Analiza
finansowa (I)

dr Roman
Sass

I. Ogólna charakterystyka

sprawozdań finansowych

Istota sprawozdań
finansowych



Sprawozdawczość jednostki
gospodarczej jest systemem, który
obejmuje ogół sprawozdań
sporządzanych przez jednostkę.



W sprawozdaniach są przedstawione
dane liczbowe, które charakteryzują
zasoby, funkcjonowanie oraz rezultaty
działalności gospodarczej.

Wyróżnia się dwa rodzaje sprawozdań:



sprawozdania rzeczowe,



sprawozdania finansowe.

Sprawozdania rzeczowe są to sprawozdania, które

zawierają dane liczbowe charakteryzujące działalność

jednostki gospodarczej wyrażonych w jednostkach

naturalnych.

Sprawozdania finansowe zawierają dane liczbowe

dotyczące działalności jednostki gospodarczej

wyrażonych w jednostkach wartościowych. Podstawowymi

źródłami danych dla sprawozdań finansowych są

ewidencja księgowa oraz kalkulacja.

Sprawozdania

finansowe zawierają informacje dotyczące sytuacji

majątkowej, sytuacji finansowej oraz wyników

osiągniętych przez jednostkę gospodarczą.

Ze względu na obowiązek sporządzania

sprawozdań finansowych można wyróżnić ich
dwa rodzaje:



sprawozdania obligatoryjne,



sprawozdania fakultatywne.

Stosując jako kryterium klasyfikacji sprawozdań

finansowych ich adresatów, można je
podzielić na dwa rodzaje:



sprawozdania zewnętrzne,



sprawozdania wewnętrzne.

Na podstawie kryterium częstotliwości

sporządzania wyróżnia się następujące

rodzaje sprawozdań finansowych:

1.

sprawozdania operatywne,

2.

sprawozdania okresowe,

3.

sprawozdania sporadyczne.

Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości

sprawozdanie finansowe jest sporządzane na

dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych,

nazywany dniem bilansowym. Najczęściej

dniem tym jest dzień kończący rok obrotowy.

Dniem bilansowym może być także inny dzień

bilansowy określony odrębnymi przepisami.

Znaczenie sprawozdań
finansowych

Informacje zawarte w sprawozdaniach
finansowych są wykorzystywane w
dwóch ważnych zadaniach:

przy

formułowaniu opinii i sądów oraz przy
podejmowaniu decyzji.

Sprawozdania finansowe jednostek
gospodarczych mogą być wykorzystane
także przez jednostki wewnętrzne,
ponieważ:

1) tworzą podstawy do badań analitycznych,
2) są wykorzystywane jako raporty
menedżerów o rezultatach działalności,
3) zawierają miary stosowane w rachunku
odpowiedzialności,
4) zawierają sygnały wczesnego ostrzegania,
5) umożliwiają predykcję zjawisk finansowych.

Elementy sprawozdania
finansowego

W ustawie o rachunkowości wyróżnia się

trzy typy jednostek różniących się

charakterem prowadzonej działalności:



banki,



zakłady ubezpieczeń,



pozostałe jednostki.

Wzory poszczególnych elementów

sprawozdania finansowego dla

wymienionych typów jednostek są

podane w załącznikach do ustawy.

Zgodnie z postanowieniami ustawy o

rachunkowości sprawozdanie finansowe
składa się z następujących elementów:



bilansu,



rachunku zysków i strat,



informacji dodatkowej,



zestawienia zmian w kapitale (funduszu)
własnym,



rachunku przepływów pieniężnych,



sprawozdanie z działalności jednostki.

Sprawozdanie finansowe, sporządzane na

mocy przepisów ustawy o
rachunkowości, stanowi podstawę do
opracowania sprawozdań z zakresu
statystyki finansów. Są to:

1.

sprawozdanie F-02, czyli roczne
sprawozdanie finansowe, składające się z
dwóch działów: bilansu oraz rachunku
wyników;

2.

sprawozdanie F-01, czyli sprawozdanie o
przychodach, kosztach i wyniku
finansowym, sporządzane co kwartał.

Cele i zakres badania
sprawozdań finansowych.

1.

Obligatoryjnie, z mocy przepisów ustawy o
rachunkowości, badaniu podlegają roczne
skonsolidowane sprawozdania finansowe grup
kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe
następujących jednostek kontynuujących
działalność:

2.

banków oraz zakładów ubezpieczeń;

3.

jednostek działających na podstawie przepisów o
publicznym obrocie papierami wartościowymi i
funduszach powierniczych oraz przepisów o
funduszach inwestycyjnych,

4.

spółek akcyjnych;

5.

pozostałych jednostek, które w roku
poprzedzającym rok obrotowy, osiągnęły lub
przekroczyły dwie z trzech następujących
wielkości:



średnie roczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne
etaty – 50 osób,



suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego –
równowartość w walucie polskiej 2,5 mln euro,



przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów
oraz operacji finansowych – równowartość w walucie
polskiej 5 mln euro.

Podstawy analizy sprawozdań

finansowych

Istota analizy finansowej.



Analiza danych zawartych w sprawozdaniach
finansowych jest najważniejszym obszarem
badawczym analizy finansowej.

Analiza

finansowa stanowi natomiast najistotniejszą
część analizy ekonomicznej (analizy działalności
przedsiębiorstwa).



Analiza ekonomiczna obejmuje także analizę
techniczno – ekonomiczną. Analiza ekonomiczna
jest metodą postępowania naukowego,
polegającą na rozczłonkowaniu całości zjawiska
lub procesu gospodarczego, a następnie
rozpatrywaniu każdej wyodrębnionej części
osobno.

Biorąc pod uwagę czas przeprowadzania

analizy, można wyróżnić dwa rodzaje
analizy finansowej:



analizę wstępną,



analizę następczą.



Analiza wstępna jest analizą ex ante i stanowi
etap wyjściowy procesu decyzyjnego. Analiza
wstępna jest szeroko stosowana w procesie
budowy planu działalności jednostki
gospodarczej, w tym zwłaszcza w procesie
budżetowania.



Analiza następcza jest analizą ex post. Główny

cel tej analizy to ocena sytuacji i rezultatów

działalności jednostki gospodarczej w minionych

okresach. W trakcie analizy następczej ocenia się

wykonanie planu przez porównanie wartości

osiągniętych z wartościami planowanymi.

Ponadto porównuje się te wartości z wartościami

z okresów poprzednich i ewentualnie z innymi

jednostkami.

Najbardziej rozpowszechnionym rodzajem analizy

następczej jest analiza okresowa, która się

zajmuje oceną działalności jednostki

gospodarczej w ustalonym okresie np. w ciągu

roku, kwartału lub miesiąca.

Istota i cele analizy

sprawozdań finansowych.



Głównym źródłem informacji
ekonomicznych na temat całokształtu
działalności jednostki gospodarczej jest
sporządzane obligatoryjnie
sprawozdanie finansowe.



Analiza danych zawartych w
sprawozdaniu nie może być jednak
utożsamiana z analizą finansową.
Analiza finansowa ma szerszy zakres
niż analiza danych ze sprawozdań
finansowych.



Analiza sprawozdania finansowego polega na

odrębnym badaniu poszczególnych

elementów sprawozdania, które zawierają

specyficzne informacje. I tak:

1.

analiza bilansu,

2.

analiza rachunku zysków i strat,

3.

analiza rachunku przepływów pieniężnych,

4.

analiza zestawienia zmian w kapitale (funduszu)

własnym,

5.

analiza informacji dodatkowej,

6.

analiza sprawozdania z działalności jednostki,



Analiza sprawozdań finansowych obejmuje

także badanie relacji występujących między

różnymi elementami sprawozdania.

Metody analizy

finansowej.

Podział analizy
ekonomicznej

Analiza ekonomiczna:
-

analiza makroekonomiczna,

- analiza mikroekonomiczna,

Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa

w różnych ujęciach

Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa:
-

analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa jako metoda badawcza,

- analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa w ujęciu teoretycznym,
- analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa jako działania

praktyczne,

Podział analizy ekonomicznej
przedsiębiorstwa

A) Analiza techniczno-ekonomiczna:



analiza produkcji,



analiza zatrudnienia i wydajności pracy,



analiza środków trwałych,



analiza gospodarki materiałowej,



analiza postępu technicznego,

Podział analizy ekonomicznej
przedsiębiorstwa

B

)

Analiza finansowa



analiza sytuacji majątkowej,



analiza sytuacji finansowej,



analiza wyniku finansowego,



analiza przychodów,



analiza kosztów,



analiza przepływów pieniężnych,

Istota analizy finansowej

Analiza finansowa:



analiza efektywności działalności
przedsiębiorstwa,



analiza sytuacji majątkowej i
finansowej przedsiębiorstwa

Zakres przedmiotowy, czasowy,
przestrzenny i podmiotowy
analizy finansowej

Zakres analizy finansowej

Przedmiotowy:

- przychody,
- koszty,
- wynik finansowy,
- efektywność,
- płynność finansowa,
- majątek przedsiębiorstwa,

Zakres przedmiotowy, czasowy,
przestrzenny i podmiotowy
analizy finansowej

Zakres analizy finansowej

Czasowy:

- przeszła działalność,
- działalność bieżąca,
- przyszła działalność,

Przestrzenny:

- rozwiązania systemowe,
- uwarunkowania rynkowe,
- konkurenci,
- pozycja przedsiębiorstwa na rynku,

Podmiotowy:

- jednostki wewnętrzne przedsiębiorstwa,
- samodzielne przedsiębiorstwa,
- grupy kapitałowe,

Rodzaje analizy finansowej ze
względu na kryteria

Przyjęta metoda badań:

- analiza funkcjonalna,
- analiza kompleksowa,
- analiza decyzyjna,

Zakres przedmiotowy badań:

- analiza całościowa,
- analiza odcinkowa,

Szczegółowość badań:

- analiza ogólna,
- analiza szczegółowa,

Rodzaje analizy finansowej ze
względu na kryteria

Forma badań:

- analiza wskaźnikowa,
- analiza rozliczeniowa,

Czas objęty analizą:

- analiza retrospektywna,
- analiza bieżąca,
- analiza prospektywna,

Zakres przestrzenny badań:

- analiza pojedynczego przedsiębiorstwa,
- analiza międzyzakładowa,

Przeznaczenia analizy:

- analiza wewnętrzna,
- analiza zewnętrzna,

Istota i znaczenie metod w

analizie finansowej

Kierując się tym ogólnym
sformułowaniem, możemy powiedzieć,
że w analizie finansowej metoda
oznacza przyjęte sposoby zbierania,
porządkowania, oceny i interpretacji
danych empirycznych dotyczących
wyników i sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa, prowadzące do
wyjaśnienia przyczyn ich zmian.

Podział metod analizy
finansowej.

W analizie finansowej korzysta się z
wielu metod badawczych. Ich dobór jest
uzależniony od takich czynników, jak:



cel badania,



przedmiot badania,



potrzeby informacyjne, np.
menedżera,



czas na przeprowadzenie badania

Metody ogólne

W analizie finansowej są często
wykorzystane trzy podstawowe metody
ogólne, a mianowicie:

- metoda indukcji,
- metoda dedukcji,
- metoda redukcji,

Podstawowym kryterium rozróżnienia tych
metod jest kolejność rozpatrywanych
zjawisk.
W metodzie indukcyjnej analizę rozpoczyna
się od zjawisk szczegółowych, elementarnych,
przyczynowych i stopniowo przechodzi się do
uogólnień i wniosków, jako syntezy procesu
analitycznego.
od szczegółu - do ogółu
od czynników - do wyników
od przyczyn

- do skutków

Metoda dedukcji przyjmuje odwrotny
kierunek badań w stosunku do metody
indukcyjnej. Wychodzi bowiem od ogólnego
sformułowania problemu badawczego w
ujęciu syntetycznym i stopniowo przechodzi
do szczegółów.

od ogółu - do szczegółu
od wyników

- do czynników

od skutków

- do przyczyn

Metoda redukcji jest też określana metodą

weryfikacji. Składa się z trzech elementów

postępowania badawczego.
Tok postępowania w metodzie redukcji:
1. Synteza wstępna
1.1 Tezy i wstępne wnioski
2. Analiza
2.1 Weryfikacja tez i wniosków wstępnych
3. Synteza końcowa
3.1 Podsumowanie, ocena końcowa

Systematyka metod
szczegółowych

Najczęściej szczegółowe metody analizy
finansowej dzieli się na:

- metody analizy jakościowej,
- metody analizy ilościowej,

Metody analizy jakościowej, zwane też
opisowymi, przedstawiają badane zjawiska
oraz związki i zależności pomiędzy nimi w
formie opisowej, werbalnej i nie próbują
nadawać im liczbowego, mierzalnego wyrazu.

Metody jakościowe posiadają określone
zalety i wady. Niewątpliwą zaletą tych
metod jest ich duża prostota i łatwość w
praktycznym stosowaniu, natomiast
podstawową ich wadą jest to, że nie
pozwalają na ilościową kwantyfikację
zależności występujących pomiędzy
badanymi zjawiskami.

W analizie finansowej stosowanych jest wiele
metod ilościowych. Ze względu na stopień
wnikliwości można je podzielić na:

- metody porównań,
- metody deterministyczne,
- metody stochastyczne,

Metody porównań

W metodach porównań podstawa sądów

wartościujących jest ustalenie różnicy pomiędzy

zjawiskiem badanym a zjawiskiem będącym

podstawą porównania. Różnicę tę nazywamy

odchylenie. Stąd niektóre metody porównań są

nazywane również metodami odchyleń.

W analizie finansowej odchylenia dzielą się na

odchylenia bezwzględne i odchylenia względne.

Odchylenie bezwzględne jest różnicą

występująca pomiędzy porównywalnymi

zjawiskami gospodarczymi w dwóch różnych

okresach.

Metody porównań

Do porównań należy przyjmować zjawiska
jednorodne pod względem ich budowy,
zawartości, sposobu pomiaru itp. Chodzi o to,
aby zjawiska te wyrażały te same kategorie
ekonomiczne. Na przykład wynik finansowy
brutto porównywany w dwóch kolejnych
latach powinien być ustalony w jednakowy
sposób.

Metody porównań

Nie zawsze do porównań można wykorzystywać

wielkości wyrażone w liczbach bezwzględnych.

Niekiedy lepiej jest wyrazić je za pomocą

wskaźników relatywnych. Dlatego np. większą

wartość analityczną ma porównanie

wskaźników rentowności niż wielkości zysku

różnych przedsiębiorstw.

Za podstawę porównań mogą być przyjęte:
- wielkości badanego przedsiębiorstwa w czasie,
- wielkości badanego przedsiębiorstwa na tle

innych przedsiębiorstw,

- wielkości badanego przedsiębiorstwa na tle

określonych norm, standardów.

W zależności od przyjętego sposobu

porównania wyróżnia się:
- porównania w czasie o stałej podstawie

odniesienia,
- porównania w czasie o zmiennej

podstawie odniesienia,
W pierwszym przypadku porównania

pozwalają na określenie dynamiki badanego

zjawiska, w drugim natomiast-tempa

wzrostu w kolejnych latach rozpatrywanego

okresu.

Porównywalność zjawisk gospodarczych w

czasie jest w wielu przypadkach utrudniona

z powodu licznych zmian występujących w

dłuższym okresie.
Najczęściej zjawiska gospodarcze są

zniekształcone z powodu:

- zmian metodologicznych,
- zmian finansowych,
- zmian organizacyjnych,
- zmian przedmiotowych,

W metodach porównań szczególna uwagę
odgrywają porównania w przestrzeni.
Podział porównań przestrzennych
A) Wewnętrzne:

-porównania w ramach przedsiębiorstwa,
- porównania w ramach grupy kapitałowej,

B) Zewnętrzne:

- porównania w branży,
- porównania międzybranżowe,
- porównania międzynarodowe,

W analizie finansowej za podstawę porównań,
oprócz kształtowania się wielkości w czasie
i w przestrzeni, przyjmuje się także pewne
wielkości wyrażone za pomocą norm i
standardów.

Norm takich ze względu na duże
zróżnicowanie działalności przedsiębiorstw
jest niewiele. Najczęściej wymienia się tu
wskaźniki płynności finansowej, złotą regułę
finansową czy wskaźnik ogólnego zadłużenia.

Niekiedy za podstawę porównań wykorzystuje się

również wzorcowe układy nierówności

wskaźników ekonomicznych. Jako typowy

układ nierówności przytacza się często wskaźniki

dynamiki następujących czynników ilościowych:
WDZ > WDS > WDM > WDP (pożądany)
WDZ < WDS > WDM > WDP

Gdzie:
WDZ – wskaźnik dynamiki zysku ze sprzedaży,
WDS – wskaźnik dynamiki sprzedaży,
WDM – wskaźnik dynamiki majątku,
WDP – wskaźnik dynamiki liczby pracowników (zatrudnienia).

Metody deterministyczne

W analizie finansowej wykorzystuje się
szeroko metody deterministyczne,
zwane też metodami analizy
zależności zjawisk lub metodami
analizy przyczynowo-skutkowej.
Dzięki tym metodom można objaśnić
przyczyny zmian rozpatrywanych
zjawisk, czego nie można dokonać za
pomocą metod porównań.

Metody deterministyczne

Stosując deterministyczne metody analizy

ekonomicznej, można wykorzystywać

różne techniki wykrywania prawidłowości

i określania różnic. Należą do nich

techniki:
- kolejnych podstawień i oceny reszt,
- różnic cząstkowych,
- podstawień krzyżowych,
- funkcyjne,
- logarytmiczne,

Metody stochastyczne

Do najważniejszych metod
stochastycznych należą:

- metody statystyczne,
- metody ekonometryczne,
- metody taksonomiczne,
- metody dyskryminacyjne,

Narzędzia analizy.



Mierniki (wielkości o charakterze
bezwzględnym):

- wartość produkcji w roku 2005,
- wartość sprzedaży w roku 2005,
- zysk netto w roku 2005.



Wskaźniki (wielkości o charakterze
względnym):

- wartość produkcji na jednego zatrudnionego,
- wartość sprzedaży na 1000 zł majątku trwałego,
- wskaźnik opłacalności (%),
- wskaźnik zadłużenia (%).

Analiza wskaźnikowa.



Analiza wskaźnikowa. Analizę tę uważa się za

najskuteczniejszą metodę analizy finansowej. Wskaźniki

finansowe umożliwiają bowiem kontrolę stanu i pozycji

finansowej jednostki gospodarczej.



Wskaźniki finansowane są konstruowane zazwyczaj jako

relacje między odpowiednio wybranymi pozycjami

sprawozdań finansowych.



Zbyt duża liczba wskaźników utrudnia bowiem

formułowanie jednoznacznych wniosków i syntetycznych

ocen. Chodzi o tzw.

konflikt wskazań.



Najczęściej kryteriami klasyfikacji
wskaźników finansowych są:

- treść ekonomiczna,
- kierunek preferencji,
- poziom syntezy,
- źródło danych.



W literaturze przeważa klasyfikacja
wskaźników finansowych według ich
treści merytorycznych na cztery
grupy:

1) wskaźniki rentowności,
2) wskaźniki płynności finansowej,
3) wskaźniki rotacji,
4) wskaźniki wspomagania finansowego.



Biorąc pod uwagę kierunek funkcji
preferencji, można wymienić cztery
rodzaje wskaźników finansowych:

1) wskaźniki finansowe stymulanty,
2) wskaźniki finansowe destymulanty,
3) wskaźniki finansowe nominanty,
4) wskaźniki finansowe neutralne.



Stosując jako kryterium klasyfikacji wskaźników
finansowych poziom ich syntezy, można
podzielić wskaźniki finansowe na dwie grupy:

- syntetyczne wskaźniki finansowe,
- cząstkowe wskaźniki finansowe.



Ze względu na źródło danych można wyróżnić:

- wskaźniki tworzone na podstawie danych jednego

sprawozdania,

- wskaźniki tworzone na podstawie danych z różnych

sprawozdań.

Korekta inflacyjna
danych



Dane wyrażone w tzw. cenach bieżących,
czyli cenach z roku, z którego pochodzą
dane, należy zamienić na tzw. ceny stale,
czyli sprowadzić je do jednego poziomu
cen z dowolnie wybranego roku. Mając
szereg danych za np. ostatnich 6 lat
(1999 – 2004) można je sprowadzić do
poziomu cen z roku 2004. Otrzymamy w
ten sposób szereg danych w cenach
stałych z roku 2004.

Dane „powiększa się” o inflację
korzystając z poniższej zależności:
rb = rub x (1 + infl(10))
gdzie
rb – wartość w cenach z roku bieżącego
rub – wartość w cenach z roku ubiegłego
infl(10) – inflacja wyrażona w zapisie
dziesiętnym

Zadanie 1
Ustalić realną zmianę zapasów w cenach stałych z

2002 roku i porównać ze zmianą nominalną

ustalić realną zmianę zapasów w cenach stałych z

2000 roku i porównać ze zmianą nominalną.

Dane:
Wartość zapasów
Rok 2000 =

35000 zł

Rok 2001 =

39000 zł

Rok 2002 =

52000 zł

Inflacja
Rok 2001 =

7,3 %

Rok 2002 =

6,2 %

Rozwiązanie

Odp. a) zmiana wartości zapasów według cen stałych z 2002

roku
Nominalne zmiany poziomu zapasów w zł

Zapasy wzrosły nominalnie o 4000 zł czyli o 11,43 % w roku 2001

oraz o 13000 zł czyli o 33,33 % w roku 2002

2001/2000

=

39000

-

35000

=

4000

x 100 = 11,43 %

35000

35000

2002/2001

=

52000

-

39000

=

13000

x 100 = 33,33 %

39000

39000

3.

Realna zmiana poziomu zapasów w złotówkach wyrażonych w

cenach stałych z 2002 roku. Dane z roku 2000 i 2001

„powiększyć” należy o inflację

3.1. Obliczamy wartość zapasów z roku 2001 w cenach z roku 2002
2001 = 39000 x (1 + 0,062) = 41418 zł

3.2 Obliczamy wartość zapasów z roku 2000 w cenach z roku 2002,

„powiększamy” wartość zapasów najpierw o inflację z roku

2001 (o 7,3 %), a następnie o inflację z roku 2002 (o 6,2 %).
2000 = [ 35000 x (1+0,073)] x (1 +0,062) = 39883 zł
wartość zapasów w cenach stałych z 2002 roku to kolejno

39883, 41418 i 52000 zł

3.3.

Obliczamy realną zmianę poziomu zapasów w

złotówkach według cen stałych z 2002 roku

2001/2000 = 41418 – 39883 = 1 535 zł
2002/2001 = 52000 – 41418 = 10 582 zł

3.4

Obliczamy realną zmianę poziomu zapasów w procentach

Zapasy realnie wzrosły o 1535 zł, czyli o 3,85 % w roku 2001 oraz o 10582 zł czyli

o 25,55 % w roku 2002. Realne zmiany wartości zapasów są niższe niż

wartości nominalne.

2001/2000 =

41418 - 39883

x 100

= 3,85 %

39883

2002/2001 =

52000 - 41418

x 100

= 25,55 %

41418

Odp. b) Realna zmiana zapasów w cenach stylach

z roku 2000. Korekta inflacyjna wartości
zapasów polega na „pomniejszeniu”
wartości zapasów pochodzących z
późniejszych lat o inflację, jaka wystąpiła
w międzyczasie.

r

ub

=

r

b

(1 + inf

(10

)

Rozwiązanie
1. Obliczamy wartość nominalną zapasów z roku 2001 w

cenach roku 2000 (należy ich wartość „pomniejszyć” o
inflację, jaka była w międzyczasie, czyli o inflację z 2001
roku)

Wartość zapasów w cenach stałych z 2000 roku, wyniosła

35000 zł (2000 r), 36347 zł (2001 r.), 45663 zł (2002 r.)

2001 =

3900

= 36 347 zł

(1 + 0,073)

2002 =

52000

= 45 663 zł

(1 + 0,062) x (1 +0,073)

2. Obliczamy realną zmianę poziomu zapasów w złotówkach

2001/2000 = 36347 – 35000 = 1 347 zł
2002/2001 = 45633 – 36347 = 9 286 zł

3. Obliczamy realną zmianę poziomu zapasów w procentach

Uzyskane wyniki w wartościach względnych pokrywają się z

tymi, w których wartość zapasów wyrażono w cenach 2002

roku, natomiast w wartościach bezwzględnych są niższe,

gdyż wyrażone są w cenach z 2000 roku a nie 2002 roku.

2001/ 2000 =

36347 - 35000

x 100 = 3,85 %

35000

2002/2001 =

45633 - 36347

x 100 = 25,55 %

3634

Deterministyczne
metody analizy
ekonomicznej

Stosując deterministyczne metody analizy
ekonomicznej , można wykorzystać różne
techniki wykrywania prawidłowości i określania
różnic.
Należą do nich techniki:



Kolejnych podstawień,



Różnic cząstkowych,



Podstawień krzyżowych,



Funkcyjne,



Logarytmiczne

.



W technice kolejnych podstawień określa się wpływ
poszczególnych czynników na wielkość zjawiska,
przypisując im szczegółowe różnice. Za pomocą tej
techniki można np. określić w jakim stopniu na zmianę
wartości produkcji w danym roku, w stosunku do roku
poprzedniego (lub innej podstawy odniesienia) miały
wpływ: ilość wyprodukowanych elementów oraz
średnioroczne ceny na te elementy. Stosując tę technikę,
oddzielnie się oblicza różnicę wartości produkcji
wynikającą z różnicy ilości przy wykorzystaniu ceny z
poprzedniego roku oraz różnicę wartości produkcji w
danym roku wynikającą z różnicy cen.

Rok

poprzedni

Rok

bieżący

Przyrost

Wartość produkcji (zł)

594 000

721 280

127 280

Produkcja

elementów

(szt)

66 000

78 400

12 400

Średnia cena (zł/szt)

9,0

9,2

0,2

Przyrost wartości produkcji w ciągu roku wyniósł 127 280 zł.
Należy określić w jakim stopniu przyrost ten zależał od ilości
produkcji (R1) oraz ceny (R2):

R1 = (78 400 - 66 000) x 9,0 = 111 600 zł
R2 = 78 400 (9,2 - 9) = 15 680

Przyrost wartości produkcji w większym stopniu został spowodowany
wzrostem produkcji elementów niż zmianą ceny. Suma obliczonych
różnic ( 111 600 zł + 15 680 zł) jest równa ogólnemu przyrostowi
wartości produkcji 127 280 zł.

W podobny sposób można określić także wpływ liczby
zatrudnionych pracowników, wydajności pracy oraz różnicę
ceny produkowanych elementów

.

Rok

poprzedni

Rok

bieżący

Przyrost

Produkcja elementów (w szt)

66 000

78 400

12 400

Liczba pracowników

12

14

2

Wydajność pracownika

5 500

5 600

100

Cena (zł/szt)

9,0

9,2

0,2

Wartość (zł)

594 000

721 280

127 280

Należy wyodrębnić wpływ zmiany liczby pracowników

(R1), wydajności (R2), oraz ceny (R3):

R1 = (12 - 14) 5 500 x 9 = 99 000 zł
R2 = 14 (5 600 - 5 500) x 9 = 12 600 zł
R3 = 14 x 5 600 (9 - 9,20) = 15 680 zł

Głównym czynnikiem wpływającym na przyrost wartości

produkcji był w tym przypadku wzrost zatrudnienia.

Suma różnic (99 000 + 12 600 + 15 680) i w tym

przypadku jest równa przyrostowi wartości produkcji

127 280 zł.

Technika różnic cząstkowych jest zbliżona do techniki

kolejnych podstawień. Najpierw sprawdza się wpływ zmiany

pierwszego czynnika (np. ilość wyprodukowanych

elementów) bez zmiany drugiego czynnika (np. zmiany

ceny), następnie wpływ zmiany drugiego, pozostawiając

pierwszy z podstawy odniesienia, a następnie ocenia się

łączny wpływ zmiany obu czynników łącznie.

Należy wyodrębnić wpływ zmiany ilości wyprodukowanych

elementów (R1), wpływ zmiany cen (R2) oraz cząstkowy

wpływ równoczesnej zmiany ilości i ceny jednostkowej

elementów (R3):

R1 = (78 400 - 66 000) 9 = 111 600 zł
R2 = 66 000 (9,2 - 9,0) = 13 200 zł
R3 = (78 400 - 66 000) x (9,2 - 9,0) = 2 480 zł

Łączna suma różnic jak w poprzednich przykładach wynosi

127 280 zł.



W metodzie podstawień krzyżowych oblicza

się średni wpływ analizowanych czynników,

ustalając różnice dla wartości będących

iloczynami jednostkowych wielkości

poszczególnych czynników.



Korzystając z danych przykładu należy

obliczyć iloczyn ceny i ilości, a po ustaleniu

różnic w pionie i poziomie, obliczyć średnie

arytmetyczne:

Produkcja

Różnica

Średnia

66 000

78 400

Cena

(zł/szt)

9,0

594 000

705 600

111 600

112 840

9,2

607 200

721 280

114 080

Różnica

13 200

15 680

Średnia

14 440

Suma średnich daje wynik będący różnicą wartości produkcji
(14 440 + 112 840) = 127 280 zł