Zaburzenia wieku

Zaburzenia wieku

wczesnodziecięcego

wczesnodziecięcego

Karina Badura-Brzoza

Karina Badura-Brzoza

l

l

. małżeństwo bez dzieci

. małżeństwo bez dzieci

2. rodzina wychowująca

2. rodzina wychowująca

małe dzieci ( F84,

małe dzieci ( F84,

F98)

F98)

3. rodzina z dzieckiem w

3. rodzina z dzieckiem w

wieku

wieku

przedszkolnym

przedszkolnym

( F90, F91, F92,

( F90, F91, F92,

F93, F94, F95)

F93, F94, F95)

4. rodzina z dzieckiem w

4. rodzina z dzieckiem w

wieku szkolnym

wieku szkolnym

( F81, F91, F92, F95)

( F81, F91, F92, F95)

5. rodzina z

5. rodzina z

dorastającymi

dorastającymi

dziećmi ( F50)

dziećmi ( F50)

6. rodzina z dziećmi

6. rodzina z dziećmi

opuszczającymi

opuszczającymi

dom

dom

7. stadium pustego

7. stadium pustego

gniazda

gniazda

8. starzejący się rodzice

8. starzejący się rodzice

(aż do śmierci

(aż do śmierci

obojga)

obojga)

Cykl rozwoju rodziny( Duvall 1977)

Zaburzenia ujawniają się wśród dzieci najczęściej
pod postacią:

-lęku
-zaburzeń somatyzacyjnych
-zaburzeń zachowania

Są wynikiem braku możliwości rozpoznawania i
nazywania swoich uczuć jak i braku rozwoju
struktur super ego

Fizjologicznie między 8 miesiącem życia a 2 rż

pojawia się lęk separacji od opiekuna, między 2 a 4 rż

pojawia się lęk przed zwierzętami i ciemnością,

między 4-6 rż dzieci boją się duchów, pół-ludzkich, pół-

zwierzęcych potworów oraz niewytłumaczalnych

dźwięków pojawiających się nocy. Po 6 rż boja się

zranienia, śmierci i klęsk żywiołowych. W okresie

zbliżania się do adolescencji może pojawić się lęk, że

nie będzie akceptowane przez grupę rówieśniczą

ZABURZENIA EMOCJONALNE
ROZPOCZYNAJĄCE SIĘ ZWYKLE W
DZIECIŃSTWIE F 93

1. Lęk przed separacją w dzieciństwie
2. Zaburzenia lękowe w postaci fobii
3. Lęk społeczny w dzieciństwie
4. Zaburzenia związane z rywalizacją w
dzieciństwie

F93.0 Lęk przed separacją w

dzieciństwie

A. Występują co najmniej trzy z następujących

B. (1) nierealistyczne i utrwalone martwienie się możliwymi

szkodami, jakie miałyby dotknąć postaci darzone dużym

przywiązaniem (ang. major attachmentfigures) albo możliwą

utratą tych osób (np. obawa, że wyjadą i nie powrócą lub dziecko

nie zobaczy ich więcej), albo uporczywe myśli o ich śmierci,

(2) nierealistyczne i utrwalone martwienie się, że jakieś

nieoczekiwane wydarzenia rozdzielą dziecko od osoby darzonej

dużym przywiązaniem (np. dziecko zagubi

się, zostanie porwane, przyjęte do szpitala lub zabite),

(3) utrwalone niechęć lub odmowa chodzenia do szkoły z powodu

obawy przed rozdzieleniem od postaci darzonej dużym

przywiązaniem lub w celu pozostania w domu (raczej niż z innych

przyczyn, takich jak obawa przed wydarzeniami w szkole),

F93.0 Lęk przed separacją w

dzieciństwie

cd.

4. trudność w rozstaniu na noc, przejawiająca się jednym z

następujących:

(a) utrwalona niechęć lub odmowa zasypiania bez obecności w

pobliżu osoby darzonej przywiązaniem,

(b) częste wstawanie podczas nocy dla sprawdzenia obecności osoby

darzonej przywiązaniem lub w celu spania w jej bliskości,

(c) uporczywa niechęć lub odmowa spania z dala od domu,

F93.0 Lęk przed separacją w dzieciństwie cd.

(5) utrwalona, bezzasadna obawa przed osamotnieniem,

pozbawieniem dostępu do osoby darzonej dużym przywiązaniem,

w domu, w ciągu dnia,

(6) powtarzające się sny dotyczące tematu rozdzielenia (separacji),

(7) powtarzające się objawy somatyczne (jak: nudności, bóle żołądka,

bóle głowy lub wymioty) w okolicznościach związanych z

oddzieleniem od osoby darzonej dużym przywiązaniem, jak np.

opuszczanie domu w celu udania się do szkoły, lub w innych

sytuacjach obejmujących oddzielanie (święta, obozy itp.),

(8) wyraźne pogarszanie się samopoczucia w sytuacji spodziewanego

rozdzielenia od osoby darzonej dużym przywiązaniem lub

następujące natychmiast po nim (przejawiające się: lękiem,

płaczem, złością, uporczywą niechęcią opuszczenia domu,

nadmierną potrzebą rozmowy z rodzicami lub pragnieniem

powrotu do domu, poczuciem nieszczęścia, apatią, społecznym

wycofaniem się).

F93.0 Lęk przed separacją w dzieciństwie cd.

Nie spełnione kryteria uogólnionego zaburzenia lękowego w

dzieciństwie (F93.80).

Początek przed 6 rokiem życia.

D. Zaburzenie nie jest częścią szerszego zaburzenia emocji,

zachowania lub osobowości, albo całościowego zaburzenia

rozwojowego, zaburzenia psychotycznego, ani związanego z

używaniem substancji psychoaktywnych.

E. Czas trwania zaburzenia wynosi co najmniej 4 tygodnie.

.

F93.1 Zaburzenie lękowe w postaci fobii w

dzieciństwie

A. Dziecko przejawia utrwaloną lub nawracającą obawę

(fobię), która odpowiada fazie rozwoju (lub była taka

na początku), lecz jest nieprawidłowa pod względem

nasilenia i towarzyszy jej istotne upośledzenie

funkcjonowania społecznego.

B.Spełnione są kryteria uogólnionego zaburzenia

lękowego w dzieciństwie (F93.80).

C. Zaburzenie nie stanowi części szerszego zaburzenia

emocji, zachowania lub osobowości, ani całościowego

zaburzenia rozwojowego, zaburzenia psychotycznego,

czy związa nego z używaniem substancji

psychoaktywnych.

D. Czas trwania wynosi co najmniej 4 tygodnie

F93.2 Lęk społeczny w dzieciństwie

A. Utrwalony lęk przejawiający się zachowaniem o

cechach społecznego unikania w sytuacjach, w

których dziecko jest narażone na obecność nieznanych

sobie ludzi, w tym także rówieśników.

B. Dziecko wykazuje koncentrację na sobie, zakłopotanie

lub nadmierne

skupienie na sprawie stosowności swego zachowania

w czasie kontaktów z nieznanymi sobie ludźmi.

C. Zachodzi istotne zakłócenie relacji społecznych (w

tym: relacji z rówieśnikami), które ulegają

konsekwentnemu ograniczaniu. Gdy doświadczane są

nowe lub wymuszone sytuacje społeczne, powodują

znaczne cierpienie i dyskomfort przejawiane w postaci

płaczu, braku spontanicznych wypowiedzi lub

wycofania się.

F93.2 Lęk społeczny w dzieciństwie

D. Dziecko ma zadowalające relacje społeczne z

członkami rodziny lub dobrze znanymi sobie

rówieśnikami.

E. Początek zaburzenia współistnieje z fazą rozwoju, w

której takie reakcje lękowe są adekwatne.

Nieprawidłowy stopień, utrwalenie w czasie i

towarzyszące upośledzenie funkcjonowania

społecznego ujawniają się przed 6 rokiem życia.

Nie spełnione kryteria uogólnionego zaburzenia

lękowego w dzieciństwie (F93.80).

F93.2 Lęk społeczny w dzieciństwie

G. Zaburzenie nie stanowi części szerszego zaburzenia

emocji, zachowania lub osobowości, ani całościowego

zaburzenia rozwojowego, zaburzenia psychotycznego,

czy związanego z używaniem substancji

psychoaktywnych.

H. Czas trwania zaburzenia wynosi co najmniej 4

tygodnie

F93.3 Zaburzenie związane z rywalizacją

w rodzeństwie

A. Dziecko wykazuje nieprawidłowo nasilone negatywne

uczucia wobec bezpośrednio po nim urodzonego

młodszego rodzeństwa.

B. Zaburzenie emocjonalne przejawia się regresją,

złością, dysforią, trudnościami snu, zachowaniem

opozycyjnym lub przyciągającym uwagę jednego bądź

obojga rodziców (występują dwa lub więcej z

wymienionych).

C. Początek w okresie 6 miesięcy od urodzenia

(bezpośrednio po nim)

młodszego rodzeństwa

D. Czas trwania zaburzenia wynosi co najmniej 4

tygodnie.

Rywalizacja miedzy rodzeństwem przejawia się

nasilonym współzawodnictwem o zainteresowania i

uczucia rodziców, jednak by uznać je za nieprawidłowe

musi wiązać się z dużym nasileniem uczuć

negatywnych. Może przejawiać się niechęcią do

dzielenia się, ubóstwo przyjaznego sposobu

odnoszenia się, a nawet otwartą wrogość i fizycznymi

urazy. Czasami dochodzi do regresji z utratą

poprzednio nabytych umiejętności, naśladowania

młodszego rodzeństwa w celu zogniskowania

zainteresowania rodziców, a także zachowań

opozycyjnych i konfrontacyjnych wobec rodziców.

F94 Zaburzenia funkcjonowania

społecznego rozpoczynające się zwykle w

dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym

Kryterium wyodrębnienia to nieadekwatność w

nawiązywaniu kontaktów z innymi ludźmi we

wczesnych okresach życia.

F94.0 Mutyzm wybiórczy

Uwaga. Zaburzenie jest także opisywane jako mutyzm

selektywny.

A. Ekspresja i rozumienie języka oceniane wg

standaryzowanych testów mieszczą się w granicach
dwóch odchyleń standardowych, stosownie do wieku
dziecka.

B. Możliwa do potwierdzenia niemożność mówienia w

specyficznych sytuacjach, w których od dziecka
mówienie jest oczekiwane (np. w szkole), pomimo
mówienia w innych sytuacjach.

C.Czas trwania wybiórczego mutyzmu przekracza 4

tygodnie.

D. Nie występuje żadne z całościowych zaburzeń rozwoju

(F84.-).

E. Zaburzenia nie wyjaśnia brak znajomości języka

mówionego wymaganego w sytuacjach społecznych, w
których występuje niemożność mówienia.

Najczęściej występują u dzieci nieśmiałych, lękliwych,

wycofanych, wrażliwych

F94.1 Reaktywne zaburzenia

przywiązania w dzieciństwie

Początek przed 15 rokiem życia.
B. Dziecko ujawnia silnie sprzeczne lub ambiwalentne

reakcje społeczne w różnych sytuacjach społecznych
(które jednak mogą wykazywać zmienność od związku
do związku),

C. Zaburzenia emocjonalne przejawiają się brakiem

reaktywności emocjonalnej, reakcjami wycofania,
reakcjami agresywnymi wobec złego samopoczucia u
siebie i u innych oraz/lub bojaźliwym nadmiarem
czujności.

Zespół najprawdopodobniej jest bezpośrednim

rezultatem znacznego zaniedbania, maltretowania lub
złego obchodzenia się z dzieckiem przez rodziców lub
opiekunów. Przejawia się sprzecznymi reakcjami
społecznymi o charakterze zbliżania się i unikania
oraz oporu przed pocieszeniem. Charakterystyczna
jest lękliwość i nadmierna czujność, zachowane są
relacje z rówieśnikami, ale wspólna zabawa jest
utrudniona ze względu na negatywne reakcje
emocjonalne.

F94.2 Zaburzenia selektywności

przywiązania w dzieciństwie

A. Uogólnione przywiązanie jest utrwaloną cechą podczas

pierwszych 5 lat życia (lecz nie zawsze przeciąga się
do środkowej fazy dzieciństwa). Rozpoznanie wymaga
względnego braku selektywnego okazywania
przywiązania społecznego przejawiającego się:

(1)prawidłową skłonnością do szukania oparcia u innych

w sytuacji złego samopoczucia,

(2) przy (względnym) braku selektywności wyboru osób,

u których takie oparcie jest poszukiwane.

B.Interakcje społeczne wobec osób nieznanych są

modulowane słabo.

F94.2 Zaburzenia selektywności

przywiązania w dzieciństwie cd

C. Występuje co najmniej jedno z następujących:
(1) zachowanie ogólnie "przywierające" w okresie

niemowlęctwa,

(2) zachowanie przyciągające uwagę i bez zróżnicowania

przyjazne we wczesnym i środkowym okresie
dzieciństwa.

D. Występuje wyraźny, ogólny brak sytuacyjnej

specyficzności powyższych cech. Rozpoznanie wymaga
obecności objawów należących do kryteriów A i B w
odniesieniu do całej rozpiętości społecznych
kontaktów przeżywanych przez dziecko.

Prawdopodobnie powodem wystąpienia zaburzenia jest

brak ciągłości opieki nad dzieckiem ( domy dziecka,

zmiana rodzin zastępczych). Dziecko w pierwszych 2

latach życia wykazuje niezogniskowany typ

zachowania” przywierający” „rozlany”. W wieku 4 lat

niezogniskowanie i rozlanie pozostaje a przywieranie

zostaje zastąpione zachowaniami przyciągającymi

zainteresowanie i niearóznicowanymi zachowaniami

przyjacielskimi.. W późniejszym dzieciństwie dzieci

mogą być zdolne do selektywnych więzi , ale

zachowanie polegajace na przyciąganiu

zainteresowania często utrzymuje się , a pospolite sa

tez źle modulowane więzi z rówieśnikami.

TIKI F95

Tiki –mimowolne, szybkie, nawracające, nierytmiczne

ruchy lub wytwory głosowe. Cechuje je nagły

początek, nie służą żadnemu celowi, zazwyczaj

zanikają we śnie, a zaostrzają się podczas stresu.

Pacjent nie może oprzeć się tikom, choć może je

opanować na pewien okres.

Rozpowszechnienie w populacji 1-2%, częściej występują

u mężczyzna i częściej u dzieci

.

TIKI F95 cd

Etiologia

Bierze się pod uwagę czynniki genetyczne ( dziedziczenie

autosomalne dominujące w zespole de la Touretta),

urazy okołoporodowe oraz czynniki psychologiczne

( początek może być spowodowany traumatycznym

przeżyciem np. rozwodem rodziców).W/w czynniki

mogą wpływać na nieprawidłowy rozwój struktur

mózgu i co za tym idzie niewłaściwe ich

funkcjonowanie ( zaburzenia przekaźnictwa

dopaminergicznego)

TIKI F95 cd

Tiki przemijające

Pojedyncze lub liczne tiki ruchowe lub głosowe lub jedne

i drugie. Najczęściej występują tiki ruchowe dotyczące

mięśni głowy, karku i kończyn górnych. Najczęściej u

dzieci miedzy 3-10 rż 9 do 18rż. Nie trwają dłużej niż

12 miesięcy.

Przewlekłe tiki ruchowe lub głosowe

Tiki ruchowe ( najczęściej ) lub głosowe ( rzadko)

trwające dłużej niż 12 miesięcy.

TIKI F95 cd

Zespół tików głosowych i ruchowych ( zespół Gilles’a de

la Tourette’a)

Zaburzenia zaczyna się we wczesnym dzieciństwie od

pojedynczych tików ruchowych, następnie pojawią się
tiki złożone ( uderzanie, podskakiwanie) oraz tiki
głosowe ( powtarzanie słów, dźwięków-echolalia,
koprolalia). Te ostanie w dużej mierze odpowiedzialne
są za zaburzenia funkcjonowania społecznego.
Łagodnieją z wiekiem ale rzadko jest całkowita
remisja

Leczenie
Farmakoterapia: Haloperidol 0,5-6mg/kg mc/24h
Risperidon, Olanzapina
W przypadku współistnienia zaburzeń obsesyjno-

kompulsywnych- SSRI

Terapia rodzinna, behawioralna, treningi relaksacyjne

F98.0 Moczenie mimowolne (enuresis)

nieorganiczne

A. Kalendarzowy i umysłowy wiek dziecka wynosi co

najmniej 5 lat.

B. Mimowolne lub zamierzone oddawanie moczu do łóżka

lub w ubranie występujące co najmniej dwukrotnie w
miesiącu u dzieci do lat siedmiu, a co najmniej raz w
miesiącu u dzieci starszych.

C. Moczenie się nie jest następstwem napadów

padaczkowych ani nietrzymania moczu
uwarunkowanego neurologicznie. Nie jest też
bezpośrednim następstwem nieprawidłowości budowy
dróg moczowych ani żadnych innych stanów
somatycznych.

D. Brak potwierdzenia jakichkolwiek innych zaburzeń

psychicznych spełniających kryteria innych kategorii
ICD-l O.

E. Czas trwania wynosi co najmniej 3 miesiące.

Pierwotnie i wtórne miedzy 5-7rż.Powodem może być

zaburzenie relacji rodzinnych, opóźniona dojrzałość
układu nerwowego

F98.0 Moczenie mimowolne (enuresis)

nieorganiczne cd

Leczenie

Terapia behawioralna
Farmakoterapia:
Imipramina 5mg.kgmc przez 3 miesiące i odstawić, jeśli

objawy powrócą przez kolejne 3 miesiące

Wazopresyna ( obj. uboczne suchość w nosie, bóle głowy)

zaburzenie ma tendencje do nawrotu po odstawieniu.
Skuteczniejsza u starszych dzieci. W rzadkich
przypadkach może przetrwać do wieku dorosłego

.

F98.1 Zanieczyszczanie się kałem

(encopresis) nieorganiczne

A. Dziecko ponawia oddawanie stolca w miejscach

nieodpowiednich (np. ubranie, podłoga) albo
mimowolnie, albo w sposób zamierzony (zaburzenie
może obejmować nietrzymanie z przepełnienia, wtórne
w stosunku do czynnościowego zatrzymania stolca).

Wiek kalendarzowy i umysłowy dziecka wynosi co

najmniej 4 lata.

C. Występuje co najmniej jeden epizod zanieczyszczenia

się w miesiącu.

D. Czas trwania zaburzenia wynosi co najmniej 6

miesięcy.

E. Brak stanów organicznych wystarczająco

wyjaśniających przyczynę zanieczyszczania się

Zanieczyszczanie może być pierwotnie i wtórne
Powodem może być wczesny trening czystości,

zaburzenia osobowości u rodziców

F98.2 Zaburzenie odżywiania się w

niemowlęctwie i dzieciństwie

Odmowa jedzenia i nasilone kapryszenie podczas

jedzenia występują mimo dobrej opieki nad dzieckiem

i prawidłowego procesu karmienia. Za przyczyny

podaje się nieprawidłowości relacji matka-dziecko,

nadmiar lub brak stymulacji ( redukcja napięcia przez

przeżuwanie.), nieprawidłowości górnego odcina

pokarmowego. Mniejsze lub większe trudności z

jedzeniem są bardzo częste w dzieciństwie, zaburzenie

należy rozpoznawać tylko wtedy gdy wyraźnie

przekraczają norm lub dziecko nie przybiera lub traci

na wadze.

F98.2 Zaburzenie odżywiania się w

niemowlęctwie i dzieciństwie cd

A. Utrwalona niemożność właściwego jedzenia albo

uporczywe ruminacje, lub zwracanie pokarmów.

B. Dziecko nie przybywa na wadze, traci wagę lub

przejawia pewne inne problemy zdrowotne przez
okres co najmniej miesiąca (biorąc pod uwagę
częstość występowania przemijających trudności w
jedzeniu, do niektórych celów badawczych można
wybrać minimalny okres trwania obejmujący 3
miesiące).

C. Początek zaburzenia przed 6 rokiem życia.
D. Dziecko nie przejawia żadnego innego zaburzenia

psychicznego ani zaburzenia zachowania wg
klasyfikacji ICD-lO (poza upośledzeniem umysłowym,
F70-79).

E. Brak potwierdzenia choroby organicznej

wystarczającej do wyjaśnienia niejedzenia.

Samoistnie ustępują, czasami konieczna jest terapia

rodzinna

F98.3 Pica w niemowlęctwie lub

dzieciństwie

A. Utrwalone lub powtarzające się co najmniej

dwukrotnie w tygodniu zjadanie substancji
niespożywczych (niejadalnych).

B. Czas trwania zaburzenia wynosi co najmniej l miesiąc

(do niektórych celów badawczych można wybrać
minimalny okres trwania obejmujący 3 miesiące).

C. Dziecko nie przejawia żadnych innych zaburzeń

psychicznych lub zaburzeń zachowania wg klasyfikacji
ICD-1O (innych niż upośledzenie umysłowe, F70-F79).

D. Wiek kalendarzowy i umysłowy dziecka wynosi co

najmniej 2 lata.

E. Zachowanie związane z jedzeniem nie jest częścią

praktyki uznanej kulturowo.

F98.5 Jąkanie

Zaburzenia mowy charakteryzujące się częstym

powtarzaniem i wydłużaniem dźwięków, sylab, słów, a
także wahaniami i przerwami przerywającymi
płynność i rytmiczność wypowiedzi

Niezbyt nasilone jąkanie może fizjologiczne występować

miedzy 2-3,5rż i wynika z procesów rozwoju mowy.

Etiologia jest wieloczynnikowa, bierze się pod uwagę

nieprawidłowości w budowie aparatu mowy,
dziedziczność, czynniki psychiczne.

Leczenie: może ustępować samoistnie, logopeda,

psychoterapia