Podstawowe

Podstawowe

wskazania i

wskazania i

przeciwwskazania

przeciwwskazania

do zabiegów

do zabiegów

fizjoterapeutyczn

fizjoterapeutyczn

ych u pacjentów

ych u pacjentów

reumatoidalnych.

reumatoidalnych.

Ból to podstawowy problem chorych na choroby

Ból to podstawowy problem chorych na choroby

reumatyczne i główny powód ich wizyt u

reumatyczne i główny powód ich wizyt u

reumatologów i lekarzy rodzinnych. Ich efektem

reumatologów i lekarzy rodzinnych. Ich efektem

jest przepisywanie chorym licznych leków

jest przepisywanie chorym licznych leków

przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a nawet

przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a nawet

glikokortykoidów. Przewlekła terapia tymi lekami

glikokortykoidów. Przewlekła terapia tymi lekami

jest często powodem działań niepożądanych,

jest często powodem działań niepożądanych,

dlatego pacjenci i lekarze poszukują nie

dlatego pacjenci i lekarze poszukują nie

farmakologicznych metod walki z bólem. Zalicza

farmakologicznych metod walki z bólem. Zalicza

się do nich zabiegi fizjoterapii, takie jak

się do nich zabiegi fizjoterapii, takie jak

krioterapia, masaż, elektroterapia, ultradźwięki i

krioterapia, masaż, elektroterapia, ultradźwięki i

magnetoterapia, a z metod alternatywnych

magnetoterapia, a z metod alternatywnych

akupunkturę. Choć metody te są skuteczne,

akupunkturę. Choć metody te są skuteczne,

powinny być jedynie elementem kompleksowej

powinny być jedynie elementem kompleksowej

terapii chorób reumatycznych, a nie substytutem

terapii chorób reumatycznych, a nie substytutem

farmakoterapii, zwłaszcza w przypadku chorób

farmakoterapii, zwłaszcza w przypadku chorób

reumatycznych o podłożu zapalnym.

reumatycznych o podłożu zapalnym.

Ból to podstawowy problem chorych na

Ból to podstawowy problem chorych na

choroby reumatyczne i zarazem główna

choroby reumatyczne i zarazem główna

przyczyna ich wizyt u lekarzy, głównie

przyczyna ich wizyt u lekarzy, głównie

reumatologów i lekarzy rodzinnych. Naturalną

reumatologów i lekarzy rodzinnych. Naturalną

reakcją lekarza jest zalecenie choremu leków

reakcją lekarza jest zalecenie choremu leków

zmniejszających nasilenie bólu, głównie

zmniejszających nasilenie bólu, głównie

analgetyków i niesteroidowych leków

analgetyków i niesteroidowych leków

przeciwzapalnych (NLPZ), zwanych w terapii

przeciwzapalnych (NLPZ), zwanych w terapii

reumatoidalnego zapalenia stawów lekami

reumatoidalnego zapalenia stawów lekami

pierwszego rzutu. W przypadkach chorób

pierwszego rzutu. W przypadkach chorób

reumatycznych o podłożu zapalnym lekarz –

reumatycznych o podłożu zapalnym lekarz –

zwłaszcza specjalista reumatolog – jest

zwłaszcza specjalista reumatolog – jest

zobowiązany włączyć dodatkowo leki o silnym

zobowiązany włączyć dodatkowo leki o silnym

działaniu przeciwzapalnym (glikokortykoidy)

działaniu przeciwzapalnym (glikokortykoidy)

czy preparaty modyfikujące przebieg choroby

czy preparaty modyfikujące przebieg choroby

(środki immunosupresyjne, leki biologiczne).

(środki immunosupresyjne, leki biologiczne).

Dzięki uzyskanemu po ich zastosowaniu

Dzięki uzyskanemu po ich zastosowaniu

efektowi przeciwzapalnemu udaje się

efektowi przeciwzapalnemu udaje się

często zmniejszyć towarzyszące chorym

często zmniejszyć towarzyszące chorym

dolegliwości bólowe. Wymienione wyżej

dolegliwości bólowe. Wymienione wyżej

leki nie likwidują niestety przyczyny

leki nie likwidują niestety przyczyny

choroby i mimo uzyskanego efektu

choroby i mimo uzyskanego efektu

przeciwbólowego, wywołują wiele działań

przeciwbólowego, wywołują wiele działań

ubocznych. Przewlekłe stosowanie może

ubocznych. Przewlekłe stosowanie może

też indukować nadciśnienie tętnicze,

też indukować nadciśnienie tętnicze,

cukrzycę oraz osteoporozę.

cukrzycę oraz osteoporozę.

Nie farmakologiczne sposoby walki z

Nie farmakologiczne sposoby walki z

bólem

bólem

:

:

1. Zabiegi z zakresu fizjoterapii.

1. Zabiegi z zakresu fizjoterapii.

2. Metody alternatywne

2. Metody alternatywne

Zabiegi z zakresu

Zabiegi z zakresu

fizjoterapii

fizjoterapii

Fizjoterapia jest działem współczesnej medycyny

Fizjoterapia jest działem współczesnej medycyny

klinicznej, który w celach leczniczych, profilaktycznych

klinicznej, który w celach leczniczych, profilaktycznych

i rehabilitacyjnych stosuje różne formy energii,

i rehabilitacyjnych stosuje różne formy energii,

przede wszystkim fizyczną, związaną z środowiskiem

przede wszystkim fizyczną, związaną z środowiskiem

przyrodniczym człowieka. Leczenie metodami

przyrodniczym człowieka. Leczenie metodami

fizjoterapii polega na wywoływaniu fizjologicznych

fizjoterapii polega na wywoływaniu fizjologicznych

reakcji tkanek za pomocą:

reakcji tkanek za pomocą:

1) bodźców fizycznych – mechanicznych, termicznych,

1) bodźców fizycznych – mechanicznych, termicznych,

osmotycznych, elektrycznych, świetlnych,

osmotycznych, elektrycznych, świetlnych,

2) bodźców chemicznych – pochodzących od

2) bodźców chemicznych – pochodzących od

naturalnych tworzyw uzdrowiskowych, tj. wód

naturalnych tworzyw uzdrowiskowych, tj. wód

mineralnych, gazów.

mineralnych, gazów.

W ramach fizjoterapii wyróżnić

W ramach fizjoterapii wyróżnić

można następujące działy:

można następujące działy:

•

•

wodolecznictwo,

wodolecznictwo,

•

•

balneoterapię,

balneoterapię,

•

•

klimatoterapię,

klimatoterapię,

•

•

aerozoloterapię,

aerozoloterapię,

•

•

masaż leczniczy,

masaż leczniczy,

•

•

kinezyterapię,

kinezyterapię,

•

•

ultrasonoterapię,

ultrasonoterapię,

•

•

światłolecznictwo,

światłolecznictwo,

•

•

termoterapię,

termoterapię,

•

•

elektroterapię,

elektroterapię,

•

•

magnetoterapię,

magnetoterapię,

•

•

laseroterapię.

laseroterapię.

Główne cele fizjoterapii to usunięcie procesów

Główne cele fizjoterapii to usunięcie procesów

chorobowych lub ich następstw, zapobieganie

chorobowych lub ich następstw, zapobieganie

chorobom,

chorobom,

ich postępowi i nawrotom, a także usuwanie

ich postępowi i nawrotom, a także usuwanie

dolegliwości,

dolegliwości,

przede wszystkim bólu.

przede wszystkim bólu.

Efekt przeciwbólowy zabiegów fizjoterapeutycznych

Efekt przeciwbólowy zabiegów fizjoterapeutycznych

osiągany jest poprzez:

osiągany jest poprzez:

a) mechanizm bramki kontrolnej,

a) mechanizm bramki kontrolnej,

b) wzbudzanie wydzielania endorfin i enkefalin,

b) wzbudzanie wydzielania endorfin i enkefalin,

c) zwiększenie usuwania z tkanek związków

c) zwiększenie usuwania z tkanek związków

pobudzających receptory bólu,

pobudzających receptory bólu,

d) rozluźnienie mięśni,

d) rozluźnienie mięśni,

e) podwyższenie progu bólowego.

e) podwyższenie progu bólowego.

Wśród licznych zabiegów stosowanych w ramach

Wśród licznych zabiegów stosowanych w ramach

wymienionych działów w zwalczaniu bólu w przebiegu

wymienionych działów w zwalczaniu bólu w przebiegu

chorób reumatycznych zastosowanie znalazły

chorób reumatycznych zastosowanie znalazły

krioterapia, masaż, ultradźwięki oraz zabiegi z

krioterapia, masaż, ultradźwięki oraz zabiegi z

zastosowaniem prądu elektrycznego i pól

zastosowaniem prądu elektrycznego i pól

magnetycznych.

magnetycznych.

Krioterapia

Krioterapia

Pionierem nowoczesnej krioterapii w reumatologii jest japoński

Pionierem nowoczesnej krioterapii w reumatologii jest japoński

uczony Toshimo Yamauchi, który w 1978 r. wykorzystał pary

uczony Toshimo Yamauchi, który w 1978 r. wykorzystał pary

ciekłego azotu i schłodzonego powietrza w leczeniu chorych na

ciekłego azotu i schłodzonego powietrza w leczeniu chorych na

reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Za początek krioterapii w

reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Za początek krioterapii w

Polsce uznaje się skonstruowanie w ośrodku wrocławskim w 1989 r.

Polsce uznaje się skonstruowanie w ośrodku wrocławskim w 1989 r.

pierwszej kriokomory na ciekły azot. Zmniejszenie bólu w wyniku

pierwszej kriokomory na ciekły azot. Zmniejszenie bólu w wyniku

zabiegu krioterapeutycznego związane jest ze zwolnieniem

zabiegu krioterapeutycznego związane jest ze zwolnieniem

przewodnictwa we włóknach nerwowych, hamowaniem

przewodnictwa we włóknach nerwowych, hamowaniem

nocyceptorów w skórze, częściowym lub całkowitym

nocyceptorów w skórze, częściowym lub całkowitym

zablokowaniem włókien C i zmniejszeniem uwalniania mediatorów

zablokowaniem włókien C i zmniejszeniem uwalniania mediatorów

bólu. Efekt ten występuje po 3 min oddziaływania na tkanki par

bólu. Efekt ten występuje po 3 min oddziaływania na tkanki par

ciekłego azotu i utrzymuje się 3–4 godz. W przypadku krioterapii

ciekłego azotu i utrzymuje się 3–4 godz. W przypadku krioterapii

ogólnoustrojowej w grę wchodzi dodatkowo oddziaływanie niskiej

ogólnoustrojowej w grę wchodzi dodatkowo oddziaływanie niskiej

temperatury na ośrodkowy układ nerwowy i dodatkowy wyrzut

temperatury na ośrodkowy układ nerwowy i dodatkowy wyrzut

naturalnych substancji o działaniu analgetycznym. Należą do nich

naturalnych substancji o działaniu analgetycznym. Należą do nich

głównie kwas γ-aminomasłowy (GABA), naturalne endorfiny czy

głównie kwas γ-aminomasłowy (GABA), naturalne endorfiny czy

serotonina, których uwalnianie wynika z pobudzenia ośrodków

serotonina, których uwalnianie wynika z pobudzenia ośrodków

korowych, wzgórza i układu limbicznego. Efekt przeciwbólowy

korowych, wzgórza i układu limbicznego. Efekt przeciwbólowy

zwiększa się dodatkowo poprzez spadek stężenia mediatorów

zwiększa się dodatkowo poprzez spadek stężenia mediatorów

bodźców bólowych, a w szczególności substancji P. Poprzez

bodźców bólowych, a w szczególności substancji P. Poprzez

ochłodzenie całego ciała może dojść do centralnego zahamowania

ochłodzenie całego ciała może dojść do centralnego zahamowania

nocycepcji poprzez aktywację włókien A-delta odbierających bodźce

nocycepcji poprzez aktywację włókien A-delta odbierających bodźce

od krioreceptorów i w konsekwencji obniżenia odczuwania bólu, a

od krioreceptorów i w konsekwencji obniżenia odczuwania bólu, a

także do rozluźnienia mięśni, potęgującego efekt analgetyczny

także do rozluźnienia mięśni, potęgującego efekt analgetyczny

.

.

Krioterapii przypisuje się także działanie

Krioterapii przypisuje się także działanie

przeciwzapalne, będące efektem

przeciwzapalne, będące efektem

zmniejszonej aktywności przemiany materii

zmniejszonej aktywności przemiany materii

komórek uczestniczących w reakcji zapalnej,

komórek uczestniczących w reakcji zapalnej,

zmniejszenia ukrwienia tkanek objętych

zmniejszenia ukrwienia tkanek objętych

zapaleniem oraz zmniejszonej aktywności

zapaleniem oraz zmniejszonej aktywności

mediatorów procesu zapalnego, takich jak

mediatorów procesu zapalnego, takich jak

histamina, bradykinina, prostaglandyna czy

histamina, bradykinina, prostaglandyna czy

substancja P. Efekt przeciwbólowy po

substancja P. Efekt przeciwbólowy po

krioterapii osiąga się również poprzez

krioterapii osiąga się również poprzez

zmniejszenie napięcia mięśniowego,

zmniejszenie napięcia mięśniowego,

wynikającego z oddziaływania niskich

wynikającego z oddziaływania niskich

temperatur na ośrodki układu

temperatur na ośrodki układu

autonomicznego, układ limbiczny i twór

autonomicznego, układ limbiczny i twór

siatkowaty mózgu z udziałem systemu α- i γ-

siatkowaty mózgu z udziałem systemu α- i γ-

motoneuronów. Skutkuje to zmniejszeniem

motoneuronów. Skutkuje to zmniejszeniem

aktywności wrzecionek mięśniowych, a tym

aktywności wrzecionek mięśniowych, a tym

samym rozluźnieniem mięśni, co potęguje

samym rozluźnieniem mięśni, co potęguje

przeciwbólowy efekt zabiegu.

przeciwbólowy efekt zabiegu.

Zabiegi krioterapii wykonuje się w specjalnie

Zabiegi krioterapii wykonuje się w specjalnie

skonstruowanych kriokomorach (krioterapia

skonstruowanych kriokomorach (krioterapia

ogólnoustrojowa) oraz za pomocą zestawów

ogólnoustrojowa) oraz za pomocą zestawów

złożonych z przenośnego zbiornika

złożonych z przenośnego zbiornika

zaopatrzonego w dyszę (krioterapia lokalna).

zaopatrzonego w dyszę (krioterapia lokalna).

Temperatura w komorze czy przy wylocie dyszy

Temperatura w komorze czy przy wylocie dyszy

wynosi 100–180°C poniżej zera. Zabieg trwa 1–

wynosi 100–180°C poniżej zera. Zabieg trwa 1–

3 min, a bezpośrednio po nim chory powinien

3 min, a bezpośrednio po nim chory powinien

wykonywać intensywne ćwiczenia

wykonywać intensywne ćwiczenia

gimnastyczne. Może być on wykonywany 2–3

gimnastyczne. Może być on wykonywany 2–3

razy w ciągu dnia. Oziębienie miejscowe można

razy w ciągu dnia. Oziębienie miejscowe można

też uzyskać bardziej dostępnymi metodami,

też uzyskać bardziej dostępnymi metodami,

takimi jak worki ze specjalnym żelem lub

takimi jak worki ze specjalnym żelem lub

napełnione zimną wodą, względnie

napełnione zimną wodą, względnie

rozdrobnionym lodem, stosowanie okładów z

rozdrobnionym lodem, stosowanie okładów z

gąbki wiskozowej namoczonej w solance i

gąbki wiskozowej namoczonej w solance i

następnie zamrożonej do temperatury –20°C,

następnie zamrożonej do temperatury –20°C,

czy przy użyciu ciekłego chlorku etylu.

czy przy użyciu ciekłego chlorku etylu.

W chorobach reumatycznych

W chorobach reumatycznych

zabiegi zimne stosuje się w:

zabiegi zimne stosuje się w:



reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

młodzieńcze przewlekłe zapalenie

młodzieńcze przewlekłe zapalenie

stawów, reaktywne, łuszczycowe,

stawów, reaktywne, łuszczycowe,



zesztywniającym zapaleniu stawów

zesztywniającym zapaleniu stawów

kręgosłupa (ZZSK),

kręgosłupa (ZZSK),



chorobie zwyrodnieniowej stawów (CHZS)

chorobie zwyrodnieniowej stawów (CHZS)

z objawami zapalnymi i bólowymi,

z objawami zapalnymi i bólowymi,



w zespołach bólowych z grupy

w zespołach bólowych z grupy

reumatyzmu tkanek miękkich, głównie

reumatyzmu tkanek miękkich, głównie

fibromialgii,

fibromialgii,



zespołach bólowych kręgosłupa,

zespołach bólowych kręgosłupa,



dnie moczanowej w okresie ostrym

dnie moczanowej w okresie ostrym

.

.

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

krioterapii całego ciała:

krioterapii całego ciała:

Przeciwwskazania bezwzględne:

Przeciwwskazania bezwzględne:



Nietolerancja zimna

Nietolerancja zimna



Wyniszczenie i ochłodzenie organizmu

Wyniszczenie i ochłodzenie organizmu



Klaustrofobia

Klaustrofobia



Brak czucia

Brak czucia



Choroba Raynauda i podobne

Choroba Raynauda i podobne



Alergia na zimno

Alergia na zimno



Miejscowe zaburzenia ukrwienia

Miejscowe zaburzenia ukrwienia



Znaczna niedokrwistość

Znaczna niedokrwistość



przyjmowanie niektórych leków,

przyjmowanie niektórych leków,

zwłaszcza neuroleptyków, i nadużywanie

zwłaszcza neuroleptyków, i nadużywanie

alkoholu;

alkoholu;



niedoczynność tarczycy;

niedoczynność tarczycy;



wady aparatu zastawkowego serca

wady aparatu zastawkowego serca

(zwężenie zastawek półksiężycowatych

(zwężenie zastawek półksiężycowatych

aorty, zwężenie zastawki dwudzielnej);

aorty, zwężenie zastawki dwudzielnej);



niewydolność krążenia;

niewydolność krążenia;



ciężkie postacie dusznicy bolesnej,

ciężkie postacie dusznicy bolesnej,

wysiłkowej i spontanicznej;

wysiłkowej i spontanicznej;



zaburzenia rytmu serca przy częstości

zaburzenia rytmu serca przy częstości

skurczów serca > 100/min;

skurczów serca > 100/min;



ostre choroby dróg oddechowych

ostre choroby dróg oddechowych

różnego pochodzenia

różnego pochodzenia



Nieleczone nadciśnienie krwi;

Nieleczone nadciśnienie krwi;



stan po zawale mięśnia

stan po zawale mięśnia

sercowego przed upływem pół

sercowego przed upływem pół

roku;

roku;



obwodowe zaburzenia krążenia

obwodowe zaburzenia krążenia

(III i

(III i

IV

IV

okres);

okres);



immunosupresję.

immunosupresję.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

względne:

względne:



wiek powyżej 65 lat;

wiek powyżej 65 lat;



przebyte zakrzepy żylne i zatory

przebyte zakrzepy żylne i zatory

tętnic obwodowych;

tętnic obwodowych;



nadmierna labilność emocjonalna

nadmierna labilność emocjonalna

wyrażająca się m.in. dużą

wyrażająca się m.in. dużą

potliwością skóry.

potliwością skóry.

Zimne zabiegi miejscowe

Zimne zabiegi miejscowe



Zimne okłady lub zawijania

Zimne okłady lub zawijania



Oziębianie przy użyciu ciekłego

Oziębianie przy użyciu ciekłego

chlorku etylu

chlorku etylu



Zabiegi przy użyciu gazów

Zabiegi przy użyciu gazów

chłodzących (ciekły azot, CO

chłodzących (ciekły azot, CO

2

2

lub

lub

zimnego powietrza)

zimnego powietrza)

Wskazania do stosowania

Wskazania do stosowania

zimnych zabiegów

zimnych zabiegów

miejscowo:

miejscowo:



Reumatoidalne zapalenie stawów w

Reumatoidalne zapalenie stawów w

okresie ostrym oraz zaostrzenia,

okresie ostrym oraz zaostrzenia,



stany bólowe w przebiegu choroby

stany bólowe w przebiegu choroby

zwyrodnieniowej stawów,

zwyrodnieniowej stawów,



Zespoły zapaleń około stawowych w

Zespoły zapaleń około stawowych w

okresie ostrym,

okresie ostrym,



Ostre zapalenie tkanek miękkich

Ostre zapalenie tkanek miękkich

okołostawowych.

okołostawowych.

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

stosowania zimnych zabiegów

stosowania zimnych zabiegów

miejscowych

miejscowych



Pokrzywka (uczulenie na zimno)

Pokrzywka (uczulenie na zimno)



Nadwrażliwość na zimno

Nadwrażliwość na zimno



Choroba Raynauda

Choroba Raynauda



Zaburzenia troficzne

Zaburzenia troficzne



Zaburzenia czucia

Zaburzenia czucia



Znaczna niedokrwistość

Znaczna niedokrwistość



Nowotwory

Nowotwory



Odmrożenia

Odmrożenia



Ciężkie choroby serca i układu

Ciężkie choroby serca i układu

krążęnia (m.in. Choroba wieńcowa

krążęnia (m.in. Choroba wieńcowa

serca, nadciśnienie)

serca, nadciśnienie)



Choroby nerek i pęcherza

Choroby nerek i pęcherza

moczowego

moczowego



Choroby neurologiczne

Choroby neurologiczne



Porażenia

Porażenia



Parastezje

Parastezje



polineuropatie

polineuropatie

Zabiegi cieplne przy użyciu

Zabiegi cieplne przy użyciu

parafiny:

parafiny:



Okład parafinowy

Okład parafinowy



Kąpiel parafinowa miejscowa

Kąpiel parafinowa miejscowa

Ciepło wskazane w:

Ciepło wskazane w:



Zabiegi parafinowe są szczególnie

Zabiegi parafinowe są szczególnie

przydatne w leczeniu:

przydatne w leczeniu:



stanów zapalnych stawów i tkanek

stanów zapalnych stawów i tkanek

miękkich kończy.

miękkich kończy.



W stadiach nieaktywnych można je

W stadiach nieaktywnych można je

ostrożnie stosować; jest bardzo

ostrożnie stosować; jest bardzo

pomocne zwłaszcza przy napięciach

pomocne zwłaszcza przy napięciach

mięśni grzbietu. Terapię ciepłem

mięśni grzbietu. Terapię ciepłem

stosuje się miejscowo w postaci

stosuje się miejscowo w postaci

opakowań z mieszanką parafiny.

opakowań z mieszanką parafiny.

Ciepło przeciwwskazane

Ciepło przeciwwskazane

w:

w:



RZS stosowanie ciepła w okolicach

RZS stosowanie ciepła w okolicach

stawów przy istniejącej jeszcze

stawów przy istniejącej jeszcze

aktywności choroby nie jest dozwolone,

aktywności choroby nie jest dozwolone,

gdyż może wywołać skokowe

gdyż może wywołać skokowe

pogorszenie.

pogorszenie.

Masaż

Masaż

Masaż to jedna z najstarszych metod fizjoterapii, a

Masaż to jedna z najstarszych metod fizjoterapii, a

jego istotę w klasycznej postaci stanowi

jego istotę w klasycznej postaci stanowi

mechaniczne wywieranie i zwalnianie ucisku na

mechaniczne wywieranie i zwalnianie ucisku na

tkanki ustroju. Jest zabiegiem uzupełniającym lub

tkanki ustroju. Jest zabiegiem uzupełniającym lub

też przygotowującym do innych zabiegów.

też przygotowującym do innych zabiegów.

Rozróżnia się masaż klasyczny, segmentarny,

Rozróżnia się masaż klasyczny, segmentarny,

łącznotkankowy, okostnowy, podwodny, wirowy,

łącznotkankowy, okostnowy, podwodny, wirowy,

wibracyjny, synkardialny i kontrpulsacyjny.

wibracyjny, synkardialny i kontrpulsacyjny.

Najczęściej stosowany masaż klasyczny działa

Najczęściej stosowany masaż klasyczny działa

wskutek rozprowadzania po całym organizmie

wskutek rozprowadzania po całym organizmie

przez krew związków biologicznie czynnych

przez krew związków biologicznie czynnych

uwolnionych z tkanek przez zabieg oraz na drodze

uwolnionych z tkanek przez zabieg oraz na drodze

odruchowej przez układ nerwowy. Energia

odruchowej przez układ nerwowy. Energia

mechaniczna masażu powoduje uwolnienie z

mechaniczna masażu powoduje uwolnienie z

tkanek histaminy, serotoniny, acetylocholiny i

tkanek histaminy, serotoniny, acetylocholiny i

innych związków biologicznie aktywnych.

innych związków biologicznie aktywnych.

Zabieg ten działa równocześnie na zakończenia

Zabieg ten działa równocześnie na zakończenia

nerwowe w skórze, zmieniając ich pobudliwość

nerwowe w skórze, zmieniając ich pobudliwość

i wywołując pobudzenie lub hamowanie w

i wywołując pobudzenie lub hamowanie w

różnych strukturach układu nerwowego.

różnych strukturach układu nerwowego.

Działanie przeciwbólowe masażu jest pochodną

Działanie przeciwbólowe masażu jest pochodną

zmniejszenia napięcia mięśni i zwiększenia ich

zmniejszenia napięcia mięśni i zwiększenia ich

ukrwienia. Rytmiczne i równomierne

ukrwienia. Rytmiczne i równomierne

wykonywanie masażu na większych

wykonywanie masażu na większych

powierzchniach ciała wywołuje też efekt

powierzchniach ciała wywołuje też efekt

uspokajający, odprężający i powoduje poprawę

uspokajający, odprężający i powoduje poprawę

jakości snu. Masaż częściowy, np. jednej

jakości snu. Masaż częściowy, np. jednej

kończyny lub jednego barku, trwa zazwyczaj do

kończyny lub jednego barku, trwa zazwyczaj do

10 min, masaż częściowy z objęciem mięśni

10 min, masaż częściowy z objęciem mięśni

grzbietu powinien trwać co najmniej 15–20

grzbietu powinien trwać co najmniej 15–20

min, a masaż całkowity ok. 30 min.

min, a masaż całkowity ok. 30 min.

W reumatologii masaż

W reumatologii masaż

wskazany jest w:

wskazany jest w:



najczęściej rozpoznawanych chorobach

najczęściej rozpoznawanych chorobach

reumatycznych o podłożu zapalnym (RZS,

reumatycznych o podłożu zapalnym (RZS,

spondyloartropatie seronegatywne),

spondyloartropatie seronegatywne),



w zmianach zwyrodnieniowych stawów

w zmianach zwyrodnieniowych stawów

obwodowych i kręgosłupa,

obwodowych i kręgosłupa,



chorobach reumatycznych z grupy

chorobach reumatycznych z grupy

reumatyzmu tkanek miękkich,

reumatyzmu tkanek miękkich,



rwie kulszowej

rwie kulszowej



zespołach bólowych kręgosłupa

zespołach bólowych kręgosłupa

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

masażu:

masażu:



choroby przebiegające z gorączką

choroby przebiegające z gorączką



choroby i znamiona skóry

choroby i znamiona skóry



nowotwory łagodne i złośliwe

nowotwory łagodne i złośliwe



krwawienia i zagrożenia krwawieniem

krwawienia i zagrożenia krwawieniem



wady serca z niewydolnością krążenia

wady serca z niewydolnością krążenia



choroby zapalne naczyń krwionośnych

choroby zapalne naczyń krwionośnych



zapalenia żył

zapalenia żył



zakrzepy

zakrzepy



świeży zawał serca

świeży zawał serca



zarostowa miażdżyca tętnic

zarostowa miażdżyca tętnic



niewydolność krążenia

niewydolność krążenia



miażdżyca tętnic

miażdżyca tętnic



ostry zespół Sudecka

ostry zespół Sudecka



złamania

złamania



zwichnięcia

zwichnięcia

Ultradźwięki

Ultradźwięki

Ultradźwięki (UD) są falami akustycznymi o

Ultradźwięki (UD) są falami akustycznymi o

częstotliwości drgań wyższej niż 20 kHz,

częstotliwości drgań wyższej niż 20 kHz,

czyli wyższej niż zakres słyszalności ucha

czyli wyższej niż zakres słyszalności ucha

ludzkiego. Wywierają na organizm

ludzkiego. Wywierają na organizm

działanie mechaniczne, cieplne i

działanie mechaniczne, cieplne i

chemiczne. Działanie mechaniczne

chemiczne. Działanie mechaniczne

charakteryzuje się mikromasażem,

charakteryzuje się mikromasażem,

powstającym w wyniku rozciągania i

powstającym w wyniku rozciągania i

ściskania tkanek. Energia mechaniczna

ściskania tkanek. Energia mechaniczna

drgań ultradźwiękowych wywiera wpływ

drgań ultradźwiękowych wywiera wpływ

przede wszystkim na obwodowy i

przede wszystkim na obwodowy i

autonomiczny układ nerwowy.

autonomiczny układ nerwowy.

Efekt cieplny UD zaznacza się najwyraźniej na

Efekt cieplny UD zaznacza się najwyraźniej na

powierzchniach granicznych różnych tkanek. Tkanki

powierzchniach granicznych różnych tkanek. Tkanki

nie są przegrzewane w jednakowym stopniu.

nie są przegrzewane w jednakowym stopniu.

Stwierdzono, że najlepiej przegrzewa się tkanka

Stwierdzono, że najlepiej przegrzewa się tkanka

nerwowa, następnie mięśniowa i najsłabiej tkanka

nerwowa, następnie mięśniowa i najsłabiej tkanka

tłuszczowa. W wyniku działania chemicznego

tłuszczowa. W wyniku działania chemicznego

następują zmiany strukturalne białek, rozbiciu na

następują zmiany strukturalne białek, rozbiciu na

mniejsze cząsteczki ulegają koloidy w płynach

mniejsze cząsteczki ulegają koloidy w płynach

tkankowych, z żeli tworzą się zole. Ultradźwięki

tkankowych, z żeli tworzą się zole. Ultradźwięki

wpływają też na potencjał elektryczny błony

wpływają też na potencjał elektryczny błony

komórkowej, nasilając dysocjację elektrolityczną,

komórkowej, nasilając dysocjację elektrolityczną,

działają na enzymy ustrojowe. Wymienione efekty

działają na enzymy ustrojowe. Wymienione efekty

działania ultradźwięków wywołują zmiany

działania ultradźwięków wywołują zmiany

biologiczne w ustroju, które wykorzystuje się do

biologiczne w ustroju, które wykorzystuje się do

leczenia. Należą do nich przede wszystkim działanie

leczenia. Należą do nich przede wszystkim działanie

przeciwbólowe, zmniejszenie napięcia mięśniowego

przeciwbólowe, zmniejszenie napięcia mięśniowego

oraz zmniejszenie przewodnictwa nerwowego.

oraz zmniejszenie przewodnictwa nerwowego.

Z chorób reumatycznych

Z chorób reumatycznych

wskazaniami do

wskazaniami do

zastosowania

zastosowania

ultradźwięków jest:

ultradźwięków jest:



RZS,

RZS,



ZZSK,

ZZSK,



entezopatie,

entezopatie,



zapalenia tkanek okołostawowych i inne postaci

zapalenia tkanek okołostawowych i inne postaci

chorób z grupy reumatyzmu tkanek miękkich,

chorób z grupy reumatyzmu tkanek miękkich,



Choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych i

Choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych i

kręgosłupa

kręgosłupa



zespoły bólowe kręgosłupa

zespoły bólowe kręgosłupa

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

ultradźwięków:

ultradźwięków:

Bezwzględne przeciwwskazania:

Bezwzględne przeciwwskazania:



nadźwiękawianie okolicy serca, płuc i

nadźwiękawianie okolicy serca, płuc i

narządów miąższowych jamy brzusznej,

narządów miąższowych jamy brzusznej,

mózgu, jąder, guzów łagodnych i

mózgu, jąder, guzów łagodnych i

złośliwych, stanów

złośliwych, stanów

przednowotworowych, ciężarnej macicy,

przednowotworowych, ciężarnej macicy,

oczu, kości, a zwłaszcza ich nasad u

oczu, kości, a zwłaszcza ich nasad u

dzieci i młodzieży, głowy, okolic rdzenia

dzieci i młodzieży, głowy, okolic rdzenia

przedłużonego (karku powyżej C3 oraz

przedłużonego (karku powyżej C3 oraz

okolic przylegających do obszaru, w

okolic przylegających do obszaru, w

którym wykonano laminektomię).

którym wykonano laminektomię).

Przeciwwskazaniem są

Przeciwwskazaniem są

również:

również:



Wszystkie choroby w których nie wolno stosować

Wszystkie choroby w których nie wolno stosować

ciepła (niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu

ciepła (niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu

serca, zapalenie żył i zakrzepicy)

serca, zapalenie żył i zakrzepicy)



Ostre infekcje i zapalenia

Ostre infekcje i zapalenia



Zakrzepowe zapalenie żył

Zakrzepowe zapalenie żył



Zaburzenia czucia

Zaburzenia czucia



Stany gorączkowe

Stany gorączkowe



Gruźlica płuc

Gruźlica płuc



Rozstrzenie oskrzeli

Rozstrzenie oskrzeli



Zaburzenia krzepnięcia krwi

Zaburzenia krzepnięcia krwi



Miejsca znajdujące się pobliżu wszczepionego

Miejsca znajdujące się pobliżu wszczepionego

rozrusznika serca

rozrusznika serca

Elektroterapia

Elektroterapia

W lecznictwie stosuje się prąd stały

W lecznictwie stosuje się prąd stały

(galwaniczny) oraz prądy impulsowe małej,

(galwaniczny) oraz prądy impulsowe małej,

średniej i dużej częstotliwości – te trzy ostatnie

średniej i dużej częstotliwości – te trzy ostatnie

znajdują zastosowanie w celu łagodzenia

znajdują zastosowanie w celu łagodzenia

dolegliwości bólowych w przebiegu chorób

dolegliwości bólowych w przebiegu chorób

reumatycznych.

reumatycznych.

•

•

Prądy małej częstotliwości

Prądy małej częstotliwości

są prądami

są prądami

impulsowymi o częstotliwości 0,5–300 Hz.

impulsowymi o częstotliwości 0,5–300 Hz.

Do podstawowych prądów małej

Do podstawowych prądów małej

częstotliwooeci zalicza się przerywane prądy

częstotliwooeci zalicza się przerywane prądy

impulsowe, prądy TENS, prąd faradyczny i

impulsowe, prądy TENS, prąd faradyczny i

neofaradyczny oraz prądy diadynamiczne.

neofaradyczny oraz prądy diadynamiczne.

W reumatologii szersze zastosowanie znajdują

W reumatologii szersze zastosowanie znajdują

w zasadzie tylko prądy diadynamiczne,

w zasadzie tylko prądy diadynamiczne,

charakteryzujące się działaniem

charakteryzujące się działaniem

przeciwbólowym, przeciwzapalnym,

przeciwbólowym, przeciwzapalnym,

przeciwobrzękowym, stymulującym mięśnie i

przeciwobrzękowym, stymulującym mięśnie i

zwiększającym miejscowe krążenie. Prądy

zwiększającym miejscowe krążenie. Prądy

diadynamiczne wywodzą się z dwóch

diadynamiczne wywodzą się z dwóch

podstawowych prądów impulsowych o

podstawowych prądów impulsowych o

częstotliwościach 40 i 100 Hz (prądy

częstotliwościach 40 i 100 Hz (prądy

Bernarda), których odpowiednia kombinacja

Bernarda), których odpowiednia kombinacja

oraz modulacja amplitudy i częstotliwości daje

oraz modulacja amplitudy i częstotliwości daje

6 podstawowych rodzajów prądów – DF, MF,

6 podstawowych rodzajów prądów – DF, MF,

CP, LP, RS i MM. Najsilniejsze działanie

CP, LP, RS i MM. Najsilniejsze działanie

przeciwbólowe oraz zmniejszające napięcie

przeciwbólowe oraz zmniejszające napięcie

mięśni mają prądy DF o częstotliwości 100 Hz.

mięśni mają prądy DF o częstotliwości 100 Hz.

Wśród chorób reumatycznych

Wśród chorób reumatycznych

wskazaniami do zastosowania

wskazaniami do zastosowania

prądów diadynamicznych są:

prądów diadynamicznych są:



Wszelkie zespoły bólowe układu ruchu,

Wszelkie zespoły bólowe układu ruchu,

zwłaszcza przebiegające ze zwiększonym

zwłaszcza przebiegające ze zwiększonym

napięciem mięśni.

napięciem mięśni.



Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów



Zapalenia około stawowe

Zapalenia około stawowe



Rwa kulszowa

Rwa kulszowa

Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:



ropne stany zapalne skóry i tkanek miękkich

ropne stany zapalne skóry i tkanek miękkich



zmiany na skórze (wypryski, owrzodzenia)

zmiany na skórze (wypryski, owrzodzenia)



stany gorączkowe

stany gorączkowe



porażenia spastyczne

porażenia spastyczne



miejscowe zaburzenia czucia

miejscowe zaburzenia czucia



miejsca i okolice nowotworów łagodnych i złośliwych

miejsca i okolice nowotworów łagodnych i złośliwych



skazę krwotoczną

skazę krwotoczną



krwotok

krwotok



pourazowe wylewy krwawe

pourazowe wylewy krwawe



wyniosłości kości

wyniosłości kości



ostre procesy zapalne i infekcje ogólne

ostre procesy zapalne i infekcje ogólne



osobniczą nietolerancję prądu

osobniczą nietolerancję prądu



wszczepiony rozrusznik serca

wszczepiony rozrusznik serca



pompę insulinową

pompę insulinową



zakrzepy

zakrzepy



zagrożenie zatorami

zagrożenie zatorami



zakrzepowe zapalenie żył

zakrzepowe zapalenie żył



tkankę bliznowatą,

tkankę bliznowatą,



endoprotezy

endoprotezy



miażdżycę zarostową tętnic

miażdżycę zarostową tętnic



obwodową neuropatię

obwodową neuropatię



utrudniony zrost kostny

utrudniony zrost kostny



upośledzony kontakt z pacjentem (np.

upośledzony kontakt z pacjentem (np.

zaburzenia świadomości, małe dzieci, uraz

zaburzenia świadomości, małe dzieci, uraz

głowy, afazja)

głowy, afazja)

Zachowania szczególnej

Zachowania szczególnej

ostrożności wymagają:

ostrożności wymagają:



pacjenci z nadciśnieniem

pacjenci z nadciśnieniem



chorobami serca

chorobami serca



zaburzeniami czucia

zaburzeniami czucia



obwodową neuropatią

obwodową neuropatią



stosowanie zabiegów na przyczepy mięśni,

stosowanie zabiegów na przyczepy mięśni,

głowę, szyję i okolice obfitujące w tkankę

głowę, szyję i okolice obfitujące w tkankę

tłuszczową oraz u osób po operacjach

tłuszczową oraz u osób po operacjach

mięśni, ścięgien lub więzadeł

mięśni, ścięgien lub więzadeł



osób z osteoporozą

osób z osteoporozą



uszkodzeniami nerwów obwodowych

uszkodzeniami nerwów obwodowych



złamaniami przed upływem 6 tygodni

złamaniami przed upływem 6 tygodni

•

•

Prądy średniej częstotliwości

Prądy średniej częstotliwości

obejmują zakres częstotliwości

obejmują zakres częstotliwości

4000–5000 Hz. W terapii

4000–5000 Hz. W terapii

wykorzystuje się ich działanie

wykorzystuje się ich działanie

przeciwbólowe, przekrwienne i

przeciwbólowe, przekrwienne i

stymulujące skurcze mięśniowe. Do

stymulujące skurcze mięśniowe. Do

grupy prądów średniej

grupy prądów średniej

częstotliwości, które mają największe

częstotliwości, które mają największe

zastosowanie w praktyce

zastosowanie w praktyce

reumatologicznej, należą prądy

reumatologicznej, należą prądy

interferencyjne Nemeca. Prądy

interferencyjne Nemeca. Prądy

interferencyjne mają podobne

interferencyjne mają podobne

wskazania i przeciwwskazania jak

wskazania i przeciwwskazania jak

prądy diadynamiczne.

prądy diadynamiczne.

•

•

Prądy wielkiej częstotliwości

Prądy wielkiej częstotliwości

charakteryzują

charakteryzują

się zakresem częstotliwości 300 kHz–2450

się zakresem częstotliwości 300 kHz–2450

MHz. Ich działanie charakteryzuje się przede

MHz. Ich działanie charakteryzuje się przede

wszystkim wytwarzaniem ciepła w tkankach,

wszystkim wytwarzaniem ciepła w tkankach,

co w konsekwencji wywołuje różne efekty

co w konsekwencji wywołuje różne efekty

lecznicze, w tym efekt przeciwbólowy. Do

lecznicze, w tym efekt przeciwbólowy. Do

metod leczniczych wykorzystujących drgania

metod leczniczych wykorzystujących drgania

elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości w

elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości w

reumatologii należy diatermia krótkofalowa i

reumatologii należy diatermia krótkofalowa i

wprowadzone w ostatnich latach impulsowe

wprowadzone w ostatnich latach impulsowe

pole magnetyczne wielkiej częstotliwości,

pole magnetyczne wielkiej częstotliwości,

metoda z pogranicza elektroterapii i

metoda z pogranicza elektroterapii i

magnetoterapii. W impulsowym polu

magnetoterapii. W impulsowym polu

magnetycznym w porównaniu z diatermia

magnetycznym w porównaniu z diatermia

krótkofalowa ograniczone jest przegrzanie

krótkofalowa ograniczone jest przegrzanie

tkanek, niewskazane w niektórych stanach

tkanek, niewskazane w niektórych stanach

chorobowych.

chorobowych.

Z chorób reumatycznych

Z chorób reumatycznych

wskazaniami do zastosowania

wskazaniami do zastosowania

wymienionych metod są:

wymienionych metod są:



przewlekłe postacie: RZS i ZZSK, CHZS,

przewlekłe postacie: RZS i ZZSK, CHZS,



zapalenia ścięgien i tkanek

zapalenia ścięgien i tkanek

okołostawowych,

okołostawowych,



zespoły bólowe kręgosłupa

zespoły bólowe kręgosłupa



wysięki stawowe

wysięki stawowe

Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:



gruźlica

gruźlica



nowotwory

nowotwory



krwawienia

krwawienia



ciąża,

ciąża,



wszczepiony rozrusznik serca

wszczepiony rozrusznik serca



neuralgie

neuralgie



żylakowatość

żylakowatość

Magnetoterapia

Magnetoterapia

Pole magnetyczne i elektromagnetyczne występuje na

Pole magnetyczne i elektromagnetyczne występuje na

całej kuli ziemskiej, chociaż nie jest przez nas

całej kuli ziemskiej, chociaż nie jest przez nas

odczuwalne. Wykazano, że ziemskie pole

odczuwalne. Wykazano, że ziemskie pole

magnetyczne ulega stałemu zmniejszaniu, z czym

magnetyczne ulega stałemu zmniejszaniu, z czym

wiąże się zwiększoną zapadalność ludzi na wiele

wiąże się zwiększoną zapadalność ludzi na wiele

chorób. Jego uzupełnienie w formie aplikacji za

chorób. Jego uzupełnienie w formie aplikacji za

pomocą specjalistycznej aparatury stanowi istotę

pomocą specjalistycznej aparatury stanowi istotę

magnetoterapii. Mechanizm leczniczego działania pól

magnetoterapii. Mechanizm leczniczego działania pól

magnetycznych na ustrój nie jest dobrze poznany.

magnetycznych na ustrój nie jest dobrze poznany.

Według różnych teorii zmienne pole magnetyczne

Według różnych teorii zmienne pole magnetyczne

indukuje w elektrolitach organizmu zmienne napięcie,

indukuje w elektrolitach organizmu zmienne napięcie,

które z kolei wzbudza pole elektryczne. Wpływając na

które z kolei wzbudza pole elektryczne. Wpływając na

potencjał błon komórkowych, powoduje też nasilenie

potencjał błon komórkowych, powoduje też nasilenie

wymiany jonów, a przyspieszając procesy

wymiany jonów, a przyspieszając procesy

elektroosmozy, stymuluje korzystne dla organizmu

elektroosmozy, stymuluje korzystne dla organizmu

reakcje biochemiczne.

reakcje biochemiczne.

Zmienne pole magnetyczne usprawnia

Zmienne pole magnetyczne usprawnia

również krążenie obwodowe krwi, powoduje

również krążenie obwodowe krwi, powoduje

lepsze zaopatrzenie tkanek w tlen i lepsze

lepsze zaopatrzenie tkanek w tlen i lepsze

jego wykorzystanie. Jest to związane ze

jego wykorzystanie. Jest to związane ze

wzrostem ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi.

wzrostem ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi.

Wśród właściwości leczniczych zmiennego

Wśród właściwości leczniczych zmiennego

pola magnetycznego podkreśla się działanie

pola magnetycznego podkreśla się działanie

przeciwbólowe, a także przeciwzapalne,

przeciwbólowe, a także przeciwzapalne,

rozszerzające naczynia krwionośne,

rozszerzające naczynia krwionośne,

uspokajające oraz przyspieszające procesy

uspokajające oraz przyspieszające procesy

regeneracyjne, takie jak gojenie ran i złamań

regeneracyjne, takie jak gojenie ran i złamań

kości. Często prowadzi się leczenie skojarzone

kości. Często prowadzi się leczenie skojarzone

pulsującym polem magnetycznym w

pulsującym polem magnetycznym w

połączeniu z promieniami podczerwonymi

połączeniu z promieniami podczerwonymi

(podczerwień monochromatyczna), czasami

(podczerwień monochromatyczna), czasami

również z zabiegami balneologicznymi. W ten

również z zabiegami balneologicznymi. W ten

sposób w wielu chorobach można uzyskać

sposób w wielu chorobach można uzyskać

lepsze wyniki leczenia.

lepsze wyniki leczenia.

W reumatologii wskazaniami do

W reumatologii wskazaniami do

stosowania pulsującego pola

stosowania pulsującego pola

magnetycznego są:

magnetycznego są:



bóle stawowe w przebiegu RZS i ZZSK,

bóle stawowe w przebiegu RZS i ZZSK,



choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa i

choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa i

stawów obwodowych,

stawów obwodowych,



bóle krzyża,

bóle krzyża,



zespół bólowy odcinka szyjnego

zespół bólowy odcinka szyjnego

kręgosłupa

kręgosłupa



osteoporoza

osteoporoza

Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:



cukrzyca młodocianych

cukrzyca młodocianych



ciąża

ciąża



choroba nowotworowa

choroba nowotworowa



ciężkie choroby serca i układu krążenia (np.

ciężkie choroby serca i układu krążenia (np.

ostra niewydolność wieńcowa, zaawansowane

ostra niewydolność wieńcowa, zaawansowane

zaburzenia ukrwienia kończyn dolnych)

zaburzenia ukrwienia kończyn dolnych)



czynna gruźlica

czynna gruźlica



nadczynność tarczycy

nadczynność tarczycy



choroby przewodu pokarmowego z

choroby przewodu pokarmowego z

zagrożonym krwawieniem

zagrożonym krwawieniem



ostre choroby infekcyjne bakteryjne,

ostre choroby infekcyjne bakteryjne,

wirusowe i grzybicze

wirusowe i grzybicze



elektroniczne implanty, np. rozrusznik serca

elektroniczne implanty, np. rozrusznik serca

Metody alternatywne

Metody alternatywne

Wśród alternatywnych metod zwalczania bólu

Wśród alternatywnych metod zwalczania bólu

w reumatologii najpowszechniej stosowana jest

w reumatologii najpowszechniej stosowana jest

akupunktura. Wywodzi się ona z medycyny

akupunktura. Wywodzi się ona z medycyny

wschodniej, ale obecnie została uznana w

wschodniej, ale obecnie została uznana w

wielu krajach za terapię uzupełniającą

wielu krajach za terapię uzupełniającą

medycynę konwencjonalną. Leczniczy efekt

medycynę konwencjonalną. Leczniczy efekt

akupunktury uzyskuje się poprzez zadziałanie

akupunktury uzyskuje się poprzez zadziałanie

bodźca na odpowiednie pola lub punkty, przez

bodźca na odpowiednie pola lub punkty, przez

co w wyniku stymulacji skórnych nerwów

co w wyniku stymulacji skórnych nerwów

czuciowych dochodzi do wyrzutu

czuciowych dochodzi do wyrzutu

neuropeptydów (głównie substancji P) oraz

neuropeptydów (głównie substancji P) oraz

znacznego wzrostu poziomu β-endorfin

znacznego wzrostu poziomu β-endorfin

odpowiedzialnych głównie za zmniejszenie

odpowiedzialnych głównie za zmniejszenie

dolegliwości bólowych. Według niektórych

dolegliwości bólowych. Według niektórych

autorów skuteczność akupunktury jest też

autorów skuteczność akupunktury jest też

zależna od układu nerwowego, w głównej

zależna od układu nerwowego, w głównej

mierze części przywspółczulnej.

mierze części przywspółczulnej.

Wskazaniami do akupunktury

Wskazaniami do akupunktury

wśród chorób reumatycznych

wśród chorób reumatycznych

powinny być:

powinny być:

zespoły bólowe kręgosłupa i z grupy reumatyzmu

zespoły bólowe kręgosłupa i z grupy reumatyzmu

tkanek miękkich, dyskusyjne jest natomiast jej

tkanek miękkich, dyskusyjne jest natomiast jej

zastosowanie w chorobach o podłożu zapalnym.

zastosowanie w chorobach o podłożu zapalnym.

Choć zastosowanie opisanych metod jest często

Choć zastosowanie opisanych metod jest często

entuzjastycznie oceniane przez lekarzy i

entuzjastycznie oceniane przez lekarzy i

pacjentów, nie należy zapominać, że nie powinno

pacjentów, nie należy zapominać, że nie powinno

się ich stosować we wszystkich chorobach

się ich stosować we wszystkich chorobach

reumatycznych, np. niewielkie uzasadnienie ma

reumatycznych, np. niewielkie uzasadnienie ma

włączanie zabiegów fizjoterapii w chorobach

włączanie zabiegów fizjoterapii w chorobach

układowych tkanki łącznej z ciężkim przebiegiem.

układowych tkanki łącznej z ciężkim przebiegiem.

W wielu chorobach wymienionych wśród wskazań

W wielu chorobach wymienionych wśród wskazań

ich zastosowanie z kolei powinno stanowić

ich zastosowanie z kolei powinno stanowić

nieodzowny element kompleksowej terapii

nieodzowny element kompleksowej terapii

wspomagającej leczenie zasadnicze.

wspomagającej leczenie zasadnicze.

Kinezyterapia

Kinezyterapia

:

:



Dla pacjent

Dla pacjent

ów

ów

cierpiących

cierpiących

na choroby

na choroby

reumatyczne (

reumatyczne (

RZS

RZS

, ZZSK itp.)

, ZZSK itp.)

duże

duże

znaczenie ma gimnastyka lecznicza.

znaczenie ma gimnastyka lecznicza.

Możliwości ćwiczeń są bardzo różnorodne

Możliwości ćwiczeń są bardzo różnorodne

i zależą od możliwości obciążenia

i zależą od możliwości obciążenia

pacjenta oraz stopnia aktywności

pacjenta oraz stopnia aktywności

choroby. W fazie ostrej często możliwe

choroby. W fazie ostrej często możliwe

jest tylko bezbolesne leżenie,

jest tylko bezbolesne leżenie,

zapobiegające przykurczom i

zapobiegające przykurczom i

nieprawidłowym pozycjom.

nieprawidłowym pozycjom.



Zazwyczaj jednak można wkrótce realizować

Zazwyczaj jednak można wkrótce realizować

bierne ćwiczenia oraz ćwiczenia na specjalnych

bierne ćwiczenia oraz ćwiczenia na specjalnych

urządzeniach umożliwiających zniesienie siły

urządzeniach umożliwiających zniesienie siły

ciężkości, które stanowią przygotowanie do

ciężkości, które stanowią przygotowanie do

ćwiczeń aktywnych. Aktywne ćwiczenia

ćwiczeń aktywnych. Aktywne ćwiczenia

ruchowe wykorzystują zakres ruchu w celu

ruchowe wykorzystują zakres ruchu w celu

stałego jego zwiększenia. Mięśnie poruszają się,

stałego jego zwiększenia. Mięśnie poruszają się,

stabilizując stawy. Stąd też ćwiczenia zaleca się

stabilizując stawy. Stąd też ćwiczenia zaleca się

także w celu poprawy siły mięśni. Terapeuci

także w celu poprawy siły mięśni. Terapeuci

powinni podczas gimnastyki stwarzać lekki

powinni podczas gimnastyki stwarzać lekki

opór, korzystny jest też naturalny opór wody.

opór, korzystny jest też naturalny opór wody.

Można w niej też wykorzystać zniesienie siły

Można w niej też wykorzystać zniesienie siły

ciężkości. Równolegle do treningu stawów i

ciężkości. Równolegle do treningu stawów i

mięśni trzeba niekiedy także rozciągać

mięśni trzeba niekiedy także rozciągać

skrócone mięśnie.

skrócone mięśnie.



Warunkiem tej medycznej „terapii treningowej” jest

Warunkiem tej medycznej „terapii treningowej” jest

obecność doświadczonego terapeuty oraz istnienie

obecność doświadczonego terapeuty oraz istnienie

urządzeń, na których można bardzo delikatnie

urządzeń, na których można bardzo delikatnie

dawkować ustawienia obciążenia. Odpowiednie

dawkować ustawienia obciążenia. Odpowiednie

dyscypliny sportu mogą, podobnie jak gimnastyka

dyscypliny sportu mogą, podobnie jak gimnastyka

lecznicza, poprawić ruchomość, siłę mięśni,

lecznicza, poprawić ruchomość, siłę mięśni,

wytrzymałość i zręczność. Jednocześnie mają także

wytrzymałość i zręczność. Jednocześnie mają także

pozytywny wpływ psychiczny. Dyscyplinę sportu

pozytywny wpływ psychiczny. Dyscyplinę sportu

trzeba oczywiście dostosować do rodzaju

trzeba oczywiście dostosować do rodzaju

schorzenia, uwzględniając w dużym stopniu

schorzenia, uwzględniając w dużym stopniu

oszczędzania stawów i indywidualną możliwość

oszczędzania stawów i indywidualną możliwość

obciążenia pacjenta. Sportu nie należy uprawiać w

obciążenia pacjenta. Sportu nie należy uprawiać w

ostrych atakach choroby. Najbardziej godne

ostrych atakach choroby. Najbardziej godne

polecenia są dyscypliny sportu; pływanie zwłaszcza

polecenia są dyscypliny sportu; pływanie zwłaszcza

na plecach, długodystansowe biegi na nartach,

na plecach, długodystansowe biegi na nartach,

jazda na rowerze po płaskim terenie, taniec.

jazda na rowerze po płaskim terenie, taniec.



Bardzo ważne przy chorobach reumatycznych

Bardzo ważne przy chorobach reumatycznych

są ćwiczenia w odciążeniu kończyn górnych i

są ćwiczenia w odciążeniu kończyn górnych i

dolnych. U chorych mających słabe napięcie

dolnych. U chorych mających słabe napięcie

mięśni wskazane są ćwiczenia w odciążeniu,

mięśni wskazane są ćwiczenia w odciążeniu,

gdyż pozwalają one na wykonywanie ruchów ze

gdyż pozwalają one na wykonywanie ruchów ze

zmniejszeniem nacisku i tarcia o siebie

zmniejszeniem nacisku i tarcia o siebie

powierzchni stawowych. Ćwiczenia czynne maja

powierzchni stawowych. Ćwiczenia czynne maja

duże znaczenie dla profilaktyki i usuwania

duże znaczenie dla profilaktyki i usuwania

przykurczów w stawach powodując również

przykurczów w stawach powodując również

wzrost siły mięśni oraz ogólnej wydolności i

wzrost siły mięśni oraz ogólnej wydolności i

sprawności fizycznej chorego. Możemy je

sprawności fizycznej chorego. Możemy je

wprowadzać indywidualnie jak i w grupie

wprowadzać indywidualnie jak i w grupie

chorych z podobnym umiejscowieniem i

chorych z podobnym umiejscowieniem i

zaawansowaniem zmian chorobowych.

zaawansowaniem zmian chorobowych.

Piśmiennictwo

Piśmiennictwo

1.

1.

Straburzyńska-Lupa A., Straburzyński G. Fizjoterapia.

Straburzyńska-Lupa A., Straburzyński G. Fizjoterapia.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.

2.

2.

Samborski W., Ponikowska I. Choroby reumatyczne –

Samborski W., Ponikowska I. Choroby reumatyczne –

standardy lecznicze w medycynie uzdrowiskowej.

standardy lecznicze w medycynie uzdrowiskowej.

Baln Pol 2005; 47: 14-23.

Baln Pol 2005; 47: 14-23.

3.

3.

Mika T., Kasprzak W. Fizykoterapia. Wydawnictwo

Mika T., Kasprzak W. Fizykoterapia. Wydawnictwo

Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.

Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.

4.

4.

Samborski W.: Niefarmakologiczne metody leczenia

Samborski W.: Niefarmakologiczne metody leczenia

bólu w reumatologii. Przewodnik Lekarza  3/2007

bólu w reumatologii. Przewodnik Lekarza  3/2007