BÓLE

BÓLE

KOŃCZYN

KOŃCZYN

DOLNYCH

DOLNYCH

Etiologia:

Etiologia:





Bóle kostno - stawowe

Bóle kostno - stawowe





Bóle kostne

Bóle kostne





Bóle neurogenne

Bóle neurogenne





Bóle naczyniopochodne

Bóle naczyniopochodne





Bóle mięśniowe

Bóle mięśniowe





Bóle kostno - stawowe

Bóle kostno - stawowe



Przyczyny:

Przyczyny:

A.

A.

Stany zapalne stawów

Stany zapalne stawów

B.

B.

Zmiany zwyrodnieniowe stawów

Zmiany zwyrodnieniowe stawów

C.

C.

Metaboliczne lub hormonalnie

Metaboliczne lub hormonalnie

uwarunkowane choroby stawów

uwarunkowane choroby stawów

D.

D.

Nowotwory stawów

Nowotwory stawów

A. Stany zapalne stawów

A. Stany zapalne stawów



Choroby infekcyjne stawów

Choroby infekcyjne stawów





Bóle wywołane czynnikami pierwotnie

Bóle wywołane czynnikami pierwotnie

infekcyjnymi (bakteriami, wirusami, grzybami lub

infekcyjnymi (bakteriami, wirusami, grzybami lub

pasożytami) należą w Polsce do rzadkości.

pasożytami) należą w Polsce do rzadkości.





Infekcje są najczęściej przyczyną wtórnego

Infekcje są najczęściej przyczyną wtórnego

zakażenia stawów ( urazy, zabiegi, ogólna

zakażenia stawów ( urazy, zabiegi, ogólna

posocznica)

posocznica)





Dawniej dominowały prątki gruźlicy i gonokoki,

Dawniej dominowały prątki gruźlicy i gonokoki,





Aktualnie są to: gronkowce, paciorkowce

Aktualnie są to: gronkowce, paciorkowce

lub bakterie Gram – ujemne

lub bakterie Gram – ujemne





Grzyby i pasożyty są wielką rzadkością jako

Grzyby i pasożyty są wielką rzadkością jako

czynnik etiologiczny,

czynnik etiologiczny,



Parainfekcyjne zapalenie stawów w przebiegu

Parainfekcyjne zapalenie stawów w przebiegu

zakażeń

zakażeń





Jest to zapalenie stawów spowodowane reakcją

Jest to zapalenie stawów spowodowane reakcją

immunologiczną towarzyszącą zakażeniom

immunologiczną towarzyszącą zakażeniom

drobnoustrojami w stawach. Z reguły obejmuje

drobnoustrojami w stawach. Z reguły obejmuje

wiele stawów.

wiele stawów.



Choroby stawów o etiologii immunologicznej

Choroby stawów o etiologii immunologicznej





Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna





Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów





Kolagenozy (toczeń trzewny, twardzina, guzkowe

Kolagenozy (toczeń trzewny, twardzina, guzkowe

zapalenie tętnic, zapalenie skórno – mięśniowe)

zapalenie tętnic, zapalenie skórno – mięśniowe)

B. Zmiany zwyrodnieniowe

B. Zmiany zwyrodnieniowe

stawów

stawów



Dotyczą aparatu okołostawowego

Dotyczą aparatu okołostawowego



Powstawaniu ich sprzyja dysplazja stawów

Powstawaniu ich sprzyja dysplazja stawów

(koślawość, szpotawość, podwichnięcie stawów) i

(koślawość, szpotawość, podwichnięcie stawów) i

kości, zaburzenia krążenia w przynasadach kości

kości, zaburzenia krążenia w przynasadach kości

oraz odkładanie się soli wapnia i żelaza.

oraz odkładanie się soli wapnia i żelaza.

C. Metaboliczne lub

C. Metaboliczne lub

hormonalnie uwarunkowane

hormonalnie uwarunkowane

choroby stawów

choroby stawów



Dna (endogenna nadprodukcja puryn) –

Dna (endogenna nadprodukcja puryn) –

najczęstsza przyczyna metaboliczna,

najczęstsza przyczyna metaboliczna,

występowanie zarówno w drobnych jak i dużych

występowanie zarówno w drobnych jak i dużych

stawach.

stawach.



Chondrokalcynoza – odkładanie się kryształów

Chondrokalcynoza – odkładanie się kryształów

pirofosforanu wapnia w strukturach stawowych i

pirofosforanu wapnia w strukturach stawowych i

okołostawowych.

okołostawowych.



Hiperlipoproteinemia – odkładanie się mas

Hiperlipoproteinemia – odkładanie się mas

tłuszczowych w strukturach okołostawowych.

tłuszczowych w strukturach okołostawowych.



Skaza szczawianowa – kryształy szczawianów

Skaza szczawianowa – kryształy szczawianów

osadzają się w strukturach stawowych.

osadzają się w strukturach stawowych.



Hemochromatoza – przyczyną są odkładające się

Hemochromatoza – przyczyną są odkładające się

złogi związków żelaza w strukturach stawu.

złogi związków żelaza w strukturach stawu.



Choroby narządów wydzielania wewnętrznego –

Choroby narządów wydzielania wewnętrznego –

należą tutaj:

należą tutaj:

- akromegalia

- akromegalia

- nadczynność gruczołów przytarczycznych

- nadczynność gruczołów przytarczycznych

- nadczynność i niedoczynność gruczołu

- nadczynność i niedoczynność gruczołu

tarczowego

tarczowego

- nadczynność nadnerczy

- nadczynność nadnerczy

- cukrzyca

- cukrzyca

D. Nowotwory stawów

D. Nowotwory stawów



Nowotwory wywodzące się z tkanki chrzęstnej:

Nowotwory wywodzące się z tkanki chrzęstnej:





Chondroma, chondroblastoma,

Chondroma, chondroblastoma,

chondrosarcoma, chondrofibroma,

chondrosarcoma, chondrofibroma,



Nowotwory wywodzące się z tkanki kostnej:

Nowotwory wywodzące się z tkanki kostnej:





Osteoma, osteoblastoma,

Osteoma, osteoblastoma,



Z tkanki łącznej aparatu więzadłowego:

Z tkanki łącznej aparatu więzadłowego:





Fibroma,

Fibroma,



Nowotwory z naczyń krwionośnych:

Nowotwory z naczyń krwionośnych:





Hemangioendothelioma,

Hemangioendothelioma,



Nowotwory z układu krwiotwórczego:

Nowotwory z układu krwiotwórczego:





Szpiczak mnogi, białaczki

Szpiczak mnogi, białaczki



Inne nowotwory:

Inne nowotwory:





Mięsak Ewinga, guz olbrzymiokomórkowy,

Mięsak Ewinga, guz olbrzymiokomórkowy,





Bóle kostne

Bóle kostne



Przyczyny:

Przyczyny:

A.

A.

Bóle kostne miejscowe

Bóle kostne miejscowe

B.

B.

Bóle kostne uogólnione

Bóle kostne uogólnione

A. Bóle kostne miejscowe

A. Bóle kostne miejscowe



Nowotwory kości:

Nowotwory kości:





Przerzuty do układu kostnego

Przerzuty do układu kostnego





przerzuty z raka: oskrzeli, nerek, gruczołu

przerzuty z raka: oskrzeli, nerek, gruczołu

tarczowego, krokowego i sutka.

tarczowego, krokowego i sutka.





Pierwotne nowotwory kości

Pierwotne nowotwory kości





mięsak Ewinga, Kostniakomięsak,

mięsak Ewinga, Kostniakomięsak,



Torbiele

Torbiele





Torbiel samotna – przyczyna bólów tylko w

Torbiel samotna – przyczyna bólów tylko w

przypadku złamań patologicznych (kość udowa)

przypadku złamań patologicznych (kość udowa)





Torbiel tętniakowa – samoistnie daje silne bóle,

Torbiel tętniakowa – samoistnie daje silne bóle,

w nasadzie kości (kość udowa)

w nasadzie kości (kość udowa)



Dysplazja włóknista kości – wielokomorowe

Dysplazja włóknista kości – wielokomorowe

torbiele występujące w kości

torbiele występujące w kości



Martwica kości

Martwica kości





Martwica aseptyczna – spowodowana

Martwica aseptyczna – spowodowana

zniszczeniem przez uraz naczyń odżywiających kość

zniszczeniem przez uraz naczyń odżywiających kość

lub ich zamknięciem przez zator powietrzny.

lub ich zamknięciem przez zator powietrzny.

Dodatkowo po radioterapii, stosowaniu

Dodatkowo po radioterapii, stosowaniu

kortykosteroidów – szczególnie u chorych po

kortykosteroidów – szczególnie u chorych po

przeszczepieniu nerki

przeszczepieniu nerki

.

.





Martwice o nieznanej przyczynie:

Martwice o nieznanej przyczynie:





Ch. Pertesa – martwica głowy kości udowej,

Ch. Pertesa – martwica głowy kości udowej,





Ch. K

Ch. K

ő

ő

hlera II – martwica głowy drugiej kości

hlera II – martwica głowy drugiej kości

śródstopia,

śródstopia,





Ch. Severa – martwica kości piętowej,

Ch. Severa – martwica kości piętowej,





Ch. Osgooda–Schlattera – martwica guzowatości

Ch. Osgooda–Schlattera – martwica guzowatości

kości udowej,

kości udowej,





Martwica aeptyczne – następuje zniszczenie

Martwica aeptyczne – następuje zniszczenie

kości przez drobnoustroje,

kości przez drobnoustroje,



Zmiany zapalne kości

Zmiany zapalne kości





Dawniej charakterystyczne zmiana jak –

Dawniej charakterystyczne zmiana jak –

„piszczele szablowate” w przebiegu kiły, są już

„piszczele szablowate” w przebiegu kiły, są już

dziś praktycznie niespotykane.

dziś praktycznie niespotykane.





Inne powstają raczej w przebiegu uogólnionej

Inne powstają raczej w przebiegu uogólnionej

posocznicy bakteryjnej (najczęściej

posocznicy bakteryjnej (najczęściej

gronkowcowej, paciorkowcowej) i rzadko dotyczą

gronkowcowej, paciorkowcowej) i rzadko dotyczą

samych kończyn dolnych.

samych kończyn dolnych.

B. Bóle kostne uogólnione

B. Bóle kostne uogólnione



Osteoporoza -

Osteoporoza -





masy kostnej w jednostce

masy kostnej w jednostce

objętości kośćca.

objętości kośćca.

Bóle zależą od stopnia

Bóle zależą od stopnia

zaawansowania choroby

zaawansowania choroby



Osteomalacja -

Osteomalacja -





wzrost objętości

wzrost objętości

nieuwapnionej kości

nieuwapnionej kości



Osteodystrofia – wzmożona przebudowa kości,

Osteodystrofia – wzmożona przebudowa kości,

dająca brak uporządkowania blaszek kostnych.

dająca brak uporządkowania blaszek kostnych.





Bóle neurogenne

Bóle neurogenne



Przyczyny:

Przyczyny:

A.

A.

Ból na skutek przewlekłego ucisku

Ból na skutek przewlekłego ucisku

na nerwy

na nerwy

B.

B.

Ból na skutek uszkodzenia nerwów

Ból na skutek uszkodzenia nerwów

C.

C.

Polineuropatie kończyn

Polineuropatie kończyn

A. Ból na skutek przewlekłego

A. Ból na skutek przewlekłego

ucisku na nerwy

ucisku na nerwy





Rwa kulszowa

Rwa kulszowa

– zespól bólowy kończyny dolnej.

– zespól bólowy kończyny dolnej.





Promieniowanie bólu przebiega wzdłuż nerwu kulszowego.

Promieniowanie bólu przebiega wzdłuż nerwu kulszowego.

Nerw powstaje z korzeni L

Nerw powstaje z korzeni L

5

5

– S

– S

1-2

1-2

, do których dołączają się

, do których dołączają się

włókna z L

włókna z L

4

4

i S

i S

3

3

. Przyczyną jest ucisk na jeden z tych korzeni

. Przyczyną jest ucisk na jeden z tych korzeni

przez uwypuklone lub wpadnięte jądro miażdżyste.

przez uwypuklone lub wpadnięte jądro miażdżyste.





Zespoły cieśni

Zespoły cieśni

spowodowane obecnością

spowodowane obecnością

guzów

guzów

śródrdzeniowych

śródrdzeniowych

oraz

oraz

zewnątrzrdzeniowych podoponowych

zewnątrzrdzeniowych podoponowych

i nadoponowych

i nadoponowych

.

.





Guzy wewnątrzrdzeniowe: glejaki, naczyniaki,

Guzy wewnątrzrdzeniowe: glejaki, naczyniaki,

potworniaki, gruźliczaki i kilaki.

potworniaki, gruźliczaki i kilaki.





Guzy podoponowe: nerwiaki, oponiaki, mięsaki,

Guzy podoponowe: nerwiaki, oponiaki, mięsaki,

naskórzaki i struniaki.

naskórzaki i struniaki.





Guzy nadoponowe – nerwiaki, struniaki,

Guzy nadoponowe – nerwiaki, struniaki,

włókniaki i kostniaki.

włókniaki i kostniaki.





Objawy mogą przez wiele lat przebiegać pod

Objawy mogą przez wiele lat przebiegać pod

postacią bólów kończyn dolnych. Najpierw

postacią bólów kończyn dolnych. Najpierw

jednostronnie później obustronnie z dołączeniem

jednostronnie później obustronnie z dołączeniem

się zaburzeń czucia.

się zaburzeń czucia.

B. Ból na skutek uszkodzenia

B. Ból na skutek uszkodzenia

nerwów

nerwów



Do pourazowych zespołów bólowych należą:

Do pourazowych zespołów bólowych należą:





Zespól pourazowy bólowo – dystroficzny.

Zespól pourazowy bólowo – dystroficzny.





Dolegliwości występują po około kilku tygodniach od

Dolegliwości występują po około kilku tygodniach od

chwili urazu jako napady silnych bólów, zasięg narasta z

chwili urazu jako napady silnych bólów, zasięg narasta z

ich natężeniem, zwykle dołączają się zaburzenia odżywczo

ich natężeniem, zwykle dołączają się zaburzenia odżywczo

– wegetatywne.

– wegetatywne.





Kauzalgia.

Kauzalgia.





Powstaje w przypadku uszkodzenia dużych pni

Powstaje w przypadku uszkodzenia dużych pni

nerwowych. W kończynie dolnej dotyczy zwykle nerwu

nerwowych. W kończynie dolnej dotyczy zwykle nerwu

kulszowego.

kulszowego.





Bóle o charakterze: parzącym, piekącym – występują w

Bóle o charakterze: parzącym, piekącym – występują w

ciągu dnia i nocy.

ciągu dnia i nocy.





Pojawiają się zmiany troficzne skóry.

Pojawiają się zmiany troficzne skóry.





Ból fantomowy

Ból fantomowy





Odczuwany w miejscu amputowanej kończyny,

Odczuwany w miejscu amputowanej kończyny,

tak jakby ona istniała. Pojawia się po ok.

tak jakby ona istniała. Pojawia się po ok.

kilkunastu dniach od operacji, z czasem u

kilkunastu dniach od operacji, z czasem u

chorego narasta wrażenie skracania się

chorego narasta wrażenie skracania się

kończyny, aż do zupełnego zaniku fantomu.

kończyny, aż do zupełnego zaniku fantomu.

C. Polineuropatie kończyn

C. Polineuropatie kończyn



Polineuropatie cechują się zróżnicowanym

Polineuropatie cechują się zróżnicowanym

udziałem ruchowych, czuciowych i

udziałem ruchowych, czuciowych i

autonomicznych włókien nerwowych.

autonomicznych włókien nerwowych.



Objawiają się niedowładami z zanikiem mięśni,

Objawiają się niedowładami z zanikiem mięśni,

zaburzeniami czucia (kończyna dolna – typ

zaburzeniami czucia (kończyna dolna – typ

„skarpetek”), parestezjami, bólami i zaburzeniami

„skarpetek”), parestezjami, bólami i zaburzeniami

troficznymi skóry i paznokci oraz wydzielania potu.

troficznymi skóry i paznokci oraz wydzielania potu.



Orientacyjny podział polineuropatii:

Orientacyjny podział polineuropatii:





Polineuropatie alergiczno – zapalne

Polineuropatie alergiczno – zapalne





Ostre zapalenie wielonerwowe (poinfekcyjny,

Ostre zapalenie wielonerwowe (poinfekcyjny,

poszczepienny)

poszczepienny)





Przewlekłe lub przewlekle nawrotowe samoistne

Przewlekłe lub przewlekle nawrotowe samoistne

zapalenie wielonerwowe (uwarunkowane

zapalenie wielonerwowe (uwarunkowane

immunologicznie)

immunologicznie)





Polineuropatie pozakaźne

Polineuropatie pozakaźne





Półpasiec

Półpasiec





Bruceloza

Bruceloza





choroba z Lyme

choroba z Lyme





Neuropatie w kolagenozach

Neuropatie w kolagenozach





Guzkowe zapalenie tętnic

Guzkowe zapalenie tętnic





Toczeń trzewny

Toczeń trzewny





Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów





Polineuropatie paranowotworowe

Polineuropatie paranowotworowe





Polineuropatie endokrynne i metaboliczne

Polineuropatie endokrynne i metaboliczne





Akromegalia

Akromegalia





Polineuropatia cukrzycowa

Polineuropatia cukrzycowa





Niedobór witaminy B

Niedobór witaminy B

1

1

(tiaminy) – piekąca bolesna

(tiaminy) – piekąca bolesna

przeczulica stóp

przeczulica stóp





Polineuropatia mocznicowa – podrażnienie

Polineuropatia mocznicowa – podrażnienie

czuciowe w obrębie stóp i kurcze łydek

czuciowe w obrębie stóp i kurcze łydek





Polineuropatie polekowe i toksyczne

Polineuropatie polekowe i toksyczne





Polineuropatia alkoholowa

Polineuropatia alkoholowa





Polineuropatie dziedziczne

Polineuropatie dziedziczne





Polineuropatia porfirynowa – w ostrej porfirii

Polineuropatia porfirynowa – w ostrej porfirii

wątrobowej

wątrobowej





Bóle naczyniopochodne

Bóle naczyniopochodne



Przyczyny:

Przyczyny:

A.

A.

Ból na skutek ograniczonych zmian

Ból na skutek ograniczonych zmian

tętnic lub żył

tętnic lub żył

B.

B.

Ból na skutek czynnościowych zmian

Ból na skutek czynnościowych zmian

ukrwienia kończyn

ukrwienia kończyn

C.

C.

Ból na skutek chorób naczyń

Ból na skutek chorób naczyń

chłonnych

chłonnych

A. Ból na skutek

A. Ból na skutek

ograniczonych zmian tętnic

ograniczonych zmian tętnic

lub żył

lub żył





Niedrożność tętnic

Niedrożność tętnic





Ostra niedrożność tętnicy

Ostra niedrożność tętnicy





Przewlekłe upośledzenie drożności tętnic

Przewlekłe upośledzenie drożności tętnic





Zaczopowanie światła małych tętnic

Zaczopowanie światła małych tętnic





Zakrzepowe zapalenie żył

Zakrzepowe zapalenie żył





Ostre zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych

Ostre zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych





Ostre zapalenie żył głębokich

Ostre zapalenie żył głębokich





Bolesna zakrzepica sina

Bolesna zakrzepica sina





Bolesny, biały obrzęk kończyny

Bolesny, biały obrzęk kończyny





Zespół zejściowy po zapaleniu żył

Zespół zejściowy po zapaleniu żył





Następstwo nie leczonego zakrzepowego

Następstwo nie leczonego zakrzepowego

zapalenia żył.

zapalenia żył.





Żylaki

Żylaki

B. Ból na skutek

B. Ból na skutek

czynnościowych zmian

czynnościowych zmian

ukrwienia kończyn

ukrwienia kończyn



Rzadko dotyczy kończyny dolnej, jeżeli już

Rzadko dotyczy kończyny dolnej, jeżeli już

się pojawia to pod postacią:

się pojawia to pod postacią:





Choroby Raynauda – napadowe kurcze

Choroby Raynauda – napadowe kurcze

tętniczek w palcach stóp.

tętniczek w palcach stóp.





Czerwienicy bolesnej kończyn – napadowe

Czerwienicy bolesnej kończyn – napadowe

rozszerzanie naczyń skóry danej kończyny.

rozszerzanie naczyń skóry danej kończyny.

C. Ból na skutek chorób naczyń

C. Ból na skutek chorób naczyń

chłonnych

chłonnych



Są dwie możliwości:

Są dwie możliwości:





Ostre zapalenie naczyń chłonnych

Ostre zapalenie naczyń chłonnych

(czerwone pasmo na skórze, ból i

(czerwone pasmo na skórze, ból i

obrzęk)

obrzęk)





Przewlekłe zapalenie naczyń

Przewlekłe zapalenie naczyń

chłonnych (tylko ból i obrzęk)

chłonnych (tylko ból i obrzęk)





Bóle mięśniowe

Bóle mięśniowe



Przyczyny:

Przyczyny:

A.

A.

Ból na skutek zaburzenia

Ból na skutek zaburzenia

kurczliwości mięśni

kurczliwości mięśni

B.

B.

Ból na skutek chorób zapalnych

Ból na skutek chorób zapalnych

mięśni

mięśni

C.

C.

Bóle mięśni w przebiegu chorób

Bóle mięśni w przebiegu chorób

zakaźnych

zakaźnych

A. Ból na skutek zaburzenia

A. Ból na skutek zaburzenia

kurczliwości mięśni

kurczliwości mięśni





Kurcze bolesne mięśni kończyn

Kurcze bolesne mięśni kończyn





W stanach chorobowych naczyń krwionośnych,

W stanach chorobowych naczyń krwionośnych,

najczęściej jako bolesny kurcz łydek.

najczęściej jako bolesny kurcz łydek.





Tężyczka

Tężyczka





Miotonia

Miotonia





Zaburzenie kurczliwości mięśni, zarówno

Zaburzenie kurczliwości mięśni, zarówno

rozkurcz jak i skurcz jest powolny i bolesny.

rozkurcz jak i skurcz jest powolny i bolesny.





Miopatie metaboliczne

Miopatie metaboliczne





Ból jako objaw męczliwości mięśni

Ból jako objaw męczliwości mięśni

(Glikogenozy)

(Glikogenozy)

B. Ból na skutek chorób

B. Ból na skutek chorób

zapalnych mięśni

zapalnych mięśni





Zapalenie wielomięśniowe

Zapalenie wielomięśniowe





Zapalenie skórno - mięśniowe

Zapalenie skórno - mięśniowe





Kostniejące zapalenie mięsni

Kostniejące zapalenie mięsni

C. Bóle mięśni w przebiegu

C. Bóle mięśni w przebiegu

chorób zakaźnych

chorób zakaźnych





Włośnica

Włośnica





Krętkowice (ch. Weila, Gorączka

Krętkowice (ch. Weila, Gorączka

błotna)

błotna)