Zasady i tryb

Zasady i tryb

wykonywania ustawy

wykonywania ustawy

budżetowej

budżetowej

Wykonywanie budżetu państwa obejmuje gromadzenie

Wykonywanie budżetu państwa obejmuje gromadzenie

dochodów i dokonywanie wydatków ujętych w ustawie

dochodów i dokonywanie wydatków ujętych w ustawie

budżetowej. Wykonywanie oparte jest na zasadach

budżetowej. Wykonywanie oparte jest na zasadach

ogólnych i szczegółowych, odrębnie sformułowanych dla

ogólnych i szczegółowych, odrębnie sformułowanych dla

gromadzenia dochodów oraz dla dokonywania wydatków.

gromadzenia dochodów oraz dla dokonywania wydatków.

Wykonywanie strony wydatkowej budżetu państwa

Wykonywanie strony wydatkowej budżetu państwa

obejmuje: opracowanie układu wykonawczego budżetu,

obejmuje: opracowanie układu wykonawczego budżetu,

uruchamianie i przekazywanie środków między

uruchamianie i przekazywanie środków między

dysponentami, kasową obsługę budżetu przez NBP,

dysponentami, kasową obsługę budżetu przez NBP,

uruchamianie rezerw budżetowych, dokonywanie zmian w

uruchamianie rezerw budżetowych, dokonywanie zmian w

budżecie, blokowanie wydatków budżetu, rozstrzyganie o

budżecie, blokowanie wydatków budżetu, rozstrzyganie o

niewygasaniu niektórych wydatków budżetu.

niewygasaniu niektórych wydatków budżetu.

Zasady gospodarki

Zasady gospodarki

finansowej

finansowej

w toku

w toku

wykonywania budżetu

wykonywania budżetu

państwa.

państwa.

Zasada 2.

Zasada 2.

Ustalanie, pobieranie i odprowadzanie

Ustalanie, pobieranie i odprowadzanie

dochodów budżetu państwa następuje na

dochodów budżetu państwa następuje na

zasadach i w terminach wynikających z

zasadach i w terminach wynikających z

obowiązujących przepisów,

obowiązujących przepisów,

Zasada 3.

Zasada 3.

Dokonywanie wydatków następuje w

Dokonywanie wydatków następuje w

granicach kwot określonych w planie

granicach kwot określonych w planie

finansowym, z uwzględnieniem

finansowym, z uwzględnieniem

prawidłowo dokonanych przeniesień i

prawidłowo dokonanych przeniesień i

zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w

zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w

sposób celowy i oszczędny,

sposób celowy i oszczędny,

Zasada 4.

Zasada 4.

Wydatki na współfinansowanie programów

Wydatki na współfinansowanie programów

realizowanych ze środków pochodzących

realizowanych ze środków pochodzących

ze źródeł zagranicznych, nie

ze źródeł zagranicznych, nie

podlegających zwrotowi, mogą być

podlegających zwrotowi, mogą być

dokonywane po uzyskaniu tych środków,

dokonywane po uzyskaniu tych środków,

Zasada 5.

Zasada 5.

Zlecanie zadań powinno następować na zasadzie

Zlecanie zadań powinno następować na zasadzie

wyboru najkorzystniejszej oferty, z

wyboru najkorzystniejszej oferty, z

uwzględnieniem przepisów ustawy o

uwzględnieniem przepisów ustawy o

zamówieniach publicznych, a w odniesieniu do

zamówieniach publicznych, a w odniesieniu do

podmiotów nie działających w celu osiągnięcia

podmiotów nie działających w celu osiągnięcia

zysku w trybie jawnego wyboru najkorzystniejszej

zysku w trybie jawnego wyboru najkorzystniejszej

oferty w rozumieniu ustawy o zamówieniach

oferty w rozumieniu ustawy o zamówieniach

publicznych,

publicznych,

Zasada 6.

Zasada 6.

Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa

Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa

są dokonywane przed innymi wydatkami

są dokonywane przed innymi wydatkami

budżetu państwa,

budżetu państwa,

Zasada 7.

Zasada 7.

Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe

Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe

płatności wynikają z tytułów egzekucyjnych lub

płatności wynikają z tytułów egzekucyjnych lub

wyroków sądowych, mogą być dokonywane bez

wyroków sądowych, mogą być dokonywane bez

względu na poziom środków finansowych

względu na poziom środków finansowych

zaplanowanych na ten cel; powinny one być

zaplanowanych na ten cel; powinny one być

zrefundowane w trybie przeniesień wydatków,

zrefundowane w trybie przeniesień wydatków,

Zasada 8.

Zasada 8.

Przeniesienia wydatków w budżecie

Przeniesienia wydatków w budżecie

państwa mogą być dokonywane na

państwa mogą być dokonywane na

zasadach i w zakresie określonych w

zasadach i w zakresie określonych w

ustawie o finansach publicznych,

ustawie o finansach publicznych,

Zasada 9.

Zasada 9.

Dotacje celowe przyznane jednostkom

Dotacje celowe przyznane jednostkom

samorządu terytorialnego na realizację

samorządu terytorialnego na realizację

zadań z zakresu administracji rządowej

zadań z zakresu administracji rządowej

oraz innych zadań zleconych ustawami,

oraz innych zadań zleconych ustawami,

nie wykorzystane w danym roku, podlegają

nie wykorzystane w danym roku, podlegają

zwrotowi do budżetu państwa w części, w

zwrotowi do budżetu państwa w części, w

jakiej zadanie to nie zostało wykonane;

jakiej zadanie to nie zostało wykonane;

Zasada 10.

Zasada 10.

Dotacje udzielone z budżetu państwa,

Dotacje udzielone z budżetu państwa,

wykorzystane niezgodnie z

wykorzystane niezgodnie z

przeznaczeniem lub pobrane w nadmiernej

przeznaczeniem lub pobrane w nadmiernej

wysokości, podlegają zwrotowi do budżetu

wysokości, podlegają zwrotowi do budżetu

państwa wraz z odsetkami w wysokości

państwa wraz z odsetkami w wysokości

określonej jak dla zaległości podatkowych.

określonej jak dla zaległości podatkowych.

Układ wykonawczy budżetu

Układ wykonawczy budżetu

Jest

Jest

to instytucja prawna polegająca na ustawowym

to instytucja prawna polegająca na ustawowym

przekazaniu uprawnień do bardziej szczegółowego podziału

przekazaniu uprawnień do bardziej szczegółowego podziału

dochodów i wydatków w budżecie już po jego uchwaleniu,

dochodów i wydatków w budżecie już po jego uchwaleniu,

według obowiązujących podziałek klasyfikacji budżetowej,

według obowiązujących podziałek klasyfikacji budżetowej,

nie uwzględnionych w ustawie budżetowej. Instytucja

nie uwzględnionych w ustawie budżetowej. Instytucja

układu wykonawczego umożliwia prezentowanie Sejmowi

układu wykonawczego umożliwia prezentowanie Sejmowi

projektu budżetu państwa w szczegółowości ograniczonej

projektu budżetu państwa w szczegółowości ograniczonej

do części i działów. Taka szczegółowość jest wystarczająca

do części i działów. Taka szczegółowość jest wystarczająca

dla podjęcia decyzji o kształcie dochodów i wydatków

dla podjęcia decyzji o kształcie dochodów i wydatków

budżetowych oraz o nadwyżce lub deficycie budżetowym.

budżetowych oraz o nadwyżce lub deficycie budżetowym.

Ograniczona szczegółowość projektu budżetu pozwala

Ograniczona szczegółowość projektu budżetu pozwala

parlamentowi skupić uwagę na kwestiach zasadniczych dla

parlamentowi skupić uwagę na kwestiach zasadniczych dla

polityki gospodarczej i finansowej.

polityki gospodarczej i finansowej.

Szczegółowość układu

Szczegółowość układu

wykonawczego.

wykonawczego.

Układ wykonawczy budżetu

Układ wykonawczy budżetu

państwa opracowuje się w

państwa opracowuje się w

następującej szczegółowości

następującej szczegółowości

dochodów i wydatków:

dochodów i wydatków:

1)

1)

dochody budżetowe - w podziale na działy i rozdziały

dochody budżetowe - w podziale na działy i rozdziały

klasyfikacji budżetowej oraz na ważniejsze źródła

klasyfikacji budżetowej oraz na ważniejsze źródła

wyodrębnione w ustawie budżetowej,

wyodrębnione w ustawie budżetowej,

2)

2)

wydatki budżetowe - w podziale na działy i rozdziały

wydatki budżetowe - w podziale na działy i rozdziały

oraz nanastępujące paragrafy klasyfikacji budżetowej

oraz nanastępujące paragrafy klasyfikacji budżetowej

lub ich grupy:

lub ich grupy:

a)

a)

wynagrodzenia wynikające ze stosunku pracy,

wynagrodzenia wynikające ze stosunku pracy,

b)

b)

wynagrodzenia pozostałe,

wynagrodzenia pozostałe,

c)

c)

wydatki pochodne od wynagrodzeń,

wydatki pochodne od wynagrodzeń,

d)

d)

pozostałe wydatki bieżące,

pozostałe wydatki bieżące,

e)

e)

dotacje,

dotacje,

f)

f)

wydatki na finansowanie inwestycji

wydatki na finansowanie inwestycji

.

.

Opracowywanie układu

Opracowywanie układu

wykonawczego

wykonawczego

Układ wykonawczy budżetu państwa opracowuje

Układ wykonawczy budżetu państwa opracowuje

Minister Finansów. Jest to możliwe dzięki temu, że

Minister Finansów. Jest to możliwe dzięki temu, że

w terminie 21 dni po ogłoszeniu ustawy

w terminie 21 dni po ogłoszeniu ustawy

budżetowej dysponenci części budżetowych

budżetowej dysponenci części budżetowych

przedstawiają Ministrowi Finansów szczegółowe

przedstawiają Ministrowi Finansów szczegółowe

plany dochodów i wydatków poszczególnych

plany dochodów i wydatków poszczególnych

części budżetowych.

części budżetowych.

Dysponenci kredytów

Dysponenci kredytów

budżetowych.

budżetowych.

Dysponenci główni -

Dysponenci główni -

dysponenci części budżetowych.

dysponenci części budżetowych.

Dysponenci drugiego stopnia -

Dysponenci drugiego stopnia -

jednostki podległe

jednostki podległe

bezpośrednio dysponentom głównym. Otrzymują środki

bezpośrednio dysponentom głównym. Otrzymują środki

budżetowe od dysponentów głównych i mają wykorzystać je

budżetowe od dysponentów głównych i mają wykorzystać je

na zadania własne oraz mają obowiązek przekazania części

na zadania własne oraz mają obowiązek przekazania części

środków dla dysponentów trzeciego stopnia.

środków dla dysponentów trzeciego stopnia.

Dysponenci trzeciego stopnia.

Dysponenci trzeciego stopnia.

Natomiast dysponenci

Natomiast dysponenci

trzeciego stopnia wykorzystują otrzymane środki i nie mają

trzeciego stopnia wykorzystują otrzymane środki i nie mają

prawa ani obowiązku przekazania ich innym podmiotom.

prawa ani obowiązku przekazania ich innym podmiotom.

Obsługa bankowa budżetu

Obsługa bankowa budżetu

państwa.

państwa.

Obsługę bankową budżetu państwa w

Obsługę bankową budżetu państwa w

zakresie rachunków bankowych, z

zakresie rachunków bankowych, z

wyłączeniem rachunków państwowych

wyłączeniem rachunków państwowych

jednostek budżetowych mających siedzibę

jednostek budżetowych mających siedzibę

poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej,

poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej,

prowadzi Narodowy Bank Polski.

prowadzi Narodowy Bank Polski.

Dla rachunków bieżących zakładów

Dla rachunków bieżących zakładów

budżetowych i gospodarstw pomocniczych

budżetowych i gospodarstw pomocniczych

oraz rachunków pomocniczych można

oraz rachunków pomocniczych można

wybrać dowolny bank z zachowaniem

wybrać dowolny bank z zachowaniem

przepisów o zamówieniach publicznych.

przepisów o zamówieniach publicznych.

Obsługa bankowa rachunków budżetu

Obsługa bankowa rachunków budżetu

państwa jest prowadzona w ramach

państwa jest prowadzona w ramach

umowy rachunku bankowego.

umowy rachunku bankowego.

W przypadku występowania przejściowych

W przypadku występowania przejściowych

nadwyżek środków na centralnym rachunku

nadwyżek środków na centralnym rachunku

bieżącym budżetu państwa Minister Finansów

bieżącym budżetu państwa Minister Finansów

może dokonywać oprocentowanych lokat w

może dokonywać oprocentowanych lokat w

Narodowym Banku Polskim lub w dowolnie

Narodowym Banku Polskim lub w dowolnie

wybranym banku.

wybranym banku.

Zasady wykonywania

Zasady wykonywania

rezerw budżetowych.

rezerw budżetowych.

Podziału rezerw celowych

Podziału rezerw celowych

dokonuje Minister

dokonuje Minister

Finansów w porozumieniu z właściwymi

Finansów w porozumieniu z właściwymi

dysponentami części budżetowych, nie później

dysponentami części budżetowych, nie później

niż do dnia 31 października, z wyjątkiem rezerw

niż do dnia 31 października, z wyjątkiem rezerw

na wydatki, których źródłem finansowania są

na wydatki, których źródłem finansowania są

środki pochodzące z zagranicy.

środki pochodzące z zagranicy.

Rezerwą celową na zwiększenie

Rezerwą celową na zwiększenie

wynagrodzeń i limitów zatrudnienia

wynagrodzeń i limitów zatrudnienia

wynikających ze zmian organizacyjnych i nowych

wynikających ze zmian organizacyjnych i nowych

zadań w państwowych jednostkach budżetowych

zadań w państwowych jednostkach budżetowych

dysponuje

dysponuje

Rada Ministrów.

Rada Ministrów.

Rezerwy celowe

Rezerwy celowe

mogą być wykorzystane wyłącznie na cel, na jaki

mogą być wykorzystane wyłącznie na cel, na jaki

zostały utworzone. Minister Finansów może, po

zostały utworzone. Minister Finansów może, po

uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji

uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji

właściwej do spraw budżetu, dokonać zmiany

właściwej do spraw budżetu, dokonać zmiany

przeznaczenia rezerwy celowej.

przeznaczenia rezerwy celowej.

Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów.

Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów.

Może ona

Może ona

upoważnić Prezesa Rady Ministrów i Ministra Finansów do

upoważnić Prezesa Rady Ministrów i Ministra Finansów do

dysponowania rezerwą ogólną do wysokości określonych

dysponowania rezerwą ogólną do wysokości określonych

kwot. Rezerwa ogólna nie może być przeznaczona na

kwot. Rezerwa ogólna nie może być przeznaczona na

zwiększenie wydatków, które w wyniku przeniesień zostały

zwiększenie wydatków, które w wyniku przeniesień zostały

uprzednio zmniejszone. Ograniczenia, o których mowa

uprzednio zmniejszone. Ograniczenia, o których mowa

wyżej, nie mają zastosowania w przypadku realizacji zadań

wyżej, nie mają zastosowania w przypadku realizacji zadań

wynikających z przepisów dotyczących wprowadzenia

wynikających z przepisów dotyczących wprowadzenia

stanów nadzwyczajnych na terytorium państwa lub jego

stanów nadzwyczajnych na terytorium państwa lub jego

części.

części.

Zmiany w budżecie

Zmiany w budżecie

państwa w toku jego

państwa w toku jego

wykonywania.

wykonywania.

Możliwe są jedynie przeniesienia wydatków

Możliwe są jedynie przeniesienia wydatków

budżetu państwa:

budżetu państwa:

a)

a)

między rozdziałami i paragrafami klasyfikacji budżetowej

między rozdziałami i paragrafami klasyfikacji budżetowej

w ramach danej części i działu budżetu państwa,

w ramach danej części i działu budżetu państwa,

b)

b)

nie mogą one jednak zwiększać wydatków w

nie mogą one jednak zwiększać wydatków w

jakimkolwiek rozdziale o więcej niż 5%,

jakimkolwiek rozdziale o więcej niż 5%,

c)

c)

wymagają zgody Ministra Finansów, jeżeli powodują

wymagają zgody Ministra Finansów, jeżeli powodują

zmniejszenie lub zwiększenie wydatków majątkowych,

zmniejszenie lub zwiększenie wydatków majątkowych,

d)

d)

nie mogą zwiększać planowanych wydatków na

nie mogą zwiększać planowanych wydatków na

wynagrodzenia.

wynagrodzenia.

Kompetencje do

Kompetencje do

dokonywania zmian

dokonywania zmian

budżetowych.

budżetowych.

Przeniesień mogą dokonywać dysponenci części

Przeniesień mogą dokonywać dysponenci części

budżetowych. Mogą oni także upoważnić

budżetowych. Mogą oni także upoważnić

kierowników podległych jednostek (dysponentów

kierowników podległych jednostek (dysponentów

drugiego i trzeciego stopnia) do dokonywania

drugiego i trzeciego stopnia) do dokonywania

przeniesień wydatków w obrębie jednego

przeniesień wydatków w obrębie jednego

rozdziału.

rozdziału.

Blokowanie kredytów

Blokowanie kredytów

budżetowych

budżetowych

Blokowanie wydatków następuje w

Blokowanie wydatków następuje w

przypadku stwierdzenia:

przypadku stwierdzenia:

1)

1)

niegospodarności w określonych jednostkach,

niegospodarności w określonych jednostkach,

2)

2)

opóźnień w realizacji zadań,

opóźnień w realizacji zadań,

3)

3)

nadmiaru posiadanych środków,

nadmiaru posiadanych środków,

4)

4)

naruszania zasad gospodarki finansowej

naruszania zasad gospodarki finansowej

Blokowanie oznacza okresowy

Blokowanie oznacza okresowy

lub

lub

obowiązujący do końca roku zakaz

obowiązujący do końca roku zakaz

dysponowania częścią lub całością

dysponowania częścią lub całością

planowanych wydatków albo wstrzymanie

planowanych wydatków albo wstrzymanie

przekazywania środków na realizację zadań

przekazywania środków na realizację zadań

finansowanych z budżetu państwa.

finansowanych z budżetu państwa.

Decyzje o blokowaniu

Decyzje o blokowaniu

planowanych wydatków

planowanych wydatków

podejmują:

podejmują:

1)

1)

Minister Finansów - w zakresie

Minister Finansów - w zakresie

całego budżetu państwa, z

całego budżetu państwa, z

wyłączeniem wydatków podmiotów,

wyłączeniem wydatków podmiotów,

o których mowa w art. 83 ust. 2,

o których mowa w art. 83 ust. 2,

2)

2)

dysponenci części budżetowych - w

dysponenci części budżetowych - w

zakresie ich części budżetu państwa.

zakresie ich części budżetu państwa.

Wygasanie wydatków

Wygasanie wydatków

budżetowych

budżetowych

Zasadą jest, że nie zrealizowane

Zasadą jest, że nie zrealizowane

kwoty wydatków budżetu państwa

kwoty wydatków budżetu państwa

wygasają z upływem roku

wygasają z upływem roku

budżetowego. Natomiast

budżetowego. Natomiast

nie

nie

wygasają z upływem roku

wygasają z upływem roku

budżetowego wydatki:

budżetowego wydatki:

1)

1)

których planowanym źródłem

których planowanym źródłem

finansowania są:

finansowania są:

a)

a)

przychody z kredytów zagranicznych,

przychody z kredytów zagranicznych,

b)

b)

środki pochodzące ze źródeł zagranicznych,

środki pochodzące ze źródeł zagranicznych,

nie podlegające

nie podlegające

zwrotowi,

zwrotowi,

2)

2)

przeznaczone na współfinansowanie

przeznaczone na współfinansowanie

programów realizowanych

programów realizowanych

z nie podlegających zwrotowi

z nie podlegających zwrotowi

środków pochodzących ze źródeł

środków pochodzących ze źródeł

zagranicznych.

zagranicznych.