DZIEDZICTWO KULTUROWE

KONWENCJA HASKA 1



Historia ochrony dóbr kultury sięga co najmniej

średniowiecza. Czasy średniowiecznej potęgi Kościoła

katolickiego przyniosły pierwsze formalne restrykcje w

tej mierze, ograniczone co prawda jedynie do budowli i

przedmiotów o charakterze kultowym.



Obowiązującą tylko lokalnie nietykalność kościołów i

klasztorów w czasie wojny, proklamował papież Urban II

w 1095r. na obszarze całego świata katolickiego.

Długoszowy opis sądu papieskiego w sporze pomiędzy

Polakami i Czechami nakazującego zwrot zrabowanego

w katedrze gnieźnieńskiej relikwii świętych rzeźb,

naczyń i dzwonów jest opisem stosowania prawa.



Urban II uzasadnił restrykcje następująco: nie godzi się

w żadnej wojnie ograbiać kościołów Bożych z ich

świętości. Wojny wolno wypowiadać ludziom, a nie

przedmiotom związanych z niebem i kultem.

KONWENCJA HASKA 2



Objęcie dóbr kultury narodowej ochroną prawną -

konwencja dotycząca praw i zwyczajów

wojny lądowej,
-

konwencja dotycząca bombardowania przez

siły morskie.



Najważniejszym dokumentem dotyczącym

problematyki ochrony dóbr kultury stała się

jednak dopiero konwencja haska z 14 maja 1954r.

Jednym z najbardziej znaczących czynników

narodowotwórczych jest kultura. Ogromne

znaczenie dla integracji narodowej posiadają

dobra kultury.

KONWENCJA HASKA 3



W rozumieniu konwencji haskiej dobra kultury to przede

wszystkim:
-

dobra ruchome lub nieruchome które mają wielką

wagę dla dziedzictwa kulturalnego narodu, np.

zabytki architektury sztuki lub historii, stanowiska

archeologiczne, zespoły, budowle mające

znaczenie historyczne lub artystyczne, dzieła

sztuki, rękopisy, książki, zbiory naukowe, zbiory

książek, archiwaliów lub reprodukcji
-

gmachy, których zasadniczym przeznaczeniem

jest przechowywanie lub wystawianie dóbr

kulturalnych ruchomych np. muzea, wielkie

biblioteki, składnice,
-

ośrodki obejmujące znaczną liczbę dóbr kultury,

zwane ośrodkami zabytkowymi.

KONWENCJA HASKA 4



Konwencję haską uzupełnił regulamin

wykonawczy, który wprowadził Międzynarodowy

Rejestr Dóbr Kulturalnych objętych ochroną

specjalną.



Państwa członkowie EWG dnia 19 grudnia 1954r.

podpisały Europejski Układ Kulturalny,

zobowiązując się do traktowania każdego

przedmiotu o wartości kulturowej jako części

wspólnego dziedzictwa europejskiego i do

zabezpieczania go przed zniszczeniem.



Kolejnym dokumentem prawa międzynarodowego

w zakresie ochrony dóbr kultury stała się

konwencja o ochronie światowego dziedzictwa

kulturowego i naturalnego podpisana w Paryżu 16

listopada 1972r.

KONWENCJA HASKA 5

Wprowadziła ona do prawa międzynarodowego określenia:

dziedzictwo kulturalne i dziedzictwo naturalne.



W myśl konwencji definicja dziedzictwa kulturowego stwierdza, iż

w jego skład wchodzą:
-

zabytki, dzieła architektury, dzieła monumentalnej rzeźby i

malarstwa, elementy i budowle o charakterze

archeologicznym, napisy, groty i zgrupowania tych

elementów mające wyjątkową wartość z punktu widzenia

historii, sztuki oraz nauki danego

kraju, narodu

-

zespoły budowli oddzielnych lub tworzących pewną całość,

które ze względu na swoją architekturę, jednolitość lub

zespolenie z krajobrazem mają wyjątkową wartość z punktu

widzenia historii, sztuki i nauki,

-

miejsca zabytkowe; dzieła człowieka lub wspólne dzieła

człowieka i przyrody, strefy, stanowiska archeologiczne

mające wartość z punktu widzenia historycznego,

etnologicznego, antropologicznego.

UNESCO



Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty,

Nauki i Kultury (UNESCO) powstała w 1945r.



Organizacja za cel stawia utrzymanie pokoju i

bezpieczeństwa międzynarodowego poprzez

podejmowanie różnorodnych działań zmierzających do

budowania i umacniania więzi kulturalnych miedzy

państwami członkowskimi (174 państwa).



Siedzibą UNESCO jest Paryż.



W 1972r UNESCO uchwaliła Konwencję w sprawie

ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i

naturalnego, ratyfikowany przez Polskę w 1976r.



Konwencji towarzyszy systematycznie poszerzana Lista

Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego.

LISTA OBIEKTÓW UNESCO
W POLSCE

Lista światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego ludzkości. Obiekty w

Polsce :



1978 – Stare Miasto w Krakowie



1978 -

Zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce



1979 -

Były Nazistowski Niemiecki Obóz Koncentracyjny i Zagłady

Auschwitz-Birkenau



1979 -

Białowieski Park Narodowy - (wspólnie z Białorusią)



1980 -

Stare Miasto w Warszawie



1992 -

Stare Miasto w Zamościu - przykład renesansowej zabudowy

miejskiej



1997 -

Średniowieczny zespół miejski Torunia



1997 -

Zamek Krzyżacki w Malborku



1999 -

Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół

architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy z XVII w.



2001 -

Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy



2003 -

Drewniane kościoły południowej Małopolski i Podkarpacia -

Binarowa, Blizne, Dębno Podhalańskie, Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa



2004 -

Park Mużakowski nad rzeką Nysą (wspólnie z Niemcami)



2006 -

Hala Stulecia (Hala Ludowa) we Wrocławiu

Pamięć świata



W 1992r. UNESCO ustanowiło

specjalny program „Pamięć świata”



Celem jego jest ochrona

dokumentalnego (papierowych

dokumentów) dorobku ludzkości.



W 1997r. na wzór Listy Światowego

dziedzictwa kulturalnego utworzono

Listę Pamięci Świata, obejmującą

obecnie 91 dokumentów.

Listę Pamięci Świata w Polsce



O obrotach sfer niebieskich.



Archiwum Ringelbluma (archiwum getta
warszawskiego).



Rękopisy Fryderyka Chopina.



Akt konfederacji warszawskiej z 1573r.



Drewniane tablice z tekstem 21
postulatów sformułowanych przez
robotników strajkujących w Stoczni
Gdańskiej w sierpniu 1980r.