Wady kończyn dolnych
(krótka charakterystyka, przykłady ćwiczeń)
Kolana koślawe -
O koślawości mówimy, kiedy odstęp mierzony pomiędzy przyśrodkowymi kostkami, przy zwartych i wyprostowanych kolanach wynosi więcej niż 4-5 cm. Przyczyny występowania koślawości kolan to : krzywica, otyłość, zbyt wczesne zmuszanie dziecka do wstawania i chodzenia. Skutkiem koślawości jest niewydolność chodu, płaskostopie. Przy koślawości kolan niewskazane są długie spacery, długie przebywanie w pozycji stojącej i wszelkie ćwiczenia w rozkroku. W tej wadzie nadmiernemu rozciągnięciu ulegają: więzadło poboczne piszczelowe, mięsień krawiecki, mięsień półbłoniasty i półścięgnisty, głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego. Przykurczone są: więzadło poboczne strzałkowe, napinacz powięzi szerokiej i mięsień dwugłowy uda.
Kolana szpotawe -
Wada polega na ustawieniu podudzia względem uda pod kątem otwartym do środka. Trzony kości udowej, piszczelowej i strzałkowej wygięte są na zewnątrz. Odległość między kłykciami przyśrodkowymi, przy stopach zwartych wynosi więcej niż 3 cm. Najczęstszymi przyczynami powstawania tej wady są: krzywica oraz nadmierne przeciążenie statyczne układu kostnego kończyn dolnych (otyłość, zbyt wczesne zmuszanie dziecka do wstawania i chodzenia). Przeciwwskazania przy szpotawości kolan to długie spacery i długie przebywanie w pozycji stojącej oraz pozycja w siadzie skrzyżnym. Przy kolanie szpotawym więzadło poboczne zewnętrzne, mięśnie dwugłowe uda i strzałkowe są rozciągnięte. A więzadło poboczne wewnętrzne i zginacze półbłoniasty, półścięgnisty i dwugłowy są przykurczone.
Płaskostopie -
Jest to obniżenie się podłużnego sklepienia stopy na skutek niewydolności jej układu mięśniowo-więzadłowego. Przyczyn deformacji jest wiele: zmuszanie dziecka do zbyt wczesnego chodzenia, otyłość, skoki na twardym podłożu, stojący tryb życia, nieprawidłowe obuwie, długotrwałe marsze z dużym obciążeniem, krzywica, niedobór witaminy D. Przeciążenie stopy doprowadza do zniekształceń, zaburzenia funkcji, bolesności.
Przykładowe zestawy ćwiczeń -
kolana koślawe, kolana szpotawe, płaskostopie:
Kolana koślawe - działanie ruchem w przypadku zmian układu mięśniowo-więzadłowego ma na celu wzmocnienie mięśni przyśrodkowych uda i rozciągnięcie mięśni zewnętrznych stawu kolanowego. Ważną rolę odgrywa nauka poprawnego stania i chodu.
- siad ugięty, kolana rozchylone na zewnątrz, podeszwy stóp stykają się ze sobą. Opad tułowia w przód z równoczesnym ugięciem ramion w stawach łokciowych i chwytem dłońmi stóp, łokcie szeroko rozstawione na zewnątrz rozpychają kolana.
- leżenie tyłem, ręce w górze, kończyny dolne ugięte w stawach kolanowych, stopy złączone, skłon tułowia w przód z równoczesnym rozchyleniem kolan na zewnątrz, stopy pozostają złączone.
- siad ugięty, kolana rozchylone na zewnątrz, podeszwy stóp stykają się ze sobą, ręce ugięte w stawach łokciowych i wsparte dłońmi na kolanach - naciskanie dłońmi na kolana.
- leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach kolanowych, między stopami piłka gumowa, ramiona wyprostowane w górze, przenos piłki w tył za głowę i chwyt piłki dłońmi, powrót do leżenia, tułów z kończynami dolnymi ugiętymi w stawach kolanowych, ramiona z piłką pozostają wyprostowane za głową, skłon tułowia w przód z rękami wyciągniętymi przed siebie - włożenie piłki gumowej między stopy.
- siad ugięty podparty, klaskanie podeszwami stóp.
- siad skrzyżny, ramiona wzdłuż tułowia, przejście do leżenia tyłem i powrót.
- siad prosty, piłka między kolanami, ręce oparte za plecami, wznos bioder w górę - przejście do podporu tyłem.
- leżenie tyłem nogami do ściany, piłka między kolanami - marsz stopami po ścianie w linii pionowej.
- w staniu tyłem do drabinek stanie zwieszone - unoszenie nogi zgiętej w stawie kolanowym w górę na zewnątrz, zmiana nóg.
- w staniu, piłka między kolanami, podskoki trzymając piłkę kolanami.
Kolana szpotawe - działanie korektywne jest w założeniu odwrotne niż w przypadku kolan koślawych i skierowane jest głównie na rozciągnięcie mięśni przywodzących uda, wzmocnienie mięśni pośladkowych, ogólne wzmocnienie mięśni kończyn dolnych. Unikamy wysiłków i obciążeń w pozycji stojącej i siadu skrzyżnego.
- siad ugięty podparty, stopy rozstawione, naprzemienne skręcanie ugiętych kończyn dolnych do wewnątrz z równoczesnym dotknięciem kolan do podłoża.
- leżenie przodem na ławeczce, ramiona wyciągnięte i chwyt za obrzeże ławki, Nogi poza ławką. Wykonanie nogami wyprostowanymi w stawach biodrowych i kolanowych ruchów nożycowych.
- siad ugięty podparty, między kolanami piłka gumowa, zgniatanie kolanami piłki.
- siedząc na ławeczce, woreczek między kolanami, próbujemy prostować nogi.
- leżenie tyłem, rozkrok, złączenie kończyn dolnych przez ugięcie w stawach kolanowych do wewnątrz, stopy na zewnątrz.
- w siadzie skulnym ręce w bok zgięte w stawie łokciowym, opad tułowia w tył, woreczek między kolanami.
- leżenie tyłem, woreczek między kolanami, rysowanie kółek w lewą i w prawą stronę.
- w staniu w lekkim rozkroku, ugięcie kolan (półprzysiad) z równoczesnym zbliżeniem kolan do siebie przez naciskanie dłońmi na boczne okolice kolan.
- w staniu tyłem do drabinek (ściany), unoszenie nogi zgiętej w stawie kolanowym w górę w skos przez nogę przeciwną.
- podskoki obunóż na materacu, ręce oparte na skrzyni (stole), woreczek między kostkami, kolana związane.
Płaskostopie - postępowanie korekcyjne obejmuje : zaznajomienie dziecka i rodziców z konsekwencjami płaskostopia, zwrócenie uwagi na dobór obuwia, wyrobienie u dziecka nawyku prawidłowego ustawienia i obciążenia stopy w różnych sytuacjach życiowych, wzmocnienie układu mięśniowego za pomocą ćwiczeń.
- w siadzie unoszenie palcy nóg w górę i w dół.
- w siadzie, pięty razem, zwijanie kocyka palcami stóp.
- w siadzie na podłodze chwyt palcami stóp długopis, ołówek.
- w leżeniu tyłem, chwyt woreczka palcami stopy, rzucanie za siebie. Raz prawą, raz lewą nogą.
- w siadzie na krześle, przenoszenie różnych, małych przedmiotów z miejsca na miejsce palcami stopy. Raz prawą, raz lewą nogą.
- w staniu imitujemy stopą poruszanie się dżdżownicy. Stopy ćwiczą na zmianę.
- w leżeniu toczenie piłki stopami po ścianie.
- w leżeniu tyłem chwyt palcami stopy chusteczki, uniesienie jej w górę i machanie jak chorągiewką. Raz prawą, raz lewą nogą.
- w siadzie , palcami stóp ściągamy skarpetki.
- marsz w przód trzymając w palcach stóp drobne przedmioty.
- w siadzie na krześle chwyt woreczka palcami stopy - rzucanie do celu. Raz prawa, raz lewa noga.
opracował mgr Jacek Pacut
skorzystałem z:
- Kutzner-Kozińska M. 1986. Korekcja wad postawy. WsiP,Warszawa.
- Kasperczyk T. (red). 1996. Poradnik ćwiczeń korekcyjnych. KASPER,Kraków.