Analiza rentowności majątku przedsiębiorstwa.
analiza majątku przedsiębiorstwa,
wskaźniki struktury majątku,
rentowność majątku,
wskaźniki produktywności majątku.
Rentowność majątku informuje o wielkości zysku przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku.
Rentowność majątku można oceniać na podstawie:
relacji osiąganego wyniku finansowego do zaangażowanego majątku,
struktury majątku i jego elastyczności,
produktywności majątku.
Analiza majątku przedsiębiorstwa
Ogół składników majątkowych przedsiębiorstwa w ujęciu wartościowym określany jest aktywami. Aktywa są to więc środki gospodarcze będące własnością przedsiębiorstwa, wykorzystywane przy realizacji operacji gospodarczych związanych z jego działalnością. Część aktywów, ujętych wartościowo, występuje w formie rzeczowej (środki trwałe, materiały, wyroby gotowe), część natomiast można ująć tylko wartościowo (gotówka, należności, papiery wartościowe). W bilansie są one uszeregowane według zwiększającego się stopnia płynności, tzn. łatwości, z jaką mogą one być zamienione na gotówkę, uwzględniając cykliczność operacji gospodarczych. Najpierw ujmuje się majątek trwały, którego cykl obrotowy w przedsiębiorstwie jest dłuższy niż jeden rok, a w dalszej kolejności pozycje majątku odtwarzane w zasadzie w jednym cyklu czyli majątek obrotowy, poczynając od zapasów poprzez należności, a na gotówce kończąc.Istota i funkcje majątku w przedsiębiorstwie powodują konieczność badania zachodzących w tej grupie zmian.
Wskaźniki struktury majątku
Istota i funkcje majątku trwałego i majątku obrotowego powodują, że podstawowym celem oceny jest zbadanie zmian zachodzących w relacji między majątkiem trwałym a obrotowym oraz w strukturze poszczególnych składników w obu wymienionych grupach majątku. Dokładna ocena udziału poszczególnych składników majątku w całości aktywów zależy od rodzaju reprezentowanej branży. W firmach handlowych i usługowych za sytuację korzystną uznaje się występowanie niskiego poziomu środków trwałych i wysokiego środków obrotowych. W przypadku przemysłu konieczna jest dodatkowa, wnikliwa analiza zmian wskaźników szczegółowych wynikających ze specyfiki działalności przedsiębiorstwa. Za podstawowy wskaźnik struktury majątku uważa się stosunek majątku trwałego do obrotowego (wskaźnik elastyczności majątku):
Wskaźnik elastyczności majątku (Wsm) |
= |
majątek trwały |
x 100% |
4 |
|
|
majątek obrotowy |
|
|
Wskaźnik ten jest miarą elastyczności majątku przedsiębiorstwa. Wielkość wskaźnika o poziomie przekraczającym 100% informuje o znacznym stopniu unieruchomienia majątku, wysokich kosztach stałych i małej elastyczności firmy, która w przypadku wystąpienia obniżenia zapotrzebowania odbiorców na wytwarzane produkty lub narastającej konkurencji ze strony dotychczasowych producentów względnie też pojawienia się na rynku substytutów, może powodować obniżenie rentowności a nawet powstanie straty. Czasami jednak wysoka wartość majątku trwałego względem obrotowego może świadczyć o wysokim postępie technicznym i mechanizacji produkcji. Dlatego też wartość składników należących do obu grup, czyli relacja majątku trwałego do majątku obrotowego, nie jest dla przedsiębiorstwa sprawą obojętną.
Przedsiębiorstwom zależy na posiadaniu możliwie jak najwięcej środków obrotowych (środków płynnych), przynoszących zyski, a jak najmniej środków trwałych, które tylko pośrednio przyczyniają się do osiąganych zysków. Zatem majątku trwałego powinno być tylko tyle, ile jest nieodzowne do prowadzenia działalności.
Pozostałe wskaźniki struktury aktywów wyrażają stosunek procentowy poszczególnych grup składników majątkowych do majątku ogółem i pozwalają na zbadanie relacji zachodzących w wewnętrznej strukturze tych grup.
Udział majątku trwałego w aktywach |
= |
majątek trwały |
x 100% |
5 |
|
|
aktywa ogółem |
|
|
Udział majątku obrotowego w aktywach |
= |
majątek obrotowy |
x 100% |
6 |
|
|
aktywa ogółem |
|
|
Udział należności w aktywach |
= |
należności |
x 100% |
7 |
|
|
aktywa ogółem |
|
|
Udział zapasów w aktywach |
= |
zapasy |
x 100% |
8 |
|
|
aktywa ogółem |
|
|
Rentowność majątku
Wskaźnik rentowności majątku określany jest również zwrotem z majątku. Wyznacza on ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysku, czyli pokazuje, jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami. Wyższa wartość wskaźnika oznacza korzystniejszą sytuację dla firmy.
Wskaźnik rentowności majątku (Wrm) |
= |
zysk netto |
x 100% |
9 |
|
|
aktywa ogółem |
|
|
Aby określić wpływ wybranych czynników na rentowność majątku, wielkość wskaźnika przedstawia się za pomocą następującej zależności:
zysk netto |
= |
zysk netto |
x |
sprzedaż netto |
|
aktywa ogółem |
|
sprzedaż netto |
|
aktywa ogółem |
|
|
|
|
|
|
10 |
Wskaźnik rentowności majątku |
= |
Wskaźnik rentowności sprzedaży netto |
x |
Wskaźnik produktywności majątku |
|
Rentowność majątku zależy więc od rentowności sprzedaży netto, czyli wielkości zysku zrealizowanego przy określonej sprzedaży oraz szybkości rotacji zaangażowanych aktywów. Określony poziom wskaźnika rentowności aktywów może być wynikiem stosowania polityki niskich cen przy wysokiej wartości sprzedaży lub polityki jakości charakteryzującej się wysoką zyskownością i niższą wartością sprzedaży.
Ze względu na to, iż największy wskaźnika rentowności majątku może spadać lub wzrastać należy przeprowadzić bliższą analizę i określę jakie czynniki wpłynęły w sposób decydujący na zmiany rentowności majątku. Można wykorzystać metodę logarytmowania.
Wskaźniki produktywności majątku
Oceniając składniki majątku należy zwrócić uwagę na analizę wykorzystania aktywów. Przedmiotem oceny są relacje między stanem wyposażenia przedsiębiorstwa w składniki majątkowe a osiągniętymi wynikami produkcyjnymi w postaci przychodów. Nazywane są one produktywnością majątku, ponieważ świadczą o intensywności jego wykorzystania. Informują one o rotacji majątku, czyli o ilości cykli obrotu majątku w celu uzyskania przychodów z działalności gospodarczej.
Podstawowym wskaźnikiem wpływającym na rentowność przedsiębiorstwa, świadczącym o intensywności wykorzystania majątku, jest wskaźnik produktywności majątku trwałego.
Wskaźnik produktywności majątku trwałego (Wpmt) |
= |
przychody ze sprzedaży |
|
11 |
|
|
majątek trwały |
|
|
Analiza intensywności wykorzystania majątku obrotowego ma za zadanie ustalenie takiej struktury składników majątku obrotowego, aby zapewnić jak najlepsze wykorzystanie środków. Do podstawowych składników majątku obrotowego mających wpływ na rentowność przedsiębiorstwa należą zapasy i należności.
Wskaźnik rotacji zapasów oznacza długość okresu unieruchomienia środków pieniężnych umieszczonych w zapasach.
Wskaźnik rotacji zapasów (Woz) |
= |
przychody ze sprzedaży |
|
[12 |
|
|
przeciętny stan zapasów |
|
|
Jego poziom w przedsiębiorstwie nie powinien być zbyt niski, aby nie prowadził do zachwiania rytmiczności produkcji i sprzedaży oraz pogorszenia stopnia wykorzystywania środków trwałych. Zbyt niski wskaźnik rotacji zapasów może świadczyć o nadmiernym gromadzeniu zapasów materiałów lub powiększaniu zapasów produkcji nie zakończonej.
Wskaźnik cyklu zapasów wyrażony w dniach informuje, co ile dni firma odtwarza swoje zapasy, aby zrealizować określoną wielkość sprzedaży. Przy porównaniach w czasie możemy zaobserwować czy nastąpiła poprawa efektywności gospodarowania zapasami, wyrażająca się spadkiem długości cyklu ich obrotu.
Wskaźnik cyklu zapasów (Wcz) |
= |
liczba dni w okresie |
|
13 |
|
|
wskaźnik rotacji zapasów |
|
|
Wskaźnik rotacji należności określa ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odtwarza stan swoich należności.
Wskaźnik rotacji należności (Won) |
= |
przychody ze sprzedaży |
|
14 |
|
|
przeciętny stan należności |
|
|
M. Sierpińska podaje przedział, w którym (według standardów zachodnich) powinien oscylować ten wskaźnik. Wynosi on: 7,0 - 10,0. Jednak najlepszym odnośnikiem jest średni wskaźnik dla branży. Poziom wskaźnika wyższy niż średnia branżowa informuje o zbyt krótkim kredytowaniu swoich klientów. Może to spowodować częściową ich utratę. Natomiast sytuacja odwrotna prowadzi do nadmiernego zamrażania środków i powstawania kosztów utraconych możliwości.
Długość cyklu należności informuje, za ile dni sprzedaży klienci nie uregulowali swoich zobowiązań. Pokazuje więc efektywność systemów kontroli kredytu dla odbiorców. Wydłużenie terminów inkasowania należności wywiera niekorzystny wpływ na sytuację finansową przedsiębiorstwa, gdyż powoduje zamrożenie kapitału obrotowego.
Wskaźnik cyklu należności (Wcn) |
= |
liczba dni w okresie |
|
15 |
|
|
wskaźnik rotacji należności |
|
|
1
3