Działania systemu oświaty

na rzecz dzieci z

autyzmem.

Wyszczególnienie dzieci i młodzież z
autyzmem jako grupy osób
niepełnosprawnych nastąpiło w
drugiej połowie dekady lat 1990-
2000.

Brak dokładnej diagnozy wynika z
następujących powodów:



Diagnoza i wczesne wspomaganie,

terapia, kształcenie i wychowanie

dzieci z autyzmem powinna być

prowadzona przez specjalistów różnych

dziedzin,



Brak ofert studiów z zakresu metodyki

pracy z dzieckiem autystycznym



Dzieci są diagnozowane jako

upośledzenia umysłowe z cechami

autyzmu



Niewielka ilość na terenie kraju
specjalistycznych ośrodków
dokonujących diagnozę



Wnioski rodziców o indywidualne
kształcenie



Przenoszenie dzieci ze szkół
ogólnodostępnych lub integracyjnych
do specjalnych

Strona prawna dotycząca kształcenia
dzieci z autyzmem



Obowiązkowa nauka do ukończenia
18 roku życia



Dziecko sześcioletnie jest
obowiązane do odbyć roczne
przygotowanie przedszkolne



Możliwość prowadzenia z dzieckiem i
jego rodziną wczesnego
wspomagania rozwoju

W zależności od wieku dziecka
poradnia psychologiczno-
pedagogiczna wydaje:



Opinie o potrzebie wczesnego
wspomagania rozwoju



Orzeczenie o potrzebie kształcenia
specjalnego

Zapewnienie systemu oświaty dla
dzieci z autyzmem



Prawo do kształcenia



Dostosowanie treści i metod



Możliwość pobierania nauki we wszystkich

typach szkół



Dodatkowego nauczyciela



Indywidualne programy nauczania



Oddziały klasowe dla uczniów z autyzmem



Wspieranie efektywności uczenia



Dofinansowanie z budżetu państwa



Częściowo płatny pobyt w internacie

Informacje otrzymane od kuratorów
oświaty z 2004 roku:



Wszystkie szkoły, pracujące z
dziećmi autystycznymi współpracują
z rodzicami



Po ukończonych zajęciach szkolnych
realizują zajęcia z zakresu
rehabilitacji



W celach integracji dzieci i ich rodzin
organizowane są lokalne imprezy

Wczesna intensywna

interwencja w autyzmie

dziecięcym

Słowo wstępne



Autyzm dziecięcy i pokrewne całościowe

zaburzenia rozwojowe w pierwszych latach

dziecka mają charakter dynamiczny. Dlatego

wczesna diagnostyka i intensywna interwencja

przerywająca lub przynajmniej ograniczająca

rozwój zaburzeń ma kluczowe znaczenie.



W wypadku autyzmu wczesna interwencja ma

z reguły nie tylko charakter wczesnej

rehabilitacji i usprawniania ale również

oddziaływania terapeutycznego

ukierunkowanego na przerwanie lub

ograniczenie skutków specyficznych

mechanizmów powstawania zaburzeń.



W wielu przypadkach autyzmu współistnieją

inne zaburzenia rozwoju, wady wrodzone i

choroby. Z tego względu założenia wczesnej

interwencji w zaburzeniach autystycznych są

specyficzne i wymagają rozwinięcia wyraźnie

odrębnego podejścia w porównaniu z innymi

zaburzeniami rozwoju i

niepełnosprawnościami wczesnego okresu

życia.



Program Rządowy wczesnego wspomagania

otwiera szanse na wypracowanie i

zapewnienie powszechnej dostępności

odpowiednich form pomocy dla dzieci z

zaburzeniami z kręgu autyzmu i dla ich

rodzin.



Według obecnego rozumienia zasad
dobrej praktyki, w szeroko
rozumianej terapii i rehabilitacji,
istotnym celem instrumentalnym jest
wypracowywanie odpowiednich
standardów postępowania.

Autyzm dziecięcy charakterystyka

problemu



Autyzm Dziecięcy i Pokrewne

Zaburzenia ze Spektrum Autyzmu

(ASD) stanowią coraz bardziej

znaczący problem zdrowotny.



Według statystyk brytyjskich

zaburzenia ze Spektrum Autyzmu są

obecnie najczęstszą przyczyną

niepełnosprawności u dzieci.



Aktualny stan wiedzy klinicznej pozwala na

uchwycenie większości przypadków autyzmu

dziecięcego już w pierwszych dwóch latach

życia – do tzw. bilansu dwulatka. Pozostałe

powinny być wykryte najpóźniej do

ukończenia 4 roku życia.



Warunkiem powodzenia jest właśnie wczesne

wykrycie i rozpoczęcie intensywnej terapii.



Lepiej szybko wyjaśniać wszelkie podejrzenia

i nie traktować autyzmu jako sprawy

„beznadziejnej”.

Historia autyzmu

1943r. - po raz pierwszy Leo Kanner opisuje autyzm

jako odrębne zaburzenie

Od początku toczyły się spory dotyczące istoty i

etiologii autyzmu:

- autyzm: podłoże somatyczne czy psychogenne?
- autyzm a upośledzenie umysłowe,oraz

występowanie zaburzeń przywiązania i unikanie
kontaktu fizycznego przez dzieci z autyzmem

Stwierdzono jednak, że autyzm nie jest zaburzeniem

jednolitym, jak sądzono na początku.

Całościowe zaburzenia

rozwojowe

Według ICD 10 autyzm dziecięcy i pokrewne

zaburzenia jest definiowany jako
całościowe (lub głębokie) zaburzenie
rozwojowe. Opóźnienia lub odchylenia od
prawidłowego rozwoju obejmują całe sfery
porozumiewania się, interakcji
społecznych, funkcjonowania
poznawczego, zainteresowań i aktywności.

Kryteria diagnozowania autyzmu

Dotychczas nie znaleziono żadnych objawów

występujących tylko i wyłącznie w
autyzmie. Każdy z objawów występuje
także w innych zaburzeniach. Diagnoza
opiera się na stwierdzeniu występowania
dostatecznej ilości zmiennych objawów o
określonej „konstelacji”.

Podstawowe elementy aktualnych kryteriów
ICD 10:

Nieprawidłowy lub upośledzony rozwój jest widoczny
przed 3 r.ż. w co najmniej w jednym z trzech
obszarów: języka, wzajemnych kontaktów
społecznych i funkcjonalnej lub symbolicznej zabawy.
- występują co najmniej dwa spośród wyliczonych w
kryteriach objawów z zakresu jakościowych
nieprawidłowości wzajemnych interakcji społecznych.
Dotyczą one zaburzeń: umiejętności wpływania na
swoje kontakty z otoczeniem, rozwoju związków
rówieśniczych, odwzajemniania społeczno-
emocjonalnego, spontanicznej potrzeby dzielenia się
z innymi osobami radości, zainteresowań lub
osiągnięć;

- występuje co najmniej jeden z objawów
dotyczących jakościowych nieprawidłowości w
porozumiewaniu się: zaburzeń w rozwoju języka
oraz w inicjowaniu lub podtrzymywaniu
porozumiewania się z inną osobą, a także
używania mowy w sposób nie służący do
komunikacji, brak spontanicznej różnorodności
zabawy w udawanie („na niby”) lub zabawy
naśladującej role społeczne;
- musi występować co najmniej jeden z objawów:
ograniczone, powtarzające się i stereotypowe
wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności
(stereotypowe zainteresowania lub zabawy,
przywiązanie do specyficznych czynności
rutynowych, stereotypie ruchowe, obsesyjna
koncentracja na niektórych cechach
przedmiotów).

Istota zaburzeń autystycznych

Ustalenie kryteriów diagnostycznych,

opierających się na fenomenologicznym
obrazie tworzonym przez objawy w okresie ich
pełnego rozwoju, nie odpowiada na pytania o
istotę i źródła, których skutkiem są objawy.

Poszukiwanie istoty autyzmu, jego

charakterystycznych procesów, a nie
koncentracja na objawach, prowadzi do
znajdowania dróg wyjścia i jest inspiracja do
programowania terapii.

Zaburzenia funkcji

neurofizjologicznych

U większości dzieci z autyzmem występuje

szereg innych objawów, także tych
związanych z zaburzeniem funkcji
neurofizjologicznych: zaburzenia recepcji i
regulacji odbioru bodźców sensorycznych,
opóźnienia w rozwoju funkcji
sensomotorycznych, w planowaniu
motorycznym, w regulacji procesów uwagi i
aktywności, snu i czuwania, a także w
regulacji procesów somatycznych.

Zaburzenia somatyczne

Istnieją hipotezy mówiące o tym, że

problemy takie jak nadpobudliwość,
zaburzenia koncentracji uwagi, nastroju,
snu, stany pobudzeń, agresji, autoagresji
mogą wynikać z zaburzeń w układzie
pokarmowym i odpornościowym.

Specyfika wczesnej interwencji w

autyzmie.

Zaburzenia autystyczne wynikają z dezorganizacji procesów

odbioru i przetwarzania informacji w okresie 0- 36 m. życia.

Dezorganizacja powoduje:

· niesprawność bieżącego odbioru bodźców i ich

systematyzowania w procesach poznawczych – co prowadzi

do braku poczucia bezpieczeństwa i stresu.

- dotyczy również podstawowych regulacji funkcjonowania :

uwagi, aktywności( napędu) oraz nastroju.

Dezorganizacja może wystąpić w przypadku:

- poważnych chorób somatycznych;

- gorączki;

- toksemii;

- odwodnienia

W autyzmie mamy do czynienia ze przewlekłą

dezorganizacją.

Zaburzenie przebiegów podstawowych procesów

rozwoju, w wielu, różnych obszarach.

- Dotyczy rozwoju sprawności neurofizjologicznych

odbiorczych i wykonawczych.

- Powoduje opóźnienie/ zablokowanie umiejętności

poznawczych( stałość obiektu, decentracja,

operowanie symbolami, zdolność generalizacji,

posiadanie „teorii umysłu” innej osoby i

zrozumienie jej intencjonalności).

Procesy zaburzeń autystycznych( jako procesualne i

systemowe):

O rozwoju zaburzeń decydują mechanizmy

mające podstawy we wczesnym rozwoju

poznawczym, dotyczące

metapoznawczych funkcji inteligencji.

Konieczność intensywnej interwencji dotyczy

wszystkich dzieci przejawiających

zaburzeń odpowiadającym kryteriom

Całościowych Zaburzeń Rozwojowych

niezależnie od stopnia ich nasilenia.

Założenia interwencji:



W zespole Aspergera deficyty rozwojowe

mogą wystąpić dopiero w okresie

dojrzewania a nawet dorosłości.



W przypadku lepiej funkcjonującej osoby

z autyzmem kluczowe problemy to:

- ograniczenie zdolności do generalizacji;



Potrzeby interwencji powinny obejmować

przygotowanie do sprostania poniższym

fazom i progom rozwojowym.

Ocena i dobór metod

Metody użyteczne:

-DA

-DIR

- behawiorale

- TEACH

- stymulające

Metody wspomagające:

- Ruchu Rozwijającego, W. Sherborne;

- Knillów;

- hipoterapia;

- muzykoterapia.

Metody mające charakter pośredni:

- Integracja Sensoryczne;

- Metoda Sutton;

Kalendarium powstawania

podejść, systemów, metod w

terapii, edukacji i rehabilitacji

Autyzmu Dziecięcego:

Psychoanalityczne – lata 40/50 – te

XX wieku

Stymulacyjne, TEACCH,

behawioralne, biomedyczne – lata

60/70

Opcja (Kaufmann), Holding (Welch) –

lata 70

Ułatwiona Komunikacja (Biklen) –

lata 80

Poznawcze:

•

„podejście rozwojowe” – 80/90

•

„Teoria Umysłu” – 80/90

Metody postępowania w
tradycyjnym ujęciu
wiązały się z dorobkiem
poszczególnych kierunków
i podejść,
Metody postępowania -
identyfikowane i oceniane
przez rodziców,
Formułowanie planów
terapii dziecka
obejmujących, dobrane do
jego potrzeb metody.

Metody i formy oddziaływań mające
znaczenie podstawowe i wspomagające

Metody Podstawowe –

nastawione na zmiany w

zakresie istotnych

mechanizmów zaburzeń

oraz nastawione na

wyrównywanie konkretnych

deficytów dziecka.

Metody Wspomagające – są

formami uzupełnienia i

wzbogacenia

systematycznych

oddziaływań.

Należą do nich m. in.:

-

DA

-

DIR

-

TEACH

-

Behawioralne (ABA)

-

Stymulacyjne

-

Opcji

Możemy do nich zaliczyć:

-

Metodę Ruchu

Rozwijającego

-

Metodę Knillów

-

hipoterapię

-

muzykoterapię

Ewaluacja



Dotyczy zarówno postępów w

odniesieni do konkretnego ,
indywidualnego przypadku, jak i
oceny efektywności
prowadzonych oddziaływań
względem całości i grup
uczestniczących w programie

EWALUACJA

Najczęściej stosowanymi narzędziami

ewaluacji są:



Skala PEP-R



Skala Winelandzka



Arkusz Ewaluacji Ogólnej

Techniki przydatne w diagnozie

psychologicznej dzieci i młodzieży z

autyzmem

Profil psychoedukacyjny PEP-P



Opracowany przez E. Schoplera



Składa się z dwóch skal : skali
rozwoju i skali zachowań.



Na podstawie uzyskanych wyników
układany jest program edukacyjny

Skala Inteligencji D. Wechslera



Na inteligencje składają się także
czynniki pozaintelektualne takie jak :
osobowość, temperament,
wytrwałość, motywacja, kontrola
emocji itd.



Składa się z części werbalnej i
niewerbalnej.



Nieliniowy charakter związku
pomiędzy inteligencją a wiekiem.

Test matryc Ravena



Test niewerbalny



Służy do oceny zdolności

spostrzegania i poprawnego
myślenia.

Skala Dojrzałości Umysłowej
Columbia



Test niewerbalny



Bada możliwości umysłowych dzieci z
porażeniem mózgowym lub innymi
upośledzeniami powodującymi
zaburzenie funkcji motorycznych.

Międzynarodowa Wykonaniowa
Skala Leitera



Niewerbalny test inteligencji



Składa się z 52 prób
uporządkowanych według stopnia
trudności.

Test Rysunku Postaci Ludzkiej
według Goodenough-Harrisa



Bada ogólny intelekt dziecka(procesy
poznawcze składające się na proces
tworzenia i przyswajania pojęć)



Inteligencja to pojęciowa dojrzałość



Podstawą przyswajania pojęć jest
dojrzałość procesów spostrzegania,
abstrahowania i generalizacji.

Próby Piageta



Opracowane w oparciu o stadia
rozwojowe według Piageta.



Dotyczą kształtowania pojęć stałości,
pojęcia ilości nieciągłych oraz pojęcia
liczby.

Skala Oziereckiego



Bada rozwój psychomotoryczny
dzieci



Na każdy poziom wieku
przewidzianych jest sześć testów

Test figury złożonej Ray-
Osterrietha



Bada percepcje wzrokową oraz
koordynacje wzrokowo-ruchową oraz
poziom strukturalizacji percepcyjnej,
uwagę i kontrolę wzrokowo-ruchową
oraz bezpośrednią pamięć wzrokową.

Test Pamięci Wzrokowej Bentona



Służy do badania pamięci wzrokowej i
koncentracji uwagi



Wykrywa organiczne uszkodzenia
mózgu

Test pamięci wzrokowej A.L.
Bentona



Używany jest jako narzędzie

wykrywania uszkodzeń organicznych

mózgu.



Oparty jest na danych empirycznych

mówiących, że do najwcześniejszych

objawów uszkodzenia kory mózgowej

należą zaburzenia pamięci świeżej i

koncentracji uwagi.



Przeznaczony jest dla dzieci od 8

roku żucia i dla dorosłych.



Test bada głównie : pamięć świeżą,
adekwatność spostrzegania
wzrokowego, szybkość spostrzegania
i zapamiętywania, dokładność
spostrzegania, koncentrację uwagi,
zdolności grafomotoryczne, trwałość
pamięci, zdolność rozpoznawania
wzrokowego, koordynację wzrokowo –
ruchową.

W. Łuckiego



Używany do diagnozowania chorych
z uszkodzeniami mózgu.



Składa się z 4 zeszytów : Zeszyt A,
Zeszyt B, Zeszyt C, Zeszyt D, w
których zebrane są próby badające
poszczególne procesy poznawcze.

Próba zegara



Używana do diagnozowania osób z
ogniskowym lub rozsianym
uszkodzeniem mózgu.



Podstawowym zadaniem osoby
badanej jest narysowanie tarczy
zegara.



Możliwe jest również
odwzorowywanie zegara przez osobę
badaną według wzoru.

Test Bender- Koppitz



Służy do badania poziomu integracji

wzrokowo – ruchowej.



Wykorzystywany jest również do

diagnozowania dzieci i osób z

mikrouszkodzeniami mózgu, zanurzeń w

zakresie przystosowania społecznego, a

także do prognozowania osiągnięć

szkolnych dzieci w młodszych klasach

szkoły podstawowej.



Przeznaczony do badania dzieci w wieku

od 5 do 8 lat.

Test rozwoju percepcji wzrokowej M.
Frostig



Służy do oceny spostrzegania wzrokowego
dzieci w wieku od 3.11 do 7.11



Składa się z 5 podtestów,



Jest wykorzystywany w badaniu dojrzałości
szkolnej, do rozpoznawania deficytów
rozwojowych percepcji wzrokowej, które
mogą być jedną z przyczyn dysleksji,



Test ma standaryzację polską.

Arkusz do Badania Analizy i Syntezy
Słuchowej Wyrazów według Skali
Uzdolnień Podstawowych J.
Kostrzewskiego



Przeznaczony jest do badania dzieci
w młodszym wieku szkolnym,



Bada słuchową analizę i syntezę
wyrazów oraz słuchowe
różnicowanie głosek,



Brak standaryzacji,



Wyniki ocenia się zarówno ilościowo,
jak i jakościowo.

Próba Rytmu M. Stambak



Test przeznaczony do badania analizy
słuchowej na materiale niewerbalnym,



I część”: badanie spontanicznego tempa
uderzeń,



II część: badana jest analiza słuchowa i
umiejętność odtworzenia 21 wzorów
rytmicznych,

Zestaw prób do badania
lateralizacji wg. R. Zazzo

• Próby służące określeniu dominacji w zakresie ręki, oka, nogi,

Seria testów Czytania i Pisania dla kl. I-III
Straburzyńskiej i Śliwińskiej



Preznaczone do badania dzieci osiągających zbyt małe postępy w
nauce czytania i pisania,



Okresla rodzaj trudności posiadanych przez dziecko,



Stanowi podstawę do konstruowania programu pracy korekcyjno –
kompensacyjnej

,

Test porównywania znanych kształtów J. Kagana

Służy do pomiaru refleksyjności – impulsywności, która określa
stopień tendencji do namysłu i troski o poprawność rozwiązań w
sytuacjach problemowych,
Przeznaczony do badania dzieci w wieku od 6 do 12 lat,
Materiał ma charakter obrazkowy. Zadaniem jest wyszukanie wśród
6 wariantów identycznego obrazka jak na wzorze.

Test rysowania rodziny L.
Cormana



Projekcyjny test graficzny do badania
dzieci



Test dostarcza informacji na temat
struktury rodziny, relacji w rodzinie,
organizacji życia rodziny, sytuacji
dziecka w rodzinie

Test Sceny G. von Staabs



Projekcyjna technika zabawowa



Wykorzystuje zestaw małych laleczek
będących postaciami dorosłych i
dzieci, zestaw figurek zwierząt,
miniaturowe przedmioty codziennego
użytku i bardzo wiele innych
rekwizytów przydatnych w zabawie

Test stosunków rodzinnych J.
Anthony’ego i E. Bene



Przeznaczony dla dzieci młodszych,
dzieci starszych oraz dla par
małżeńskich



Składa się z zestawu 21 sylwetek osób
oraz zastawu karteczek, na których
zapisane są wypowiedzi mówiące o
pozytywnych lub negatywnych
uczuciach dziecka w stosunku do
danej postaci, jak również odwrotnie

Test zwierzyniec R. Zazzo



Test projekcyjny służący do

ujawniania skłonności uczuciowych i

rysów charakteru wybieranych przez

dziecko zwierząt, oceny sposobu w

jaki dziecko odbiera swój własny los,

oceny sytuacji rodzinnej dziecka



Składa się z trzech części: 1.

zwierzyniec właściwy, 2. okresy

życia, 3. płeć i małżeństwo

Test kolorów M. Luschera



Test projekcyjny do badania
osobowości



Składa się z ośmiu kolorowych kara.
Zadaniem osoby badanej jest
uszeregowanie kart w kolejności od
tej która mu się podoba najbardziej.

Test Mozaiki Siedmiu Kwadratów H.
Hectora



Test projekcyjny służący do

określenia emocjonalności badanej

osoby na wymiarze od sztywności

psychicznej do labilności

emocjonalnej



Składa się z 7 kwadratów o różnych

długościach.



Zadaniem osoby badanej jest

ułożenie z tych kwadratów

kompozycji na białej kartce papieru

Winelandzka Skala Dojrzałości
Społecznej Dolla



Zawiera opis konkretnych zachowań



Skala jest pomocna przy diagnozie
różnicowej opóźnienia umysłowego,
któremu towarzyszy społeczne
nieprzystosowanie.

Skala Zachowania
Przystosowawczego dla Dzieci,
Młodzieży i Dorosłych



Skala obserwacyjna przeznaczona do
badań osób z upośledzeniem
umysłowym, z zaburzeniami
emocjonalnymi a także osób
niedostosowanych społecznie.