Zasady i sposoby kształtowania

podaży pieniądza w gospodarce

 Definicja podaży pieniądza
 Agregaty monetarne w polityce banku

centralnego

 Podaż pieniądza w teorii mnożnika
 Strukturalne podejście do podaży

pieniądza

Podaż pieniądza

 Podaż pieniądza to ilość środków pieniężnych

stawiana do dyspozycji podmiotom
gospodarczym

 Podaż pieniądza można rozumieć szeroko i

wąsko

 W wąskim rozumieniu jest to pieniądz

gotówkowy zwany też pieniądzem „wielkiej
mocy”

Podaż pieniądza –

szerokie ujęcie

 jest to pieniądz gotówkowy i

bezgotówkowy występujący w postaci
różnych aktywów finansowych , które w
różnym czasie i z różnym skutkiem mogą
być zamienione na pieniądz gotówkowy

 Aktywa te obejmują pieniądz kredytowy

kreowany przez banki na bazie
gromadzonych depozytów –pieniądz
depozytowy

Podaż pieniądza

kredytowego

 Pieniądz kredytowy posiada moc regulacji

zobowiązań w stopniu zbliżonym do
pieniądza gotówkowego

 Podaż pieniądza gotówkowego określa

bank centralny kierując się przyjętymi
zasadami jego emisji w gospodarce

 Pieniądz kredytowy jest stawiany do

dyspozycji podmiotom gospodarczym przez
banki

Podaż pieniądza

 O wielkości pieniądza kredytowego decydują banki

komercyjne.

 Nie mogą go kreować w dowolnej ilości

 Granice kreacji pieniądza kredytowego pośrednio określa

bank centralny

 Pieniądz kredytowy pozostaje zawsze w określonej

proporcji do pieniądza gotówkowego

 Im większa monetyzacja gospodarki /ilość gotówki do

PKB/ tym można wykreować więcej pieniądza kredytowego



Agregaty monetarne

 Miary pieniądza przyjmowane w

polityce monetarnej banku
centralnego

 Baza monetarna –Mo
 wąski pieniądz bankowy i szeroki

M1,M2,M3

 Pozostałe agregaty M4 ,M5

Agregaty pieniężne

Agregat M0

 agregat M0 jest najwęższą koncepcją

miary pieniądza,

 jest to pieniądz o najwyższym stopniu

płynności,

 skład agregatu M0:



rezerwy obowiązkowe banków komercyjnych,



rezerwy nadwyżkowe banków komercyjnych,



wartość gotówki w obiegu.

Agregat M1

agregat M1 jest szerszą koncepcją miary

pieniądza

skład agregatu M1:



rezerwy obowiązkowe banków komercyjnych,



rezerwy nadwyżkowe banków komercyjnych,



wartość gotówki w obiegu,



czeki w obiegu,



nieoprocentowane wkłady na żądanie w

bankach (

głownie rachunki bieżące

przedsiębiorstw

),



wkłady na rachunkach czekowych w

prywatnych instytucjach depozytowych.

Agregaty pieniężne EBC

Europejski Bank Centralny posługuję się następującymi

agregatami:



M1 – wąski agregat pieniężny. Obejmuje pieniądz gotówkowy

oraz depozyty bieżące (płatne na każde żądanie tzw. a vista) w

monetarnych instytucjach finansowych i instytucjach

rządowych szczebla centralnego (np. poczta czy skarb

państwa)



M2 – pośredni agregat pieniężny. Obejmuje M1 oraz depozyty z

terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy oraz depozyty

terminowe do 2 lat zdeponowane w monetarnych instytucjach i

instytucjach rządowych szczebla centralnego



M3 – szeroki agregat pieniężny. Obejmuje M2 oraz instrumenty

zbywalne, czyli operacji z przyrzeczeniem odkupu, jednostki

uczestnictwa w funduszach na rynku pieniężnym, a także

dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat,

wyemitowane przez monetarne instytucje finansowe.

Teoria mnożnika

 Zakłada , że o ilości pieniądza w obiegu decyduje

bank centralny i banki komercyjne

 Wywodzi się z ekonomii klasycznej a jej

największym reprezentantem jest I. Fisher- twórca

ilościowej teorii pieniądza , który zakładał , że ;

M x V =P x Y

M x V =P x Y

gdzie; M- ilość pieniądza

gdzie; M- ilość pieniądza

V –szybkość jego obiegu

V –szybkość jego obiegu

P – średni poziom cen

P – średni poziom cen

Y – Wielkość realnego dochodu narodowego

Y – Wielkość realnego dochodu narodowego

Mnożnik stanowi relację

przekształceń tego

równania

 w ujęciu realnym;
k= 1/V = M/ Y
 W ujęciu nominalnym
k =M/D
gdzie: D = P x Y

Podaż pieniądza M w ujęciu

Podaż pieniądza M w ujęciu

„mnożnikowym”

„mnożnikowym”

można zapisać jako iloczyn wielkości

pieniądza kreowanego przez bank
centralny (B - od „baza monetarna”) i
pewnego mnożnika (m).

M = m * B

M = m * B

Przyrost podaży pieniądza (ΔM)

następuje w takiej samej proporcji –

określonej wielkością mnożnika
pieniężnego (tj. m) – jak i przyrostu
pieniądza banku centralnego, (ΔB).

ΔM = m * ΔB

ΔM = m * ΔB

Mnożnik kreacji

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

5,50

6,00

6,50

7,00

7,50

8,00

gr

u

96

cz

e

97

gr

u

97

cz

e

98

gr

u

98

cz

e

99

gr

u

99

cz

e

00

gr

u

00

cz

e

01

gr

u

01

cz

e

02

gr

u

02

cz

e

03

gr

u

03

cz

e

04

gr

u

04

cz

e

05

gr

u

05

cz

e

06

gr

u

06

cz

e

07

data

w

ar

to

sc

Mnożnik kreacji

Podaż pieniądza w rozwiniętej teorii

Podaż pieniądza w rozwiniętej teorii

mnożnika jest funkcją wielu

mnożnika jest funkcją wielu

zmiennych;

zmiennych;

 gdzie: BG - gotówka w obiegu

D - depozyty na żądanie

R - rezerwy bankowe

B - baza monetarna

lub

k - stopa utrzymania gotówki BG/D
r - przeciętna stopa rezerw obowiązkowych - R/D

xB

BG

R

D

BG

M







xB

k

r

k

M







1

B

t

r

r

r

k

k

M

t

nad

d

*

*

1











Dalsze przekształcenie

Na R składają się trzy różnego typu

wielkości:
obowiązkowe rezerwy banków
komercyjnych od depozytów na
żądanie (R

D

);

obowiązkowe rezerwy banków
komercyjnych od depozytów
terminowych (R

t

);

dobrowolne nadwyżkowe rezerwy
banków komercyjnych utrzymywane
przez nie w banku centralnym (R

nad

).

Gdzie przedstawiane zmienne są wielkościami

zależnymi :

k = G/D

– stosunek zasobów pieniądza gotówkowego do pieniądza

depozytowego, jest to więc relacja mówiąca o strukturze podaży
pieniądza,

t = DT/D

– wskaźnik mówiący o relacji zachodzącej między

depozytami terminowymi a depozytami na żądanie,

r

D

= R

D

/D

– wskaźnik (stopa) obowiązkowych rezerw dla

depozytów na żądanie,

r

nad

= R

nad

/D

– stosunek nadwyżkowych dobrowolnych rezerw do

depozytów na żądanie,

r

t

= R

t

/DT

– wskaźnik (stopa) obowiązkowych rezerw dla

depozytów terminowych

Teoria mnożnika

Teoria mnożnika

Klasyczna teoria mnożnika zakłada, że na proces

kreacji pieniądza oddziaływają wyłącznie czynniki

instytucjonalne, techniczne bądź losowe zmiany w

zachowaniach banków. Bank centralny może

zatem wpływać na podaż pieniądza poprzez:



stopę rezerw obowiązkowych,



kształtowanie podaży, ceny i dostępności instrumentów

służących bankom do przechowywania rezerw (inne niż

depozyt w banku centralnym),



operacje otwartego rynku skierowane na zmiany

struktury zasobów banków (sprzedaż bonów

pieniężnych czy bonów skarbowych).

Podejście strukturalne do kreacji

Podejście strukturalne do kreacji

podaży pieniądza (podmiotowe)

podaży pieniądza (podmiotowe)

•

Sektor bankowy analizowany jest tu jako

całość.
• Jego rola w tworzeniu pieniądza jest więc
rozpatrywana w ujęciu skonsolidowanego
bilansu całego sektora bankowego, tj. bez
rozgraniczania między działalnością

banków komercyjnych i banku centralnego.

Skonsolidowany bilans

systemu

bankowego

• jest zestawieniem bilansów

wszystkich

(łącznie z bankiem centralnym)

banków

działających na terenie kraju.

Uproszczony skonsolidowany bilans

sektora bankowego :

Aktywa

NZ

K

B

K

N

AR

NZ – należności

zagraniczne systemu

bankowego;

K

B

– kredyty netto (tj. po

odjęciu depozytów

budżetowych w systemie

bankowym);

K

N

– kredyty dla

krajowego sektora nie

finansowego;

AR – aktywa rzeczowe

sektora bankowego;

ZZ – zobowiązania zagraniczne

sektora bankowego;
G – gotówka w obiegu, tj. poza

kasami banków;
D – depozyty na żądanie

podmiotów niefinansowych;
DT – depozyty oszczędnościowe

i terminowe (dalej w skrócie

depozyty terminowe)

podmiotów niefinansowych;
Kap – kapitał sektora

bankowego

Pasywa

ZZ

G

D

DT

Kap

Na podstawie bilansu skonsolidowanego można
zatem zapisać następujące równanie:
 

M = AZN + K

M = AZN + K

B

B

+ K

+ K

N

N

gdzie;

gdzie;

AZN

AZN

= NZ – ZZ – aktywa zagraniczne netto, tzn.

rezerwy

dewizowe netto systemu bankowego jako

całości.

K

K

B

B

-

-

Kredyty netto

K

K

N

N

-

-

Kredyty dla sektora niefinansowego

 
 

Równanie to mówi, że podaż pieniądza

w

gospodarce jest generowana w wyniku

zmian akcji kredytowej sektora

bankowego, nazywanej także

„aktywami krajowymi netto”, w tym

instytucji finansowych ,

niefinansowych i sektora publicznego.
zmian czynnika zagranicznego

nazywanego „aktywami zagranicznymi

netto”

W ujęciu przyrostowym równanie

wygląda

następująco:

ΔM = ΔAZN + ΔK

ΔM = ΔAZN + ΔK

B

B

+ ΔK

+ ΔK

N

N

Przyjmując,że ;

Przyjmując,że ;

ΔK = ΔK

ΔK = ΔK

B

B

+ ΔK

+ ΔK

N

N

,

,

To;

To;

ΔM = ΔAZN +ΔK

ΔM = ΔAZN +ΔK

Przyrost podaży pieniądza ogółem w
gospodarce jest generowany w wyniku

zmian akcji kredytowej sektora

bankowego,

nazywanej także „aktywami

krajowymi netto”(ΔK) oraz

zmian czynnika zagranicznego

nazywanego „aktywami

zagranicznymi netto”(ΔAZN).

Kontrola podaży

pieniądza

 W sektorze bankowym relatywnie

wysoka- tym bardziej skomplikowana
im więcej nowoczesnych instrumentów
finansowych banków

 Gdy banki finansują deficyt budżetowy

ma miejsce „ wypychanie pieniądza” z
gospodarki

Kontrola podaży

pieniądza

 Gdy bank centralny „kredytuje budżet” – emisja

pustego pieniądza

 Gdy bank centralny monetyzuje długi – emisja

pustego pieniądza - Quantitative easing

 Gdy bank centralny kontroluje kurs walutowy nie

ma wpływu na kontrolę podaży pieniądza

 W gospodarce otwartej im większa

substytucyjność krajowych i zagranicznych
aktywów finansowych tym trudniejsza kontrola
podaży pieniądza