1

ANALIZA WPŁYWU

WZROSTU

GOSPODARCZEGO

NA HANDEL

MIĘDZYNARODOWY

Dr Mieczysław SZOSTAK

Starszy wykładowca w Instytucie MSG

2

1.

Oddziaływanie różnych typów wzrostu
gospodarczego na wymianę
międzynarodową

• Wzrost gospodarczy polega nie tylko na zwiększaniu
ilości produkowanych towarów, lecz przynosi też zmiany
technologiczne.

• W podręczniku analiza modelowa oddziaływania 3
typów wzrostu gospodarczego na handel zagraniczny
Polski.

• Założenia upraszczające: Polska jako mały kraj,
każdorazowo dwie grupy produktów (samochody i odzież),
dwie krzywe możliwości produkcyjnych, dwie społeczne
krzywe obojętności konsumentów oraz relacje wymienne
obu produktów 1/1.

• Przy graficznej prezentacji analizy oddziaływania
wszystkich trzech typów wzrostu na wymianę handlową
Polski krzywa możliwości produkcyjnych położona bliżej
układu współrzędnych obrazuje sytuację wyjściową przed
zapoczątkowaniem wzrostu w warunkach gospodarki
otwartej. Kształt tej krzywej świadczy o istnieniu
przewagi komparatywnej w produkcji odzieży.

• Punkt A pokazuje każdorazowo wielkość krajowej
produkcji, zaś punkt B ilustruje wielkość konsumpcji obu
analizowanych produktów przed zapoczątkowaniem
wzrostu gospodarczego.

3

Oddziaływanie zrównoważonego
wzrostu
gospodarczego na wymianę
międzynarodową

• Dzięki
zrównoważonemu
wzrostowi
gospodarczemu
przesunięcie w prawo
na nową krzywą
możliwości
produkcyjnych.

• Punkt A

1

pokazuje

zwiększoną krajową
produkcję (przyrost z
50 do 65 jedn. odzieży
oraz z 30 do 39
samoch.).

• Punkt B

1

ilustruje

większą niż poprzednio
konsumpcję obu
analizowanych
produktów (tj. w
przypadku
samochodów 71,5>55,
a odzieży 32,5>25
jedn.).

• Połowa prod.
odzieży na eksport
(32,5 jedn.), a część
samoch. z importu.

4

Skutki wzrostu nie

zrównoważonego

nachylonego w kierunku

odzieży

• Punkt A

1

pokazuje

zwiększoną krajową
produkcję ODZIEŻY
(przyrost z 50 do 90
jedn.) przy stałej
prod.samoch.).

• Punkt B

1

ilustruje

większą niż
poprzednio
konsumpcję obu
analizowanych
produktów (tj.
samochodów 65>55,
zaś w przypadku
odzieży 55>25 jedn.).

• Prod. części polskiej
odzieży na eksport
(35 jedn.), zaś z
importu 35
samochodów (tzn.
ponad połowa
zakupionych przez
naszych klientów).

5

Skutki wzrostu nie

zrównoważonego

nachylonego w kierunku

samochodów

• Punkt A

1

pokazuje nie

zmienioną krajową
produkcję odzieży (50
jedn.) przy zwiększonej
produkcji samoch. (z 30
do 75).

• Punkt B

1

ilustruje

większą niż poprzednio
konsumpcję obu
analizowanych
produktów (tj.
samochodów 75>55, zaś
w przypadku odzieży
35>25 jedn.).

• Prod. części polskiej
odzieży na eksport (15
jedn.), zaś z importu
pochodzi 15
samochodów (tzn.
jedynie 1/5 ogółu
zakupionych przez
naszych klientów).

6

Konkluzje dotyczące wpływu różnych
typów wzrostu na handel
zagraniczny

1)Zrównoważony wzrost gospodarczy (wariant I)

oraz wzrost nie zrównoważony z nachyleniem
w kierunku produkcji takiego dobra, w którego
wytwarzaniu dany kraj ma przewagę
komparatywną (wariant II – produkcja odzieży
w przypadku Polski), powoduje zwiększenie
wymiany handlowej z zagranicą.

2) Natomiast nie zrównoważony wzrost

ekonomiczny z nachyleniem w kierunku
podniesienia produkcji dobra importowanego
(wariant III - samochody w przypadku Polski)
nie pobudza zwiększenia zagranicznych
obrotów handlowych.

7

2. Zróżnicowanie oddziaływania
wzrostu
gospodarczego na terms of trade i
dobrobyt
poszczególnych krajów

• Rys. 6.2:
Przykład
ROZWINIĘTEGO
KRAJU DUŻEGO
(Niemcy) o
przewadze
komparatywnej w
produkcji
samochod.,
importującego
odzież.

• Dzięki podjęcia
przez duży kraj
produkcji odzieży
substytucyjnej
wobec importu
jego terms of trade
poprawią się (z 1:1
do 1:2).

• Nowa równowaga
w punkcie B

1

przy

zwiększeniu
konsump. odzieży z
65 do 90 jedn. oraz
samochod. (z 35 do
60).

8

Oddziaływania wzrostu gospodarczego na
terms of trade i dobrobyt krajów słabo
rozwiniętych: Koncepcja wzrostu
zubażającego J. Bhagwatiego

- Rys. 6.3: Przykład KRAJU
SŁABO ROZWINIĘTEGO
WAŻNEGO EKSPORTERA
SUROWCA (Brazylia –
kawa).

- Założenie, że popyt na
eksportowany surowiec
wykazuje małą elastyczność
cenową.

- Wzrost w kraju o
gospodarce surowcowej
prowadzi do zwiększenia
podaży eksportowej,
spadku cen surowca oraz do
pogorszenia terms of trade
tego kraju (z 1:1 do 1:4).

- W tej sytuacji - mimo
podniesienia wielkości
własnej produkcji (z A do
A

1

) – dany KSR zmuszony

zmniejszyć swą konsumpcję
(z punktu B do B

1

).

- Z powyższych względów
taki wzrost nazywany
zubażającym.

9

3. Związki wzajemne postępu
technicznego,
wzrostu gospodarczego i możliwości
produkcji

• Postęp techniczny to proces
doskonalenia środków
wytwórczych, metod produkcji,
warunków pracy oraz samych
produktów. Pozwala
wyprodukować więcej dóbr przy
danych nakładach czynników
lub zmniejszyć nakłady
niezbędne do wytworzenia
określonej ilości dóbr.

• W literaturze wyróżnia się 3
typy postępu technicznego:
neutralny, pracooszczędny i
kapitałooszczędny.

• W efekcie neutralnego
postępu technicznego
następuje jednakowy spadek
zużycia pracy i kapitału (por.:
rys. 6.4).

• Postęp kapitałooszczędny,
gdy spadek nakładów kapitału
szybcie niż pracy, zaś w sytuacji
odwrotnej – pracooszczędny
postęp techniczny.

10

Graficzna ilustracja sposobu
oddziaływania pracooszczędnego
postępu technicznego
na zwiększenie możliwości
produkcyjnych

• Powyższy rysunek obrazuje sytuację, kiedy zasoby pracy
rosną szybciej niż kapitału. Chociaż zwiększają się możliwości
produkcyjne obu grup dóbr, to znacznie bardziej dotyczy to
odzieży jako wyrobów relatywnie pracochłonnych niż
samochodów (jako dóbr relatywnie kapitałochłonnych).

11

4. Twierdzenie Rybczyńskiego o
powiązaniu
postępu technicznego, możliwości
produkcyjnych i handlu
międzynarodowego

•

W myśl twierdzenia Rybczyńskiego (polskiego

ekonomisty, pracującego w Wielkiej Brytanii), w
warunkach małego kraju, który nie jest w stanie wpływać
na zmiany cen na rynku światowym, zwiększenie
zasobów wyłącznie jednego czynnika produkcji (np.
pracy) – przy nie zmienionym poziomie drugiego
czynnika (tj. kapitału) – pozwala na wzrost produkcji
tego dobra, które wymaga głównie zużycia
wspomnianego pierwszego czynnika o rosnących
zasobach (tj. wyrobu pracochłonnego).

• Natomiast – jak zauważa Rybczyński - równolegle
następuje ograniczenie wielkości produkcji dobra
wymagającego zużycia czynnika, którego zasoby nie
powiększyły się ( w podanym przykładzie powinna zostać
zatem zmniejszona produkcja dobra kapitałochłonnego,
ponieważ ilość kapitału w rozpatrywanym kraju
pozostaje na poprzednim poziomie).

12

Graficzna prezentacja twierdzenia
Rybczyńskiego na przykładzie Polski

•

Z analizy rys. 6.5 wynika, że

dzięki zwiększeniu zasobów
pracy (przy stałych zasobach
kapitału) Polska powiększa
własne możliwości produkcyjne
odzieży (jako dobra
pracochłonnego).

• Produkcja odzieży rośnie z
50 do 105 jednostek, podczas
gdy spada (z 30 do 20) krajowa
produkcja samochodów (bo to
dobro kapitałochłonne).

• Polska może zwiększyć
eksport odzieży i import
samochodów.

• Zjawisko pogorszenia
sytuacji w niektórych
dziedzinach gospodarki
wskutek pojawienia się
znacznych możliwości
produkcji na cele eksportu w
innych gałęziach (w efekcie
wzrostu podaży czynników
wytwórczych) zwane
„CHOROBĄ HOLENDERSKĄ” lub
„DEZINDUSTRIALIZACJĄ”.