Jan Łazowski

Fizykoterapia

Wykład 3.

Zasady wykonywania zabiegów

Ocena wyników leczenia

Wstęp do aktynoterapii. Magnetoterapia.

20:06 20:06

2

Przygotowanie zabiegu



Przywitanie



Zapoznanie się ze skierowaniem



Postępowanie rozpoznawczo-informacyjne
rozmowa z pacjentem



Przygotowanie stanowiska zabiegowego i
aparatu



Ułożenie pacjenta



Ustawienie aplikatorów i parametrów
zabiegu



Włączenie energii

20:06 20:06

3

Przebieg zabiegu



Rodzaje zabiegów wg udziału terapeuty



Przez cały czas zabiegu działa terapeuta



Terapeuta działa tylko w określonych
fazach



Terapeuta daje instrukcje a pacjenta sam
wykonuje zabieg w przychodni lub w
domu



Kontrola wykonania



Zakończenie

20:06 20:06

4

Zakończenie zabiegu



Na sygnał dźwiękowy i ewentualnie
świetlny



Odstawienie aparatury



Udzielenie pomocy przy wstaniu,
ubieraniu



Udzieleniu wyjaśnień



Ustaleniu dalszego postępowania

20:06 20:06

5

Ocena wyniku fizykoterapii



Może być oczywista



Może być utrudniona przez:



Jednoczesne stosowanie innych
metod leczenia



Samoistne ustępowanie chorób



Działanie psychoterapeutyczne
(placebo)

20:06 20:06

6

Placebo



Jest oddziaływaniem psychologicznym a
nie fizykalnym



Towarzyszy wszystkim terapiom, często
również fizykoterapii



Jest zjawiskiem korzystnym



Należy powiększać działanie placebo



Planowo i świadomie stosowane
oddziaływanie psychologiczne, to już nie
jest placebo lecz psychoterapia

20:06 20:06

7

Kontakt z pacjentem



Odbywa się w czterech

obszarach



Etyczno-prawnym,



Poznawczym (wiedza
profesjonalna)



Emocjonalnym



Interwencyjnym (zabiegi)

Fizykoterapia
Część szczegółowa

Aktynoterapia

20:06 20:06

9

Aktynoterapia

To wszystkie metody fizykoterapii

posługujące się promieniowaniem
elektromagnetycznym (pem)



Magnetoterapia



Diatermoterapia



Laseroterapia



Fototerapia – światłolecznictwo



Promieniowanie nadfioletowe



Radonoterapia

20:06 20:06

10

Postawy fizyczne



Promieniowanie elektromagnetyczne to
fenomen korpuskularno-falowy



Pem nie wymaga nośników



Pem przechodzi przez próżnię



Dzieli się na promieniowanie cieplne i
promieniowanie jonizujące (działa
chemicznie)



Mierzy się pem ilością energii lub
wielkością mocy na cm

2

powierzchni ciała

20:06 20:06

11

GRAFICZNIE PRZEDSTAWIONE

WIDMO PROMIENIOWANIA

ELEKTROMAGNETYCZNEGO

Kolumna po lewej stronie

przedstawia przenikalność

atmosfery ziemskiej dla

promieniowania

elektromagnetycznego

20:06 20:06

12

Pem termiczne i jonizujące



Pem widzialne (światło) i o fali dłuższej

od widzialnego (a energii mniejszej)

zmienia się w ciele człowieka w energię

cieplną i oddziałuje przede wszystkim

jako ciepło



Pem o fali krótszej (energii większej) niż

widzialne jonizuje tkanki powodując w

tkankach zmiany chemiczne.



Pem widzialne jest na granicy pomiędzy

działaniem cieplnym a działaniem

chemicznym (fotochemicznym)

20:06 20:06

13

Emisja i absorpcja pem



Każde ciało emituje pem



Intensywność emisji (w/m

2

) jest proporcjonalna do

czwartej potęgi temperatury bezwzględnej (prawo
Stefana-Boltzmanna) str. 121, wzór 1



Długość fali dominującej oblicza się z reguły
Wien’a. Długość fali (w μm) wynika z podzielenia
stałej liczby 2890 przez temperaturę
bezwzględną.



Długość fali emitowanej zależy także od składu
chemicznego, który daje barwę pem.



Skóra człowieka (ok. 306 K) emituje fale o
długości 9400 nm (głęboka podczerwień)

20:06 20:06

14

Przenikanie i absorpcja pem w
tkankach



Wnikanie pem do tkanek zależy od
długości fali (częstotliwości drgań)



W okolicy nadfioletu i pem widzialnego
przenikanie najpłytsze – skóra chroni



im dalej w kierunku większej i mniejszej
częstotliwości tym głębsze przenikanie



Przy małej częstotliwości i bardzo dużej
pem przenika całe ciało, skóra nie daje
ochrony.

20:06 20:06

15

Magnetoterapia

I

Magnetostymulacja

20:06 20:06

16

Pole magnetyczne (pm)



Magnesy i ciała magnetyczne



Ferromagnetyczne (silne właściwości

magnetyczne: żelazo, nikiel, kobalt)



Diamagnetyczne (magnetyczność

nieznaczna: woda, oksyhemoglobina,

wiele ciał)



Paramagnetyczne (magnetyczność b.

słaba: gazy, hemoglobina, )

N (Pn)

S (Pd)

20:06 20:06

17

Miary



Marą pola magnetycznego (pm) jest

jednostka natężenia Amper na metr

kwadratowy (A/m2)



Miarą indukcji magnetycznej jest Tesla (T)



Starszą jednostką indukcji jest Gaus (G)

1 T = 10 000 G



W lecznictwie stosuje się jednostki indukcji.



Właściwości lecznicze przypisuje się także

częstości impulsów i kształtowi impulsów



Dawki terapeutyczne wynoszą od 3 do 30

mT, co równa się od 30 do 300 G.

20:06 20:06

18

Kula ziemska jako magnes



Bieguny magnetyczne ziemi leżą kilkaset

kilometrów od biegunów geograficznych



Indukcja ziemskiego pola magnetycznego

jest zmienna w granicach od 40 do 70 μT.



Istnieje hipoteza (Nagahavy), że indukcja

ta zmalała, milion lat temu wynosiła 500

μT. Ten spadek indukcji ma ujemnie

działać na procesy życiowe, stąd

korzystne jest uzupełnianie pola

magnesami terapeutycznymi.

20:06 20:06

19

Działanie na ustrój
człowieka



U niektórych zwierząt istnieją
receptory pola magnetycznego
(niektóre ryby i ptaki) u człowieka
nie ma takich receptorów



Wszystkie tkanki mają właściwości
magnetyczne, wykorzystywane w
diagnostyce i w terapii



Pole magnetyczne przenika całe
ciało człowieka

20:06 20:06

20

Działanie na ustrój
człowieka



Pod wpływem pm powstają zmiany
w fizyko-chemicznych
właściwościach wody (75% masy
ciała ludzkiego)



Pod wpływem pm przyspiesza się
zrost kości i przyspiesza gojenie
tkanek



Pm ma działanie przeciwbólowe

20:06 20:06

21

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Pm przyspiesza lub zwalnia procesy
enzymatyczne, których tysiące
występuje w tkankach.



Zmiany te są nieznaczne w porównaniu
ze zmianami wywołanymi innymi
czynnikami.



wywołane PM mają wielkość 0,1 do 0,3%.



wywołane temperaturą wynoszą 20 i 40%

20:06 20:06

22

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



W błonach komórkowych, w DNA,
miozynie, kolagenie występują struktury
ciekłokrystaliczne, w których PM
wywołuje zmiany uporządkowania i
zmianę orientacji cząsteczek,
szerokości i kształtu kanałów.



P. M. zwalnia lub przyspiesza prąd
krwi w tętnicach (opór
magnetohydrodynamiczny) przy indukcji
1000 mT do 3% (Wysiłek o 100%)

20:06 20:06

23

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Dużą wagę przypisuje się
informacyjnym właściwościom cykli
słabych pól magnetycznych i ich
zmienności.



Na tym przypuszczeniu rozbudowała się
MAGNETOSTYMULACJA
najmłodszy dział magnetoterapii.

20:06 20:06

24

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Pole magnetyczne jest za słabe, aby

wywołać zmiany biochemiczne, ale

oddziałuje na niskoenergetyczne

procesy magnetyczne w atomach.



Przypuszcza się, że te słabe

oddziaływania poprawiają procesy

fizjologiczne – mogą leczyć.



Wyniki leczenia można obserwować

tylko pośrednio, nie ma zmian

bezpośrednich po zabiegu

20:06 20:06

25

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Bardzo trudno odróżnić
oddziaływania PM od efektu
placebo, sugestii, lub innych
czynników psychologicznych.

20:06 20:06

26

Terapeutyczne pm



Stałe pm



Pm małej częstotliwości i dużej
indukcji (magnetoterapia)



Pm dużej i zmiennej
częstotliwości i małej indukcji
(magnetostymulacja)

20:06 20:06

27

Stałe pole magnetyczne



Stosowane w odnowie biologicznej i
dla zwiększenia sprawności
nerwowej m. in. jako:



Magnesy stale noszone przy sobie



Maty wypoczynkowe i materace z
magnesami



Magnesy w pokrowcach na fotelach
kierowców samochodowych

20:06 20:06

28

Magnetoterapia



Dawki terapeutyczne wynoszą od 3
do 30 mT, co równa się od 30 do
300 Gausów



Częstotliwość od 10 do 100 Hz



Kształty impulsów



Sinusoidalne



Prostokątne



Trójkątne

20:06 20:06

29

Kolejność czynności



Przywitanie pacjenta,



zapoznanie się ze skierowaniem,



wybór emitora, ustawienie i połączenie z
aparatem,



przygotowanie i ułożenie pacjenta,



włączenie zasilania,



nastawienie parametrów zabiegu,



włączenie pola magnetycznego,



obserwacja pacjenta i nadzór nad zabiegiem,



zakończenie zabiegu.

20:06 20:06

30

Wskazania do
magnetoterapii



Zespoły bólowe ostre i przewlekłe



Stany zapalne w narządzie ruchu
(niebakteryjne)



Uszkodzenia wymagające regeneracji
(gojenie ran, złamań, stanów
pooperacyjnych, pourazowych itp.)



Zaburzenia ukrwienia kończyn, głowy,
oczu, serca.

20:06 20:06

31

Wskazania szczegółowe



Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów



8 do 10 mT, 25 Hz, przez 20 min, co dzień w pierwszym tygodniu, później co

drugi dzien, nie dłużej niż 4 tygodnie.



Zrastanie się kości i zespoły Sudecka



10 mT; 10 do 20 Hz, 40 do 60 min. co dzień 10 x, następnie co drugi dzień.



Urazy świeże



7 do 10 mT, 25 do 50 Hz, 15 do 30 min. co dziennie.



Ostre zapalenia skóry, w sutkach, kościach, mięśniach itp



3 do 5 mT, 4 do 10 Hz, 10 do 15 min. 1 do 2 x dziennie przez 5 do 7 dni



Neuralgie, bóle fantomowe, bóle głowy i inne bóle



3mT do 10 mT, 5 do 10 Hz, 10 do 20 min, 3x co dzień, potem co drugi dzień.



Choroby kobiece i narządy miednicy małej



3 do 10 mT, 2 do 12 Hz, 15 do 30 min, 5x co dzień, następne co drugi dzień.



Zapalenie stercza, najądrzy i jąder



3 do 10 mT, 5 do 20 Hz, 15 min, 5x co dzień, dalsze zabiegi co drugi dzień



Przewlekłe i ostre choroby nerek jako leczenie wspomagające



3 do 12 mT, 50 Hz, 5x co dzień, następnie co drugi dzień



Choroby serca jak skurcze dodatkowe, migotanie, niewydolność, ta ostatnia

b. ostrożnie



2 do 5 mT, 5 do 12 Hz, 10 do 15 min. 2 do 3 x w tygodniu.

20:06 20:06

32

Dawki lecznicze



Częstość impulsów



1 – 15 Hz



16 do 50 Hz



51 do 100



Czas zabiegu od 10 do 20 min



przy gojeniu zrostów kostnych 30 do 120
min



Co dzień lub 3 x w tygodniu



Seria lecznicza 5 do 12 zabiegów

20:06 20:06

33

Przeciwwskazania



1. ciąża



2. ostre i przewlekłe choroby zakaźne



3. dzieci do lat 5 (wg. innych autorów
do 10)



4. choroba nowotworowa



5. niewydolność krążenia i oddychania



6. niewydolność nerek



7. zagrożenie krwotokiem.



8. rozrusznik serca lub innego narządu.

20:06 20:06

34

Magnetostymulacja



Pole magnetyczne o niskich

wartościach indukcyjnych
0d 1 pT do 500 µT



(pole ziemskie 30-70 µT)



Częstotliwość od 100 Hz do

3000 Hz

20:06 20:06

35

Wskazania do
magnetostymulacji



Choroby centralnego układu nerwowego:

Stwardnienie rozsiane, stany po udarach

mózgowych, choroba Alzheimera, choroba

Parkinsona, migrena, zespoły bólowe,

zaburzenia lękowe i afektywne.



Poprawa obejmuje motorykę jak i objawy

poznawcze i emocjonalne.



Choroby narządu ruchu:



ZZSK, choroba zwyrodnieniowa stawów i

kręgosłupa, osteoporoza, złamania kości,

gościec tkanek miękkich.



Największe poprawy (do 80%) uzyskano w

zakresie ustąpienia bólu.

20:06 20:06

36

Aparat do
magnetostymulacji

Aparat MRS 2000

składa się z części
generująco-
sterującej oraz
aplikatorów pola w
postaci maty i
poduszki.

Impulsy 5 ms, są
zbliżone do
piłokształtnych. po
serii impulsów
następuje przerwa
40 ms.

20:06 20:06

37

Aparat MRS 2000 c. d.



Można wybrać 10 stopni intensywności pola.



Indukcja pola od. 0,0001 mT do ok. 0,04 mT.



Duży aplikator ma postać maty, w której są trzy
pary cewek elektromagnetycznych o różnej liczbie
zwojów.



Mały aplikator ma kształt poduszki i mieści jedną
parę cewek.



Zabieg trwa 8 do 10 min.



Aparat emituje pole magnetyczne w trzech
cyklach: specyficznym, o polaryzacji odwróconej w
stosunku do poprzedniego i o polaryzacji
pierwotnej.

20:06 20:06

38

Aparat do
magnetostymulacjiViofor

Aparat
składa się ze
sterownika,
aplikatora
dużego,
aplikatora
małego,
aplikatora
punktowego
S i aplikatora
punktowego
Z

20:06 20:06

39

Zeszyt ćwiczeń



Student jest zobowiązany prowadzić
zeszyt ćwiczeń, w którym opisuje zabiegi
wykonywane osobiście lub obserwowane.



Zeszyt powinien zawierać 10 opisów na
każdy semestr z różnych rodzajów
zabiegów. W sumie trzydzieści opisów.
Jest to warunek dopuszczenia do
egzaminu z fizykoterapii.



Jakość zeszytu może zaważyć na stopniu
z egzaminu

20:06 20:06

40

Rubryki zeszytu ćwiczeń

O pacjencie

O zabiegu

Dat

a

Inicjał

y lub
nr ew.

Rozpo

znani
e lub

objaw
y

Rodzaj

zabieg
u

Lokal

izacj
a

Para

metr
y

ener
gii

Czas

trwani
a/

liczba
kolejn

a

Skutk

i i
uwag

i

20:06 20:06

41

Cel wykładu

Zapoznanie z zasadami

wykonywania zabiegów

Rozpoczęcie części

szczegółowej fizykoterapii

AKTYNOTERAPIA

Magnetoterapia

i magnetostymulacja

20:06 20:06

42

KONIEC

WYKŁADU