Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia

dotyczące czucia i

dotyczące czucia i

podział receptorów ze

podział receptorów ze

względu na charakter

względu na charakter

odbieranego bodźca.

odbieranego bodźca.

UKŁAD NERWOWY

UKŁAD NERWOWY



Układ nerwowy składa się z ośrodkowego

i obwodowego układu nerwowego.

Odpowiada za odbiór, przekazywanie,

przetwarzanie oraz przechowywanie

informacji docierających ze środowiska

zewnętrznego oraz wnętrza organizmu.



Podstawowe reakcje adaptacyjne są

wrodzone (np. reakcje odruchowe), inne

wykształcają się w trakcie życia

osobniczego (np. reakcje psychiczne).

 

Łuk odruchowy

Łuk odruchowy

Podłożem

fizjologicznym reakcji

odruchowych jest łuk

odruchowy. Każdy łuk

odruchowy składa się z

drogi doprowadzającej,

która przewodzi

pobudzenia od

receptora do ośrodka

scalającego (mózg,

rdzeń kręgowy) oraz

drogi odprowadzającej,

przenoszącej

pobudzenia do narządu

wykonawczego (mięśni,

gruczołów wydzielania

wewnętrznego).

Komórka nerwowa

Komórka nerwowa

(neuron)

(neuron)

 

 

Komórka nerwowa -

neuron - jest

najważniejszym

elementem

składowym układu

nerwowego. W

obrębie komórki

nerwowej wyróżnia

się ciało komórki i

dwa rodzaje

wypustek:

wypustkę długą

(akson) i liczne

wypustki krótkie

(dendryty).

Synapsa

Synapsa

Jest miejscem maksymalnego

zbliżenia i czynnościowego

kontaktu zakończenia aksonu

neuronu z błoną innej komórki

nerwowej, mięśniowej i

gruczołowej.

Synapsy przewodzą zawsze

jednokierunkowo, czyli od aksonu

presynaptycznego do dendrytów

następnej komórki –

postsynaptycznej.

Obwodowy układ

Obwodowy układ

nerwowy

nerwowy

Wypustki komórek

nerwowych

(aksony) istoty

białej wychodzą

poza mózgowie i

rdzeń kręgowy i

tworzą nerwy.

Nerw jest wiązką

równolegle

ułożonych włókien

nerwowych,

otoczonych

izolującą je warstwą

mieliny oraz

tkanką łączną.

Organizacja nerwu

Organizacja nerwu

Nerw stanowi drogę, którą

przepływają informacje w postaci

impulsów nerwowych pomiędzy

ośrodkowym układem nerwowym a

pozostałymi obszarami organizmu.

Nerwy leżące poza obrębem

mózgowia, czyli nerwy czaszkowe i

nerwy odchodzące od rdzenia

kręgowego, nerwy rdzeniowe wraz z

należącymi do nich zwojami

nerwowymi składają się na obwodowy

układ nerwowy.

W zależności od kierunku

W zależności od kierunku

przewodzenia impulsów

przewodzenia impulsów

nerwowych przez włókna

nerwowych przez włókna

nerwów obwodowych wyróżnia

nerwów obwodowych wyróżnia

się:

się:



Nerwy czuciowe - przenoszą

bodźce pochodzące ze środowiska

zewnętrznego i wewnętrznego do

OUN;



Nerwy ruchowe – przenoszą

informacje z OUN do narządów

wykonawczych



Nerwy mieszane – w ich skład

wchodzą włókna czuciowe i ruchowe

Ośrodkowy układ

Ośrodkowy układ

nerwowy (OUN)

nerwowy (OUN)

Mózgowie jest

największym

skupiskiem

komórek

nerwowych i

stanowi zespół

najważniejszych

ośrodków

czuciowych,

ruchowych i

kojarzeniowych.

Rdzeń kręgowy

stanowi drogę

łączącą mózgowie

z resztą ciała;

biegnie on w

kanale kręgowym

przez całą

długość szyi i

pleców, kończąc

się między I a II

kręgiem

lędźwiowym.

Mózgowie

Mózgowie

Dzieli się na :



kresomózgowie,



podwzgórze,



szyszynkę,



tyłomózgowie (móżdżek),



śródmózgowie,



rdzeń

przedłużony(rdzeniomózgowie).

Rdzeń kręgowy

Rdzeń kręgowy

Rdzeń kręgowy od zewnątrz tworzy

istota biała i leżąca pod nią istota

szara. Grubość istoty szarej zależy

od ilości masy mięśniowej, do której

docierają nerwy od strony rdzenia. Na

przekroju poprzecznym rdzenia

kręgowego wyraźnie ciemniejsza

istota szara ma kształt litery H i

można w niej wyróżnić rogi brzuszne

(przednie) oraz rogi grzbietowe

(tylne). W środku rdzenia przebiega

kanał centralny wypełniony płynem

mózgowo – rdzeniowym.

Ochrona OUN

Ochrona OUN

OUN jest chroniony przez
struktury kostne: czaszkę
(pokrywa mózgowie), kręgi
kręgosłupa (ochraniają rdzeń
kręgowy), trzy błony zbudowane
z tkanki łącznej (opony mózgowe)
oraz płyn mózgowo - rdzeniowy.

Receptor

Receptor

Receptory są to
wyspecjalizowane komórki lub
zakończenia nerwowe
przetwarzające informacje z
danej modalności (np. fale
elektromagnetyczne, akustyczne)
na sygnały nerwowe.

Podział receptorów ze

Podział receptorów ze

względu na energię

względu na energię

bodźców

bodźców



mechanoreceptory - wykrywają

odkształcenia tkanek, ucisk, wibracje i dotyk



termoreceptory - wykrywają zmiany

temperatury otoczenia



nocyceptory - receptory bólowe -

pobudzane bodźcami uszkadzającymi tkanki



fotoreceptory - wykrywające działanie

energii świetlnej na siatkówkę



chemoreceptory - reagują na zmiany

składu chemicznego płynów usrojowych

(zmiany pH)

 

 

Ze względu na lokalizację

Ze względu na lokalizację

i pochodzenie bodźców

i pochodzenie bodźców



eksteroreceptory - reagują na bodźce

środowiska zewnętrznego (np. zmiany temp,

ucisk, uszkodzenia)



teloreceptory - obejmują narząd wzroku, słuchu

i węchu, które informują o zmianach

zachodzących w bardziej odległym otoczeniu



interoreceptory - zlokalizowane w narządach

wewnętrznych, wrażliwe na zmiany w środowisku

wewnątrzustrojowym, np. układzie trawiennym,

oddechowym



proprioreceptory - występują w mięśniach,

ścięgnach, torebkach stawowych i błędniku, służą

do odbierania informacji o zmianach w napięciu i

długości mięśni, położeniu kończyn względem

siebie i tułowia oraz ruchu ciała w przestrzeni

Inny podział wyróżnia

Inny podział wyróżnia

receptory:

receptory:



specjalne (wzrok, słuch, smak,

węch, równowaga)



powierzchowne ( dotyk, ucisk,

ciepło i zimno)



głębokie ( położenia, wibracja

głęboki ucisk, głęboki ból)



trzewne (głód, pragnienie,

nudności, ból trzewny)

Odruchy mono- i

Odruchy mono- i

disynaptyczne

disynaptyczne



Odruchy monosynaptyczne –

w łuku odruchowym pomiędzy
neuronem czuciowym a
ruchowym jest tylko jedna
synapsa, a receptor i efektor
znajdują się w tym samym
narządzie (np. odruch kolanowy –
receptor i efektor leżą w mięśniu
czworogłowym uda).



Odruchy disynaptyczne – gdzie

między neuronem czuciowym a
ruchowym obecny jest neuron
pośredniczący, a receptor i efektor
leżą w innych narządach. Taki łuk
zawiera dwie synapsy (np. reakcja
naszego organizmu na dotknięcie
do gorącego żelazka – receptor
znajduje się w skórze, a efektor w
mięśniu).



Odruchy polisynaptyczne –

gdzie miedzy neuronami
czuciowym a ruchowym
obecnych jest jeszcze kilka
neuronów pośredniczących. Taki
łuk zawiera więcej niż dwie
synapsy (np. odruch wydzielania
śliny na widok cytryny).

Porównanie cech odruchów

Porównanie cech odruchów

bezwarunkowych i

bezwarunkowych i

warunkowych:

warunkowych:

Bezwarunkowe:



wrodzone, przekazywane
dziedzicznie



charakterystyczne dla
gatunku



zawsze te same reakcje
na ten sam bodziec



niezmiennie w ciągu życia



mają ośrodki w rdzeniu
kręgowym i
przedłużonym



np. odruch źreniczny,
kolanowy bądź
wydzielanie śliny

Warunkowe:



nabyte w życiu

osobniczym,

niedziedziczone,

powstają na bazie

odruchów

bezwarunkowych



są cechą indywidualną



mogą zanikać i

pojawiać się



mają ośrodki w korze

mózgowej



np. zatrzymanie się na

przejściu na

czerwonym świetle,

uczenie się

Dziękuję za uwagę !

Judyta Jastrzębska

Grupa VI

Pielęgniarstwo, ST