MAKROEKONOMIA

III. MODEL ADAS (2D)

III. PODAŻ GLOBALNA
I POPYT GLOBALNY

WSTĘP

1.

GLOBALNY POPYT

2.

GLOBALNA PODAŻ

3.

RÓWNOWAGA MAKROEKONOMICZNA

4.

SZOKI

5.

POWRÓT DO RÓWNOWAGI STACJONARNEJ

6.

WZROST GOSPODARCZY I INFLACJA

7.

SZKOŁY MYŚLI EKONOMICZNEJ

WSTĘP



ADAS pozwala zrozumieć:

– Wzrost potencjalnego PKB, inflację, cykl

koniunkturalny



2 ramy czasowe:

– Krótki okres: płace nominalne sztywne

– Długi okres: płace nominalne się

dostosowują tak, aby przywrócić

równowagę na rynku pracy

rynek marchewki

ilość

cena

podaż S

popyt D

ilość
równowagi

cena
równowagi

1. GLOBALNY POPYT

AD = popyt globalny (na produkcję krajową)

=globalne wydatki

AD: Y = C+I+G+(X-M)

C = konsumpcja prywatna

I = inwestycje prywatne

G = wydatki rządowe

X = eksport

M = import

Y = produkcja (PKB), dochód, popyt

AD = aggregate demand

KRZYWA POPYTU
GLOBALNEGO

realny PKB

poziom cen

deflator PKB

A’

B’

D’

E’

C’

AD

Przy pozostałych
czynnikach bez
zmian, im wyższy
poziom cen, tym
mniejszy popyt na
PKB. Ten związek jest
nazywany globalnym
popytem.

Przesunięcia wzdłuż AD

Zmiany ceny

Przesunięcia całej krzywej AD:

OCZEKIWANIA (przyszłego dochodu, inflacji, zysku)
POLITYKA FISKALNA (wydatki rządowe, transfery netto)
POLITYKA PIENIĘŻNA (podaż pieniądza, stopa
procentowa, inwestycje i konsumpcja)
GOSPODARKA ŚWIATOWA (kurs walutowy oraz dochód
zagraniczny)

zmiany AD

wzrost AD : Y=C+I+G+(X-
M)

realny PKB

poziom cen

deflator PKB

AD0

↑

C

I

G

X

M

↑

↑

↑

↓

AD1

2. Globalna podaż: SAS i
LAS

SAS – short term aggregate supply
krótkookreskowa krzywa podaży

globalnej

LAS – long term aggregate supply
długookresowa krzywa podaży

globalnej

PODAŻ GLOBALNA
KRÓTKOOKRESOWA SAS

realny PKB

poziom cen

deflator PKB

SAS

A

B

C

D

E

Krótkookresowa krzywa

podaży SAS pokazuje

związek między ilością

realnego PKB

wyprodukowanego i

poziomem cen

, kiedy

nominalna płaca oraz ceny

innych czynników produkcji

oraz potencjalny PKB
pozostają bez zmian.

 

Krzywa SAS jest rosnąca,

ponieważ koszt krańcowy

przedsiębiorstwa wzrasta

wraz ze wzrostem produkcji,

tak więc konieczne są wyższe

ceny w stosunku do cen

czynników produkcji, aby

spowodować wzrost

wytworzonej ilości PKB.

SAS – zależy od kosztów produkcji:



płace nominalne, koszty energii,
podatki, koszty surowców



przejściowe anomalie klimatyczne
(np. przymrozki, urodzaje)

Przesunięcia wzdłuż SAS:

zmiany ceny

Przesunięcia całej krzywej SAS:

zmiana kosztów produkcji

„przejsciowe” anomalie klimatyczne

zmiany SAS

SAS: spadek kosztów
produkcji

realny PKB

poziom cen

deflator PKB

SAS0

SAS1

rynek marchewki

ilość

cena

podaż S

popyt D

ilość
równowagi

cena
równowagi

rynek

PKB

realny PKB

cena

podaż globalna
krótkookresowa
SAS

popyt globalny
AD

ilość
równowagi

cena
równowagi

PODAŻ GLOBALNA

DŁUGOOKRESOWA

: LAS

LAS = globalna podaż

= potencjalny PKB

Y = f (L, K, A, R)

L = pełne zatrudnienie (równowaga na

rynku pracy)

K = zasób kapitału (fizycznego i ludzkiego)
A = technologia
R = zasoby naturalne

PODAŻ GLOBALNA
DŁUGOOKRESOWA: LAS

realny PKB

poziom cen

deflator PKB

potencjalny PKB

LAS

LAS



Krzywa długookresowej globalnej podaży pokazuje związek między

potencjalnym PKB i poziomem cen.



Potencjalny PKB jest niezależny od poziomu cen

, tak więc

LAS jest pionowa przy potencjalnym PKB.



Przyczyną tej niezależności jest to, że ruchowi wzdłuż LAS

towarzyszą zmiany dwóch rodzajów cen: ceny dóbr i usług (poziom

cen) oraz płacy nominalnej za pracę. Wzdłuż LAS, 10

procentowemu wzrostowi cen dóbr i usług towarzyszy 10

procentowy wzrost płacy nominalnej oraz cen innych czynników

produkcji. Oznacza to, że poziom cen, płacy oraz ceny innych

czynników produkcji wszystkie zmieniają się o taki sam procent.

Tak więc ceny relatywne i płaca realna pozostaje bez zmian.



Kiedy zmienia się poziom płac, ale ceny względne i płaca realna

pozostają bez zmian, poziom pełnego zatrudnienia się nie zmienia

i potencjalny PKB pozostaje również bez zmian.



Oczywiście nie dzieje się tak zawsze.

Długi okres w ekonomii,

to czas wystarczający,

aby ten proces się odbył

– aby płace

dostosowały się do cen.

Pełne zatrudnienie



LAS = potencjalny PKB = pełne zatrudnienie



Nawet przy pełnym zatrudnieniu występuje pewne bezrobocie

(frykcyjne i strukturalne). Mówimy wtedy o

bezrobociu naturalnym.



Pełne zatrudnienie można tez zdefiniować w inny sposób. Mianowicie

jako taki stan rynku pracy, w którym

popyt na pracę równa się

podaży pracy

. Przedsiębiorstwa wyrażają popyt na pracę tylko

wtedy jest im się to opłaci. Im niższa płaca realna, która jest kosztem

pracy, tym większa ilość pracy, na która jest zapotrzebowanie. Ludzie

wykazują podaż pracy tylko wtedy, jeśli jest to najlepszy użytek ich

czasu. Im wyższa płaca realna, która jest wynagrodzeniem za prace,

tym większa podaż pracy. Płaca realna, która zrównuje popyt na

pracę z podażą pracy jest płacą równowagi. Przy tej płacy jest pełne

zatrudnienie.



Ilość wyprodukowanego PKB przy pełnym zatrudnieniu jest to

potencjalny PKB

. Potencjalny PKB zależy od ilości pełnego

zatrudnienia, ilości kapitał oraz stanu technologii.

Poniżej lub powyżej
potencjalnego PKB i pełnego
zatrudnienia

realny PKB

poziom cen

deflator PKB

A

B

C

D

E

LAS

realny PKB

powyzej poziomu

potencjalnego

realny PKB

ponizej poziomu

potencjalnego

potencjalny PKB

realny i potencjalny PKB w PL

źródło: GUS

przesunięcia wzdłuż LAS

zmiany ceny (i płac nominalnych)
- o ile płaca realna pozostaje bez zmian

przesunięcia całej krzywej LAS:

zmiana pełnego zatrudnienia (L)
zmiana zasobu kapitału (K) (poprzez inwestycje,
szkolenia)
postęp techniczny (A rośnie) = wzrost
wydajności
odkrycie nowych zasobow naturalnych (R
rośnie)
wojna, katastrofa naturalna (K, L maleją) =
potencjalny PKB maleje i LAS przesuwa się w
lewo

zmiany LAS

wzrost LAS
=długofalowy wzrost
gospodarczy

realny PKB

poziom cen

deflator PKB

LAS 0

LAS1

wzrost pełnego

zatrudnienia

(wzrost popytu

na pracę lub/i

podaży pracy) =

L

poprawa

kapitału

ludzkiego = Kl

wzrost zasobów

kapitału

(maszyn,

urządzeń, dróg)

= Kf

odkrycie nowych

zasobów

naturalnych =R

zwiększenie

produktywności

=A

↑

↑

↑

↑

↑

UWAGA



KIEDY ZMIENIA SIĘ ZMIENNA ZNAJDUJACA SIĘ

NA OSIACH WYKRESU PRZESUWAMY SIĘ

WZDŁUŻ KRZYWEJ



KIEDY ZMIENIA SIĘ ZMIENNA, KTÓREJ NIE MA

NA OSIACH – CAŁA KRZYWA SIĘ PRZESUWA



JESLI COŚ ROŚNIE – PRZESUWA SIĘ W PRAWO



JESLI COŚ MALEJE – PRZESUWA SIĘ W LEWO



(nie w górę i w dół – w lewo i w prawo!)

3. RÓWNOWAGA
DŁUGOOKRESOWA

poziom

cen

realny

PKB

Y0

P0

równowaga

długookresowa

SAS

AD

LAS

Równowaga
długookresowa



Gospodarka jest nieustannie bombardowana

wydarzeniami, które odchylają realny PKB od

potencjalnego PKB i jednocześnie stopę bezrobocia od

naturalnej stopy bezrobocia.



Szoki te wyrażają się poprzez fluktuacje globalnego

popytu i/lub globalnej podaży.



Sprawiają one, że gospodarka przechodzi z równowagi

długookresowej (stacjonarnej) do równowagi

krótkookresowej.



Na szczęście istnieją siły, które popychają realny PKB z

powrotem w kierunku potencjalnego PKB i odtwarzają

pełne zatrudnienie. Długi okres w makroekonomii jest to

okres wystarczająco długi, aby te siły mogły zadziałać.

4. SZOKI

5. I PO SZOKU....

czyli

POWRÓT DO
RÓWNOWAGI
STACJONARNEJ

5A. WZROST GLOBALNEGO
POPYTU – LUKA INFLACYJNA

poziom

cen

realny

PKB

P0

SAS0

LAS0

AD0

E0

Y0

E1

=Y2

P1

P2

Y1

AD rośnie

AD1

Luka inflacyjna
PKB realny > PKB potencjalny

w rośnie

E2

SAS1



Początkowo gospodarka znajduje się w równowadze stacjonarnej E0 przy PKB= Y0 oraz

poziomie cen = P0. Następnie z jakiś przyczyn następuje wzrost popytu globalnego i

AD przesuwa się w prawo do AD1.



Zmiana w popycie nie wpływa na globalną podaż, która pozostaje bez zmian.

Obserwujemy więc nadwyżkę popytu. W obliczu zwiększonego popytu,

przedsiębiorstwa w końcu postanawiają zwiększyć ceny. Poziom cen wzrasta,

wyrównując globalny popyt i globalną podaż. Równowaga krótkookresowa jest w

punkcie E1.



Realny PKB jest wyższy niż potencjalny (jesteśmy na prawo od LAS). Występuje

LUKA

INFLACYJNA

. Wyższa produkcja powoduje wyższe zatrudnienie (powyżej pełnego

zatrudnienia) oraz niższe bezrobocie (poniżej bezrobocia naturalnego).



Do tej pory ceny wzrosły, zaś płace nominalne się nie zmieniły.JESLI PŁACE

NOMINALNE NIE WZROSNĄ, GOSPODARKA POZOSTANIE W RÓWNOWADZE

KRÓTKOOKRESOWEJ E1.



W tej równowadze firmy są w dobrej sytuacji: ich przychody wzrosły (sprzedają więcej i

drożej). Natomiast pracownicy nie są zadowoleni: ponieważ ceny wzrosły a płace

nominalne nie, ich płaca realna spadła.

Żądają więc podwyżek płac nominalnych.

Pracodawcy są temu niechętni, nie mają jednak wyboru, gdyż jest bardzo niskie

bezrobocie i brakuje specjalistów. W końcu więc firmy podnoszą płace nominalne. To

zwiększa ich koszty produkcji (SAS przemieszcza się w lewo). Podnoszą one więc także

ceny swoich wyrobów. Wówczas pracownicy domagają się kolejnych podwyżek.

Mamy

spiralę cenowo-płacową w górę.

W końcu

płaca realna powraca do swojego poziomu

sprzed szoku a gospodarka do równowagi na LAS w punkcie E2.

Zmienne realne są

takie same jak w E0: PKB, zatrudnienie, bezrobocie, płaca realna. Wzrosły jedynie

zmienne nominalne: płaca nominalna oraz ceny.



Ten wzrost cen wywołany wzrostem popytu globalnego to

INFLACJA POPYTOWA.

WZROST GLOBALNEGO
POPYTU – AD rośnie

5B. SPADEK AD – LUKA
RECESYJNA

poziom

cen

realny

PKB

SAS0

AD0

LAS0

E0

Y0

P0

E1

SAS1

Y1

AD1

=Y2

P1

E2

P2

AD maleje

w maleje

luka recesyjna
realny PKB < potencjalnego PKB

Negatywny szok popytu
– AD maleje



Początkowo gospodarka znajduje się w równowadze stacjonarnej E0

przy PKB= Y0 oraz poziomie cen = P0. Następnie z jakiś przyczyn

następuje spadek popytu globalnego i AD przesuwa się w lewo do AD1.



Jako że AD smalał, firmy sprzedają mniej. Produkcja spada do Y1, a

ceny do P1. Gospodarka znajduje się w równowadze krótkoterminowej

E1. Ponieważ realny PKB jest niższy niż potencjalny (jesteśmy na lewo

od LAS) występuje

LUKA RECESYJNA

. Niższa produkcja powoduje

niższe zatrudnienie (poniżej pełnego zatrudnienia) oraz wyższe

bezrobocie (powyżej bezrobocia naturalnego).

Ceny spadły zaś płace

nominalne się nie zmieniły.



W tej równowadze firmy są w złej sytuacji: ich przychody spadły

(sprzedają mniej i taniej). Firmy będą więc starały się obniżyć koszty i

wymóc na pracownikach

obniżki płac nominalnych.



Oczywiście na początku pracownicy nie chcą się zgodzić. Jednak są

dwa fakty, które sprawiają, że w końcu się zgodzą:

– ponieważ ceny spadły a płace nominalne nie, tak więc ci co pracują

zwiększyli swoją siłę nabywczą (czyli płacę realną) – mogą więc zgodzić się

na jej spadek;

– na rynku pracy jest duże bezrobocie i firmy mogą w końcu zwolnić starych

pracowników i zatrudnić innych po niższych płacach.



JEŚLI PŁACE SIĘ NIE ZMIENIĄ, GOSPODARKA POZOSTANIE W

RÓWNOWADZE KRÓTKOOKRESOWEJ!

Negatywny szok popytu
– AD maleje cd



W długim okresie płaca nominalna staje się elastyczna i maleje

.

Jako że firmom maleją koszty produkcji, obniżają one jeszcze

ceny, co powoduje kolejne obniżki płacy. Mamy spiralę cenowo-

płacową w dół. W jej efekcie płaca realna osiąga poziom sprzed

szoku, tzn. w sumie płaca i ceny nominalne maleją o ten sam

procent. Równowaga na rynku pracy zostaje przywrócona. Na

wskutek spadku płacy nominalnej, spadają koszty

przedsiębiorstw i SAS przesuwa się w prawo, realny PKB

wzrasta w porównaniu do krótkiego okresu. Mamy pełne

zatrudnienie i realny znów PKB równa się potencjalnemu.



Równowaga końcowa znajduje się w punkcie przecięcia AD1,

LAS i SAS1, czyli w E2. W długim okresie podaż (LAS) wyznacza

produkcję. Globalny popyt wyznacza poziom cen. Gospodarka

znajduje się ponownie w stanie równowagi stacjonarnej:

produkcja, zatrudnienie, bezrobocie, płaca realna są takie same

jak przed szokiem; zmieniły się jedynie zmienne nominalne:

ceny i płace (o ten sam procent).

5C. TYMCZASOWY SPADEK
GLOBALNEJ PODAŻY – SAS
maleje

poziom

cen

realny

PKB

P0

SAS0

AD0

E0

Y0

LAS

E1

Y1

SAS maleje

SAS1

P1

luka recesyjna

+

inflacja

= stagflacja

=E2

=Y2

Tymczasowy spadek SAS



Początkowo gospodarka znajduje się w równowadze stacjonarnej

E0 przy PKB= Y0 oraz poziomie cen = P0. Następnie z jakiś

przyczyn następuje przejściowy spadek podaży krótkookresowej

(na wskutek wzrostu kosztów produkcji) i SAS przemiesza się w

lewo do SAS1.



W krótkim okresie ceny stają się elastyczne i w obliczu podwyżki

kosztów firmy podnoszą ceny i zmniejszają produkcje. Globalny

popyt zrównuje się z globalną podażą. Teraz jednak realny PKB

jest poniżej potencjalnego PKB. Mamy lukę recesyjną i bezrobocie

powyżej naturalnego bezrobocia . Mamy też inflację (wzrost cen

wywołany przez spadek podaży to

INFLACJA PODAŻOWA).



INFLACJA + RECESJA = STAGFLACJA.



W długim okresie równowaga jest zdeterminowana przez LAS i

AD. Ponieważ przyjęliśmy, że wzrost kosztów był tylko czasowy

(spowodował tylko przesuniecie SAS a nie LAS), SAS powraca do

położenia wyjściowego i nowy punkt równowagi jest znowu w E0.

Gospodarka powróciła do stanu sprzed szoku.

6. WZROST GOSPODARCZY I
INFLACJA

poziom

cen

realny

PKB

Y0

P0

AD0

LAS0

E0

większy
wzrost AD
niż LAS
powoduje
inflację

wzrost
gospodarczy

AD1

LAS
1

P1

Y1

LAS rośnie

inflacja

E1

AD rośnie

Wzrost gospodarczy i
inflacja



Wzrost gospodarczy jest sprowokowany poprzez wzrost ilości pracy,

kapitału i technologii. Te zmiany podnoszą potencjalny PKB i LAS przesuwa

się w prawo.



Inflacja pojawia się wówczas, gdy AD zwiększa się szybciej niż LAS. To

znaczy inflacja występuje, gdy AD przesuwa się na prawo bardziej niż LAS.



Jeśliby AD zwiększał się w tym samym rytmie, co LAS mielibyśmy wzrost

realnego GDP bez inflacji.



W długim okresie, głównym czynnikiem wpływającym na AD jest ilość

pieniądza. W czasach, kiedy ilość pieniądza gwałtownie wzrasta, AD

wzrasta też gwałtownie i stopa inflacji jest wysoka.



Gospodarka polska doświadcza wzrostu i inflacji. Ale nie jest to regularny

wzrost ani regularna inflacja. Realny PKB oscyluje wokół potencjalnego

PKB w cyklach koniunkturalnych, podobnie jak inflacja.



Dla uproszczenia, kiedy analizujemy cykl koniunkturalny abstrahujemy od

wzrostu gospodarczego. Rozumowanie jest wówczas bardziej przejrzyste.

7. SZKOŁY MYŚLI
MAKROEKONOMICZNEJ



Keynesiści

– J.Keynes



Klasycy

– A.Smith, D.Ricardo, J.S. Mill



Monetarysci

– K.Brunner, M. Friedman

Keynesiści



Makroekonomista

keynesowski

wierzy,

że

gospodarka

pozostawiona sama sobie rzadko znajdzie się w stanie pełnego

zatrudnienie i w związku z tym konieczna jest interwencja

polityki fiskalnej i pieniężnej.



Według tej szkoły, płaca nominalna leży poza krótkookresową

SAS i jest ekstremalnie sztywna w dół. Oznacza to zasadniczo, że

płace nominalne nie maleją. Więc jeśli mamy do czynienia z luką

recesyjną, nie ma automatycznego mechanizmu powrotu do

równowagi. Należałoby mianowicie, aby płaca nominalna

zmalała, aby powiększyć SAS i przywrócić pełne zatrudnienie.

Ale płaca nominalna nie maleje i gospodarka tkwi w recesji.



Drugim mechanizmem utrudniającym zamortyzowanie szoku jest

dla Keynesistów sztywność cen.



Szkoła keynesowska postuluje więc aktywną politykę fiskalną i

pieniężną, aby zneutralizować fluktuacje w globalnym dochodzie.

Przez stymulacje globalnego popytu w recesji pełne zatrudnienie

może zostać przywrócone.



W naszej analizie odpowiada to bardzo krótkiemu okresowi.

Klasycy



Makroekonomista neoklasyczny wierzy, że gospodarka

reguluje się sama i zawsze znajduje się w pełnym

zatrudnieniu. Wierzy jednym słowem w “niewidzialną

rękę wolnego rynku”.



Pojawiające się wahania cykliczne są efektywną

odpowiedzią dobrze funkcjonującej gospodarki wolnego

rynku, bombardowanej szokami pochodzącymi z

nierównomiernego postępu technicznego.



Według tej szkoły, płaca nominalna jest natychmiast i

całkowicie elastyczna. Realny PKB zawsze równa się

potencjalnemu PKB. Globalny popyt i globalna podaż

oscylują głównie z powodu zmian w technologii

produkcji.



W naszej analizie odpowiada to długiemu okresowi.

Monetary

ś

ci



Monetarysta wierzy, że gospodarka sama się reguluje i

że znajdzie się automatycznie w pełnym zatrudnieniu,

pod warunkiem że polityka pieniężna nie jest

chaotyczna i rytm wzrostu masy pieniądza jest stały.



Według tej szkoły, ilość pieniądza ma największe

znaczenie dla globalnego popytu. Wszystkie recesje

pochodzą z nieodpowiedniej polityki pieniężnej.

Monetaryści postulują więc, aby podaż pieniądza rosła w

ściśle określonym, regularnym tempie.



Monetarysta wierzy, że w krótkim okresie płaca

nominalna jest stała, ale dośc szybko sie dostosowuje.

W naszej analizie odpowiada to więc wszystkim

perspektywom czasowym.

CZARNY SCENARIUSZ:

rozpad strefy euro

jakie szoki dla gospodarki

PL?