Joanna Markowska



Reakcja ta wykorzystuje kwasowość
wodorów w pozycji α



Powstawanie β-oksoestrów



Reakcja niekorzystna termodynamicznie



Kondensacja typu aldolowego. Różnica
między kondensacją aldolową, a
Claisena ujawnia się w drugiej fazie
procesu

OGÓLNIE

•

2 takie same

estry

•

2 różne estry

•

diester + keton

+ zasada

MECHANIZM

FORMY MEZOMERYCZNE β-

OKSOESTRU

WARUNKI DLA STOSOWANIA

KONDENSACJI CLAISENA



1 atom wodoru na C

α

– niezbędny!



2 atomy wodoru na C

α

– ustalenie

się między jonami korzystnej
równowagi

PRZYKŁAD

Zastosowanie znaczenie mocniejszej zasady, np.

trójfenylometylosód

Reakcja zachodzi z dostateczną wydajnością

KRZYŻOWA KONDENSACJA

CLAISENA



2 różne estry 4 produkty



1 z estrów nie zawiera atomów H

α

2 produkty

Estry nie zawierające atomów wodoru na C

α

, a

wykazujące odpowiednią reaktywność elektrofilową,

zdolne do krzyżowej kondensacji Claisena:



estry kwasu szczawiowego



estry kwasu mrówkowego



estry kwasu benzoesowego



estry kwasu węglowego

PRZYKŁADY



węglan dietylu daje estry kwasów
alkilomalonowych



z szczawianu dietylu uzyskuje się α-
ketoestry ulegające dekarboksylacji także
do estrów kwasów alkilomalonowych



mrówczan etylu służy do wprowadzenia
grupy formylowej



benzeoesan etylu służy do
otrzymywania

β-oksoestrów z grupami arylowymi przy

ketonowym atomie węgla

MODYFIKACJA KONDENSACJI
CLAISENA

WYKORZYSTANIE KETONU JAKO REAGENTA

ANIONOWEGO

Znaczenie preparatywne

CYKLIZACJA DIECKMANNA

(WENWNĄTRZCZĄSTECZKOWA KONDESACJA CLAISENA)

o

ester kwasu dikarboksylowego cykliczny
β-ketoester

o

najbardziej efektywna w tworzeniu pierścieni 5-, 6- i 7-
członowych

o

związki od 9- do 12-członowych tworzą się z bardzo małymi
wydajnościami lub w ogóle nie powstają

o

większe pierścienie można utworzyć stosując duże
rozcieńczenia reagentów

PRZYKŁAD

Ogólnie

Bibliografia



Morrison R.T., Boyd R.N., Chemia organiczna,
tom 1, PWN, Warszawa, 1994



Roberts J.D., Caserio M.C., Chemia
organiczna, PWN, Warszawa, 1969



March J., Chemia organiczna. Reakcje,
mechanizmy, budowa., WNT, Warszawa, 1975