodarkę w kierunku równowagi.

Zależą one od tego, w którym z

wymienionych obszarów znajduje się

gospodarka.

Oddziaływanie ekspansywnej polityki

fiskalnej na równowagę w modelu IS-

•

Rząd chce ożywić gospodarkę za pośrednictwem

ekspansywnej polityki fiskalnej, finansowanej

emisją obligacji. Krzywa IS przesuwa się w

prawo. Ustala się nowy punkt równowagi, przy

wyższym Y i stopie procentowej.

•

Wzrost dochodu oznacza wzrost popytu na

pieniądz (transakcyjnego), co przy stałej podaży

prowadzi do wzrostu stopy %. Wzrost r obniża

inwestycję sektora prywatnego – dochód spada.

Jest to efekt wypychania sektora prywatnego z

rynku pod wpływem wzrostu wydatków

rządowych.

Warunek skuteczności

polityki fiskalnej:

•

Zasadniczym jest pytanie czy taka polityka

jest skuteczna?, czy prowadzi do wzrostu

PKB? Zależy to od nachylenia krzywych IS

oraz LM.

•

Skuteczność oznacza tutaj względni

większy wzrost dochodu narodowego, od

wzrostu stopy procentowej.

Kiedy polityka fiskalna jest

skuteczna?

•

Polityka fiskalna jest skuteczna, gdy LM jest

płaska, a IS stroma. Wówczas następuje znaczny

wzrost dochodu, a niewielki wzrost stopy % i

niewielki spadek inwestycji.

IS1

IS2

Oddziaływanie ekspansywnej

polityki monetarnej na równowagę

w modelu IS-LM

•

Ekspansywna polityka monetarna

•

Np. wzrost podaży pieniądza – LM

przesuwa się w prawo. Następuje

spadek stopy % - wzrost popytu na

pieniądz, wzrost inwestycji i dochodu

narodowego. Prowadzi to do wzrostu

dochodu i obniżki stopy procentowej.

Warunek skuteczności

polityki monetarnej:

•

Skuteczność polityki monetarnej zależ

również,

jak fiskalnej od nachylenia IS i LM. Polityka

monetarna jest skuteczna, gdy LM jest stroma, a

IS – płaska. Stroma LM daje duży spadek stopy

procentowej, płaska IS – duży wzrost inwestycji i

dochodu.

LM1

LM2

•

Instrumenty polityki gospodarczej

powinny umożliwiać: szybkość

podjęcia decyzji, szybkość

oddziaływania, elastyczność,

przewidywalność, neutralność.

•

W praktyce występują opóźnienia

informacyjne, decyzyjne oraz

wpływu.

Kryteria oceny skuteczności

polityki fiskalnej i

monetarnej:

•

Elastyczność – konieczność dostosowania skali

podejmowanej decyzji do sytuacji rzeczywistej.

•

Przewidywalność – możliwość oceny a priori

skutków podejmowanych decyzji, zwiększa to

skuteczność

•

Neutralność – rozumiana jako brak

dyskryminacji w przypadku, gdy przedmiotem

oddziaływania jest zagregowany popyt.

Skuteczność polityki

monetarnej:

•

Polityka monetarna – jest szybka, ale

szybkość oddziaływania jest mała.

Oddziałuje na inwestycje (efekty od 6 do

18 mcy). Elastyczność – duża – rozmiary

operacji otwartego rynku mogą ulegać

zmianom z dnia na dzień. Jest neutralna,

ale oddziałuje bardziej na te podmioty,

które korzystają z kredytów, a mniej na

te, które korzystają z samofinansowania.

Skuteczność polityki

fiskalnej

•

Polityka fiskalna – większe opóźnienie

decyzyjne, mniejsze opóźnienie

oddziaływania (procedura

parlamentarna). Jest mało elastyczna, a

jej rezultaty są w ograniczonym stopniu

przewidywalne. Nie jest ona także w

pełni neutralna. Wybór określonego

narzędzia wynika z jego oceny z punktu

widzenia najważniejszej cechy.

•

Wiąże się to z fazą cyklu. Polityka

monetarna może być skuteczna w

przerwaniu dużej dynamiki popytu – groźba

inflacji, w czym polityka fiskalna byłaby zbyt

wolna. Z kolei w okresie recesji, przy braku

optymistycznych perspektyw reakcja

inwestorów na politykę pieniężną byłaby

zbyt wolna, skuteczniej można dynamizować

popyt przez politykę fiskalną.

•

Możemy rozpatrywać każdy możliwy

poziom cen (oraz rozmiary

pieniądza), co powoduje przesunięcia

krzywej LM. Przesunięcia LM

wyznaczają taki zbiór punktów, który

wyznacza wykres funkcji

makroekonomicznego popytu.

MDS’

MDS

•

Funkcja makroekonomicznego popytu opisuje

różne kombinacje poziomu cen i dochodu

realnego, przy których planowane wydatki są

równe faktycznej produkcji, przy stopie

procentowej odpowiadającej równowadze na

rynku pieniądza.

•

Krzywa ta ma nachylenie ujemne, spadek cen

prowadzi do wzrostu realnej podaży pieniądza,

obniżki stopy procentowej równoważącej

rynek oraz do wzrostu popytu globalnego.

•

Położenie MDS zależy od zmian

popytu globalnego oraz zmian

wielkości realnych (przesunięcie IS).

•

Na położenie MDS wpływa także

przesunięcie LM (na skutek wzrostu

nominalnej podaży pieniądza).

•

Krzywa MDS pokazuje w jaki sposób

niższe ceny zwiększają popyt

globalny, poprzez wzrost realnej

podaży pieniądza i obniżkę stopy

procentowej. Wzrost popytu

wywołany spadkiem cen nazywa się

efektem realnych zasobów pieniądza

w gospodarce.

Rynek dóbr a rynek pracy

MDS

MDS’

E’

Krzywa podaży globalnej AS
obrazuje wielkość produkcji,
którą przy każdym poziomie
cen przedsiębiorstwa są
skłonne wytworzyć. Wielkośc
produkcji nie zależy od cen, a
krzywa podaży globalnej
przebiega pionowo na
poziomie produkcji
potencjalnej.
Punkt E – równowaga na
wszystkich rynkach: pieniądza
dóbr i pracy.

Poziom cen zależy od położenia funkcji MDS i AS. Położenie AS zależy od zmian
liczby ludności, zasobów kapitału rzeczowego i technologii.

Ekonomia podażowa

•

Ekonomia podażowa jest teoretycznym

uzasadnieniem polityki gospodarczej, której

celem jest stymulowanie globalnej podaży, a

nie pobudzanie popytu.

•

W praktyce nie następuje, jak to określa model

klasyczny, natychmiastowe dostosowanie płac

do poziomu pełnego zatrudnienia. Wynika to

ze specyfiki rynku pracy – długoterminowe

umowy o pracę, związki zawodowe.

Dostosowanie płac w

gospodarce

•

Następuje ono stopniowo. Obniżki cen

pociągają za sobą konieczność redukcji płac.

Jednak z uwagi na umowy długookresowe,

firmy są często zmuszane do redukcji

zatrudnienia. Dopiero spadek płac w stopniu

umożliwiającym odbudowanie popytu na

pracę, wynikające z rosnącego popytu

globalnego, może doprowadzić do stanu

pełnego zatrudnienia.

Dostosowanie płac i cen

SAS

Wnioski: krzywa krótkookresowej podaży globalnej SAS przebiega stosunkowo płasko.
Wynika stąd, że zmiany globalnego popytu spowodują w krótkim okresie raczej
zmiany produkcji, a nie zmiany poziomu cen ( podejście keynesowskie).
Odchylenia od stanu pełnego zatrudnienia będą w miarę upływu czasu stopniowo
wymuszać zmianę płac i cen. W ten sposób gospodarka powróci do pełnego
zatrudnienia (element klasyczny).

Document Outline