Proces uczenia się jako

przedmiot diagnozy

pedagogicznej

Dojrzałość szkolna

•

„[...] osiągnięcie przez dzieci takiego

poziomu rozwoju fizycznego,

społecznego i psychicznego, który

czyni je wrażliwymi i podatnymi na

systematyczne nauczanie i wychowanie

w klasie pierwszej szkoły

podstawowej”

•

„Nauczyciel prowadzący badania

ocenia nie tylko sprawności poznawcze

dziecka, zdobywając orientację w jego

rozwoju umysłowym, lecz także dzięki

ukierunkowanej obserwacji

zachowania dziecka bada jego ogólną

postawę wobec zadań i zdolności

nawiązywania kontaktów z

rówieśnikami przy zabawie swobodnej,

jak również inne postawy społeczne,

mające istotne znaczenie w procesie

adaptacji do życia szkolnego.”

M.

Żebrowska

•

„Gotowość dziecka do uczenia się,
którą określa się za pomocą 3
kryteriów:

-

zainteresowanie się dziecka
procesem uczenia się

-

długość czasu, w jakim przejawia
się zainteresowanie uczeniem się

-

wyniki osiągane przez dziecko po
przeprowadzonych ćwiczeniach”

Hurlock

Komponenty dojrzałości

szkolnej będące przedmiotem

oceny:

• Strefa fizyczna (wzrost, waga, sprawność motoryczna,

funkcje zmysłów i stan zdrowia)

• Strefa umysłowa (rozumienie symboliki, orientacja w

świecie, operacje myślowe)

• Strefa społeczna (poczucie obowiązku, nawiązywanie

kontaktów społecznych, samopoczucie w grupie)

• Strefa emocjonalna (kontrolowanie i kierowanie uczuciami,

formy wyrażania uczuć, zmiany w nasileniu uczuć)

• Strefa wolicjonalna (wytrwałość w pracy, celowe działania,

podejmowanie inicjatywy, doprowadzanie do końca
rozpoczętych prac)

J. Parafiniuk-

Sosińska

Czynniki ułatwiające i

utrudniające szkolne

przystosowanie

UŁATWIAJĄCE:

•

Wysoki poziom inteligencji

•

Harmonijny rozwój psychiczny

•

Równowaga procesów nerwowych

•

Stosowny do wieku poziom analizy i
syntezy wzrokowej i słuchowej

•

Lateralizacja nie wykazująca
zaburzeń

•

Prawidłowy stan opieki i organizacja
życia rodzinnego

•

Właściwy kierunek wychowania w
rodzinie

•

Prawidłowa współpraca rodziny i
szkoły

•

Specjalne oddziaływania mające na
celu przyspieszenie rozwoju

UTRUDNIAJĄCE:

•

Opóźniony rozwój inteligencji

•

Dysharmonijny rozwój psychiczny

•

Zaburzenia dynamiki procesów
nerwowych

•

Opóźniony poziom analizy i syntezy
wzrokowo-słuchowej

•

Zaburzenia lateralizacji

•

Nieprawidłowości w dziedzinie
opieki nad dzieckiem i organizacji
życia w rodzinie

•

Niewłaściwy kierunek wychowania
w rodzinie

•

Brak współpracy rodziny i szkoły

Wybrane narzędzia do

oceny szkolnej

dojrzałości:

1. Test gotowości do podjęcia nauki

szkolnej A. Szemińskiej

2. Kwestionariusz diagnozy dziecka

rozpoczynającego naukę w
klasie I- I. Rokicińska

3. Test Dojrzałości Szkolnej- B.

Wilgocka-Okoń

Test gotowości do podjęcia

nauki szkolnej A. Szymańskiej

Ocenia poziom rozwoju procesów poznawczych, sprawności ruchowej,

czynników warunkujących proces czytania i pisania, rozwój
społeczny i emocjonalny oraz wiadomości i umiejętności dziecka
niezbędne w przygotowaniu do szkoły. Realizacja badanie przebiega
na 2 etapach: indywidualnym i grupowym.

STRUKTURA TESTU:

A.

– rysunek na podany temat

- rysunek wg wzoru

B. - układanie obrazka
- opis obrazka

A.

- liczenie

- zagadka

A.

- rozmowa kierowana

- analiza słuchowa

• Rysunek na podany temat- zadanie narysowania 2 postaci

różnej płci np. chłopiec i dziewczyna lepią bałwana

• Rysunek wg wzoru- odwzorowanie elementów znajdujących się

na kartce np. znaki literopodobne

• Układanie obrazka- złożenie obrazka pociętego na 6 części w

całość

• Opis obrazka- obrazek z bogatą akcją i postaciami pierwszo i

drugoplanowymi

• Liczenie- loteryjka liczbowa, w której odtwarzane są zbiory

liczbowe uprzednio pokazane, dodawanie na konkretach do 10

• Zagadka- układanie historyjki obrazkowej z 3 podanych

obrazków, a następnie jej opowiedzenie, uzasadniając kolejność
ułożenia

• Rozmowa kierowana- dotyczy wiadomości dziecka o

najbliższym środowisku oraz charakterystyki wybranej pory roku

• Analiza słuchowa- polega na kończeniu przez dziecko wyrazów

dwusylabowych, wyodrębnianiu samogłosek na początku wyrazu
i spółgłosek na końcu wyrazu

Kwestionariusz diagnozy dziecka

rozpoczynającego naukę w klasie I-

I. Rokicińska

Służy do oceny wybranych umiejętności kształtowanych w grupie

dzieci sześcioletnich i rozwijanych następnie w klasie pierwszej, w

ramach edukacji polonistycznej, matematycznej, plastycznej i

przyrodniczo-społecznej. Obejmuje 11 obszarów diagnostycznych:

1.

Obszary zadaniowe

2.

Podstawowe wiadomości (swoje dane, inf. o własnej rodzinie, pory roku, dni tyg., nazwy

kolorów)

3.

Lateralizacja oraz orientacja w schemacie ciała i przestrzeni (ocena dominacji ręki, chwytu

narzędzia graficznego, nacisku kredki na kartkę, dominacji oka i nogi, pojęć dotyczących

położenia i kierunku w odniesieniu do własnego ciała i przestrzeni)

4.

Umiejętności matematyczne (ocena znajomości i rozróżniania kształtów figur geometrycznych,

porównywania zbiorów, szeregowania elementów wg określonego kryterium, przeliczania

elementów, znajomości liczb i umiejętności dodawania i odejmowania na liczmanach)

5.

Czytanie (sprawdzanie znajomości liter, odczytywanie prostych wyrazów i ich łączenie z

obrazkiem, odczytywanie zdań pod obrazkiem, umiejętność czytania krótkiego tekstu)

6.

Pamięć i myślenie (ocena spostrzegawczości wzrokowej i słuchowej, umiejętności

klasyfikowania obrazków, poprawności rozumowania przyczynowo-skutkowego i poprawność

gramatycznej wypowiedzi)

7.

Percepcja wzrokowa i sprawność manualna (sprawdzanie umiejętności układania obrazka i

dobierania takich samych obrazków w pary)

8.

Komunikowanie się

9.

Zachowanie dziecka podczas badania

10.

Rozwój emocjonalno-społeczny

11.

Rozwój fizyczny

Test Dojrzałości Szkolnej-

B. Wilgocka-Okoń

Test składa się z 3 części:
1.

Karty informacyjnej o dziecku badanym (warunki domowe, stan zdrowia)

2.

Arkusza obserwacji zachowań i reakcji dziecka przy wykonywaniu zadań

testowych

3.

Zestawu prób zadaniowych (testowych)

Badanie jest realizowane na 2 etapach: zbiorowym i indywidualnym. W grupie

dziecko rozwiązuje 33 zadania, następnie indywidualnie zadania od 34 do 44.

Podział zadań:
-

1-7- porównywanie,różnicowanie i klasyfikowanie przedmiotów

-

8-12- porównywanie, różnicowanie elementów wizualnych

-

13-21- oceniają przebieg procesów analizy i syntezy oraz motoryki, a polegają

na czynności odwzorowywania

-

22-24- badają poziom analizy i syntezy wzrokowej

-

25-29- ocena umiejętności matematycznych i znajomości pojęć: więcej, mniej,

ujmowania ilości w zakresie 5

-

30-33- dotyczą porównywania liczebności zbiorów

-

34-40- oceniają rozumowanie krytyczne dziecka oparte na płaszczyźnie

symbolicznej i percepcyjnej

-

41- sprawdza opanowanie pojęcia liczby niezależnie od układu wizualnego

-

42-44- badają myślenie przyczynowo skutkowe

Zasady diagnozowania

dojrzałości szkolnej:

1.

Zasada łącznego rozpoznawania rozwoju psychofizycznego
dziecka i jego indywidualnych doświadczeń życiowych.

2.

Zasada rozpoznawania aktualnych osiągnięć rozwojowych i
potencjalnych możliwości rozwojowych dziecka.

3.

Zasada traktowania dojrzałości szkolnej jako procesu (ujęcie
dynamiczne)

4.

Zasada oceny dojrzałości szkolnej w kontekście wymagań
szkolnych.

5.

Zasada wieloaspektowego i interdyscyplinarnego rozpoznania
poziomu dojrzałości, doświadczeń życiowych i warunków
życia dziecka

6.

Zasada łączenia badań testowych z obserwacją zachowania i
emocji towarzyszących dziecku.

7.

Zasada łączenia różnych technik diagnozy