EKONOMIKA PRZEDSIĘBIORSTW - wykłady
PRZEDSIĘBIORSTWA W GOSPODARCE RYNKOWEJ:
konsumenci
instytucje rządowe
Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej - samodzielny podmiot gospodarczy, którego celem jest maksymalizacja zysku. Warunki działania określane są przez innych uczestników rynku w środowisku którym możemy wymienić : konsumentów i instytucje rządowe. Konsumenci maksymalizują stopień użyteczności, natomiast jednostki rządowe zmierzają do maksymalizacji dochodu narodowego.
PRZEDSIĘBIORSTWO ( max zysk )
KONSUMENCI INSTYTUCJE RZĄDOWE
(max użyteczności ) ( max dochód narodowy )
PRZEDSIĘBIORSTWO Z UWAGI NA SWOJĄ RÓŻNORODNOŚĆ MOŻEMY DZIELIĆ WEDŁUG PRZYJĘTYCH KRYTERIÓW. ZA PODSTAWOWE KRYTERIA PODZIAŁU PRZYJMUJEMY :
formy organizacyjno prawne
wielkość przedsiębiorstwa
kryterium branżowe
kryterium własności
PRZEDSIĘBIORSTWA :
spółki - kodeks handlowy i cywilny jednoosobowe spółki
przedsiębiorstwa państwowe - ustawa o przedsiębiorstwach państwowych skarbu państwa
spółdzielnie - ustawa o spółce
fundacje - ustawa o fundacji
indywidualne działalności gospodarcze - ustawa o indywidualnej działalności gospodarczej
KRYTERIUM WIELKOŚCI :
przedsiębiorstwa małe
przedsiębiorstwa średnie
przedsiębiorstwa duże
duże koncerny międzynarodowe
PRZEDSIĘBIORSTWA MAŁE :
obrót
zatrudnienie
wielkość majątku
wielkość kapitału własnego
Struktura złożona % |
Wielkość przedsiębiorstwa |
Struktura wpłat do budżetu % |
85 |
I małe przedsiębiorstwa |
5 |
10 |
II średnie przedsiębiorstwa |
10 |
5 |
III duże przedsiębiorstwa |
85 |
WADY I ZALETY PRZEDSIĘBIORSTW Z PUNKTU WIDZENIA WIELKOŚCI :
Przedsiębiorstwa podzielone według kryterium wielkości : duże, średnie i małe wykazują zalety i wady przy czym z reguły istnieje relacja zgodnie z którą zalety z jednej grupy są wadą przeciwstawnej
ZALETY MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW :
niskie koszty rozpoczęcia działalności i organizacyjne
cały zysk przypada właścicielowi
dochód opodatkowany tylko jako osobisty dochód właściciela
łatwość przeniesienia firmy
łatwość rozwiązania firmy
dane dotyczące działalności firmy pozostają do wyłącznej wiadomości właściciela
ZALETY ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW :
większe zasoby
większa zdolność do zaciągania kredytu
dochód opodatkowany tylko jako dochód osobisty wspólników
większe możliwości intelektualne
wzajemne psychologiczne poparcie wspólników
większe zróżnicowanie talentów
lepsze możliwości bariery dal zatrudnionych pracowników
ZALETY DUŻYCH PRZEDSIĘBIORSTW :
odpowiedzialność właścicieli ogranicza się do zainwestowanego kapitału
możliwość osiągania dużych rozmiarów dzięki emisji dodatkowych akcji i ich publicznej sprzedaży
łatwość zmiany właścicieli firmy ( przeniesienie własności udziałów )
nieograniczony czas trwania firmy
dostęp do profesjonalnego zarządzania
dostęp do rynków kapitałowych
PRZEDSIĘBIORSTWA BRANŻOWO DZIELONE
EKD - europejska klasyfikacja działalności
Klasyfikacja przedsiębiorstwa prowadzona zgodnie z EKD zmierza do zapewnienia porównywalności naszych podmiotów działających z jednostkami funkcjonującymi w unii.
EKD - usystematyzowany zbiór rodzajów działalności społeczno - gospodarczych występujących w gospodarce narodowej.
SYSTEM TEN SŁUŻY DO :
klasyfikowania danych według rodzaju działalności gospodarczej w zakresie statystyki ludności, produkcji, zatrudnienia, płac, dochodu narodów i innych dziedzin statystyk
sporządzania porównań międzynarodowych między jednolitych rodzajów działalności
klasyfikacja podmiotów gospodarczych dla potrzeb rejestru jednostek gospodarki narodowej REGON zgodnie z rodzajem prowadzonej działalności.
System klasyfikacyjny EKD zmierza do utworzenia odpowiedniego kodu alfabetyczno - numerycznego. Kod ten tworzony jest zgodnie z podziałem pięciopoziomowym z jednym dodatkowym poziomem dla niektórych sekcji :
poziom pierwszy ( sekcja ) - dzieli ogólną zbiorowość na 17 kategorii rodzajów działalności grupujących czynności związane ze sobą z punktu widzenia tradycyjnie ukształtowanego, ogólnego podziału pracy. Kategorie te są oznaczone jednoliterowym kodem alfabetycznym ;
poziom pośredni ( podsekcja ) - występuje jedynie w kilku sekcjach. Poziom ten jest oznaczony dwuliterowym kodem alfabetycznym ;
poziom drugi ( dział ) - dzieli ogólną zbiorowość na 60 kategorii rodzajów zgrupowanych wg stopnia podobnego. Poziom ten jest oznaczony dwucyfrowym kodem numerycznym ;
poziom trzeci ( grupa ) - obejmuje 222 kategorie rodzaju działalności wyodrębnionych zgodnie z charakterem procesu przeznaczenia produkcji bądź też charakteru usługi lub charakteru odbiorcy tych usług. Poziom ten jest oznaczony trzycyfrowym kodem numerycznym;
poziom czwarty ( klasa ) - obejmuje 512 kategorii rodzajów działalności dających wyodrębnienie z punktu widzenia specializacji procesu produkcyjnego czy też działalności usługowej. Poziom ten jest oznaczony czterocyfrowym kodem numerycznym;
poziom piąty ( pod klasą ) - został wprowadzony w celu wyodrębnienia rodzaju działalności charakterystycznej dla polskiej gospodarki. Poziom oznaczony jest sześciocyfrowym kodem numerycznym.
PRZEDSIĘBIORSTWO ZGODNIE Z KLASYFIKACJĄ EKD JEST ORGANIZACJĄ PRAWNĄ KTÓRA :
prowadzi własne rachunki ;
jest podmiotem zarządzania przez władzę zwierzchnią ;
prowadzi w jednym lub więcej miejsca działalności ;
posiada minimalny stopień decyzji, które podejmuje w odniesieniu do swojej działalności ;
Zgodnie z EKD przyjmuje się że taką klasyfikację ( bilans ) prowadzi gospodarstwo domowe mimo że nie prowadzi ono kompletnego zestawu rachunkowości, ale wykazuje określony stopień autonomii decyzji. Przy klasyfikacji jako kryterium uznaje się przeważającą wielkość działalności produkcyjnej.
WYRÓŻNIAMY PRZEDSIĘBIORSTWA :
państwowe
prywatne
mieszane
publiczne
niepubliczne lub mieszane
„ POSTĘP TECHNICZNY W PRZEDSIĘBIORSTWIE „
problemy postępowania technicznego stanowią szczególnie ważne zagadnienie w gospodarce rynkowej. Wdrażanie postępu innowacji to podstawowa przesłanka zmiennej, do zapewnienia przewagi konkurencyjnej.
Specializacja przedsiębiorstwa powoduje że nowe rozwiązania są coraz bardziej złożone do prowadzenia przedsiębiorstwa nie posiadającego odpowiedniego zaplecza i doświadczeń.
Problemy postępu technicznego możemy rozpatrywać w makroskali tj w odniesieniu do regionów gospodarczych lub poszczególnych państw albo w zakresie przedsiębiorstwa.
Problemy postępu technicznego umiejscawiane w podstawowych założeniach polityki naukowo - przemysłowej. Obszary typu regiony przemysłowe tj : unia europejska, gospodarka japońska czy amerykańska, posiadają własne mechaniczne oraz sformułowane cele w obszarze postępu technicznego.
Ewolucja polityki wobec sfery badawczo - naukowej w krajach unii europejskiej rozpatrywana jest z punktu widzenia przedmiotu, celu oraz podstawy funkcji. Założenia eksponują problemy społeczne i ekologiczne i niezależne dziedziny polityki, których najważniejszą rolę pełni infrastruktura.
FUNKCJONOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA A JEGO OTOCZENIE
SPECYFIKA DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA :
Funkcjonowanie przedsiębiorstwa wymaga uwzględnienia specyficznych form i rodzajów podmiotu gospodarczego. Charakter procesów produkcyjnych z jednej strony wpływa na warunki funkcjonowania przedsiębiorstwa ale również tworzy bazę wyjściową w relacjach przedsiębiorstwo a otoczenie.
W PROCESIE OCENY PRZEDSIĘBIORSTWA WYMAGANE JEST UWZGLĘDNIENIE WIELU CZYNNIKÓW :
charakter produkcji :
kapitałochłonność
pracochłonność
materiałochłonność
energochłonność
rytmiczność produkcji w sensie zmian w ciągu roku :
produkcja ciągła, której poziom w ciągu roku praktycznie nie ulega zmianom
produkcji sezonowej, która angażuje majątek obrotowy pracowników w wybranych okresach działalności.
struktura kapitału a proces produkcji
wskaźnik inflacji oraz zmiany kursu walut
podstawowe jednostki współpracujące z przedsiębiorstwem.
Współpraca z przedsiębiorstwem prowadzona jest przez wiele zróżnicowanych jednostek tworzących otoczenie danego podmiotu gospodarczego. Wg zasady wspólpracy konieczne jest wskazanie na charakter danej jednostki oraz jej cel.
CELE I PRZEDMIOT OCENY OTOCZENIA DOKONYWANEJ PRZEZ PRZEDMIOTY OTOCZENIA
PRZEDMIOT OTOCZENIA |
CEL OCENY |
PRZEDMIOT OCENY |
Odbiorca |
Określenie celowości podjęcia decyzji co do wyboru ocenionego przedsiębiorstwa jako dostawcy |
Cena, sposób zapłaty, terminowość dostaw, obsługa komisowa, poziom techniczny produktu itp. |
Dostawca |
Określenie celów podjęcia decyzji co do wyboru ocenionego przedsiębiorstwa jako odbiorcy |
Płatność przedsiębiorstwa, forma, sposób zapłaty |
Bank |
Ustalenie zdolności kredytowej przedsiębiorstwa, określenie stopnia ryzyka operacji kredytowej, oszacowanie opłacalności transakcji |
Płynność finansowa przedsiębiorstwa, płynność długoterminowa przedsiębiorstwa |
Inwestor ( potencjalny akcjonariusz)
|
Określenie opłacalności inwestowania, dostarczenie przesłanek do porównania opłacalności alternatywnych lokat kapitału |
Pozycja przedsiębiorstwa na rynku, perspektywiczna sytuacja przedsiębiorstwa, polityka przedsiębiorstwa w zakresie podziału zysku |
Władze lokalne |
Kontrola przestrzegania przez przedsiębiorstwo obowiązujących norm prawnych, określenie uciążliwości przedsiębiorstwa dla środowiska |
Koszty zewnętrzne działalności przedsiębiorstwa, przestrzeganie prawa gospodarczego, regulowanie ustawowych zobowiązań, infrastrukturo - twórcza pozycja przedsiębiorstwa |
Konsument indywidualny |
Określenie celowości i opłacalności tzn podjęcie decyzji co do kupna wyrobu lub skorzystania z usługi |
Cena, spełniana przez wyrób funkcja, jakość, obsługa |
Przedsiębiorstwa państwowe mogą działać na zasadach ogólnych i użyteczności publicznej. Przedsiębiorstwa grupy ogólnej zobowiązane są do osiągania wyniku finansowego, natomiast w stosunku do przedsiębiorstw użyteczności publicznej organ założycielski zobligowany jest do dotowania tej działalności. Dotowania funkcjonują w komunikacji miejskiej, usługach pogrzebowych.
tworzenie przedsiębiorstw handlowych
Przedsiębiorstwa mogą być tworzone przez :
naczelne oraz centralne organy rządowe
przez NBP i banki państwowe
jednostki te nazwane są organami założycielskimi
mienie przedsiębiorstwa
Organ założycielski wyposaża przedsiębiorstwa w środki niezbędne do prowadzenia działalności określonej w akcie prawnym o jego utworzeniu. Przedsiębiorstwo gospodarując wydzielonym mu nabytym mieniem zapewnia jego ochronę oraz gospodaruje we własnym imieniu i na własny rachunek. w podstawowych zasadach funkcjonowania przedsiębiorstwa eksponuje się racjonalność gospodarowania oraz samofinansowanie. Przedsiębiorstwo zobowiązane jest do prowadzenia rzetelnej rachunkowości oraz sporządzania na jej podstawie bilansu.
Przedsiębiorstwo gospodaruje posiadanymi funduszami na podstawie przepisów o gospodarowaniu finansami przedsiębiorstw państwowych
Wartość majątku przedsiębiorstwa odzwierciedlają : fundusz założycielski, fundusz przedsiębiorstwa i fundusz z aktualizacji wyceny
Źródłem wzrostu funduszu przedsiębiorstw jest : zysk pozostający do dyspozycji przedsiębiorstwa, amortyzacja, inne źródła np. darowizny
Fundusz zmniejsza się : straty, umorzenie majątku trwałego, zmniejszenia z tytułu przekazania nieodpłatnego mienia osobom prawnym i fizycznym
W przedsiębiorstwie można również tworzyć fundusz rekultywacji z narzutów na koszty działalności. Dotyczy to przedsiębiorstw wydobywających minerały metodą odkrywkową oraz innych przedsiębiorstw prowadzących działalność, której towarzyszy powstawanie hałd lub degredacja terenu. Środki funduszu przeznacza się na finansowanie przedsięwzięć pozainwestycyjnych mających na celu zagospodarowanie terenu po eksploatacyjnych i hałd. Zysk umożliwia tworzenie innych funduszy np. fundusz nagród dla pracowników.
Majątek przedsiębiorstwa
Majątek przedsiębiorstwa umożliwia prawidłowe funkcjonowanie podmiotu gospodarczego a jego wielkość struktury determinowana jest rodzajem i charakterem działalności przedsiębiorstwa. Majątek przedsiębiorstwa ulega podziałowi z punktu widzenia różnych kryteriów na wiele grup.
Podstawowym podziałem jest wyodrębnienie majątku trwałego i obrotowego. Majątek trwały eksploatowany jest w długim okresie ( ponad rok ), natomiast majątek obrotowy zużywany jest w ciągu jednego cyklu produkcyjnego.
Zużycie majątku powoduje wystąpienie kosztów, które ci do ich poziomu metod rozliczania stanowią przedmiot rozwiązań odpowiednich przepisów prawa.
Działalność przedsiębiorstwa wymaga prowadzenia prawidłowego gospodarowania w ramach którego można wyodrębnić różne obroty.
P- produkcja
Z - zatrudnienie
M - majątek
- wskaźnik produktywności środków trwałych ( jaka wielkość produkcji przypada na 1 zł )
- wielkość majątku przypadająca na jednego zatrudnionego pracownika
- wskaźnik wydajności ( produkcja przez zatrudnienie )
Środki trwałe z uwagi na swoje zużycie mogą być wyrażane w wartości brutto i netto.
Wartość brutto to cena nabycia lub koszt wytworzenia.
Wartość netto to różnica między wartością brutto a umorzeniem środka trwałego.
WYCENA PRZEDSIĘBIORSTWA
Konieczność wyceny przedsiębiorstwa lub jego części może się pojawić w związku z działaniami :
o charakterze społecznym
o charakterze prawnym
o charakterze ekonomicznym itd.
zmianę stałą lub czasową właściciela ( kupno, sprzedaż, prywatyzacja )
restrukturyzacja przedsiębiorstw ( zmiana właściciela ) - ( fuzja, przejęcia, zmiana formy organizacyjnej np. z z.o.o. na SA ) stworzenie nowych spółek, publiczna emisja akcji, obligacji
pozyskiwanie dodatkowych źródeł kapitału obcego ( długoterminowe kredyty, określenie zdolności kredytowych przedsiębiorstwa )
realizacja przepisów prawa spadkowego i rodzinnego ( darowizna, podział majątku )
określenie wielkości opodatkowania ( nieruchomości, transakcje kupno - sprzedaż )
ubezpieczenie majątku
szacowanie wielkości odszkodowania
dokonanie obrotu majątkiem komunalnym lub państwowym
dokonywanie niektórych czynności urzędowych uzależnionych od wartości niewymiernych ( scalenia, podziały, wywłaszczenie, opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości )
nabywanie na rzecz skarbu państwa lub gminy
uwłaszczenia prywatyzacji i załatwienie roszczeń rewindykacyjnych
FUNKCJE WYCENY :
informacyjna
decyzyjna
negocjacyjna
rozwiązywanie konfliktów interesów
PRZESŁANKI WYCENY PRZEDSIĘBIORSTWA Z PUNKTU WIDZENIA CHARAKTERU STRON BEZPOŚREDNIO ZAINTERESOWANYCH WYNIKAMI WYCENY
WEWNĘTRZNE |
ZEWNĘTRZNE |
WEWNĘTRZNO - ZEWN ĘTRZNE |
Kontrola zdolności kapitału zaangażowanego przez właścicieli do pomnażania |
Wymiar produktów |
Kupno - sprzedaż przedsiębiorstwa |
Pomiar wartości udziałów w spółkach dla celów ich prezentacji w bilansie rocznym |
Określenie wysokości opłat skarbowych, notarialnych itd. |
Prywatyzacja lub reprywatyzacja |
Przyjęcie nowych udziałowców do spółki bądź wyłącznie części dotychczasowych |
Określenie wysokości składek ubezpieczenia |
Przekazanie przedsiębiorstwa w dzierżawę, agencję, leasing |
Podział przedsiębiorstwa |
Ustalenie wysokości odszkodowań wynikających z ubezpieczenia |
Fuzja przedsiębiorstwa |
|
|
Zabezpieczenie kredytów i pożyczek |
|
|
Wniesienie przedsiębiorstwa jako aportu do spółki |
GŁÓWNE KIERUNKI W TEORII WYCENY :
podejście absolutystczne - jedynym prawem kryterium wyceny wartości przedsiębiorstwa jest jego zdolność przynoszenia dochodów
podejście relatywistyczne - przedsiębiorstwo ma wiele wartości -> cen. W zależności od celu wyceny i stopnia zróżnicowania interesów stron zaangażowanych w transakcje.
GDY NIE MOŻE BYĆ WYKORZYSTANA CENA RYNKOWA:
cena rynkowa porównywalnego przedsiębiorstwa funkcjonującego w warunkach konkurencji rynkowej
rzeczywista lub potencjalna cena rynkowa porównywalnego przedsiębiorstwa funkcjonującego w warunkach braku konkurencji rynkowej
wartość rynkowa aktywów przedsiębiorstwa pomniejszona o jego długi ( metody majątkowe )
wartość dochodowa z uwzględnieniem różnych możliwości inwestorów oraz różnych metod ( metoda zdyskontowanych sald przepływów pieniężnych, zdyskontowanych zysków, dywidend, itp. )
połączenie metod dochodowych i majątku tzw. metody mieszane.
UNIWERSALNE ZASADY WYCENY:
zawsze musi być określony cel przeprowadzanej wyceny
punkt wyjścia każdej metody wyceny są dane ewidencji księgowej charakteryzujące finansowe przedsiębiorstwo
wartość przedsiębiorstwa jest odróżniana od jego ceny
wycena prawie nigdy nie jest dokonywana na podstawie wartości majątku przedsiębiorstw
Wc =
Wc - wartość całkowita
Wd - wartość dochodu
Wm - wartość majątku
wycena musi uwzględniać prognozy rozwojowe przedsiębiorstwa
wartość likwidacyjna lub wartość upłynnienia z reguły traktowane jest jako najniższa z możliwych wartości
Wartość likwidacyjna nie może jednak być stosowana w odniesieniu do przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, które ze względów społecznych, prawnych, muszą modele funkcjonować.
wszystkie sortowane procedury wyceny wartości przedsiębiorstwa uwzględniają czynnik ryzyka. Ryzyko czy niepewność co do przyszłych warunków działalności przedsiębiorstwa uwzględniane jest w wycenie poprzez odpowiednie oszacowane stopy dyskontowej lub też poprzez absolutne pomniejszenie wartości przedsiębiorstwa.
PODSTAWOWE METODY WYCENY
Wycena dokonana co najmniej dwiema metodami
METODA MAJĄTKOWA - polega na wycenie składników majątku trwałego i obrotowego przedsiębiorstwa czyli aktywów bez bezpośredniego uwzględnienia stopnia efektywności wykorzystania tego majątku wartości aktywów po pomniejszeniu o wszystkie zobowiązania ( kapitał obcy ) stanowi jego wartość i cenę teoretyczną, ewidencyjną
METODA DOCHODOWA - polega na określeniu zdolności przedsiębiorstwa do przyszłego kreowania dochodów bez względu na zasoby majątkowe
METODA RYNKOWA - wykorzystuje np. notowanie giełdowe, że dokonywane jest przy pomocy różnego rodzaju wskaźników i mnożników giełdowych oraz wyników porównania do zawartych transakcji kupna - sprzedaży innych podobnych przedsiębiorstw.
W praktyce wycen najczęściej stosowana jest metoda mieszana czyli dochody majątku bazujące na metodzie średniej arytmetycznej nadaje się wartość dochodów.
Regułom wyceny jest nowelizowanie ostatnich 3 lat działalności po to by sporządzić właściwą prognozę przyszłych dochodów.
W praktyce obok metody dochodów zawsze wykonywana jest metoda majątkowa.
KONCENTRACJA I SPECIALIZACJA PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ
Postępujące procesy globalizacji to konsekwencja koncentracji produkcji i jej specializacji.
U podstaw koncentracji produkcji znajduje się prawo ekonomii skali zgodnie z którym im większa produkcja tym wyższy potencjalny zysk przedsiębiorstwa.
Procesy koncentracji określamy jako systematyczny wzrost rozmiaru pojedynczych przedsiębiorstw wzrost udziału dużych przedsiębiorstw w danej gałęzi lub w całym przemyśle.
Wkp =
=
= 20 %
Wkp = wskaźnik koncentracji produkcji
Wp - wartość produkcji - 100 tyś
Wpg - wartość wyprodukowanej gałęzi - 500 tyś.
FORMA KONCENTRACJI :
budowa od podstaw dużych przedsiębiorstw przemysłowych
zwiększenie rozmiarów istniejących przedsiębiorstw
rozwijanie produkcji w już istniejących dużych zakładach
EFEKTY EKONOMICZNE KONCENTRACJI :
duże możliwości wprowadzenia postępu technicznego
następuje relatywny spadek nakładów inwestycyjnych na jednostkę zdolności produkcyjnej, koszty stałe / jednostkę zdolności produkcyjnej.
Zdolność produkcyjna - 2000 szt.
M - c styczeń - 1000 szt.
M - c marzec - 500 szt.
M - c lipiec - 2000 szt.
Koszty stałe - 4000 zł
KstmI na jednostkę =
= 4 zł / jedn.
KstmIII na jednostkę =
= 8 zł / jedn.
KstmVII na jednostkę =
= 2 zł / jedn.
EFEKTYWNOŚĆ KONCENTRACJI WYRAŻAJĄ :
wydajność pracy
jednostkowy koszt własny
techniczne uzbrojenie pracy
produktywność środków trwałych
kapitałochłonność produkcji
MIERNIKI POZIOMU KONCENTRACJI PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ :
wielkość produkcji lub wielkość zdolności produkcyjnej
wartość środków trwałych
liczba zatrudnionych
Wzrost produkcji osiągany jest w wyniku postępującej specializacji. Pracownik wykonuje wąski zakres operacji technologicznych dzięki czemu wzrasta jego wydajność pracy oraz zapewnia się wysoką jakość produkowanych wyrobów. Specializacja zapewnia wiele efektów ekonomicznych a generalnie wskazuje się na następujące zakresy efektywności ekonomiczne.
ZAKRES EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ :
zmniejszenie kosztów własnych
wzrost rozmiarów produkcji specjalizowanej
wzrost wydajności pracy
spadek pracochłonności
poprawa jakości produkcji
Specjalizację możemy mierzyć wykorzystując wiele różnych mierników a sam poziom specjalizacji określa :
liczba wyodrębnionych grup : rodzajów produkcji przemysłowej
udział danej gałęzi przemysłu w ogólnej produkcji wyrobów, należących do określonych grup asortymentowych.
EKD - Europejska Klasyfikacja Działalności
System EKD zmierza do porównywalności produkcji i przedsiębiorstwa w ramach państw, które go stosują.
Zasady ewidencji znormalizowanej występują również w systemie EAN. System służy do kodowania towarów, które są automatycznie numerowane. Zapewnia się jednoznaczną identyfikację każdego artykułu, bez względu na jego pochodzenie czy przeznaczenie. Głównymi zadaniami znakowania towarów kodem EAN jest usprawnienie ewidencjonowania ruchu wyrobów w obrocie handlowym niezależnie od kraju ich pochodzenia i miejsca sprzedaży, dokumentowanie poszczególnych transakcji handlowych, rozliczeń finansowych, analiz statystycznych, bieżącej inwentaryzacji.
GOSPODARKA ŚRODKAMI TRWAŁYMI
Gospodarowanie środkami trwałymi łączy się z ponoszeniem kosztów użytkowania. Koszty te nazywamy mianem amortyzacji.
Zasady amortyzacji określają szczegółowo przepisy z uwagi na wpływ tej kategorii ekonomicznej na wyniki finansowe.
Przedsiębiorstwa posiadają jednak pewien zakres samodzielności w ramach którego mogą wybierać określone metody amortyzacji środków trwałych. Istotnym jest zwłaszcza szybsze zamortyzowanie obiektu np. z tytułu postępu technicznego, pogorszonych warunków eksploatacji.
Amortyzacja jest kosztem wynikającym ze zużycia środka trwałego, a jej celem jest zgromadzenie środków na zakup nowych obiektów o tych samych parametrach technicznych.
Wart. Początkowa - > Wp - 60 tyś zł
Koszty remontu - > Kr - 15 tyś zł
Wart. Likwidacji - > Wl - 20 tyś zł
Lata użytkowania - > Luż - 5 lat
A =
A =
A =
= 11000 / rok
Amortyzacja miesięczna = > Am
1000 zł
Inflacja powoduje przeszacowanie wartości majątku trwałego. Im wyższa inflacja tym wskaźnik przeszacowania wyższy. Operacje te określane są przepisami co do terminu przeszacowań.
Z amortyzacją wiąże się umorzenie środków trwałych czyli stopniowa utrata wartości.
GOSPODAROWANIE ŚRODKAMI OBROTOWYMI
Kapitał
KI > KII
KI < KII
Przedsiębiorstwo zmierza do przyśpieszenia ruchu środków obrotowych gdyż w cyklu okrężnym otrzymuje zwrot kapitału oraz zysk. Poszczególne składniki środków obrotowych możemy rozpatrywać w sferze produkcji i sferze cyrkulacji.
SFERA PRODUKCJI :
zapasy materiałowe ( materiały podstawowe, pomocnicze, części, paliwo, opakowania )
produkcja w toku ( półfabrykaty )
nakłady przyszłych okresów
SFERA CYRKULACJI :
wyroby gotowe
środki pieniężne
Podstawowe znaczenie w gospodarowaniu środkami obrotowymi posiadają zapasy.
Poziom zapasów i ich struktura determinowana jest przez wiele wskaźników wśród których podstawowe znaczenie posiadają : rodzaj produkcji, rodzaj zaopatrzenia, warunki technologiczne, rodzaj popytu, odległość od rynku.
O gospodarowaniu zapasami decydują wielkości ekonomiczne takie jak :
koszty utrzymania zapasów
koszty braku zapasów
Kutz. > Kbz
Zapasy
Kutz. < Kbz.
Zapasy
Zapasy spełniają w przedsiębiorstwie różne funkcje i można je dzielić przyjmując różne kryteria. Generalnie stosuje się kryterium „ abc „ oraz kryterium metody funkcjonalności i niezbędności dla zachowania ciągłości produkcji.
Wszystkie materiały w przedsiębiorstwie dzieli się na 3 podstawowe grupy, stosując kryterium ilości i wartości.
Do grupy A zalicza się materiały, których ilościowo jest niewiele czyli około 10 % , ale wartościowo ich udział sięga około 70 %.
W grupie B znajduje się zbliżona pod względem ilości i wartości części materiałów sięgająca około 10 %.
Do grupy C zalicza się natomiast bardzo dużą ilość materiału czyli około 80 % przy czym ich udział wartościowy jest niski i wynosi około 20 %.
W INNYM UJĘCIU ZAPASY MOŻEMY PODZIELIĆ NA :
zapasy bezpieczeństwa ( buforowe )
zapasy podstawowe
zapasy nadmierne
zapasy zbędne
Materiałochłonność produkcji określa nam wielkość zużytych materiałów w jednostce produkcji.
KOSZTY DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
Prowadzenie działalności produkcyjnej / usługowej przez przedsiębiorstwo wymaga ponoszenia kosztów.
Koszty określa się jako niezbędne nakłady wytworzenia produktu lub usługi.
Koszty stanowią złożoną kategorię ekonomiczną i ulegają podziałowi według wielu kryteriów.
ZA PODSTAWOWE KRYTERIA PODDZIAŁU PRZYJMUJE SIĘ :
układ rodzajowy
układ kalkulacyjny
układ według miejsc powstawania kosztów
układ zmienności stosunku do wielkości produkcji
UKŁAD RODZAJOWY kosztów wskazuje na rodzaj angażowy środków i tak można w nim wyodrębnić amortyzację, materiały, paliwa, płace, usługi remontowe, transportowe.
W UKŁADZIE KALKULACYJNYM zmierzamy do określenia kosztów bezpośrednich to znaczy na podstawie dokumentów źródłowych, których możemy odnieść do produkcji wyrobów oraz takie które w sposób pośredni łączą się z wyrobami i które w związku z tym rozliczamy stosując różne metody.
W UKŁADZIE MIEJSC POWSTAWANIA KOSZTÓW przepisujemy koszty jednostkowe organizacji lub poszczególnym stanowiskom pracy. Porównanie zadań i kosztów umożliwia zarządzanie kosztami.
PODZIAŁ : KOSZTY STAŁE I ZMIENNE :
koszty stałe nie zmieniają się w pewnych zakresach produkcji
koszty zmienne bezpośrednio uzależnione od wielkości produkcji
SYSTEM MOTYWACYJNY W PRZEDSIĘBIORSTWIE
System motywacyjny w przedsiębiorstwie - zbiór uregulowań prawnych, finansowych w ramach którego określa się zasady wynagradzania pracowników.
Systemy te wykazują znaczne zróżnicowanie, jakkolwiek występuje wiele elementów wspólnych , jednolitych w skali danego kraju. W systemie motywacyjnym uwzględnia się różnice kulturowe i tak zdecydowanie jest różny od pozostałych. Jest systemem motywacyjnym w firmach japońskich.
W systemie motywacji szczególną rolę spełnia system płac, w ramach którego wyodrębniamy poszczególne pozycje wynagradzania pracowników.
SYSTEM PŁAC W PRZEDSIĘBIORSTWIE OBEJMUJE :
strukturę płac indywidualnych i zbiorowych
rodzajowa struktura płac
udziałowa struktura płac
metody opłaty płac
formy płac indywidualnych i zespołowych
metody wynagradzania zespołów pracowniczych
normy regulacji płac
system prawny kształtowania wynagrodzeń
normy płacowe ( stawki płac, współczynniki premiowania )
taryfikatory kwalifikacyjne
organizacja systemu płac
sformalizowanie procedury działań objętych systemów płac
instrumentalizacja systemu płac, układ komórek organizacyjnych dla funkcjonalnej obsługi systemu płac
układ podmiotu motywowania przez płace
W systemie płac wyróżniamy dwie podstawowe formy : wynagradzanie za ilość wykonanych jednostek i wynagrodzenie za czas przepracowany przy czym w tym obszarze dokonuje się podziału na wynagrodzenia za godzinę i w układzie miesięcznym.
GOSPODARKA MATERIAŁOWA :
Gospodarka materiałowa w przedsiębiorstwie jest istotnym elementem wpływającym na wynik finansowy przedsiębiorstwa. Podstawowym zagadnieniem jest prawidłowe wykorzystanie materiału a wymierna ocena w tym zakresie jest możliwa po zastosowaniu określonych mierników.
Podstawowym wskaźnikiem jest wskaźnik materiałochłonności produkcji ( MP ) , który oblicza się wg wzoru :
MP =
=
gdzie ;
Um - wartość zużytych materiałów
P - wartość wytworzonych produktów
q - ilość wytworzonych produktów
m - wielkość zużycia jednostkowego materiału w jednostkach naturalnych
cm - koszt jednostki zużywanego materiału
i - rodzaj zużywanego materiału ( i = 1, 2 ... n )
Normy zużycia można podzielić wg trzech głównych kryteriów. Należą do nich : liczba wyrobów objętych normą zużycia, sposób wyrażania normy oraz rodzaj normy.
ZGODNIE Z KRYTERIUM LICZBY WYROBÓW OBJĘTYCH NORMĄ MOŻEMY WYMIENIĆ :
jednostkowe normy zużycia materiałów
zbiorcze normy zużycia wyrobów
JEDNOSTKOWE NORMY ZUŻYCIA MATERIAŁÓW określają dopuszczalne zużycie materiału jednorodnego lub poszczególnych składników tzw wsadu produkcyjnego, odnoszącego się do jednorodnych nieskomplikowanych wyrobów lub do części wyrobów złożonych.
ZBIORCZE NORMY ZUŻYCIA WYROBÓW ustalają łączne zużycie materiałów na złożone wyroby gotowe lub grupy wyrobów niezłożonych.
Norma zużycia materiałowego określa górną lub dolną granicę zużycia materiału na jednostkę wyrobu o określonym poziomie jakości, wytwarzanego w określonych warunkach techniczno - produkcyjnych. Norma zużycia materiałów Um może być przedstawiona w sposób następujący :
Um = Ut + Qm + Un, gdzie
Ut - zużycie teoretyczne
Un - ubytki naturalne
Qm - odpady materiałowe
ZAGADNIENIA INWESTYCJI
Działalność inwestycyjna przedsiębiorstwa dotyczy dwóch podstawowych obszarów. Jednym z nich jest rynek kapitałowy, drugim są inwestycje rzeczowe.
W procesie inwestycji uczestniczą następujące podmioty :
inwestor
projektant
wykonawca
dostawca maszyn i urządzeń
INWESTOR dysponent lub posiadacz środków finansowych przeznaczonych na inwestycję rzeczową
PROJEKTANT z reguły biuro projektów sporządzające projekt inwestycyjny
WYKONAWCA realizuje bezpośrednio inwestycję rzeczową
DOSTAWCA MASZYN I URZĄDZEŃ to podmiot, który odpowiada za złożone zamówienia przez inwestora lub wykonawcę
INWESTYCJE Z UWAGI NA ZRÓŻNICOWANIE MOGĄ PODLEGAĆ PODZIAŁOWI :
szczeble podejmowania decyzji inwestycyjnych
inwestycje przedsiębiorstw
inwestycje wspólne danego przedsiębiorstwa i innych podmiotów
inne inwestycje podejmowane przez władze lokalne
charakteru reprodukcji środków trwałych
inwestycje odtworzeniowo - modernizacyjne
nowe inwestycje : nowe budowy, generalna i inne
charakteru inwestycji
podstawowe
współzależne : zastępcze, towarzyszące lub pośrednie
rodzaju efektów uzyskanych z działalności inwestycyjnych
produkcyjne
nieprodukcyjne np. socjalne lub mieszkaniowe
stopnia zaawansowania inwestycji
nowo rozpoczęte
kontynuowane
źródeł finansowania ze środków własnych
ze środków własnych inwestycji
ze środków obcych ( kredyt )
ze środków własnych i obcych
system realizacji ( realizowane systemem gospodarczym i systemem zleconym )
Do nakładów inwestycyjnych są zaliczane wszelkie nakłady ponoszone w związku z nabyciem lub wytworzeniem środków trwałych lub z wyposażeniem i oddaniem do użytku obiektów rozbudowanych w celu uzyskania określonej zdolności, a w konsekwencji do osiągnięcia zamierzonego celu inwestycji. W rachunku ekonomicznym nakłady inwestycyjne są konfrontowane przychodami uzyskanymi z tytułu danej inwestycji..
Inwestycje oceniamy za pomocą wskaźników efektywności w śród których podstawowe znaczenie posiadają :
okres zwrotu nakładów inwestycyjnych
wskaźnik NPV
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
11
1
ORGAN DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ
OBSŁUGA KONSERWACYJNA I REMONTOWA
ORGAN EKSPLOATACJI ŚRODKÓW TRWAŁYCH
POMIAR I OCENA WYKORZYSTYWANIA ŚRODKÓW TRWAŁYCH
GOSPODAROWANIE CZĘŚCIAMI WYMIENNYMI ( PRODUKCJA, REGENERACJA, SERWIS OBSŁUGOWY )
LIKWIDACJA I UPŁYNNIANIE ZBĘDNYCH ŚRODKÓW PRODUKCJI
EWIDENCJA I MAGAZYNOWANIE
ŚRODKÓW TRWAŁYCH
GOSPODARKA ŚRODKAMI TRWAŁYMI
WSPÓŁCZYNNIKI TECHNICZNEGO UZBROJENIA
WSPÓŁCZYNNIKI WYDAJNOŚCI PRACY
WSPÓŁCZYNNIKI PRODUKTYWNOŚCI ŚRODKÓW TRWAŁYCH
( P - Z - M )
WSKAŹNIKI I WSPÓŁCZYNNIKI ROZMIARÓW ŚRODKÓW TRWAŁYCH
DYNAMIKI
STRUKTURY
STANU TECHNICZNEGO
WSKAŹNIKI I WSPÓŁCZYNNIKI WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW TRWAŁYCH
WSKAŹNIKI :
WYKORZYSTANIA POWIERZCHNI
WSPÓŁCZYNNIKI :
MASZYN I URZĄDZEŃ
AKTYWNOŚCI
INTENSYWNOŚCI
EKSTENSYWNOŚCI
WSPÓŁCZYNNIKI POSTĘPU TECHNICZNEGO NA ODCINKU ŚRODKÓW TRWAŁYCH
TECHNICZNE I ENERGETYCZNE WYPOSAŻENIE