MINERAŁY GŁÓWNE

SKAŁ

MAGMOWYCH

KWARC

KWARC c.d.

Postać występowania

: kwarc α krystalizuje w układzie heksagonalnym a kwarc α

w trygonalnym. Najczęstszą postacią kwarcu α jest podwójna piramida
heksagonalna połączona ze łabo wykształconym (krótkim) słupem heksagonalnym.
Kwarc β ma silnie wykształcone ściany słupa heksagonalnego, który zakończony jest
dwoma romboedrami

Pokrój kryształów

: izometryczny (α), słupowy (β). Słupy kwarcu β są z reguły

znacznie wydłużone.

Barwa:

bezbarwny (kryształ górski), często zanieczyszczony domieszkami

barwiącymi. Różnorodne odmiany, w związku z ich częstym występowaniem
otrzymały swoje nazwy mineralogiczne: biały - kwarc mleczny, szary - dymny,
czarny - morion, żółty - cytryn, czerwony - krwawnik, fioletowy – ametyst

Połysk:

obie odmiany posiadają połysk na ścianach szklisty, a na przełamie tłusty.

Rysa:

biała.

Twardość:

7,0 - wzorcowa w skali Mohsa.

Łupliwość:

obie odmiany nie wykazują łupliwości, mają zatem przełam, który w

przypadku kwarcu α jest muszlowy, a w przypadku kwarcu β jest muszlowy lub
nierówny. Powierzchnie przełamu są z reguły gładkie.

CECHY MAKROSKOPOWE

Powstawanie dwóch odmian tlenku krzemu (α, β) związane jest z
temperaturą, w której powstają minerały. Powyżej 573

o

C powstaje

odmiana α, a poniżej tej temperatury odmiana β. Po obniżeniu
temperatury poniżej 573

o

C, kwarc α przechodzi w kwarc β zachowując

jednak swą postać. Dlatego też tak naprawdę mówiąc o kwarcu α
powinniśmy mieć na myśli paramorfozy kwarcu β po kwarcu α.
Najładniejsze okazy kwarcu pochodzenia magmowego związane są z
krystalizacją form odmiany β tworzących kryształy narosłe na ścianach
szczelin i próżni skalnych. Kwarc ten jest związany z krążeniem w
górotworze roztworów pomagmowych, z których krystalizują pegmatyty.
W warunkach magmowych tworzyć się może wyłącznie kwarc α, który
tworzy jednak wyłącznie kryształy wrosłe, ściśle zrośnięte z innymi
minerałami (szereg Bowena ). Jest to powodem trudności w rozpoznaniu
niektórych cech tego minerału.

WYSTĘPOWANIE

KWARC c.d.

PLAGIOKLAZY

ALBIT

LABRADOR

ANDEZYN

ANORTYT

BYTOWNIT

OLIGOKLAZ

?

?

PLAGIOKLAZY c.d.

Plagioklazy są glinokrzemianami sodu i wapnia. Tworzą one szereg
izomorficzny albit - anortyt. Albit jest glinokrzemianem sodu, zaś anortyt
glinokrzemianem wapnia. Ogniwa pośrednie szeregu izomorficznego
plagioklazów stanowią mieszaninę albitu i anortytu, o różnej zawartości
tych minerałów:

albit może zawierać 0 - 10% anortytu,

oligoklaz może zawierać 10 - 30% anortytu ,

andezyn może zawierać 30 - 50% anortytu,

labrador może zawierać 50 - 70% anortytu,

bytownit może zawierać 70 - 90% anortytu,

anortyt może zawierać 90 - 100% anortytu,

Plagioklazy zasobne w albit określane są jako kwaśne, zaś zasobne w
anortyt jako zasadowe

(ALBIT - ANORTYT

)

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać występowania

: wszystkie plagioklazy krystalizują w układzie

trójskośnym

Pokrój kryształów

: zwykle grubotabliczkowy.

Barwa:

jasna - biała, szara, szaro - zielonkawa, kremowa, czasem żółta lub brunatna.

Połysk

: szklisty, perłowy.

Rysa:

biała.

Twardość

: 6,0 - 6,5.

Łupliwość

: doskonała.

Gęstość:

stopniowo zwiększa się od 2,61 g . cm-1 (albit) do 2,77 g . cm-1

(anortyt).

WYSTĘPOWANIE

Plagioklazy występują we wszystkich skałach magmowych, z wyjątkiem skał bardzo
nie dosyconych krzemionką, oraz w skałach metamorficznych (gnejsy). Udział w
budowie skał osadowych mają jedynie plagioklazy kwaśne,

o większej od

plagioklazów zasadowych odporności na wietrzenie.

PLAGIOKLAZY c.d.

Na[AlSi

3

O

8

] - Ca[Al

2

Si

2

O

8

]

MIKROKLIN

ORTOKLAZ

SKALENIE POTASOWE

SKALENIE POTASOWE

c.d.

Skalenie potasowe są składnikami wielu jasnych, bogatych w krzemionkę
skał magmowych i metamorficznych. Uczestniczą również w budowie
niektórych skał osadowych jako składniki detrytyczne. Skalenie potasowe
są cennym surowcem stosowanym w ceramice. Najważniejszymi
przedstawicielami tej grupy minerałów są mikroklin i ortoklaz.

SKALENIE POTASOWE c.d.

MIKROKLIN

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać występowania

: mikroklin krystalizuje w układzie trójskośnym.

Pokrój kryształów

: nie tworzy jednorodnych kryształów.

Barwa:

od białej, szarej, żółtawej, poprzez różową , aż po ceglastoczerwoną.

Połysk:

szklisty do perłowego.

Rysa:

biała.

Twardość:

6,0.

Łupliwość

: bardzo dobra.

Gęstość:

2,53 - 2,56 g . cm-3.

WYSTĘPOWANIE

Mikroklin występuje w skałach magmowych takich jak: granity, sjenity, ryolity,
trachity, fojality, fonolity, oraz w skałach metamorficznych (gnejsy) i osadowych
(arkozy i szarogłazy).

K[AlSi

3

O

8

]

SKALENIE POTASOWE c.d.

ORTOKLAZ

CECHY MAKROSKOPOWE:

Postać kryształów:

ortoklaz krystalizuje w układzie jednoskośnym.

Pokrój kryształów

: grubotabliczkowy.

Barwa

: od białej, szarej, żółtawej, poprzez różową , aż po ceglastoczerwoną.

Połysk

: szklisty.

Rysa:

biała.

Twardość:

6,0 - wzorcowa w skali Mohsa.

Łupliwość

: doskonała.

Gęstość:

2,53 - 2,56 g . cm-3.

WYSTĘPOWANIE

Ortoklaz występuje w skałach magmowych takich jak granity, sjenity, ryolity,
trachity, fojaity, fonolity, oraz w skałach metamorficznych (gnejsy) i
osadowych (arkozy i szarogłazy). Ortoklaz jest również głównym źródłem
potasu glebowego

K[AlSi

3

O

8

]

SKALENIOWCE

LEUCYT

NEFELIN

Skaleniowce są minerałami podobnymi do skaleni, jednak są od nich znacznie
uboższe w krzemionkę i dlatego występują w skałach o charakterze zasadowym.
Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy minerałów są leucyt i nefelin.

SKALENIOWCE c.d.

SKALENIOWCE c.d.
(LEUCYT)

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać kryształów:

leucyt krystalizuje w układzie regularnym.

Pokrój kryształów:

dwudziestoczteroscian deltoidowy.

Barwa:

kryształy bezbarwne, białe lub szare.

Połysk

: szklisty, tłusty.

Rysa

: szara.

Twardość:

5,5 - 6,0.

Łupliwość

: brak, przełam nierówny.

Gęstość:

2,45 - 2,5 g . cm-1

WYSTĘPOWANIE

Leucyt występuje w skałach magmowych ubogich w krzemionkę, a bogatych w
potas, oraz w produktach erupcji wulkanicznych np. we współczesnych lawach
Wezuwiusza

.

K[AlSi

2

O

6

]

SKALENIOWCE c.d.

NEFELIN

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać kryształów

: nefelin krystalizuje w układzie heksagonalnym.

Pokrój kryształów:

tabliczkowy lub słupkowy.

Barwa:

kryształy białe lub szare, rzadziej z odcieniem różowym, zielonym lub żółtym.

Połysk:

szklisty, tłusty.

Rysa

: biała.

Twardość:

5,5 - 6,0.

Łupliwość:

brak, przełam nierówny.

Gęstość:

2,5 - 2,6 g . cm-1.

Nefelin występuje w skałach magmowych ubogich w krzemionkę, a bogatych w sód
np. fojaitach, fonolitach i innych. Jest on również składnikiem dolnośląskich
bazanitów i nefelinitów

Na[AlSiO

4

]

MUSKOWIT

BIOTYT

SERYCYT

ŁYSZCZYKI (MIKI)

ŁYSZCZYKI (MIKI) c.d

.

Łyszczyki są uwodnionymi glinokrzemianami potasu oraz kationów dwu-
i trójwartościowych: glinu, magnezu, żelaza i innych. Tworzenie się tych
minerałów wymaga obecności pary wodnej, dlatego występują one
głównie w skałach głębinowych, natomiast brak ich wśród składników
krystalizujących z law w warunkach wulkanicznych. Łyszczyki występują
powszechnie w wielu skałach. Należą do głównych minerałów skał
magmowych, są ważnymi składnikami skał metamorficznych i często
występują w skałach osadowych. Minerały należące do tej grupy są
pospolite w wielu zwietrzelinach, gdzie zwracają na siebie uwagę
charakterystycznym blaszowatym kształtem i połyskliwością (tzw. kocie
złoto). Blaszki łyszczyków wykazują doskonałą łupliwość i sprężystość.
Wszystkie łyszczyki posiadają budowę trójwarstwową Najistotniejszą rolę
wśród łyszczyków odgrywają następujące minerały:

muskowit,

Biotyt

serycyt

ŁYSZCZYKI (MIKI)

MUSKOWIT

c.d.

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać występowania

: muskowit krystalizuje w układzie jednoskośnym.

Pokrój kryształów

: blaszkowy lub tabliczkowy o zarysie heksagonalnym.

Barwa:

muskowit najczęściej jest bezbarwny, niekiedy biały, żółtawy, szary lub

brunatny.

Połysk:

perłowy.

Rysa:

biała.

Twardość

: 2 - 2,5.

Łupliwość:

doskonała.

Gęstość

: 2,8 - 2,9 g . cm-1.

WYSTĘPOWANIE

Muskowit jest pospolitym minerałem skałotwórczym. Występuje w skałach
magmowych i metamorficznych. Znany jest także ze skał osadowych, gdzie
występuje jako składnik allogeniczny, w postaci drobnych łusek i blaszek. W skałach
magmowych pojawia się głównie w dwumikowych granitach i granodiorytach. W
skałach wulkanicznych jest nieobecny. W utworach pegmatytowych kryształy
muskowitu osiągają niekiedy znaczne rozmiary, tworząc złoża o znaczeniu
gospodarczym. Muskowit jest również pospolitym składnikiem skał metamorficznych,
głównie łupków łyszczykowych (mikowych) oraz gnejsów. Jest on ważnym
komponentem materiału glebowego, gdzie występuje w postaci pojedynczych ziarn.

KAl

2

[(OH,F)

2

AlSi

3

O

10

]

ŁYSZCZYKI (MIKI) c.d.

SERYCYT

Serycyt jest mikrokrystaliczną odmianą muskowitu, powstającą głównie wskutek
rekrystalizacji.

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać występowania

: serycyt krystalizuje w układzie jednoskośnym.

Pokrój kryształów

: blaszkowy o zarysie heksagonalnym.

Barwa

: muskowit najczęściej jest bezbarwny, niekiedy biały, żółtawy, szary lub brunatny.

Połysk

: perłowy.

Rysa:

biała.

Twardość

: 2 - 2,5.

Łupliwość

: doskonała.

Gęstość:

2,8 - 2,9 g . cm-1.

WYSTĘPOWANIE

Podobnie jak muskowit. Często pojawia się jako produkt wietrzenia skaleni. Jest
typowym minerałem skał metamorficznych.

KAl

2

[(OH,F)

2

AlSi

3

O

10

]

ŁYSZCZYKI (MIKI) c.d.

BIOTYT

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać występowania

: biotyt krystalizuje w układzie jednoskośnym.

Pokrój kryształów:

blaszkowy lub tabliczkowy o zarysie heksagonalnym.

Barwa:

zawsze ciemna, brunatna z odcienien zielonawym lub czerwonawym lub

całkiem czarna.

Rysa

: biała.

Twardość:

2,5 - 3,0.

Łupliwość:

doskonała.

Gęstość:

2,8 - 3,4 g . cm-1.

WYSTĘPOWANIE

Biotyt jest najbardziej pospolitym minerłem wśród łyszczyków, posiadającym duże
znaczenie skałotwórcze. Podobnie jak muskowit występuje głównie w granitach i
granodiorytach, znany jest również z ciemnych skał żyłowych. Biotyt powszechnie
występuje w niektórych skałach metamorficznych, takich jak łupki łyszczykowe
(mikowe) czy gnejsy. W budowie skał osadowych odgrywa znacznie mniejszą rolę
niż muskowit, ponieważ charakteryzuje się mniejszą odpornością na wietrzenie
chemiczne. Obecność biotytu w glebach zaznacza się jedynie tam, gdzie procesy
wietrzenia zachodzą bardzo powoli. Przyjmuje tam postać wydłużonych,
blaszkowatych ziarn.

K(Mg,Fe

2+

)

3

[(OH,F)

2

AlSi

3

O

10

]

KRZEMIANY WSTĘGOWE

HORNBLEND
A

AKTYNOLI
T

PREHNIT

Krzemiany wstęgowe powstają przez równoległe łączenie dwóch łańcuchów typu
piroksenów i tworzą płaskie wstęgi zbudowane z anionów [Si

4

O

11

]

6

-. Wśród

krzemianów wstęgowych najważniejszymi minerałami są amfibole. Do grupy amfiboli
należy duża liczba minerałów o bardzo zróżnicowanym składzie chemicznym i różnej
postaci kryształów. Zróżnicowanie to wynika z dużych możliwości wzajemnego
podstawiania jonów. Amfibole mogą krystalizować w układzie rombowym lub
jednoskośnym, tworząc dwa szeregi kryształów mieszanych. Makroskopowe
rozróżnienie poszczególnych kryształów amfiboli rzadko jest możliwe, ponieważ
zwykle mają one postać kryształów wrosłych. Najważniejszą rolę skałotwórczą w tej
grupie minerałów odgrywa hornblenda.

KRZEMIANY WSTĘGOWE c.d.

KRZEMIANY WSTĘGOWE c.d.

HORNBLENDA

Hornblenda jest bardzo skomplikowanym uwodnionym krzemianem rozmaitych
metali (Ca, Na, Fe, Mg, Mn, Ti itp.). Możliwości podstawienia jonów są bardzo duże,
wskutek czego wyróżnia się kilka odmian hornblendy, które różnią się składem
chemicznym i innymi właściwościami. Z tego względu hornblendzie przypisuje się
zazwyczaj bardzo uproszczony wzór widoczny powyżej

Tworzenie się hornblendy wymaga obecności pary wodnej. Dlatego też minerał ten
występuje w skałach magmowych głębinowych, a w skałach wylewnych należy do
składników powstałych w głębi ziemi (prakryształy), przed wylaniem lawy. Brak jej
natomiast wśród składników krystalizujących z lawy w warunkach wulkanicznych.

CECHY MAKROSKOPOWE:

Postać kryształów

: hornblenda krystalizuje w układzie jednoskośnym.Obserwacje ścian

kryształu rzadko są możliwe, gdyż minerał ten w zasadzie tworzy tylko kryształy wrosłe. Dobrze
wykształcone osobniki można spotkać w andezytach.

Pokrój kryształów

: najczęściej słupowy lub długosłupowy (kryształy o kształcie wydłużonym).

Barwa:

najczęściej zielonoczarna , brunatnoczarna lub zupełnie czarna.

Połysk

: szklisty, ziemisty.

Rysa:

szara.

Twardość

: 5,5.

Łupliwość:

doskonała.

Gęstość

: 3,0-3,5 g . cm-1.

(Ca,Na)

2

(Fe

2

+,Mg)

2

[(OH)(Si,Al)Si

2

O

11

]

2

HORNBLENDA c.d.

WYSTĘPOWANIE

Hornblenda jest bardzo pospolitym minerałem występującym w wielu skałach
magmowych takich jak dioryty, sjenity, sjenodioryty, andezyty, trachity, latyty, a
także w licznych skałach metamorficznych - amfibolitach, łupkach amfibolowych,
gnejsach hornblendowych. Hornblenda zalicza sie do minerałów o średniej
odporności na wietrzenie. W glebach występuje ona niezbyt często w postaci
pojedynczych nieregularnych ziarn. Pod wpływem procesów wietrzenia hornblenda
z czasem ulega rozkładowi, dostarczając zwietrzelinie wielu składników
pokarmowych dla roślin. Produktami procesu wietrzenia hornblendy są najczęściej
chloryty, wermikulit, montmorillonit, getyt.

KRZEMIANY WSTĘGOWE

KRZEMIANY ŁAŃCUCHOWE

AUGIT

DIALLAG

?

KRZEMIANY ŁAŃCUCHOWE

Minerały należące do tej grupy zbudowane są z tetraedrów połączonych w
wydłużone łańcuchy złożone z anionów [Si

2

O

6

]

6

- (każdy tetraedr posiada dwa

naroża wspólne z sąsiednimi tetraedrami). Wiele minerałów zaliczanych do
krzemianów łańcuchowych posiada duże znaczenie skałotwórcze. Najważniejszą
grupę stanowią tu pirokseny. Grupa piroksenów obejmuje wiele minerałów o
dużej zmienności składu chemicznego i postaci kryształów. Ogólnie mówiąc, są
one krzemianami wapnia, magnezu i żelaza, w mniejszym stopniu manganu, sodu
a także glinu. Pirokseny tworzą mniej lub bardziej ciągłe szeregi kryształow
mieszanych, krystalizują w układach rombowych i jednoskośnych. Rozpoznawanie
makroskpowe większości piroksenów nie jest możliwe. Właściwości piroksenów
omówione zostaną na przykładzie augitu, majacego spośród nich najistotniejszą
rolę skałotwórczą.

KRZEMIANY ŁAŃCUCHOWE

AUGIT

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać kryształów

: augit krystalizuje w układzie jednoskośnym.

Pokrój kryształów

: bardzo grubotabliczkowy lub bardzo krótkosłupkowy, nieraz

prawie izometryczny.

Barwa:

przeważnie czarna, niekiedy o odcieniach jaśniejszych szarawych lub

brunatnawych.

Połysk

: szklisty, ziemisty.

Rysa:

szara.

Twardość:

6,0.

Łupliwość:

doskonała.

Gęstość

: 3,2 - 3,6 g . cm-1.

WYSTĘPOWANIE

Augit jest bezwodnym glinokrzemianem wapnia, magnezu, żelaza dwu - i trójwartoścoiwego oraz
glinu. Część jonów magnezowo-żelazawych jest podstawiona jonami żelazowymi i tytanowymi, a
wapń może być częściowo podstawiony sodem. Ogniwa o odmiennym składzie traktowane są jako
osobne odmiany, a nawet minerały np. augit zwyczajny, augit diopsydowy (diallag -
omówiony poniżej). Augit jest pospolitym składnikiem wielu skał magmowych, takich jak gabra,
dioryty oraz bazalty i andezyty. W skałach ulega on przeobrażeniu w minerały z grupy amfiboli. W
glebach występuje stosunkowo rzadko, ponieważ łatwo ulega rozpuszczeniu i wymyciu.
Sporadycznie występuje tu w postaci nieregularnych, pojedynczych ziarn. Zależnie od warunków
środowiska, przechodzić może w wodorotlenek żelaza, getyt, hematyt, oprócz tego montmorillonit,
wermikulit, chloryt, uwalniając w trakcie wietrzenia wiele cennych składników pokarmowych dla
roślin.

Ca,Na,Mg,Fe

2+

,Al,Ti)

2

[(Si,Al)

2

O

6

]

KRZEMIANY ŁAŃCUCHOWE

DIALLAG

Minerał ten charakteryzuje się nieco prostszą od augitu zwyczajnego budową
chemiczną, oraz bardziej zielonawym zabarwieniem i połyskiem zbliżonym do
jedwabistego lub perłowego (niekiedy nawet metalicznego). Diallag występuje
pospolicie w skałach magmowych, jest np. głównym składnikiem gabra.

Ca(Mg,Fe)[Si

2

O

6

]

KRZEMIANY WYSPOWE

GRANAT

OLIWIN

TOPAZ

KRZEMIANY WYSPOWE

OLIWINY c.d.

Oliwiny stanowią grupę minerałów będących składnikami skał magmowych
masywnych i niedosyconych krzemionką. Tworzą one szereg kryształow
mieszanych o ogólnym wzorze (Mg,Fe)

2

[SiO

4

], którego skrajnymi członami są

forsteryt- Mg

2

[SiO

4

] i fojait - Fe

2

[SiO

4

]. Oliwin właściwy (chryzolit) zawiera od

70 do 90% mol. forsterytu oraz 10 do 30% mol. fojaitu.

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać występowania

: wszystkie oliwiny krystalizują w układzie rombowym,

makroskopowa postać kryształów jest rzadko widoczna, gdyż z reguły występują
jedynie osobniki wrosłe.

Pokrój kryształów:

grubotabliczkowy lub krótkosłupkowy, nieraz prawie

izometryczny.

Barwa:

u oliwinów właściwych bardzo charakterystyczna, oliwkowozielona,

niekiedy z odcieniem lekko żółtawym. Silniej żelaziste odmiany bywają ciemniejsze,
aż do oliwkowobrunatnych.

Połysk:

szklisty, tłustawy.

Rysa:

szara.

Twardość:

6,5-7,0.

Łupliwość:

słaba, często prawie niedostrzegalna.

Gęstość:

3,3 g . cm-1.

(Mg,Fe)

2

[SiO

4

]

KRZEMIANY WYSPOWE

OLIWINY c.d.

WYSTĘPOWANIE

Oliwiny stanowią łatwo wietrzejący składnik skał magmowych zasadowych takich jak
bazalt, gabro oraz ultrazasadowych, takich jak dunit i perydotyt. Oliwiny są
minerałami mało odpornymi chemicznie. Już w warunkach magmowych ulegają często
wtórnym przeobrażeniom, przechodząc przeważnie w agregaty piroksenów, amfiboli,
magnetytu lub innych minerałów. Przemiany zachodzące w oliwinach pod wpływem
pary wodnej prowadzą do rozkładu, którego produktami są minerały z grupy
serpentynu oraz magnezyt, chalcedon i inne. Mała odporność oliwinów na wietrzenie
powoduje, że minerały te nie występują w skałach osadowych ani w glebach.

KRZEMIANY WYSPOWE

GRANATY

Granaty stanowią dużą grupę minerałów izostrukturalnych (tzn. wykazujących
bardzo podobną budowę, lecz różniących się składem chemicznym), będących
krzemianami metali dwuwartościowych (wapnia, magnezu, żelaza, manganu) i
trójwartościowych (żelaza, glinu, chromu). Największe znaczenie skałotwórcze mają
granaty właściwe.

CECHY MAKROSKOPOWE

Postać występowania:

wszystkie granaty krystalizują w układzie regularnym.

Pokrój kryształów

: kryształy izometryczne, najczęściej w postaci dwunastościanu

rombowego.

Barwa:

różna w zależności od składu chemicznego - granaty właściwe mają barwę

czerwoną, czasami krwistoczerwoną, częściej wiśniowoczerwoną, nieraz z odcieniem
lekko liliowym lub brunatnawym. Inne minerały tej grupy mogą mieć barwy od
żółtych, żółtawobrunatnych i zielonobrunatnych, przez szmaragdowozielone,
czerwone aż po prawie czarne.

Połysk:

szklisty lub tłusty, niekiedy zbliżony do diamentowego.

Rysa

: biała.

Twardość:

6,5-7,5.

Łupliwość:

niewyraŸna.

Gęstość:

3,5-4,4 g . cm-1

(Mg,Fe)

3

Al

2

[SiO

4

]

3

KRZEMIANY WYSPOWE

GRANATY c.d.

WYSTĘPOWANIE

Granaty występują w skałach metamorficznych, takich jak łupki granatowomikowe,
łupki granatowochlorytowe, granulity, eklogity i inne. W skałach magmowych obecne
są jako składnik akcesoryczny (np. w granitach, fonolitach). Granaty wykazują dużą
odporność na wietrzenie, dzięki czemu mogą gromadzić się w okruchowych skałach
osadowych (granatowe piaski plażowe). Dzięki dużej twardości stosowane są w
produkcji materiałów ściernych. Niektóre odmiany używane są w jubilerstwie jako
kamienie półszlachetne.

KRZEMIANY WYSPOWE

TOPAZ

CECHY MAKROSKOPOWE:

Postać występowania

: topaz krystalizuje w układzie rombowym.

Pokrój kryształów

: krótkosłupkowy.

Barwa

: topaz najczęściej jest bezbarwny lub żółty, znane są też odmiany o barwie

niebieskawej, zielonawej bądż różowej.

Połysk

: szklisty.

Rysa:

biała.

Twardość

: 8,0 - wzorcowa w skali Mohsa.

Łupliwość:

bardzo dobra.

Gęstość:

3,5-3,6 g . cm-1

WYSTĘPOWANIE

Topaz spotkać można w pegmatytach granitowch. Jego znaczenie skałotwórcze jest
niewielkie, jest natomiast znany jako piękny kamień szlachetny. Zastosowanie w
jubilerstwie znajdują jednak tylko osobniki o dużej czystości i przezroczystości. Topaz
jest minerałem odznaczającym się dużą twardością.

Al

2

(OH,F)

2

[SiO]

4