Jan Łazowski

Fizykoterapia

Wykład 3.

Wstęp do aktynoterapii.

Magnetoterapia.

Dn. 13 i 14 kwietnia 2008 r dla 2 semestru fizjoterapii

13:25 13:25

2

Rodzaje energii



Stosowane w fizykoterapii



Promieniowania elektromagnetycznego (pem)



Cieplna



Elektryczna



Mechaniczna



Występujące w organizmie człowieka



Chemiczna



Cieplna



Mechaniczna



Elektryczna



Pem podczerwone i luminescencyjne

13:25 13:25

3

Aktynoterapia

To wszystkie metody fizykoterapii

posługujące się promieniowaniem
elektromagnetycznym (pem)



Magnetoterapia



Diatermoterapia



Laseroterapia



Fototerapia – światłolecznictwo



Promieniowanie nadfioletowe



Radonoterapia

13:25 13:25

4

Postawy fizyczne



Promieniowanie elektromagnetyczne to
fenomen korpuskularno-falowy



Pem nie wymaga nośników



Pem przechodzi przez próżnię



Dzieli się na promieniowanie cieplne i
promieniowanie jonizujące (działa
chemicznie)



Mierzy się pem ilością energii lub
wielkością mocy na cm

2

powierzchni ciała

13:25 13:25

5

GRAFICZNIE PRZEDSTAWIONE

WIDMO PROMIENIOWANIA

ELEKTROMAGNETYCZNEGO

Kolumna po lewej stronie

przedstawia przenikalność

atmosfery ziemskiej dla

promieniowania

elektromagnetycznego

13:25 13:25

6

Pem termiczne i jonizujące



Pem widzialne (światło) i o fali dłuższej

od widzialnego (a energii mniejszej)

zmienia się w ciele człowieka w energię

cieplną i oddziałuje przede wszystkim

jako ciepło



Pem o fali krótszej (energii większej) niż

widzialne jonizuje tkanki powodując w

tkankach zmiany chemiczne.



Pem widzialne jest na granicy pomiędzy

działaniem cieplnym a działaniem

chemicznym (fotochemicznym)

13:25 13:25

7

Emisja i absorpcja pem



Każde ciało emituje pem



Intensywność emisji (w/m

2

) jest proporcjonalna do

czwartej potęgi temperatury bezwzględnej (prawo
Stefana-Boltzmanna) str. 121, wzór 1



Długość fali dominującej oblicza się z reguły
Wien’a. Długość fali (w μm) wynika z podzielenia
stałej liczby 2890 przez temperaturę
bezwzględną.



Długość fali emitowanej zależy także od składu
chemicznego, który daje barwę pem.



Skóra człowieka (ok. 306 K) emituje fale o
długości 9400 nm (głęboka podczerwień)

13:25 13:25

8

Przenikanie i absorpcja pem w
tkankach



Wnikanie pem do tkanek zależy od
długości fali (częstotliwości drgań)



W okolicy nadfioletu i pem widzialnego
przenikanie najpłytsze – skóra chroni



im dalej w kierunku większej i mniejszej
częstotliwości tym głębsze przenikanie



Przy małej częstotliwości i bardzo dużej
pem przenika całe ciało, skóra nie daje
ochrony.

13:25 13:25

9

Magnetoterapia

I

Magnetostymulacja

13:25 13:25

10

Pole magnetyczne (pm)



Magnesy i ciała magnetyczne



Ferromagnetyczne (silne właściwości

magnetyczne: żelazo, nikiel, kobalt)



Diamagnetyczne (magnetyczność

nieznaczna: woda, oksyhemoglobina,

wiele ciał)



Paramagnetyczne (magnetyczność b.

słaba: gazy, hemoglobina, )

N (Pn)

S (Pd)

13:25 13:25

11

Miary



Marą pola magnetycznego (pm) jest

jednostka natężenia Amper na metr

kwadratowy (A/m2)



Miarą indukcji magnetycznej jest Tesla (T)



Starszą jednostką indukcji jest Gaus (G)

1 T = 10 000 G



W lecznictwie stosuje się jednostki indukcji.



Właściwości lecznicze przypisuje się także

częstości impulsów i kształtowi impulsów



Dawki terapeutyczne wynoszą od 3 do 30

mT, co równa się od 30 do 300 G.

13:25 13:25

12

Kula ziemska jako magnes



Bieguny magnetyczne ziemi leżą kilkaset

kilometrów od biegunów geograficznych



Indukcja ziemskiego pola magnetycznego

jest zmienna w granicach od 40 do 70 μT.



Istnieje hipoteza (Nagahavy), że indukcja

ta zmalała, milion lat temu wynosiła 500

μT. Ten spadek indukcji ma ujemnie

działać na procesy życiowe, stąd

korzystne jest uzupełnianie pola

magnesami terapeutycznymi.

13:25 13:25

13

Działanie na ustrój
człowieka



U niektórych zwierząt istnieją
receptory pola magnetycznego
(niektóre ryby i ptaki) u człowieka
nie ma takich receptorów



Wszystkie tkanki mają właściwości
magnetyczne, wykorzystywane w
diagnostyce i w terapii



Pole magnetyczne przenika całe
ciało człowieka

13:25 13:25

14

Działanie na ustrój
człowieka



Pod wpływem pm powstają zmiany
w fizyko-chemicznych
właściwościach wody (75% masy
ciała ludzkiego)



Pod wpływem pm przyspiesza się
zrost kości i przyspiesza gojenie
tkanek



Pm ma działanie przeciwbólowe

13:25 13:25

15

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Pm przyspiesza lub zwalnia procesy
enzymatyczne, których tysiące
występuje w tkankach.



Zmiany te są nieznaczne w porównaniu
ze zmianami wywołanymi innymi
czynnikami.



wywołane PM mają wielkość 0,1 do 0,3%.



wywołane temperaturą wynoszą 20 i 40%

13:25 13:25

16

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



W błonach komórkowych, w DNA,
miozynie, kolagenie występują struktury
ciekłokrystaliczne, w których PM
wywołuje zmiany uporządkowania i
zmianę orientacji cząsteczek,
szerokości i kształtu kanałów.



P. M. zwalnia lub przyspiesza prąd
krwi w tętnicach (opór
magnetohydrodynamiczny) przy indukcji
1000 mT do 3% (Wysiłek o 100%)

13:25 13:25

17

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Dużą wagę przypisuje się
informacyjnym właściwościom cykli
słabych pól magnetycznych i ich
zmienności.



Na tym przypuszczeniu rozbudowała się
MAGNETOSTYMULACJA
najmłodszy dział magnetoterapii.

13:25 13:25

18

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Pole magnetyczne jest za słabe, aby

wywołać zmiany biochemiczne, ale

oddziałuje na niskoenergetyczne

procesy magnetyczne w atomach.



Przypuszcza się, że te słabe

oddziaływania poprawiają procesy

fizjologiczne – mogą leczyć.



Wyniki leczenia można obserwować

tylko pośrednio, nie ma zmian

bezpośrednich po zabiegu

13:25 13:25

19

Działanie na ustrój
człowieka c. d.



Bardzo trudno odróżnić
oddziaływania PM od efektu
placebo, sugestii, lub innych
czynników psychologicznych.

13:25 13:25

20

Terapeutyczne pm



Stałe pm



Pm małej częstotliwości i dużej
indukcji (magnetoterapia)



Pm dużej i zmiennej
częstotliwości i małej indukcji
(magnetostymulacja)

13:25 13:25

21

Stałe pole magnetyczne



Stosowane w odnowie biologicznej i
dla zwiększenia sprawności
nerwowej m. in. jako:



Magnesy stale noszone przy sobie



Maty wypoczynkowe i materace z
magnesami



Magnesy w pokrowcach na fotelach
kierowców samochodowych

13:25 13:25

22

Magnetoterapia



Dawki terapeutyczne wynoszą od 3
do 30 mT, co równa się od 30 do
300 Gausów



Częstotliwość od 10 do 100 Hz



Kształty impulsów



Sinusoidalne



Prostokątne



Trójkątne

13:25 13:25

23

Kolejność czynności



Przywitanie pacjenta,



zapoznanie się ze skierowaniem,



wybór emitora, ustawienie i połączenie z
aparatem,



przygotowanie i ułożenie pacjenta,



włączenie zasilania,



nastawienie parametrów zabiegu,



włączenie pola magnetycznego,



obserwacja pacjenta i nadzór nad zabiegiem,



zakończenie zabiegu.

13:25 13:25

24

Wskazania do
magnetoterapii



Zespoły bólowe ostre i przewlekłe



Stany zapalne w narządzie ruchu
(niebakteryjne)



Uszkodzenia wymagające regeneracji
(gojenie ran, złamań, stanów
pooperacyjnych, pourazowych itp.)



Zaburzenia ukrwienia kończyn, głowy,
oczu, serca.

13:25 13:25

25

Wskazania szczegółowe



Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów



8 do 10 mT, 25 Hz, przez 20 min, co dzień w pierwszym tygodniu, później co

drugi dzień, nie dłużej niż 4 tygodnie.



Zrastanie się kości i zespoły Sudecka



10 mT; 10 do 20 Hz, 40 do 60 min. co dzień 10 x, następnie co drugi dzień.



Urazy świeże



7 do 10 mT, 25 do 50 Hz, 15 do 30 min. co dziennie.



Ostre zapalenia skóry, sutków, tkanki podskórnej



3 do 5 mT, 4 do 10 Hz, 10 do 15 min. 1 do 2 x dziennie przez 5 do 7 dni



Neuralgie, bóle fantomowe, bóle głowy i inne bóle



3mT do 10 mT, 5 do 10 Hz, 10 do 20 min, 3x co dzień, potem co drugi dzień.



Choroby kobiece i narządy miednicy małej



3 do 10 mT, 2 do 12 Hz, 15 do 30 min, 5x co dzień, następne co drugi dzień.



Zapalenie stercza, najądrzy i jąder



3 do 10 mT, 5 do 20 Hz, 15 min, 5x co dzień, dalsze zabiegi co drugi dzień



Przewlekłe i ostre choroby nerek jako leczenie wspomagające



3 do 12 mT, 50 Hz, 5x co dzień, następnie co drugi dzień



Choroby serca jak skurcze dodatkowe, migotanie, niewydolność, ta ostatnia

b. ostrożnie



2 do 5 mT, 5 do 12 Hz, 10 do 15 min. 2 do 3 x w tygodniu.

13:25 13:25

26

Dawki lecznicze



Częstość impulsów



1 – 15 Hz



16 do 50 Hz



51 do 100



Czas zabiegu od 10 do 20 min



przy gojeniu zrostów kostnych 30 do 120
min



Co dzień lub 3 x w tygodniu



Seria lecznicza 5 do 12 zabiegów

13:25 13:25

27

Przeciwwskazania



1. ciąża



2. ostre i przewlekłe choroby zakaźne



3. dzieci do lat 5 (wg. innych autorów
do 10)



4. choroba nowotworowa



5. niewydolność krążenia i oddychania



6. niewydolność nerek



7. zagrożenie krwotokiem.



8. rozrusznik serca lub innego narządu.

13:25 13:25

28

Magnetostymulacja



Pole magnetyczne o niskich

wartościach indukcyjnych
0d 1 pT do 500 µT



(pole ziemskie 30-70 µT)



Częstotliwość od 100 Hz do

3000 Hz

13:25 13:25

29

Wskazania do
magnetostymulacji



Choroby centralnego układu nerwowego:



Stwardnienie rozsiane, stany po udarach
mózgowych, choroba Alzheimera, choroba
Parkinsona, migrena, zespoły bólowe, zaburzenia
lękowe i afektywne.



Poprawa obejmuje motorykę jak i objawy poznawcze
i emocjonalne.



Choroby narządu ruchu:



ZZSK, choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa,
osteoporoza, złamania kości, gościec tkanek
miękkich.



Największe poprawy (do 80%) uzyskano w zakresie
ustąpienia bólu.

13:25 13:25

30

Aparat do
magnetostymulacji

Aparat MRS 2000

składa się z części
generująco-
sterującej oraz
aplikatorów pola w
postaci maty i
poduszki.

Impulsy 5 ms, są
zbliżone do
piłokształtnych. po
serii impulsów
następuje przerwa
40 ms.

13:25 13:25

31

Aparat MRS 2000 c. d.



Można wybrać 10 stopni intensywności pola.



Indukcja pola od. 0,0001 mT do ok. 0,04 mT.



Duży aplikator ma postać maty, w której są trzy
pary cewek elektromagnetycznych o różnej liczbie
zwojów.



Mały aplikator ma kształt poduszki i mieści jedną
parę cewek.



Zabieg trwa 8 do 10 min.



Aparat emituje pole magnetyczne w trzech
cyklach: specyficznym, o polaryzacji odwróconej w
stosunku do poprzedniego i o polaryzacji
pierwotnej.

13:25 13:25

32

Aparat do magnetostymulacji
Viofor

Aparat
składa się ze
sterownika,
aplikatora
dużego,
aplikatora
małego,
aplikatora
punktowego
S i aplikatora
punktowego
Z

13:25 13:25

33

Zeszyt ćwiczeń



Student jest zobowiązany prowadzić
zeszyt ćwiczeń, w którym opisuje zabiegi
wykonywane osobiście lub obserwowane.



Zeszyt powinien zawierać 10 opisów na
każdy semestr z różnych rodzajów
zabiegów. W sumie trzydzieści opisów.
Jest to warunek dopuszczenia do
egzaminu z fizykoterapii.



Jakość zeszytu może zaważyć na stopniu
z egzaminu

13:25 13:25

34

Rubryki zeszytu ćwiczeń

O pacjencie

O zabiegu

Dat

a

Inicjał

y lub
nr ew.

Rozpo

znani
e lub

objaw
y

Rodzaj

zabieg
u

Lokal

izacj
a

Para

metr
y

ener
gii

Czas

trwani
a/

liczba
kolejn

a

Skutk

i i
uwag

i

13:25 13:25

35

Cel wykładu

Zapoznanie z zasadami

wykonywania zabiegów

Rozpoczęcie części

szczegółowej fizykoterapii

AKTYNOTERAPIA

Magnetoterapia

i magnetostymulacja

13:25 13:25

36

KONIEC

WYKŁADU